TVP HD Sobota, 27.04.2024 05:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 11 DOLINA NARWI Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tym razem Tomasz Bednarek odwiedza Dolinę Narwi - rejon z wyjątkowo piękną przyrodą i zabytkami. Narwiański Park Narodowy i jego okolice to przestrzeń idealna, by zwolnić i zachwycać się wodą, powietrzem i słońcem. Narew nazywana jest polską Amazonką. Nie jest to związane z jej długością, lecz z rzadko spotykaną na świecie budową koryta rzeki. Wyjątkowa przyroda sprzyja zwierzętom; zakamarki w trzcinie to bezpieczne miejsce do uwicia ptasich gniazd. Przyjeżdżając tu, warto też odwiedzić miasta z ciekawą historią. Do takich należą m.in. Tykocin oraz Suraż, w którym Tomasz Bednarek zwiedził niezwykłe muzea, założone przez prawdziwych pasjonatów historii. 05:50 PRZYSTANEK SLOW FOOD - ODC. 4 SEZON V - POLSKI KAWIOR Magazyn kulinarny, 24 min, Polska, 2023 Reżyseria: Michał Bandurski Prowadzący: Jacek Szklarek W dzisiejszym odcinku odwiedzimy województwo warmińsko-mazurskie, gdzie spotkamy się z niezwykłym rodzeństwem, którego pasją stało się wytwarzanie kawioru. Jacek Szklarek przełamie mity dotyczące kawioru jako towaru niedostępnego i bardzo drogiego. Jak zawsze czeka nas kulinarna propozycja, tym razem inspirowana właśnie kawiorem. 06:20 MAKŁOWICZ W PODRÓŻY - MAKŁOWICZ W PODRÓŻY. PODRÓŻ 44 - SARDYNIA (169) COSTA SMERALDA Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2015 Autor: Robert Makłowicz Reżyseria: Paweł Lesisz Scenariusz: Paweł Lesisz Prowadzący: Robert Makłowicz Nazwa Porto Cervo wywołuje dreszcz emocji wśród osób znających najbardziej ekskluzywne adresy nad Morzem Śródziemnym. Kurort założony w latach 60. przez księcia Karima Agę Khana jest atrakcyjny nawet po sezonie. Jego klientelę stanowił ówczesny beau monde, a jak wiadomo, największym wrogiem takich ludzi są paparazzi. Wycieczkę po kurorcie Robert zaczyna od aperitifu, oliwek i orzeszków - podanych na tarasie kawiarni hotelu Cervo, skąd już niedaleko do pola golfowego i jachtklubu. Jachtklub Porto Cervo to jedna z najsłynniejszych marin w tej części świata. Jego właścicielem jest książę Karim Aga Khan IV. To już koniec sezonu, pora włożyć ciepły pulower, bo w powietrzu tylko 28 stopni Celsjusza. Wkrótce kurort zapadnie w sen zimowy i obudzi się w maju przyszłego roku. Książę Karim jest muzułmaninem, nosi tytuł imama, ale nie zbudował tu meczetu, tylko kościół katolicki. Jest to kościół Stella Maris, czyli Gwiazdy Morza. Jego wnętrze jest ascetyczne, ściany są białe, ale zwraca uwagę nieregularność form. W bocznej nawie wisi obraz El Greca Mater Dolorosa. Cala di Volpe, czyli Zatoka Lisia, tuż przy niej hotel. Gościł koronowane głowy, ale nie z tego powodu jest sławny. Jego najważniejszymi gośćmi w 1976 roku byli państwo Sterling - to fikcyjne nazwisko, jakim posługiwał się James Bond, grany wówczas przez Rogera Moore’a, i major Amasowa z KGB, w tej roli wystąpiła Barbara Bach, żona Ringo Starra. Tablica przy wejściu upamiętnia produkcję filmu z agentem 007. W Zatoce Baja Sardinia Robert przygląda się, jak szef kuchni - specjalnie dla gości z Polski - przyrządza pierożki z dwoma rodzajami sera: ricottą i peccorino przyprawionymi szafranem i tymiankiem. Na degustację wina krakowski podróżnik udaje się do miejscowości Arzachena na Costa Smeralda, czyli Szmaragdowym Wybrzeżu. W nowoczesnym budynku ze szkła i drewna znajduje się winiarnia, Robert degustuje białe wina Vermentino di Gallura, które wreszcie zostały docenione. W tym pięknym krajobrazie Robert gotuje też danie główne programu: sardyński makaron malloreddus (w kształcie muszelek) z wieprzowo - cielęcym ragout. La Maddalena to największa z miniwysp w pobliskim archipelagu, jedyna, po której jeżdżą samochody. Można się tu dostać promem z sardyńskiej miejscowości Palau. Na środku wyspy, na placyku stoi kolumna ku czci Giuseppe Garibaldiego. Z La Maddaleną połączona jest druga wyspa - Caprera, na której znajduje się dom muzeum Garibaldiego. Stara pinia przed domem pewnie pamięta wielkiego karbonariusza. Garibaldi kupił tę wyspę i bardzo się starał, by była należycie wykorzystywana, uprawiał ziemię, sadził drzewa oliwne, hodował bydło i konie. I spoczął w tej ziemi - pod nieoszlifowanym kamieniem. Zapewne zmorą rolniczej działalności Garibaldiego były dziki, których tu nie brakuje. Dlatego na kolację Robert spróbuje słynnej miejscowej dziczyzny. W restauracji Sottovento, czyli "pod wiatr", serwującej tradycyjną kuchnię sardyńską, do dziczyzny podają chrupki chleb i czerwone wino z endemicznego szczepu Isola dei Nuraghi. 06:55 MAKŁOWICZ W PODRÓŻY - MAKŁOWICZ W PODRÓŻY. PODRÓŻ 44 - SARDYNIA (170) KORAL, KOREK I LANGUSTA Magazyn kulinarny, 24 min, Polska, 2015 Autor: Robert Makłowicz Reżyseria: Paweł Lesisz Scenariusz: Paweł Lesisz Prowadzący: Robert Makłowicz Poławiacze koralu już w czasach antycznych upodobali sobie wody Sardynii, zwłaszcza zatoki wokół miasta Alghero. Ten morski klejnot łowi się tu do dziś i obrabia artystycznie na miejscu. Sardynię oblewają wody Morza Śródziemnego, przy czym na wybrzeżu północno - zachodnim nie mają one specjalnej nazwy. Na wschodzie zaś jest to Morze Tyrreńskie. Inaczej niż nad Adriatykiem przeważają tu plaże piaszczyste, a szmaragdowa woda jeszcze w październiku jest ciepła. Współcześnie Sardynia należy do Włoch, ale od wieku XIV do XVIII wyspą władali Katalończycy i Aragończycy, połączeni w średniowieczu unią personalną. Wpływy ich kultury można odnaleźć w miejscowym języku, architekturze oraz kuchni. Alghero to największe miasto w okolicy. Wygląda tak, że można by je śmiało przenieść do Katalonii i doskonale wpisałoby się w tamtejszy pejzaż. Kompletnie nietknięta nowoczesnością tkanka miejska otoczona jest wspaniałymi murami obronnymi. Na nabrzeżu mariny z widokiem na stare miasto Robert gotuje miejscową specjalność: tuńczyka po katalońsku. Zaś na tarasie hotelu Punta Negra krakowski smakosz degustuje langustę po katalońsku, do której podaje się białe chardonnay albo szampana. Butelkę wina, jak wiadomo, zamyka się korkiem. A skąd bierze się korek? Dęby korkowe to wielka rzadkość. Jego najwięksi producenci to Portugalia i Sardynia właśnie. Miejscowość Calangianus to sardyńska stolica korka. W gaju korkowym Robert pokazuje okorowane drewno. Odarta z dębu kora musi być przechowywana przez 18 miesięcy na wolnym powietrzu. Pierwszy zbiór jest możliwy, kiedy drzewo ma 30 lat, kolejne co 10 lat. Fachowcy wyróżniają dwa rodzaje korka: męski i żeński. Wielki korek do szampana, wycięty z jednego kawałka kory, może kosztować nawet 5 euro. Ale tylko taki pozwoli przechowywać butelkę przez kilkadziesiąt lat bez szkody dla jej zawartości. Wyspa Asinara jest dziś niemal bezludna. Turyści mogą tu zwiedzać dawne więzienie Fornelli dla najgroźniejszych terrorystów i mafiosów. Atrakcją wyspy jest założony niedawno park narodowy, w którym żyją dzikie konie, dziki i białe osły albinosy. Castelsardo, kolorowe miasteczko położone na wielkiej górze z zamkiem na szczycie, to kolejny punkt na trasie. Castelsardo znaczy sardyński zamek. Historia miasteczka liczy prawie 1000 lat, a spacer jego wąskimi i stromymi uliczkami może przyprawić o zadyszkę. Szef kuchni miejscowego hotelu zaprosił Roberta na brodo di pesce. Jest to tradycyjna zupa rybna z Castelsardo, do której podaje się tutejsze czerwone wino Cannonau. Degustacja odbywa się na tarasie restauracji z widokiem na miasto i zamek. 07:30 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - SOS HOLENDERSKI Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Adam Kubiak, Piotr Janczar Prowadzący: Karol Okrasa Karol Okrasa kontynuuje poszukiwania polskiego smaku. A kiedy już ten smak odnajduje, ze smakiem i pożytkiem dla konserwatywnej polskiej widowni, próbuje go przełamać. Bo wbrew powszechnym wyobrażeniom polska kuchnia to nie tylko pierogi i schabowy. Mamy wielowiekową tradycje podawania ryb, szczególnie słodkowodnych, a polskie mięsa i wędliny biją jakością większość europejskiej produkcji. Od 1989 roku w najdalszych zakątkach Polski wytwarza się smakowite produkty warte zaprezentowania szerokiej widowni. Cudze chwalicie, swego nie znacie! Tym razem Karol Okrasa zaprosi widzów na opowieść o sosie holenderskim, robionym na bazie sklarowanego masła, żółtek, cytryny, białego wina lub octu winnego. Jeden z wielkich francuskich szefów kuchni Auguste Escoffier, w początkach XX wieku zaliczył ten sos do piątki najważniejszych, jak to ładnie nazywano, sosów - matek, bazowych sosów, z których powstają wszelkie inne warianty. Wynalazca sosu holenderskiego, jak to w przypadku odkryć kulinarnych bywa, chowa się przed nami w mrokach dziejów. Co ciekawe, sos holenderski nie pochodzi z Holandii, ale najprawdopodobniej z północy Francji, gdzie królowało masło, a nie oliwa. Emulsja z żółtek i oliwy, jest również znanym sosem, czyli majonezem. W 1651 roku Franois de La Varenne wydał swoją przełomową książkę kucharską "Le Cuisinier Franois" - czyli "Kucharz francuski". Opisał w niej sos podobny do holenderskiego zrobiony: "z dobrym świeżym masłem, odrobiną octu, soli i gałki muszkatołowej oraz żółtkiem jaja do związania sosu". Ta książka wywarła bodaj największy wpływ nie tylko na kuchnię francuską, lecz także europejską, w tym polską, doczekując się do początku XIX wieku ponad 250 wydań. W eleganckiej kuchni polskiej XIX i XX wieku sosy holenderskie towarzyszyły młodym jarzynom, w szczególności szparagom, jajkom po benedyktyńsku czy daniom z ryb. A jakie sosy przygotuje nasz kucharz? Pierwszą propozycją Karola będzie stek z dyni z orzechowym sosem holenderskim. Druga to smażona makrela z ziołową salsą i sosem holenderskim na palonym maśle. A trzecia to pieczona bułka z sałatką z kurczaka i konopnym sosem holenderskim. Jak będą wyglądać takie potrawy? Zobaczymy w programie. 08:05 VITO ODKRYWA POLSKĘ - ODC. 8 SEZON I - WARSZAWA Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Prowadzący: Vito Raho Vito Raho to urodzony w Apulii, regionie w południowych Włoszech, fotograf, podróżnik i przewodnik turystyczny. Przez całe życie był typem niespokojnego ducha i odwiedził kilkadziesiąt państw, z czego w kilkunastu mieszkał na stałe. Pomaga mu w tym wielka inteligencja lingwistyczna i łatwość w zjednywaniu sobie ludzi. Vito chce wybrać się w kolejną podróż i sprawdzić, czy byłby w stanie zostać na dłużej w Polsce. W końcu Vito zawitał do stolicy - Warszawa urzeka eklektyzmem i tym, że powstała z gruzów, odrodziła się niczym mityczny Feniks. Ma też swoje zaskakujące oblicze - warszawska Praga ma swój sznyt i klimat nie do podrobienia. Czy to spodoba się Włochowi? A może posmakują mu słynne warszawskie pyzy z knajpy przy najstarszym bazarze - Bazarze Różyckiego? 08:35 NA RATUNEK OGRODOM - ODC. 8 Reality show, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Kinga Dobrzyńska Scenariusz: Michał Kołłb - Sielecki Prowadzący: Katarzyna Cichocka Polacy kochają ogrody, ale nie zawsze potrafią o nie zadbać. Na szczęście marzenia się spełniają. Trzeba im tylko pomóc. W naszym programie, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, w ciągu zaledwie trzech dni zaniedbane ogrody i balkony zmieniają się nie do poznania. I to w ramach ograniczonego i z góry określonego budżetu. Na ratunek polskim ogrodom, razem ze swoją ekipą, wyrusza doświadczona architektka krajobrazu, Katarzyna Cichocka, która od 15 lat z pasją realizuje swoje oryginalne projekty w całej Polsce. Sama uwielbia otaczać się zielenią i kocha naturę. Tak jak nowe wyzwania i dlatego z wielkim entuzjazmem i całym bagażem kreatywnych pomysłów, udaje się w swoją nową misję. Ogród Gosi i Irka ma 140 metrów kwadratowych. Między istniejącym tarasem i nowym trawnikiem z rolki, powstanie łącznik z kostki granitowej. Po obu jego stronach pojawią się rabaty z kulami cisu, ostrokrzewu, zimozielonymi trawami i żurawkami. 09:10 KORONA GÓR POLSKI - WYSOKA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Mariusz Pilis Scenariusz: Mariusz Pilis Zdjęcia: Wojciech Jachymiak, Krzysztof Skrok Prowadzący: Marta Manowska Cykliczny program mikroturystyczny poświęcony polskim górom, szczytom, których zdobycie razem z nami gwarantuje wejście do elitarnego klubu zdobywców Korony Polskich Gór. Chcemy zachęcać do aktywnego wypoczynku w miejscach, które naszym zdaniem nie zostały dotychczas należycie wypromowane. Celem programu jest namówienie widza do odwiedzenia i poznania tych zakątków w polskich górach, które pozostają w cieniu obleganych przez turystów Kasprowego Wierchu czy Gubałówki. Pokażemy przede wszystkim bogactwo przyrody, ale także historię i kulturę tych miejsc oraz ludzi, którzy są symbolami regionu. 09:40 RODZINKA.PL - ODC. 259 "UFAMY SOBIE" SEZON 14 Serial komediowy TVP, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Patrick Yoka Scenariusz: Karol Klementewicz, Patrick Yoka Zdjęcia: Marcin Figurski Aktorzy: Adam Sikora, Magdalena Stużyńska, Małgorzata Kożuchowska, Tomasz Karolak, Maciej Musiał, Adam Zdrójkowski, Mateusz Pawłowski, Jacek Braciak, Agata Kulesza, Julia Wieniawa - Narkiewicz, Fryderyk Kegler, Emilia Dankwa Ludwik rozmawia przez telefon z panią Sylwią z Poznania. Kuba jest pod wrażeniem tego, jak jego młodszy brat radzi sobie z kobietami. Ludwik i Natalia zauważają, że Kacper dojrzewa. Po rozmowie z Marią, Boska zaczyna się obawiać o zdradę męża. Chłopcy uważają, że Natalia byłaby dla nich milsza, gdyby się wyprowadzili. 10:15 RODZINKA.PL - ODC. 260 "KOTLECIKI DLA TOMUSIA" SEZON 14 Serial komediowy TVP, 24 min, Polska, 2019 Reżyseria: Patrick Yoka Scenariusz: Karol Klementewicz, Patrick Yoka Zdjęcia: Sławomir Dykier Aktorzy: Olga Kalicka, Małgorzata Kożuchowska, Tomasz Karolak, Maciej Musiał, Adam Zdrójkowski, Mateusz Pawłowski, Jacek Braciak, Agata Kulesza, Julia Wieniawa - Narkiewicz, Wiktoria Gąsiewska Paula i Kuba spędzają razem coraz więcej czasu. Natalia i Ludwik dyskutują na temat solidarności płci. Kuba odgraża się, że też zrobi sobie dziecko, żeby go lepiej traktowano w domu. Magda po urodzeniu dziecka zamierza szybko wrócić do pracy. Natalia ostrzega Ludwika, aby był czujny w związku z delegacjami do Poznania. 10:45 WĘDRÓWKI PO KORNWALII I HRABSTWIE DEVON Z JULIĄ BRADBURY - ODC. 7 (JULIA BRADBURY’S CORNWALL WALKS) Cykl dokumentalny, 21 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Chris Williams Prowadzący: Julia Bradbury Julia Bradbury odkrywa jedne z najlepszych tras spacerowych w West Country w Wielkiej Brytanii, szukając spektakularnych krajobrazów, próbując legendarnych potraw regionu i poznając ludzi, dzięki którym Kornwalia i Devon są tak wyjątkowe. 11:15 WĘDRÓWKI PO KORNWALII I HRABSTWIE DEVON Z JULIĄ BRADBURY - ODC. 8 (JULIA BRADBURY’S CORNWALL WALKS) Cykl dokumentalny, 22 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Chris Williams Prowadzący: Julia Bradbury Julia Bradbury odkrywa jedne z najlepszych tras spacerowych w West Country w Wielkiej Brytanii, szukając spektakularnych krajobrazów, próbując legendarnych potraw regionu i poznając ludzi, dzięki którym Kornwalia i Devon są tak wyjątkowe. 11:45 VITO ODKRYWA POLSKĘ - ODC. 1 SEZON I - KATOWICE Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Prowadzący: Vito Racho Vito Raho to urodzony w Apulii, regionie w południowych Włoszech, fotograf, podróżnik i przewodnik turystyczny. Przez całe życie był typem niespokojnego ducha i odwiedził kilkadziesiąt państw, z czego w kilkunastu mieszkał na stałe. Pomaga mu w tym wielka inteligencja lingwistyczna i łatwość w zjednywaniu sobie ludzi. Vito chce wybrać się w kolejną podróż i sprawdzić, czy byłby w stanie zostać na dłużej w Polsce. Vito odwiedził stolicę Górnego Śląska - Katowice i sprawdzał, czy przetrwały tu jeszcze tradycje górnicze, czy na węgiel mówi się nadal, że to czarne złoto i czy młodzi ludzie nadal wiążą swoją przyszłość z kopalniami, czy może Śląsk ma już swoje nowoczesne oblicze. 12:15 MAKŁOWICZ W PODRÓŻY - MAKŁOWICZ W PODRÓŻY. PODRÓŻ 48 HISZPANIA - "PROWINCJA KADYKS" (185) Magazyn kulinarny, 24 min, Polska, 2015 Autor: Robert Makłowicz Reżyseria: Paweł Lesisz Scenariusz: Paweł Lesisz Prowadzący: Robert Makłowicz Robert podróżuje po Andaluzji. Wraz z nim będziemy podążać szlakiem atlantyckim przez prowincję Kadyks. Najpierw odwiedzimy miasto Barbate, później Kadyks - stolicę prowincji i jedno z najstarszych, istniejących do dziś miast Europy. Będzie też Jerez de la Frontera, Sanlucar de Barrameda i mnóstwo innych wspaniałości. Miasto Barbate leży w okolicy przylądka Trafalgar, niedaleko którego w słynnej bitwie zginął admirał Horatio Nelson. Już w czasach antycznych miasto znane było z połowów tuńczyków. Do dziś jest tuńczykowym symbolem całej Hiszpanii. W Barbate Robert odwiedza przetwórnie rybną Hermac. Wielka mapa świata na ścianie w sklepie firmowym przedstawia szlaki migracji tuńczyków. Najbardziej pożądane są tuńczyki błękitnopłetwe, osiągające do 500 kg wagi. Japończycy kupują na pniu prawie wszystkie. Poddani Mikada najchętniej jedzą tuńczyka na surowo, w postaci sushi i sashimi. Robert w fartuchu i czepku przechadza się po chłodni, podziwiając leżące na paletach ogromne tuńczyki. W następnej hali pracownicy ręcznie kroją i dzielą ryby. Różne części będą miały różne handlowe przeznaczenie. Powinno się zapamiętać przynajmniej dwie nazwy konserwowo - tuńczykowe, są to mojama (polędwiczka) i ventresca (podbrzusze). Mojamę się suszy, ventreskę zalewa oliwą. Wcześniej wszystko musi być posolone. Sól nie tylko konserwuje, ale też nadaje rybie odpowiedni smak. Proces suszenia mojamy trwa miesiąc. Cena tego specjału przewyższa cenę najlepszej szynki górskiej (jamón serrano). Znacznie tańsze, ale równie smaczne jest suszone bonito - cieniutkie płatki tuńczyka niezbędne w każdej japońskiej kuchni. Zwiedzanie przetwórni kończy się konsumpcją. W saloniku degustacyjnym Robert raczy się specjałami z tuńczyka, do tego oczywiście kieliszek białego wina. Kadyks jest najstarszym, nadal zamieszkanym miastem, Zachodniej Europy. Założyli go Fenicjanie w XI wieku. Perłą Kadyksu jest katedra pod wezwaniem Świętego Krzyża, jedna z największych świątyń w całej Hiszpanii. Miejska plaża La Caleta pełna jest ludzi. Gdzieś tutaj wychodziła z wody skąpo odziana Halle Berry, a wpatrywał się w nią Pierce Brosnan jako agent 007. W tej części "Bonda" La Caleta imitowała Hawanę. Z tarasu hotelu Senator Robert podziwia panoramę Kadyksu. Płaskie dachy, wieże i kopuła to żywcem arabska medina. Nic dziwnego, bo przecież Maurowie panowali tu bardzo długo. Na tarasie Robert gotuje danie odcinka: caldo de pero, czyli psią zupę. Faktycznie jest to zupa rybna z kwaśnymi pomarańczami, tzw. "psiankami". Następnego dnia krakowski podróżnik wybiera się na Mercado Central - targ miejski, który jeszcze 15 lat temu wyglądał zupełnie inaczej. Przez bramę wchodzi się na dziedziniec z kolumnadą. Dawniej nie było hali. Zamiast dachu było wielkie płótno i wszędzie stały kramy. Dziś panuje tu higieniczna elegancja. Takie są wymogi Brukseli: stoiska są zrobione z nierdzewnej blachy i każde ma własną chłodnię. Kolejne atrakcje nadmorskiej prowincji to wino manzanilla, czyli wytrawne sherry, słynne konie andaluzyjskie i nie mniej słynna brandy de Jerez. Na pożegnanie z Kadyksem Robert wybiera się do lokalu La Albariza, którego nazwa kojarzy się z wapienno - kredową glebą. Tej to właśnie glebie świat zawdzięcza brandy de Jerez. 12:50 MAGICZNE PODHALE Z SEBASTIANEM KARPIELEM BUŁECKĄ - ODC. 9 SEZON I - KOLEJKA NA KASPROWY WIERCH Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jakub Baryga Scenariusz: Jakub Baryga Prowadzący: Sebastian Karpiel-Bułecka Lektor: Sebastian Karpiel-Bułecka Zdjęcia: Łukasz Rogowski, Aleksander Macierzyński, Adam Sienkiewicz Sebastian zabierze widzów na Kasprowy Wierch i kolejkę, która wozi turystów od 90 lat. Pomysł na budowę kolejki zrodził się w głowie ówczesnego wiceministra transportu, Aleksandra Bobkowskiego. Bobkowski był nie tylko politykiem, ale i narciarzem oraz członkiem międzynarodowej federacji narciarskiej. Dzięki jego staraniom, w lutym 1929 r. w Zakopanem odbyły się pierwsze zimowe mistrzostwa świata. Budulcem Kasprowego, oprócz drewna, był kamień, który przy pomocy prowizorycznej kolejki i transportu konnego, dostarczano na górę. O specyfice pracy w kamieniu, podbudowywaniu nim domów, opowie - przy pracy - kamieniarz, Stanisław Gąsienica. 13:25 NA TROPIE PRZYPRAW. PIKANTNIE I SŁODKO. - ANYŻ 21 min, Polska, 2021 Blok kulturalno - kulinarny opowiadający historie, anegdoty związane z przyprawami. Ciekawa narracja prowadzących połączona z przygotowaniem potraw z przyprawami. 14:00 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 11/18 - HASŁO Serial sensacyjny, wojenny, 55 min, Polska, 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Leszek Herdegen, Lidia Korsakówna, Eliasz Kuziemski, Andrzej Polkowski, Leonard Pietraszak, Edward Lubaszenko, Zdzisław Kuźniar, Igor Przegrodzki, Zbigniew Lesień, Halina Buyno - Łoza Kloss wyrusza do Normandii. Na miejscu ma z nim nawiązać kontakt francuski partyzant, Hubert. Wskutek niefortunnego zbiegu okoliczności w oznaczonym dniu przybywa do miasta inny oficer niemiecki i Hubert jemu zdradza hasło: "W Paryżu najlepsze kasztany są na placu Pigalle". Aresztowany partyzant umiera w więziennym szpitalu. Porucznik von Vormann domyśla się jednak, że z miejscowym ruchem oporu współpracuje inny oficer niemiecki. Na hasło prawidłowym odzewem reaguje Kloss. Von Vormann zaczyna go szantażować, m. in. żąda pieniędzy na odrestaurowanie rodowych włości. Kloss zwodzi go, a jednocześnie naprowadza majora Ehlerta na trop Vormanna jako agenta. Przygotowuje także akcję odbicia jeńców z niemieckiego więzienia. 15:05 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 12/18 - ZDRADA Serial sensacyjny, wojenny, 63 min, Polska, 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Beata Tyszkiewicz, Lidia Korsakówna, Leszek Herdegen, Ryszard Filipski, Wojciech Duryasz, Artur Młodnicki, Eugeniusz Kujawski, Adolf Chronicki, Roman Sykała, Anna Seniuk, Marek Barbasiewicz Do Berlina wyrusza łączniczka podziemnej organizacji z bardzo ważnymi informacjami. Ma je przekazać agentce - szwedzkiej aktorce Christin Kield. W rzeczywistości Christin jest agentką podwójną. Kiedy jej narzeczony, niemiecki oficer Heini, został zabity przez Polaków, Christin poprzysięgła zemstę polskiemu ruchowi oporu. Kloss musi albo ją zlikwidować, by nie wsypała łączniczki, albo przekonać Christin, że jest w błędzie: Heiniego zabili gestapowcy, gdyż pracował dla Polaków. Tymczasem z usług szwedzkiej aktorki chce skorzystać zarówno gestapo, jak i kontrwywiad. Christin zostaje porwana, a Kloss ma się natychmiast zameldować u samego admirała Canarisa. 16:25 OKRASA ŁAMIE PRZEPISY - PESTO, SALSA CZY SAŁSZA Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Rostworowski Scenariusz: Tomasz Rostworowski, Karol Okrasa Zdjęcia: Adam Kubiak, Piotr Janczar Prowadzący: Karol Okrasa W kolejnej wyprawie Karol Okrasa na swój kulinarny warsztat weźmie zielone sosy z ziół, młodych pędów czy owoców zwane też salsami lub po staropolsku "sałszami". Niemal w każdym polskim sklepie możemy dziś nabyć włoskie pesto, czyli sos z zielonych liści świeżej bazylii, sera, orzechów i oliwy. I wydaje nam się, że to Włosi zawsze mieli kuchnię lekką, warzywną, a dawni Polacy objadali się wszelkiego rodzaju tłustym mięsiwem. Nic bardziej mylnego, w diecie naszych przodków dominowały warzywa, owoce czy rośliny strączkowe z własnego ogródka. Mięsa jedzono od święta. Co więcej, po długiej zimie, kiedy to jedzono solone ryby czy mięsa, które trzeba było długo moczyć i rozbijać przed spożyciem, wiosną apetyt na nowalijki był ogromny. Przykładem takiej tęsknoty jest choćby tzw. "sałsza" czyli salsa z zielonego żyta z zielnika Szymona Syreniusza z 1613 roku. Młode żyto rozcierano z grzankami i dodawano do tej masy ocet, sól, pieprz oraz imbir. Jak stwierdzał sam autor "bez wszelakiego kosztu będzie przysmak do mięsa, do ryb". Mamy tu coś w rodzaju to staropolskiego pesto. W innym przepisie z wydanego w 1540 roku "Kuchmistrzostwa" natkę pietruszkę, młode listki liście szałwii i babki rozcierano z dodatkiem miodu, cynamonu i pieprzu, uzyskując tak ceniony słodko - korzenny posmak. Propozycje Karola Okrasy: 1/ Zupa pomidorowa z salsą z czosnku niedźwiedziego; 2/ Pieczony z korzennym mięsem mielonym chleb, podany z salsą z zielonych orzechów z syropu; 3/ Pieczone na grecki sposób ruloniki ze schabu podane z salsą z mięty, papryki, ogórka i sera feta. 17:00 POSTAW NA MILION S.XXVII - ODC. 317 Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Konrad Smuga Prowadzący: Łukasz Nowicki "Postaw na milion" to teleturniej dla widzów o stalowych nerwach. Milion złotych w gotówce, dwóch uczestników i tylko 8 pytań do końca gry - zadanie wydaje się proste, ale czy gracze będą w stanie zachować zimną krew i ocalić milion? Dwóch dobrze znających się uczestników, rodzina, przyjaciele, partnerzy lub znajomi z pracy stają do gry jako drużyna. Zanim usłyszą pierwsze pytanie, dostaną milion złotych w gotówce. Czy będą umieli go zatrzymać? Zobacz jak miesza się wiedza, ryzyko i wielki pieniądze. Wejdź do gry z Łukaszem Nowickim i postaw na milion. 18:00 RANCZO S.IX - ODC. 110 (SERIA IX, ODC. 6) - BOSKA CZĄSTKA Serial obyczajowy TVP, 44 min, Polska, 2015 Reżyseria: Wojciech Adamczyk Scenariusz: Robert Brutter Zdjęcia: Włodzimierz Głodek Muzyka: Krzesimir Dębski, Radzimir Dębski Aktorzy: Ilona Ostrowska, Cezary Żak, Paweł Królikowski, Marta Lipińska, Franciszek Pieczka, Artur Barciś, Agnieszka Pawełkiewicz, Dobromir Dymecki, Violetta Arlak, Justyna Gugała Kinga postanawia otworzyć prywatny gabinet w domu rodziców i zawiesza tabliczkę, której treść wywołuje dużą wesołość wśród sąsiadów. We wsi zjawia się młody policjant, który ma zastąpić Staśka na czas jego szkolenia. Francesca wprowadza nowego w tajniki wilkowyjskich obyczajów. Kinga prosi Witebskiego o fachową ocenę literackich prób jej chłopaka. W biurze Czerepacha pojawia się Ola, atrakcyjna i bardzo zdolna młoda kobieta, która prosi wicepremiera o posadę asystentki. 19:00 RANCZO S.IX - ODC. 111 (SERIA IX, ODC. 7) - ISTOTNY DYSONANS Serial obyczajowy TVP, 43 min, Polska, 2015 Reżyseria: Wojciech Adamczyk Scenariusz: Robert Brutter Zdjęcia: Włodzimierz Głodek Muzyka: Krzesimir Dębski, Radzimir Dębski Aktorzy: Ilona Ostrowska, Cezary Żak, Paweł Królikowski, Marta Lipińska, Franciszek Pieczka, Artur Barciś, Lidia Sadowa, Magdalena Waligórska, Bartek Kasprzykowski, Mateusz Rusin Wicepremier Czerepach sprowadza do Wilkowyj swoją nową asystentkę, co staje się powodem poważnych perturbacji w życiu wsi, a także w życiu rodzinnym samego Czerepacha. Michałowa zastanawia się, jak najlepiej pomóc swojej siostrzenicy. Snuje rozmaite podstępne plany. Więcławska, obserwując błyskotliwą karierę męża, zaczyna odczuwać, jak to trafnie określa Solejukowa, "dysonans". Skłania ją to do głębokich przemyśleń, które zaowocują nieoczekiwaną dla wszystkich decyzją. 20:00 ŻYJ I POZWÓL UMRZEĆ (LIVE AND LET DIE) Film sensacyjny, 116 min, Wielka Brytania, 1973 Reżyseria: Guy Hamilton Scenariusz:Tom Mankiewicz Aktorzy: Roger Moore, Yaphet Kotto, Jane Seymour, Clifton James, Julius W. Harris, Geoffrey Holder, David Hedison, Gloria Hendrey Ósmy film z serii o przygodach superagenta 007 Jamesa Bonda i pierwszy, w którym tę rolę zagrał Roger Moore, gdy zmęczony już bondowskim wizerunkiem Sean Connery kategorycznie odmówił dalszych występów. Roger Moore, popularny już wówczas dzięki roli Simona Templara w telewizyjnym serialu "Święty", zyskał swym nowym wcieleniem międzynarodową sławę. W sumie zagrał brytyjskiego superagenta siedmiokrotnie, nadając swej postaci nie tylko nonszalancki wdzięk, z jakiego Bond, w wydaniu Connery'ego, słynął już wcześniej, ale też dystans i spore poczucie humoru. Niezmienna pozostała słabość Bonda do pięknych kobiet. Reżyserii "Żyj i pozwól umrzeć" podjął się Guy Hamilton, zręczny twórca dwóch wcześniejszych filmów z tego cyklu - "Goldfingera" z 1964 r. i "Diamenty są wieczne" z 1971 r. Dziewczynę superagenta zagrała tu Jane Seymour, późniejsza doktor Quinn z popularnego serialu telewizyjnego. Tytułową piosenkę, nominowaną do Oscara, napisali Linda (słowa) i Paul (muzyka) McCartneyowie, a śpiewa ją Paul ze swym zespołem Wings. "Żyj i pozwól umrzeć", podobnie jak poprzednie "bondy", bił rekordy kasowe w Wielkiej Brytanii, gdzie zyskał miano najpopularniejszego filmu 1973 roku. Dziś, gdy przeciętny widz obejrzał już setki filmów sensacyjnych, w których roi się od komputerowych efektów specjalnych, tempo akcji utrzymuje się na granicy ludzkiej percepcji, a obrońca prawa jest równie brutalny jak przestępcy, z którymi walczy, wytworny dżentelmen z londyńskiego West Endu, o nieskazitelnych manierach i w nienagannie wyprasowanym garniturze, jawi się jako postać nieco anachroniczna, nawet jeśli posługuje się nowoczesnymi gadżetami w rodzaju zegarka wytwarzającego pole magnetyczne i będącego jednocześnie piłą tarczową. Mimo to miłośnicy gatunku i postaci najsłynniejszego agenta wszech czasów na pewno się nie zawiodą. Gdy jednego dnia zostają zabici aż trzej agenci tajnych służb Jej Królewskiej Mości, James Bond musi opuścić czułe ramiona swej najnowszej "zdobyczy" i wyruszyć do akcji. Zgodnie z otrzymanymi instrukcjami udaje się do nowego Jorku na spotkanie z niejakim Mister Bigiem, czarnoskórym bossem tamtejszego podziemia przestępczego, który opanował rynek handlu heroiną. Big bywa w jednym z nocnych klubów w Harlemie, ale nie ma ochoty na rozmowy z Bondem, co daje mu boleśnie odczuć. Znacznie przystępniejsza okazuje się piękna wróżka, która przepowiada przyszłość z kart tarota. Nie bacząc na dwóch drabów, którzy mają za zadanie go zabić, Bond udaje się na karaibską wyspę San Monique. Tamtejsza agentka CIA, Rosie Carver, oferuje mu pomoc w dostaniu się do pilnie strzeżonej rezydencji doktora Kanagi, o którym wiadomo, że utrzymuje bliskie kontakty z Mr. Bigiem. Okazuje się jednak, że dziewczyna jest podwójnym szpiegiem i lepiej nie polegać na jej wskazówkach. Bond własnymi sposobami dociera do posiadłości Kanagi. Ku swemu zaskoczeniu, zastaje tam poznaną w Harlemie wróżkę. 22:10 SZPIEG (TINKER, TAILOR, SOLDIER, SPY) 122 min, Wielka Brytania/Niemcy/Francja, 2011 Reżyseria: Tomas Alfredson Scenariusz: Bridget O'Connor, Peter Straughan Aktorzy: Gary Oldman, Colin Firth, Tom Hardy, John Le Carre, Mark Strong, Benedict Cumberbatch Ekranizacja wydanej w 1974 roku bestsellerowej powieści sensacyjnej brytyjskiego pisarza Johna le Carre. Uwagę zwracają świetna obsada i zręcznie przedstawiony wątek szpiegowski. Film otrzymał trzy nominacje do Oscara: aktor pierwszoplanowy, najlepszy scenariusz adaptowany, najlepsza muzyka oryginalna. Zdobył także dwie nagrody BAFTA: najlepszy film, najlepszy scenariusz. Akcja „Szpiega” została osadzona w czasie zimnej wojny. Emerytowany agent tajnych służb brytyjskich George Smiley (popisowa rola Gar’ego Oldmana) wraca do gry. Zostaje przywrócony do czynnej służby z zadaniem zdemaskowania szpiega w szeregach MI6. Sprawa jest tym bardziej bulwersująca, że zdrajcą jest jeden z najwyższych członków wywiadu. Rozpoczyna się morderczy wyścig z czasem. Śledztwo George’a Smileya ujawnia największy skandal w historii MI6. 00:25 EKSTRADYCJA 2 - ODC. 7/9 Serial TVP, 54 min, Polska, 1996 Reżyseria: Wojciech Wójcik Scenariusz: Wojciech Wójcik, Robert Brutter, Witold Horwath Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Marek Kondrat, Maria Pakulnis, Paweł Wilczak, Henryk Bista, Olaf Lubaszenko, Jerzy Trela, Małgorzata Pieczyńska, Renata Dancewicz, Witold Dębicki, Lew Rywin, Dariusz Jakubowski, Małgorzata Foremniak, Krzysztof Kolberger i inni Dzięki kasecie z przedśmiertną "spowiedzią" Szawłowskiego Kulski dowiaduje się o morskim kanale przerzutu narkotyków. Na ten sam trop wpada też Gundis. Wraz ze swoją bandą urządza "nalot" na magazyn i laboratorium Nadieżdy. Znajdujący się tam Jurij i Sachar tylko cudem unikają śmierci. Wysłany przez nich wcześniej konwój z heroiną jest obserwowany przez ludzi z mafii łotewskiej. Gdy samochód dostawczy z białym proszkiem dojeżdża nad morze, Łotysze wkraczają do akcji. Po krótkiej walce przejmują "towar" i błyskawicznie ładują go na kuter rybacki. W chwilę później UOP aresztuje Gundisa i jego zbirów. Kulski wysyła w pogoń za kutrem helikopter i statek patrolowy. Tuż przed granicą polskich wód terytorialnych uciekinierzy zostają schwytani. Kulski triumfuje. Dobry humor psuje mu tylko Gundis. Mafioso, domyślając się, że UOP dostał cynk od Nadieżdy, nie wróży ludziom Kulskiego udanych łowów. Kilka dni później okazuje się, że miał rację. Na 150 kilogramów białego proszku tylko 8 stanowiła heroina. Tymczasem nieoczekiwanie na bardzo wiarygodny ślad transportu Nadieżdy wpada Halski. Dzięki pomocy i inteligencji pięknej policjantki znajduje heroinę ukrytą w poduszkach wagonów sypialnych. 01:35 EKSTRADYCJA 2 - ODC. 8/9 Serial TVP, 54 min, Polska, 1996 Reżyseria: Wojciech Wójcik Scenariusz: Wojciech Wójcik, Robert Brutter, Witold Horwath Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Marek Kondrat, Małgorzata Pieczyńska, Olaf Lubaszenko, Dariusz Jakubowski, Maria Pakulnis, Witold Dębicki, Henryk Bista, Jerzy Trela, Karol Strasburger, Krzysztof Kolberger, Lew Rywin, Paweł Wilczak, Renata Dancewicz, Ola Rosińska, Bogusław Sobczuk, January Brunov, Piotr Fronczewski, Jan Machulski, Jan Englert, Robert Rozmus, Andrzej Zieliński i inni Struna wreszcie trafia na sprytniejszych od siebie. Nadieżda dowiaduje się o jego współpracy z Gundisem. Na jej rozkaz Jurij z Sacharem pozbawiają nielojalnego partnera życia. Dzięki podstępowi Halskiego, który zamienił ładunek w kuszetkowych poduszkach, heroina nie dociera do Paryża. Boss postanawia dać Nadieżdzie "urlop". Rozgoryczona morderczyni jeszcze nie wie, że oznacza to dla niej wyrok śmierci. Równocześnie boss przejmuje Geobank, wyrzuca skorumpowanego wiceprezesa i zaprowadza własne porządki. Kłopoty Nadieżdy potęgują się, kiedy z więzienia ucieka Gundis. W jego ręce wpada Jurij. Szef łotewskiej mafii poddaje go ciężkim torturom. Kochanek Nadieżdy milczy jednak jak grób. Coraz bardziej wściekły Gundis postanawia za pomocą piły tarczowej pozbawić więźnia męskości. W ostatniej chwili przychodzi z odsieczą Sachar. Zabija Łotysza i uwalnia zmaltretowanego Jurija. Tajemnicze zaginięcie heroiny budzi też najwyższe niezadowolenie Sawki. Po ostrej wymianie zdań z Halskim daje mu jeszcze tydzień na załatwienie porachunków z Nadieżdą. W przeciwnym razie Olgierdowi grozi więzienie za kradzież narkotyków. Tymczasem rozpracowywanie przez UOP Geobanku budzi poważne zaniepokojenie kilku wysokich urzędników państwowych. Prowadzący sprawę Kulski zostaje oddelegowany do rezydentury w Buenos Aires. Pretekst jest znakomity - kompromitujące "wpadki" podczas namierzania transportu heroiny. Wcześniej jednak do jego mieszkania włamują się "nieznani sprawcy" i dokonują szczegółowej rewizji. Nie udaje im się wszakże znaleźć dokumentacji sprawy Geobanku. Nieustanne poczucie zagrożenia sprawia, że od Kulskiego odchodzi jego żona, Maria. Przed wyjazdem za ocean niegdyś obiecujący pracownik UOP-u powierza wyniki swego bankowego dochodzenia Halskiemu. Radzi też Sabinie, by wyjechała z Polski. Siostra Olgierda, po krótkim namyśle, postanawia wyjechać do Sztokholmu. 02:40 EKSTRADYCJA 2 - ODC. 9/9 Serial TVP, 54 min, Polska, 1996 Reżyseria: Wojciech Wójcik Scenariusz: Wojciech Wójcik, Robert Brutter, Witold Horwath Zdjęcia: Piotr Wojtowicz Muzyka: Jerzy Satanowski Aktorzy: Marek Kondrat, Maria Pakulnis, Paweł Wilczak, Henryk Bista, Małgorzata Pieczyńska, Renata Dancewicz, Witold Dębicki, Lew Rywin, Krzysztof Kolberger, Jan Englert, Bogusław Sobczuk, Piotr Fronczewski, Karol Strasburger, Ola Rosińska, Małgorzata Foremniak, Andrzej Zieliński, Beata Tyszkiewicz, Janusz Gajos, Olaf Lubaszenko i inni Halski zaczyna współpracować z Piłatowem. Dzięki pomocy pana Henia i ekspertki współpracującej z Kulskim ustala, że w interesy z Iwanowem zamieszani są czołowi polscy politycy. Olgierd postanawia ujawnić wyniki swego dochodzenia prasie. Jednak jego rewelacje wywołują reakcję odwrotną do spodziewanej. Na Olgierda sypią się oskarżenia o współudział w przestępczych machinacjach. Padają pytania o związki jego siostry z rosyjską mafią. Wyniki mozolnego, naznaczonego wieloma ofiarami śledztwa dziennikarze porównują do "koszmarnych snów". Halski zostaje ośmieszony i skompromitowany. Mimo to boss na polecenie zaniepokojonego Kowalskiego musi wyjechać z Polski. Jego miejsce ma zająć kto inny. Wcześniej jednak Iwanow robi "porządek" w interesach. Rozkazuje Jurijowi zabić Nadieżdę i Sachara, a następnie zmienić tożsamość i zająć stanowisko wiceprezesa Geobanku. Na tym wszakże nie koniec. Mafia wpada na ślad Saszy Piłatowa. Przestępcy zastawiają nań pułapkę i likwidują. Teraz na liście pozostał już tylko Halski. Policjant zamierza drogo sprzedać swoją skórę. Wspólnie ze zdymisjonowanym Jerzym ("czystka" wywołana rewelacjami Halskiego nie ominęła i UOP - u) zaczaja się na mafiosów, jako przynętę oferując furgonetkę pełną heroiny. Jurij jest jednak ostrożny. Nie przychodzi po odbiór "towaru". Wówczas zdesperowany Halski podpala samochód z białym proszkiem. Skłócony z Sawką, poróżniony z najbliższymi, sponiewierany przez media z rezygnacją patrzy w przyszłość. Jedynym i cokolwiek niespodziewanym światłem w mroku jest wiadomość od Beaty, która zgadza się zostać jego żoną. Sawka po raz ostatni postanawia spełnić prośbę byłego przyjaciela i załatwia mu samolot, mający bezpiecznie przetransportować Halskiego w góry. Na sekundę przed startem ktoś przyczepia do podwozia ładunek wybuchowy. 03:50 TAMTE LATA, TAMTE DNI - SŁAWOMIRA ŁOZIŃSKA Magazyn, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dzisiaj spotkamy się ze Sławomirą Łozińską, jedną z najbardziej rozpoznawalnych polskich aktorek. Opowie nam o swoim dzieciństwie w powojennej Warszawie, o roli, jaką w życiu jej rodziny odegrała Szkoła Główna Handlowa oraz o najbardziej istotnych kreacjach aktorskich. Aktorka podzieli się z nami wspomnieniami z planu kultowego serialu "Daleko od szosy". 04:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 123 RYBNIK Magazyn, 22 min, Polska, 2018 Reżyseria: Agnieszka Grabarska Scenariusz: Agnieszka Grabarska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tomasz Bednarek gości w Rybniku - mieście tajemniczego Zalewu Rybnickiego, malowniczych familoków i pokładów górniczych tradycji. Zwiedzanie warto rozpocząć od rynku, w którego płytę wmurowane zostały pamiątkowe tablice przypominające ważne fakty z dziejów miasta, m.in. wizytę marszałka Józefa Piłsudskiego w 1922 roku. Miasto ma bogate tradycje przemysłowe. Przemysł zaczął się tu rozwijać od końca XVIII wieku, kiedy powstała kopalnia, jedna z pierwszych na Górnym Śląsku. Dziś Zabytkowa Kopalnia Ignacy udostępniona jest do zwiedzania, stanowiąc Industrialne Centrum Kultury, które umiejętnie łączy funkcje muzealne, artystyczne i kulturalne. Koniec XVIII wieku to swoisty boom osadniczy - do Rybnika zaczęło przybywać wielu nowych mieszkańców i stopniowo wzrastało zapotrzebowanie na mieszkania dla nich. W mieście zbudowano osiedla robotnicze, m.in. w dzielnicy Chwałowice, gdzie mieszkało ponad 500 rodzin górniczych. Zabudowa składa się z dwukondygnacyjnych ceglanych budynków, ułożonych na planie prostokąta i pokrytych dachem dwuspadowym. Zabudowa pochodzi z początku XX wieku. Chlubą miasta jest zalew stworzony na potrzeby Elektrowni Rybnik. Od maja do października temperatura wody nie spada poniżej 15 stopni Celsjusza. Zimą unoszą się nad nią kłęby pary. Nigdy nie zamarza, nawet kiedy nadchodzą srogie zimy, lodem pokrywa się tylko częściowo. Dla pasjonatów natury w Rybniku nie lada gratką będzie malownicza rzeka Ruda, która zachęca do sportów wodnych. Szczególnie upodobali ją sobie miłośnicy kajakarstwa; rzeka meandrując, tworzy swoisty tor przeszkód.