TVP Historia Wtorek, 23.04.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 23 KWIETNIA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1616 - zmarł Wiliam Szekspir; 1858 - urodził się Max Planck; 1935 - weszła w życie Konstytucja kwietniowa; 07:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.II - ODC. 24 (SERIA II ODC. 11) Serial wojenny TVP, 42 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Rogalski Scenariusz: Marek Kreutz, Ewa Popiołek Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Tomasz Włosok, Sebastian Jasnoch, This Maag, Danuta Stenka, Magdalena Czerwińska, Maria Dębska W magazynie mydlarni Alfa przydziela zadania członkom organizacji w akcji konfiskaty pieniędzy z kasyna dla polskiego podziemia. Udział biorą także znajomi Ewki sprzed wojny. Nocą Ewka udaje się do kasyna i zasiada do gry. Po zamknięciu lokalu przez kierownika sali, akcja dowodzona przez Kamila przebiega sprawnie. Obstawiający budynek na zewnątrz Stefan, zauważa w pobliżu lokalu Brennera siedzącego w limuzynie, lecz nie informuje o tym nikogo. Zdobyta w kasynie broń i worki z pieniędzmi trafiają do furgonetki Lesia. Gdy pojazd opuszcza podwórze, drogę zajeżdża ciężarówka z zamaskowanymi cywilami Brennera. Sprawnie przejmują worki z pieniędzmi i odjeżdżają. Po nieudanej akcji, zdesperowana Ewka udaje się do gabinetu Dreslera, próbując go uwieść. Wpada tam zazdrosna Lewczyńska, udaremniając zamiar dziewczyny. Przekonuje też kochanka, by umieścić Witka i Andrzeja w transporcie do Auschwitz. Marysia, jako przedstawicielka firmy zaopatrującej kuchnie ludowe, na zlecenie Leokadii, udaje się na teren getta. Ma dostarczyć Milenie czyste blankiety do fałszywych dokumentów. W umówionej kawiarni rozpoznaje w Milenie przyjaciółkę z konserwatorium. Okazuje się, że kobieta jest w ciąży. Marysia wywozi ją z getta w beczce z odpadami i lokuje w mieszkaniu Wójtowicza. Stefan szantażuje Brennera, że ujawni prawdę o skradzionych pieniądzach z kasyna. Wystraszony Niemiec obiecuje wypuścić Witka, jeśli ten podpisze volkslistę. 07:55 NIEZWYKŁE HISTORIE BIAŁO - CZERWONYCH - RYSZARD PARULSKI Reportaż, 14 min, Polska, 2019 Scenariusz: Krzysztof Miklas Zdjęcia: Robert Jażdżyk Prowadzący: Krzysztof Miklas Celem cyklu jest przybliżenie sylwetek wybitnych polskich sportowców, którzy byli zarazem wielkimi polskimi patriotami, czasem oddając życie za Ojczyznę. Bohaterem odcinka jest Ryszard Parulski (1938 - 2017). Warszawiak z dziada pradziada, urodzony i wychowany na Starym Mieście, przy Zakroczymskiej. Mając 6 lat, przeżył niezwykłą traumę. Na Jego oczach zginęła w Powstaniu Warszawskim pod walącymi się gruzami matka. Ojciec, wywieziony po kampanii wrześniowej na Syberię, szczęśliwie dostał się do Armii gen. Andersa, przechodząc z nią cały szlak bojowy. Ranny pod Monte Cassino, zakończył wojnę w Bolonii, ale do kraju wrócił po tułaczce i politycznych wątpliwościach w 1947 roku. Do tego czasu małego Ryszarda wychowywała ciotka. Po skończeniu szkoły podstawowej wysłano go do zawodowej szkoły optycznej na Grochowie, gdzie zdobył zawód szlifierza szkła. Jego ambicje były jednak o wiele większe. Pracując w PZO, ukończył wieczorowe liceum ogólnokształcące i za pierwszym razem dostał się na prawo na UW. Jednocześnie trenował szermierkę, marzenie swojego dzieciństwa, w klubie Marymont, któremu pozostał wierny do końca sportowej kariery. Był niezwykle utalentowanym i wszechstronnym szermierzem. Jako jedyny szermierz na świecie zdobył tytuły mistrza świata we wszystkich trzech broniach. Dwukrotny medalista olimpijski. Po skończeniu prawa i aplikacji został wybitnym adwokatem. Jednocześnie cały czas działał w sporcie. Niezwykle wrażliwy na ludzką krzywdę i nieszczęścia. powołał do życia Fundację Gloria Victis, której od początku do końca był prezesem. Fundacja pomogła wielu byłym sportowcom, których dotknęło nieszczęście lub zwyczajna bieda. Powołał do życia Towarzystwo Olimpijczyków Polskich, którego od powstania do samej śmierci był prezesem, będąc jednocześnie wiceprezesem Polskiego Komitetu Olimpijskiego. W 1992 roku zrodził mu się pomysł zorganizowania letnich igrzysk olimpijskich 2012 roku w Warszawie. Do tej idei przekonał swojego przyjaciela, niegdyś wybitnego szablistę i znakomitego architekta, prof. Wojciecha Zabłockiego. Wspólnie opracowali szczegółowy projekt igrzysk olimpijskich w Warszawie, którego osią miała być Wisła. Niestety, ta idea nie spotkała się z wyraźną aprobatą władz Warszawy i kraju. Zmarł w wieku 78 lat, jest pochowany na Powązkach. 08:20 HISTORIA POLSKI - MIESZKANIE W DZIELNICY ZAMKNIĘTEJ Film dokumentalny, 35 min, Polska, 2017 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Marcin Peresada Film dokumentalny przedstawiający historię żydowskich dzieci: Heny Kuczer i Jakuba Gutenbauma, które przeżyły powstanie w warszawskim getcie, ukrywając się w bunkrach, na strychach i w innych kryjówkach. Inne dziecko: Irena Likierman została wyprowadzona z getta dzięki otworowi w murze. Jakub po ponad 70 latach pierwszy raz wchodzi do budynku przy byłym Umschlagplatzu, w którym oczekiwał z całą rodziną na transport do Majdanka. 09:05 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCA BITWA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Prowadzący: Bogusław Wołoszański O świcie 6 czerwca 1944 r. major Werner Pluskat z 352. Dywizji Piechoty przyszedł do bunkra obserwacyjnego w pobliżu Arromanche w Normandii i przez kilka minut lustrował przez lornetkę morze. Nie dostrzegł niczego niepokojącego, żadnej oznaki aktywności nieprzyjaciela. Nie zdziwiło go to, pogoda była bardzo zła, wiał silny wiatr, fale dochodziły do dwóch metrów wysokości. W takich warunkach byłoby dziwne, gdyby nieprzyjaciel zechciał wysyłać do brzegu niewielkie jednostki desantowe. Być może w ogóle nie wierzył, że Amerykanie i Anglicy zdecydują się dokonać inwazji na francuskie wybrzeże, gdzie od lat budowano barierę nie do pokonania, Wał Atlantycki. 10:55 GALICJA. MIASTA I LUDZIE - ODC. 6 Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2019 Scenariusz: Natasza Ziółkowska - Kurczuk Cykl reportaży: "Galicja. Miasta i ludzie" jest niejako kontynuacją poprzedniej serii: "Lwów: miasto i ludzie Niepodległej". Cykl będzie skupiać się geograficznie na terytoriach, które określamy mianem Wschodniej Galicji (Podole i Pokucie), czyli na wschód i południe od Lwowa. W tym cyklu prześledzimy dzieje wybranych miast i regionów, historyczne i kulturotwórcze tradycje polskie, dążenia galicyjskich pokoleń Polaków do niepodległości, przedstawimy wybitnych ludzi związanych z tymi miejscami, pokażemy walory przyrody, a także dawne tradycje społeczności żydowskiej, ormiańskiej i rusińskich górali: Bojków i Huculi (te ostatnie opisywał m.in. Stanisław Vincenz) i innych. Ukazane zostaną wybitne postacie polskich historyków, społeczników, geografów, etnografów, literatów, artystów, przemysłowców, naukowców, ludzi związanych z gospodarką, krajoznawców - ich dzieła i dorobek, dążenia do niepodległości Rzeczypospolitej. Wschodnia Galicja to nie tylko Lwów, ale interesujące Podole, Pokucie czy Bukowina. Ukazane zostaną lokalne historyczne tradycje i lokalna odmienność tych ziem, a także - choć cząstkowo - losy ziemiaństwa polskiego i wielkich rodów magnackich na tych terenach. Wypowiedzi, świadectwa, opowieści, wydarzenia, twarze osób umówionych i przypadkowo napotkanych. W reportażach zastosowana zostanie metoda swego rodzaju przewodnika po tych terenach śladami Polaków, wartości kulturowych i historycznych. Będzie to też okazja do pokazania obiektów i miejsc, które pozostały po dawnej świetności. W każdym odcinku znajdą się sekwencje archiwalne i ikonograficzne dotyczące omawianych miejsc i postaci. Proponowane miasta, miejsca, postaci będą układały się w odcinki pomyślane tematycznie i geograficznie. 11:30 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE. TAKA HISTORIA - ODC. 7 Telenowela dokumentalna, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Marta Hryniak Aktorzy: Wojciech Żołądkowicz, Marek Lis-Orłowski, Paula Stępczyńska Możni na Wawelu. Możni i wpływowi ludzie zawsze skupiali się wokół władcy, ale dopiero za czasów panowania Kazimierza Wielkiego konkretne rodziny zaczynają budować na dworze królewskim prawdziwą siłę, majątek i władzę. Wśród panów obejmujących najważniejsze urzędy w Polsce widzimy w XIV wieku ciągle przedstawicieli tych samych rodzin, są kasztelanami i wojewodami, dostają dodatkowe kompetencje oraz odpowiednie uposażenia. To nie wszystko! Urzędy ziemskie były godnościami dożywotnimi. Można awansować, ale zostać odwołanym - nie. Ci zatem, którym udało się otrzymać jakiś urząd ziemski mieli przed sobą w miarę swoich zdolności szansę na naprawdę niezłą karierę polityczną. Jedną z rodzin, która dosyć szybko znalazła się w kręgu królewskim, zdobywając jednocześnie potęgę i bogactwo była rodzina Melsztyńskich herbu Leliwa. To właśnie za rządów Kazimierza Wielkiego ogromne wpływy zdobył syn Jana z Melsztyna, słynny Spytek. Melsztyńscy byli gałęzią kolejnej bardzo ważnej rodziny małopolskiej, czyli Tarnowskich herbu Leliwa. Wśród osób blisko związanych z Władysławem Jagiełłą pojawiło się też kilku Ślązaków, przybyłych do Korony z księciem opolskim Władysławem, jak Hinczka z Roszkowic, podskarbi królewski. Wielką karierę zrobiło też dwóch braci Szafrańców z Pieskowej Skały. To o nich wielki książę litewski Witold pisał, iż są prywatną radą króla, bo bez zgody braci trudno było dostać się przed oblicze władcy. 12:00 POPIELEC - ODC. 4/9 - DYMY Serial wojenno-obyczajowy TVP, 52 min, Polska, 1982 Autor: Włodzimierz Kłaczyński Reżyseria: Agnieszka Arnold, Ryszard Ber Scenariusz: Ryszard Ber, Wiesław Myśliwski Zdjęcia: Wiesław Kaczmarek Aktorzy: Piotr Grabowski, Wojciech Alaborski, Bogusz Bilewski, Halina Buyno-Łoza, Maciej Góraj, Ewa Ziętek, Andrzej Mrowiec Siwek zwabia Józusia i Półpanka do Płonków, by w ten sposób wydać ich Niemcom. Jednak w czasie obławy dwóm młodym chłopom udaje się uciec. Rozwścieczeni naziści zabijają Mateusza, gwałcą i mordują Leonkę, a ich dom puszczają z dymem. Półpanek domyśla się, że Siwek zdradził. Nocą wspólnie z Józusiem idą do tartaku. Dochodzi do walki, w której Półpanek ginie. 13:00 NIEMY NIEMEN Film dokumentalny, 32 min, Polska, 2020 Reżyseria: Robert Pawłowski Losy prawdziwych bohaterów "Nad Niemnem". W filmie przedstawiamy wszystkie miejsca wspomniane przez Elizę Orzeszkową w jej powieści, jak również wypowiedzi twórców i aktorów odtwarzających główne role w filmie Zbigniewa Kuźmińskiego. 13:35 KRZYSZTOF KRAWCZYK - CAŁE MOJE ŻYCIE Film dokumentalny, 101 min, Polska, 2020 Reżyseria: Krystian Kuczkowski, Michał Bandurski Scenariusz: Krystian Kuczkowski, Michał Bandurski Zdjęcia: Filip Pakuła, Mateusz Sawicki Muzyka: Ryszard Kniat, Wiesław Wolnik, Ryszard Kniat Wykonawcy: Krzysztof Krawczyk, Sława Mikołajczyk, Jerzy Krzemiński, Sławomir Kowalewski, Marian Lichtman, Andrzej Piaseczny, Sławomir Kowalewski, Krzysztof Krawczyk, Jerzy Krzemiński, Marian Lichtman, Ryszard Poznakowski, Ryszard Poznakowski, Krzysztof Krawczyk, Edyta Bartosiewicz Biograficzny film dokumentalny poświęcony ikonie polskiej muzyki rozrywkowej, Krzysztofowi Krawczykowi. Pół wieku na scenie, równie długa lista sukcesów, jak i porażek. Chwile wzlotów, upadków, momenty polskiej eksplozji popularności i amerykańskich, niespełnionych snów o wielkiej karierze. Chwile, w których raz serce biło szybciej, raz niosło rozczarowanie, a raz wyrzuty sumienia. To w końcu życiorys, w którym nie obyło się też bez tragicznych zakrętów, momentu, w którym bohater wraz ze swoimi bliskimi otarł się o śmierć. Życie Krzysztofa Krawczyka napisało emocjonujący scenariusz godny filmu fabularnego. Niech pierwszym etapem tej podróży śladem artysty będzie jednak obraz dokumentalny, który pozwoli nam jeszcze raz przejść wraz z nim przez życie, przywołując najważniejsze wspomnienia i emocje. 15:20 NARODZINY NAZIZMU - URODZINY HITLERA. S. III. ODC. 2 (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Ta niezwykła seria przybliża decydujące starcie II wojny światowej, kiedy to Hitler stawił czoła równie bezwzględnemu dyktatorowi: Stalinowi. Będąc u szczytu swej potęgi, Hitler próbuje oszukać sowieckiego przywódcę, przedstawiając plan inwazji na Wielką Brytanię, jednocześnie potajemnie przygotowując atak na Związek Sowiecki. Stalin ma jednak szpiega w kwaterze głównej Hitlera. Obaj dyktatorzy przejmują dowodzenie nad własnymi armiami. Ludzie Hitlera składają fałszywe obietnice, a w Stalinie Hitler znalazł swojego przeciwnika. W obliczu klęski Niemiec na froncie wschodnim Hitler zostaje zmuszony do odwrotu. Pojawiają się głębokie konflikty, a jego najbliższy krąg walczy o władzę. W miarę jak narasta opór przeciwko niemu, a wewnętrzny wróg knuje, jak go zabić, Hitler popycha Niemcy ku zniszczeniu. Wniknięcie w umysły dwóch dyktatorów, których złudzenie niezwyciężoności doprowadziło do ich własnej klęski, to opowieść o tym, dlaczego dyktatury upadają. Jest to również przerażający opis pychy, decyzji i mrocznej sztuki politycznej, która sprzysięgła się, by zniszczyć wolność, ale ostatecznie zniszczyła samą siebie. 16:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KWATERY HITLERA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1990 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki, Wojciech Nalazek Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański W tym wydaniu magazynu: kwatery Hitlera, Afrika Korps i bombowiec Gumman Avenger. 17:05 HISTORIA POLSKI - BEZ PRAWA DO ŻYCIA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2022 Reżyseria: Waldemar Kowalski Scenariusz: Waldemar Kowalski Historia Holocaustu to nie tylko tragiczne wydarzenia, które rozegrały się w dużych ośrodkach martyrologii Żydów, lecz także w wielu innych miejscowościach. Film "Bez prawa do życia" przywraca pamięć o około 7 000 Żydów, których 19 października 1942 roku skierowano z getta we wsi Tarłów do Treblinki. Dokument pokazuje społeczność polsko - żydowską przed wojną, a później funkcjonowanie założonego tu getta. W filmie przedstawiono przede wszystkim portrety ofiar. Omówiono też mechanizm działania sprawców zbrodni, pokazano proces likwidacji getta i zagłady Żydów w obozie Treblinka II. Wydarzenia zostały przywołane zarówno poprzez relacje świadków, jak i unikalne zdjęcia oraz dokumenty archiwalne. Ich uzupełnieniem stał się głos badaczy historii, autorytetów naukowych. Likwidacja getta i wywózka do Treblinki wszystkich obywateli pochodzenia żydowskiego zamknęła 400 - letnią historię tarłowskich Żydów. Film wyprodukowany przez Muzeum II WŚ. , powstał w związku z 80. rocznicą akcji Reinhardt, w ramach której zgładzono około 2 000 000 Żydów. 18:00 Z WIESZAKA HISTORII - ODC. 8 MODA W ZAKONACH Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Jarosław Migoń Scenariusz: Lucyna Rotter, Jarosław Migoń Prowadzący: Lucyna Rotter Lektor: Magdalena Zbylut - Wiśniewska Zdjęcia: Kacper Solan, Bartłomiej Gąsienica Muzyka: Marcin Gałażyn Program o tematyce dokumentalno - historycznej, który w kostiumowej formule odsłania ukryte znaczenia, symbole i dzieje ubioru. Ubiór, a raczej strój zakonny zawsze społecznie był obecny w ośrodkach kultu, miejscach opieki, uczelniach, przedszkolach. Kroje wyróżniające się prostotą, oszczędnością i precyzją formy były jasnym przekazem akceptowanym społecznie. W odcinku prof. Lucyna Rotter omawia dzieje ubioru zakonnego. Z o. Maciejem Majdakiem - przeorem Zakonu Cystersów w Mogile - rozmawia o symbolice habitu. 18:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "GLORIA VICKERS" ODC. 282 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Gloria Vickers" W miejscowości Kasina byliśmy wielokrotnie, zawsze z myślą o wrześniowych pancerniakach i niezwykłym dziele czołgów Vickers. Po wrześniowych wydarzeniach został tu niezwykły pomnik. Jego siła polega na tym, że elementem konstrukcji jest autentyczny fragment czołgu - to właśnie wieża Vickersa. I gdy wydawało się, że Vickersy będzie można już oglądać tylko na zdjęciach i archiwalnych filmach, uruchomił się niezwykły łańcuch ludzi dobrej woli. Części czołgu wydobywane w różnych miejscach Polski przez zapaleńców i poszukiwaczy zostały złożone w jedną całość i do Kasiny powrócił piękny Vickers, w którym ponad 50% części to oryginały. Przy okazji wspomnimy szlak bojowy 121. Samodzielnej Kompanii Czołgów Lekkich kapitana Stanisława Rączkowskiego, dywagując, gdzie dokładnie zakończył swój żywot ostatni Vickers? 19:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.II - ODC. 25 (SERIA II ODC. 12) Serial wojenny TVP, 42 min, Polska, 2017 Reżyseria: Michał Rogalski, Łukasz Ostalski Scenariusz: Marek Kreutz, Ewa Popiołek Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Aleksandra Pisula, Marta Mazurek, Vanessa Aleksander, Michał Czernecki, Józef Pawłowski, Tomasz Włosok, Sebastian Jasnoch, Peter Wolf, Danuta Stenka, Magdalena Czerwińska, Maria Dębska Mimo zgody wyrażonej przez Komendę Główną, Witek odmawia podpisania volkslisty. Ewka odnajduje Lewczyńską, która organizuje ostatnie widzenie z Witkiem przed wywiezieniem go do obozu w Auschwitz. Dziewczynie nie udaje się przekonać ukochanego do podpisania dokumentów. Dla Witka to równoznaczne ze zdradą. W nocy Andrzej, Witek i inni więźniowie odjeżdżają z Pawiaka ciężarówką otoczoną przez SS - manów. Kamil wyjeżdża w okolice folwarku Grudzińskiego, żeby wyjaśnić sprawę znalezionego ciała w lesie. Identyfikuje Powałę. Na zlecenie major Leokadii Marysia udaje się do Lublina. Jako Niemka z wyższych sfer udaje się do hotelu Europa i odbiera od Alberta Brauna ukryty w szmince raport o niemieckich planach na terenie Lublina. Poznany w hotelu oficer wywiadu Rzeszy Moos, proponuje jej, wspólny powrót do Warszawy jego samochodem. Wcześniej Marysia odnajduje w Lublinie męża Mileny i jego brata. Z ich pomocą uprowadza oficera i jego kierowcę. Skrępowanych Niemców ukrywają w ziemiance w lesie. Pod nieobecność Marysi w mieszkaniu Wójtowicza, Milena rodzi syna. Stefan prosi Irkę o spotkanie. Podczas ich rozmowy, podjeżdża kierowca Brennera i oddaje strzały w ich kierunku. 21:00 VERA CRUZ Western, 89 min, USA, 1954 Reżyseria: Robert Aldrich Scenariusz: Roland Kibbee i James R. Webb Aktorzy: Gary Cooper, Burt Lancaster, Denise Darcel, Cesar Romero, Sara Montiel, George Macready, Ernest Borgnine, Morris Ankrum Rok 1866. W Meksyku trwa wojna domowa. Los styka przypadkowo dwóch awanturników: byłego majora wojsk Południa Benjamina Trane'a (Gary Cooper) i zuchwałego bandytę Joe Erina (Burt Lancaster), którzy trafili tam w poszukiwaniu łatwego zysku. Postanawiają walczyć po tej stronie, która zapewni im jak największe korzyści w zamian za ich usługi. Decyzja nie jest jednak łatwa, bo zakochana w majorze meksykańska dziewczyna namawia go, by zasilił szeregi rewolucjonistów Benita Juareza. Markiz de Labordere przekonuje ich z kolei, że powinni wspomagać cesarza Maksymiliana. Na dworskim balu Trane i Erin poznają piękną hrabinę Marie Duvarre. Obaj zostają zaangażowani jako eskorta arystokratki podczas jej podróży ze stolicy Meksyku do Vera Cruz. Droga jest bardzo niebezpieczna, prowadzi bowiem przez tereny opanowane przez zwolenników Juareza. W czasie jazdy Trane i Erin dowiadują się, że hrabina wiezie złoto dla wojsk cesarskich. Postanawiają je zrabować, ale z takimi samymi zamiarami nosi się także markiz de Labordere. Cesarski skarb chce zdobyć również Ramirez, generał armii Juareza. Na jednym z postojów hrabina ucieka ze złotem, zostawiając Trane'a i Erina, którzy wpadają w pułapkę zastawioną przez generała. Za odpowiednio wysoką zapłatą obaj wspólnicy zgadzają się pomóc mu w odzyskaniu skarbu. Zmarły w 1983 r. reżyser Robert Aldrich, twórca m.in. "Ostatniej walki Apacza", "Śmiertelnego pocałunku", "Wielkiego noża", "Ataku", "Ostatniego zachodu słońca", "Co się zdarzyło Baby Jane?" i "Parszywej dwunastki", wzbudzał często skrajne opinie. Jego filmami zachwycano się i lekceważono je. Oskarżano o zły gust, przejaskrawione efekty i wychwalano konsekwencję mrocznego stylu. Aldrich zaczynał pracę reżysera od współpracy z telewizją, ale gdy na początku lat 50. nadarzyła mu się okazja nakręcenia filmu dla wytwórni MGM, skwapliwie z niej skorzystał. Pierwszy sukces przyniósł mu jednak dopiero "Śmiertelny pocałunek" z 1955 r. Od tego czasu zaczął się kształtować charakterystyczny dla niego styl: brutalna ekspresja, zatarte podziały na pozytywnych i negatywnych bohaterów, postacie przerysowane, niemal karykaturalne, kierujące się irracjonalnymi, okrutnymi instynktami, walka o dominację jednego człowieka nad drugim jako jeden z głównych motywów jego dzieł, a jednocześnie nieobecność w nich wątku prawdziwej, spełnionej miłości. Świat pokazywany w filmach Aldricha jest z reguły światem przesyconym przeczuciem zagłady, gdzie lęk i swoista dekadencja wyładowują się w aktach przemocy. Tak jest i w westernie "Vera Cruz": wszyscy walczą tam ze wszystkimi, nie przestrzegając żadnych reguł. Gary Cooper jako szlachetny rewolwerowiec irytuje sztywnością i chłodem, a pełen dzikiej energii, amoralny Burt Lancaster jako Joe Erin wzbudza żywiołową sympatię. 22:40 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCA BITWA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 46 min, Polska, 2003 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldek Szmidt Prowadzący: Bogusław Wołoszański O świcie 6 czerwca 1944 r. major Werner Pluskat z 352. Dywizji Piechoty przyszedł do bunkra obserwacyjnego w pobliżu Arromanche w Normandii i przez kilka minut lustrował przez lornetkę morze. Nie dostrzegł niczego niepokojącego, żadnej oznaki aktywności nieprzyjaciela. Nie zdziwiło go to, pogoda była bardzo zła, wiał silny wiatr, fale dochodziły do dwóch metrów wysokości. W takich warunkach byłoby dziwne, gdyby nieprzyjaciel zechciał wysyłać do brzegu niewielkie jednostki desantowe. Być może w ogóle nie wierzył, że Amerykanie i Anglicy zdecydują się dokonać inwazji na francuskie wybrzeże, gdzie od lat budowano barierę nie do pokonania, Wał Atlantycki. 23:40 WYBRAŃCY BOGÓW UMIERAJĄ MŁODO Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2000 Historia życia, twórczości i nagłej, przedwczesnej śmierci "poety dźwięku" Krzysztofa Komedy opowiedziana przez jego przyjaciół i świadków wydarzeń, m.in. Andrzej Kostenkę, Jerzego Skolimowskiego, Andrzeja Krakowskiego, Romana Polańskiego, Gene Gutowskiego i Witolda Sobocińskiego. Wspominają oni wielkiego artystę - kompozytora, pianistę, aranżera, ale również niezwykłego człowieka, obdarzonego nie tylko ogromnym talentem, ale także rzadką skromnością i łagodnością. Powracają pamięcią do początków jego kariery, kiedy jeszcze jako lekarz z Poznania wraz z zespołem koncertował na krajowych festiwalach jazzowych, budząc zachwyt publiczności. Z czasem muzyka pochłonęła go bez reszty i zrezygnował z praktyki medycznej. Punktem zwrotnym w jego karierze było spotkanie z Romanem Polańskim, wówczas studentem PWSTiF w Łodzi. Krzysztof Komeda przyjął propozycję napisania muzyki do jedenastominutowej etiudy początkującego reżysera "Dwaj ludzie z szafą". Dzięki jego kompozycji obraz zyskał bogatszy wyraz, a między Polańskim i Komedą zrodziła się wielka wzajemna fascynacja, niemal braterska więź. Obiecujący reżyser stał się wielbicielem twórczości Komedy, jednocześnie jego impresariem. Było to niesłychane partnerstwo, "mistyczna komunikacja dwóch artystów, Komeda dokładnie zawsze wiedział, czego Romek chciał, a wszystko, co Krzysio robił, Romkowi bardzo się podobało" - wspomina Gene Gutowski. Młodego kompozytora zachwyciło pisanie na potrzeby filmu. Odkrył dla siebie nowy obszar twórczości, nową sferę artystycznej wypowiedzi. Jego największym marzeniem było skomponowanie muzyki do naprawdę dobrego filmu. Wkrótce otrzymał taką szansę. Roman Polański realizował w Hollywood film "Dziecko Rosemary" i podobnie jak przy wcześniejszych filmach: "Nóż w wodzie" i "Nieustraszeni pogromcy wampirów" zaprosił do współpracy Komedę. W ten sposób powstał jeden z najbardziej znanych w świecie tematów filmowych, słynna "Kołysanka". Krótko potem Krzysztof uległ niefortunnemu i jak się później okazało tragicznemu w skutkach wypadkowi. Niegroźny wydawać by się mogło upadek był przyczyną nieustannych bólów głowy, utraty przytomności, wreszcie trepanacji czaszki, a kilka miesięcy później śmierci. Przedwczesne odejście Komedy, w wieku zaledwie 38 lat, było dla wszystkich jego bliskich i przyjaciół bolesnym zaskoczeniem. Było też wielką stratą dla polskiej muzyki, polskiego jazzu. Ten kompozytor, pianista, lider zespołów, aranżer stworzył zupełnie nową jakość w jazzie, wnosząc swój wkład do światowego dziedzictwa tego gatunku. Bazując na dokonaniach mistrzów, wykreował oryginalny, własny styl chłodny, dynamiczny, oszczędny ale jednocześnie poetycki, intymny, naznaczony słowiańskim liryzmem, uduchowiony. Muzyka, którą pisał do filmów, była idealnie zespolona z obrazem i jego klimatem. Komeda uczynił z muzyki filmowej prawdziwe dzieło sztuki, a czas potwierdził jego wielkość. W 1999 roku, gdy powstawał film, minęło 30 lat od śmierci Komedy, pamięć o nim i jego muzyka wciąż są żywe, kompozycje Krzysztofa inspirują kolejne pokolenia młodych twórców, muzyków, jazzmanów. "Jeżeli polska muzyka filmowa ma taką pozycję, jaką dzisiaj ma, to jest to zasługa właściwie dwóch osób - Andrzeja Markowskiego i Krzysztofa Komedy. Komedy o tyle w większym stopniu, że doszedł on do tego, co jest szczytem kariery kompozytora filmowego - napisanie muzyki do filmu wielkiego reżysera, filmu, który wszedł do historii i napisanie muzyki, która weszła do historii" - konstatuje Wojciech Kilar. Dokument kończy nostalgiczna ballada z "Dziecka Rosemary". W programie wykorzystano fragmenty filmów: "Dwaj ludzie z szafą" Romana Polańskiego, "Bariera" Jerzego Skolimowskiego i "Komeda" Krzysztofa Riege oraz inne archiwalne materiały filmowe i nagrania muzyki pochodzące m.in. z prywatnych zbiorów Zofii Komedy, żony Krzysztofa. 00:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - " KAMIEŃ I PAMIĘĆ" ODC.281 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Kamień i pamięć" Zabieramy Państwa dziś na wyspę czasu przeszłego. Stąd chcemy ruszyć w przeszłość, w czas, kiedy tutaj tętniło życie. To miejscowość o nazwie Myców. Dziś pozostał tu zabytkowy cmentarzyk, pokryty niezwykłymi nagrobkami autorstwa artystów rzeźbiarzy. Jest tu także kaplica grobowa rodziny Hulimków, powstała w 1900 roku według projektu Władysława Sadłowskiego, z dekoracją rzeźbiarską Alojzego Bunscha. Przy okazji odwiedzimy miejscowość Stare Brusno, którego mieszkańcy zajmowali się w przeszłości właśnie kamieniarstwem. Był to jeden z największych ośrodków kamieniarskich w tym regionie Polski, a wywodził się stąd późniejszy znany rzeźbiarz Grzegorz Kuźniewicz. Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KILKA NAJDŁUŻSZYCH DNI CZ. 2 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii drugiej wojny światowej. Odcinek poświęcony największej operacji desantowej mającej na celu otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej - lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku.