TVP Dokument Wtorek, 30.04.2024 05:20 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 47 SKARB POLSKICH PÓL Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Nie tak wcale dawno temu, aby zrobić sobie ubranie, nie wystarczyło wyłącznie wykonanie odpowiedniego kroju, ale trzeba było utkać od podstaw sam materiał. Dlatego przez całe stulecia nasze babcie zajmowały się uprawą i obróbką lnu. Radosław Kotarski podąża tym tropem i pod czujnym okiem pani Krystyny stara się przerobić zebrany len na nici. 05:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /82/ Reality show, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. Według legend, nietoperze należą do ciemnej strony tego świata, ponieważ kochają noce. Z trzech krążących o nich pogłosek - że wypijają krew, wkręcają się we włosy i śpią do góry nogami - tylko ostatnia okazuje się prawdziwa. Zimową porą nietoperze skryły się w poniemieckich szczecińskich bunkrach. Zapraszamy do ich królestwa. Przedstawiamy też psa szkolonego do odnajdywania nietoperzy. Często, spacerując zimą po lesie, zostawiamy tzw. ludzkie jedzenie. Czy aby na pewno pomagamy w ten sposób dzikim zwierzętom? A co z dokarmianiem ptaków zimą? Pomagamy czy szkodzimy? Kilkanaście zwierząt, które w święta zostały wyrzucone przez swoich właścicieli na parkingach czy przy drogach, znalazło dom dzięki Fundacji Znajdki. Kto jeszcze czeka tam na miłość? 06:30 SEKRETNE ŻYCIE BORSUKÓW (THE SECRET LIFE OF BADGERS) Film dokumentalny, 49 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Gunter Goldmann Film dokumentalny o borsukach. Nasze lasy są pełne fascynujących stworzeń, niektóre bardzo nam znane, a inne mniej. Jest jeden mieszkaniec, o którym wszyscy myślą, że go znają, ale prawie nikt go nie widział - to borsuk. Powód jest prosty. Ten nocny łowca przesypia cały dzień pod ziemią, a wychodzi na powierzchnię na bardzo krótko, aby zebrać wystarczającą ilości pożywienia. Będziemy podążać za samicą borsuka i jej dwoma młodymi. Jak naprawdę żyją borsuki? Po bliższym poznaniu - całkowicie zmienimy o nich nasze wyobrażenie! One nie są gburowatymi samotnikami. To inteligentne wszystkożerne zwierzęta, sprawni budowniczowie. Są towarzyskie i rodzinne. 07:30 DZIEŃ Z ŻYCIA ZIEMI - ODC. 1 WSCHÓD (A DAY IN THE LIFE OF EARTH) Serial dokumentalny, 46 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Matthew Dyas Dwuczęściowa seria dokumentalna. Jeśli zakładasz, że Ziemia potrzebuje milionów lat, aby się zmienić, czeka cię niespodzianka. Ten film przedstawia najnowsze badania naukowe, które pokazują, jak bardzo nasza planeta może się zmienić w ciągu jednego dnia. Co minutę tworzone jest nowe terytorium; co godzinę z kosmosu przybywają tony skał; zanim pójdziesz spać, chmura pyłu znad Sahary zapłodni Amazonkę. Podczas gdy to wszystko się działo, biegun północny przesunął się o prawie 150 metrów. Każdego dnia budzisz się na zupełnie innej planecie. Odc. 1 - "Wschód". Naukowcy pokażą nam, jak przebiegają zmiany... z godziny na godzinę. Zmiany, dzięki którym Ziemia jest naszym domem. Zmiany, które dają nam grunt pod nogami, pożywienie oraz powietrze. Zmiany, dzięki którym każdego ranka wstaje nowy świt, nowy dzień i nowy świat. A to dopiero połowa dnia z życia Ziemi. 08:25 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 6. ŻYCIE (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 06 LIFE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 6 - "Życie". Ponad 150 lat temu Karol Darwin opublikował "O powstawaniu gatunków" i zapewnił sobie status jednego z najwspanialszych naukowców na świecie. Koncepcja ewolucji poprzez naturalne zmiany umożliwiające przetrwanie i rozmnażanie odmieniła biologię. W historii o początkach życia brakowało ważnego ogniwa. Z czego wyewoluowały kambryjskie formy życia i dlaczego raptem stały się tak złożone? W niebywale krótkim czasie gatunek homo sapiens stworzył narzędzia, dzięki którym wyniósł się ponad zwierzęta, odkrył tajemnice ewolucji, a nawet stał się jej siłą napędową. Gdziekolwiek zaprowadzi nas życie, przed nami emocjonująca podróż. 09:30 NAJPIĘKNIEJSZE PARKI EUROPY - ODC. 1 HYDE PARK I OGRODY KENSINGTON W LONDYNIE (PARK LIFE EP. 1 LONDON: HYDE PARK & KENSINGTON GARDENS) Cykl dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Sebastian Kentner Seria dokumentalna (5 części) o najpiękniejszych parkach w Europie, w miastach, gdzie stanowią miejsce wytchnienia i oazę spokoju mieszkańców. Są również ekosystemem dla tysięcy roślin i zwierząt. Odc. 1. Hyde Park i Ogrody Kensington w Londynie są sanktuariami przyrody, ludzi i kultury. To jeden z najsłynniejszych parków na świecie. Sztuczne jezioro Serpentine łączy Hyde Park z Ogrodami Kensington i razem tworzą najwspanialszy zakątek Londynu. Brytyjczycy kochają konie. Nic dziwnego, że w Hyde Parku są specjalnie wytyczone trasy jeździeckie. Wiewiórki szare, które pochodzą z Ameryki Północnej też zadomowiły się w całym Hyde Parku. Henryk VIII stworzył Hyde Park w roku 1536 - dla arystokracji. Od 1637 teren jest powszechnie dostępny. Stwarza londyńczykom wyjątkową możliwość obcowania z przyrodą w sercu metropolii. Pałac Kensington jest nadal rezydencją królewską. Do swojej przedwczesnej śmierci mieszkała tu księżna Diana. Czy zimą, czy latem, Hyde Park jest pełen cudów i niespodzianek. Jest wytchnieniem od londyńskiego zgiełku. Miejscem rozrywki, zabawy, kultury i rekreacji. Jest prawdziwą miejską oazą. 10:15 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCE ANDY (FASCINATING ANDES) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Steffen Sailer, Annette Scheurich Cykl filmów dokumentalnych, przedstawiających krótkie podróże do Ameryki Południowej, Afryki i Europy. Szybkie wypady do: Patagonii, w Andy lub do dżungli tropikalnej. To okazja poznania Kenii lub Gór Wogezów w sercu Europy. Atrakcja dla dla każdego widza. Odcinek pt. "Fascynujące Andy" to podróż w góry Ameryki Południowej. Niewiele jest miejsc na Ziemi, które byłyby bliższe do gwiazd niż Andy. To potężne, niepowtarzalne, tajemnicze i zdumiewające pasmo górskie. Jest niemal jak osobny wszechświat na naszej planecie. U stóp tych gór znajduje się największa rezerwa wody pitnej w Ameryce Południowej - Campo de Hielo Sur: olbrzymi Lądolód Patagoński Południowy - na granicy między Chile i Argentyną. Na wyżyny Andów prowadzi zwykła droga. Szlak wiedzie przez góry, przedzierając się przez gęste lasy deszczowe, aż dociera do fascynującego miejsca już w Chile. Południowo - zachodnie tereny środkowych Andów są wyjątkowo jałowe. Tu się znajduje największe solnisko na świecie Salar de Uyuni. Poza porą deszczową - miejsce wygląda jak pustynia z kryształów. Białe złoto. Są tu złoża 10 miliardów ton soli. Ogromne kaktusy kolumnowe znaczą punktowo odseparowaną skałami - białą pustynię. Warstwa soli dochodzi do 30 metrów grubości. Nawet najcięższy pojazd może bezpiecznie przejechać przez pozornie bezkresną, słoną równinę. Samochód z napędem na cztery koła jest najlepszym środkiem transportu na trasie przez Andy. Kamieniste drogi są trudne dla każdego pojazdu. Nieustanna walka o przeżycie trwa w cieniu Andów. 10:40 .....CZY CI NIE ŻAL? Film dokumentalny, 25 min, Polska, 1972 Autor: Kazimierz Kudroń W dawnych czasach Tatry, a szczególnie doliny w Tatrach Zachodnich, były miejscem intensywnej gospodarki pasterskiej. Wypas owiec rozwinął się po II wojnie światowej, kiedy to po polskiej stronie Tatr wypasano nawet około trzydzieści tysięcy owiec. Stopniowo nasilał się konflikt pomiędzy góralami a władzami Tatrzańskiego Parku Narodowego. Kolejne obostrzenia uniemożliwiły wypas owiec w tych rejonach. Górale, nie mając innego wyjścia, przenieśli się z owcami na tereny Beskidów, z których po latach również musieli się wynieść. Podhale przez lata słynęło z futrzarstwa i produkcji kożuchów. Wypowiedzi władz i prezentacja fabryk Żywieckich Zakładów Futrzarskich oraz Spółdzielni Pracy Gorce w Nowym Targu. 11:10 POLSKIE DZIEDZICTWO S.I - ODC. 5 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski Zdjęcia: Damian Szprejda, Marcin Szymański, Michał Ławreńczuk Prowadzący: Stefan Tompson Wykonawcy: Jarosław Łukomski W tym odcinku Stefan Tompson zabiera nas w podróż do niewielkiej miejscowości Ołyka, której nazwa pochodzi od słowa "łyka", służącego do wyrobu m.in. kapci. Tutaj swoją siedzibę miał jeden z najpotężniejszych rodów Polski - ród Radziwiłłów. Zamek w Ołyce został zbudowany w połowie XVI wieku i z biegiem lat ulegał licznym przebudowom, dokonywanym przez kolejnych właścicieli. Dziś, choć świetność zamku w Ołyce pozostaje jedynie ulotnym wspomnieniem, jest on dużą atrakcją historyczną. 11:50 ZAGINIONA PERŁA ANDALUZJI: MEDINA AZAHARA (WONDER OF ANDALUCIA: MEDINA AZAHARA / MEDINA AZAHARA, THE LOST PEARL OF EL - ANDALUS / MADINAT AL - ZAHRA, LA CITE PERDUE D'AL - ANDALUS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Stephane Begoin, Thomas Marlier Film dokumentalny o zaginionym mieście islamskiej Hiszpanii. Nazywane Wersalem Andaluzji, Medina Azahara jest jednym z najważniejszych islamskich stanowisk archeologicznych na świecie. Uznane za Dziedzictwo Ludzkości, to wyjątkowe miasto kalifalne, zbudowane cztery wieki przed Alhambrą, jest przedmiotem nowej kampanii wykopaliskowej prowadzonej przez zespół międzynarodowych badaczy. Około roku tysięcznego na Półwyspie Iberyjskim, w chrześcijańskiej Europie, rozciągało się muzułmańskie królestwo o nazwie Al - Andalus. Jego potężny kalif wzniósł największy i najdroższy pałac tamtych czasów. Potężny kompleks pałacowy - szczyt artystycznego wyrafinowania i techniki - wyprzedzał swój czas o kilka stuleci. Kalif nadał mu nazwę Lśniącego Miasta - Medina Azahara. Jak wyglądało? Kim był kalif, który je zbudował? Dlaczego wzniósł ten pałac? Lśniące Miasto skrywa do dziś wiele tajemnic. Ostatnie odkrycia skłoniły badaczy do nowych wykopalisk w tym miejscu i w całej Andaluzji. Wkrótce w dziejach baśniowego pałacu rozpocznie się nowy rozdział. 12:50 POLACY NA KRAŃCU ŚWIATA: JEDNA WYPRAWA - 4 ŻYWIOŁY Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2016 Reżyseria: Damian T J Wojciechowski Zdjęcia: Adam Sienkiewicz Pierwsza polska wyprawa w rejon pasma Sary Beles na granicy chińsko - kirgiskiej. W wyprawie brało udział 8 Polaków w wieku od 26 do 55 lat. Góry Kokszał - tau znajdują się w południowej Kirgizji na granicy z Chinami w jednym z najbardziej niedostępnych regionów Azji Centralnej. Położone są w strefie przygranicznej i jeszcze do niedawna były całkowicie niedostępne nie tylko dla turystów, ale także dla obywateli Kirgistanu. Również dzisiaj na wjazd w tę strefę potrzebne jest specjalne pozwolenie z KGB. Celem wyprawy było przepłynięcie po raz pierwszy przez polską grupę położonego na wysokości 3, 500 metrów Jeziora Kel - suu. Jezioro ma długość 12 km i na całej długości położone jest wśród niedostępnych skał. Do dnia dzisiejszego zaledwie kilka rosyjskich grup przepłynęło to jezioro. Kolejny cel to pierwsze w historii wejście na szczyt Sary Beles (4650 m.) oraz spływ po lodowatej rzece Kok - kija. O ile dwa pierwsze cele udało się zrealizować, tak pierwszy w historii rafting po tej wijącej się w kilkusetmetrowym kanionie rzece nie został zakończony, ponieważ zaginęło 3 uczestników wyprawy. Wyprawa była tylko trudna fizycznie, lecz równocześnie przepiękna pod względem krajobrazowym i przyrodniczym. Film jest zapisem podróży, zmagań z niedostępną i dziką przyrodą oraz doświadczeń uczestników wyprawy w walce z własnymi słabościami. Nie zabrakło również tematu spotkania Polaków z ludźmi i kulturą Kirgistanu. 13:55 ESTREMADURA - PRZYRODNICZY RAJ W EUROPIE (EXTREMADURA, A NATURAL PARADISE IN EUROPE) Film dokumentalny, 51 min, Hiszpania, 2022 Reżyseria: Carlos Perez Europa ma wyjątkowy region. Raj różnorodności biologicznej niezrównany na kontynencie, dzięki niesamowitej mozaice różnych siedlisk i ekosystemów, które oferuje. Region Europy Zachodniej z najwyższym odsetkiem obszarów o znaczeniu ornitologicznym. Przestrzeń, której jedna trzecia terytorium jest chroniona. Gdzie wyjątkowe zagrożone gatunki, takie jak ryś hiszpański, sęp czarny, bocian czarny i hiszpański orzeł cesarski, znajdują wspaniałe schronienie, w którym mogą dalej walczyć o przetrwanie. Gdzie znajdujemy największy na świecie obszar niezwykłego ekosystemu, który wspiera walczącego byka i świnię iberyjską: dehesa. Gdzie można zaobserwować wszystko, od triopsa, niezwykłego ocalałego, który żyje na planecie od 220 milionów lat, po tajemniczego czarnoskrzydłego latawca lub dropia wielkiego, najcięższego latającego ptaka na świecie z niesamowitym pokazem zalotów. Estremadura to żywy kraj. Estremadura to naturalny raj w Europie. Estremadura ma niejedno oblicze. Obfituje w niezmierzone bogactwo i niezwykłą różnorodność przyrody i krajobrazów. Leży na południowym zachodzie Półwyspu Iberyjskiego; Portugalia oddziela ją od Atlantyku, a Andaluzja od Morza Śródziemnego. W tym regionie Europy Zachodniej jest procentowo najwięcej obszarów interesujących ornitologicznie. Jedna trzecia powierzchni tej prowincji jest objęta ochroną środowiskową. Niebo, woda i ziemia Estremadury tętnią niezrównanym bogactwem gatunków, co sprawia, że ta prowincja jest europejskim rajem przyrodniczym. 14:55 DZIEŃ Z ŻYCIA ZIEMI - ODC. 2 ZACHÓD (A DAY IN THE LIFE OF EARTH) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Matthew Dyas Dwuczęściowa seria dokumentalna. Jeśli zakładasz, że Ziemia potrzebuje milionów lat, aby się zmienić, czeka cię niespodzianka. Ten film przedstawia najnowsze badania naukowe, które pokazują, jak bardzo nasza planeta może się zmienić w ciągu jednego dnia. Co minutę tworzone jest nowe terytorium; co godzinę z kosmosu przybywają tony skał; zanim pójdziesz spać, chmura pyłu znad Sahary zapłodni Amazonkę. Podczas gdy to wszystko się działo, biegun północny przesunął się o prawie 150 metrów. Każdego dnia budzisz się na zupełnie innej planecie. Odc. 2 Zachód. Nie ma dnia, żeby w życiu na Ziemi nie zachodziły jakieś zmiany. A na ich obserwację nie ma miejsca lepszego niż tam, gdzie geologia styka się z biologią; w procesie erozji. Z sekundy na sekundę i dzień w dzień. Minerały i składniki odżywcze krążą po świecie z prądem rzek. Zooplankton odżywia się nocą. Zjada tyle, ile sam waży. W jeden dzień podwaja swoją masę. Zmiany zachodzą pod naszymi nogami, jak również na niebie. 15:55 PASTEUR I KOCH - PASTEUR I KOCH, POJEDYNEK GIGANTÓW W ŚWIECIE DROBNOUSTROJÓW (PASTEUR AND KOCH: THE RACE AGAINST MICROBES / UN DUEL DE GANTS DANS LE MONDE DES MICROBES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Olivier Julien Scenariusz: Mathieu Schwartz Opowieść o rywalizacji między Louisem Pasteurem i Robertem Kochem, która doprowadziła do punktu zwrotnego w historii medycyny. To mikroby okazują się winne epidemii. Oś nadzwyczajnego postępu stanowią, zdaniem Francuzów, prace Ludwika Pasteura. Albo okrycia Roberta Kocha, jak zapewniają Niemcy. Może obu? A jeśli u źródeł rewolucji leży ich pojedynek? Ludwik Pasteur, francuski chemik, autor słynnych prac o zarazkach i konserwacji wina. Pracując nad winem i piwem, odkrył, że za procesy fermentacji odpowiadają mikroorganizmy. Przeczuwa, że niewidoczne gołym okiem stworzonka odgrywają też inną, ważną rolę. Mogą wywoływać choroby. 1000 km od Arbois, w pruskim Wolsztynie, Robert Koch, 30 - letni Niemiec - młody, wiejski lekarz także zadaje sobie pytania. Interesuje się wąglikiem, który dziesiątkuje okoliczne stada. Całe godziny spędza w prowizorycznym laboratorium, nad mikroskopem, prezentem od żony. Szuka przyczyny śmiertelnej choroby. We krwi zakażonych zwierząt Koch odkrył niewielkie, wydłużone organizmy. Bakterie. Pierwszy raz w historii ludzkości, wiejski medyk wykazuje, że za chorobą stoją drobnoustroje. Koch jest oszołomiony swoim odkryciem. Pasteur postanawia powtórzyć doświadczenie Niemca, stosując własną metodę. Często zapomina się, że prace Pasteura wyglądałyby zapewne inaczej, gdyby nie Koch. I na odwrót. 17:00 NAJPIĘKNIEJSZE PARKI EUROPY - ODC. 2 OGRÓD ANGIELSKI W MONACHIUM (PARK LIFE EP. 2 MUNICH: ENGLISCHER GARTEN) Cykl dokumentalny, 42 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Sebastian Kentner Seria dokumentalna (5 części) o najpiękniejszych parkach w Europie, w miastach, gdzie stanowią miejsce wytchnienia i oazę spokoju mieszkańców. Są również ekosystemem dla tysięcy roślin i zwierząt. Odc. 2 - "Ogród Angielski w Monachium". Dziś ruszamy do Monachium, by zwiedzić Ogród Angielski. Spotkamy tam miejskich surferów, latem obejrzymy spektakl teatralny pod gołym niebem, a zimą wypijemy domowe grzane wino. Park rozciąga się jak okiem sięgnąć wzdłuż rzeki Izary. Ma powierzchnię blisko czterech kilometrów kwadratowych i należy do największych na świecie. W Monachium jest wiosna. To dobry czas na początek naszej podróży przez cztery pory roku. Ogród Angielski, otwarty w roku 1792, był pierwszym parkiem publicznym w Europie. Układ parku był zgodny z angielską koncepcją ogrodu krajobrazowego, stąd nazwa Englischer Garten - Ogród Angielski. Park w Monachium i inne duże parki miejskie zaspokajają tęsknotę za naturą i beztroską. 17:50 ZAPOMNIANE OBLICZA PALMIRY (THE 1, 001 FACES OF PALMYRA / LES VISAGES OUBLIES DE PALMYRE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Meyar Al Roumi Na początku naszej ery na wschodzie Imperium Rzymskiego z pustyni wyłania się miasto, które od dwóch tysięcy lat przyciąga podróżnych. Palmira była usytuowana na skrzyżowaniu szlaków łączących syryjskie wybrzeże, Mezopotamię, Indie i Chiny. Po raz pierwszy archeolodzy z całego świata spotykają się w poszukiwaniu pogrzebowych, rzeźbiarskich portretów Palmyry rozpowszechnionych na całym świecie. To będzie opowieść o historii starożytnego miasta w sposób, który nigdy wcześniej nie był dokonany. Autorzy mają zamiar przedstawić twarze mieszkańców miasta. To będzie odkrywanie wewnętrznych tajników tych rzeźb i ukazanie genezy komercyjnego sukcesu miasta, unikalnego języka i specyficznego pisarstwa, środowiska, w którym mieszają się wpływy wschodnie i zachodnie. Stopniowo ujawnią wielokulturowość i fascynację, jaką miasto budziło na przestrzeni wieków, co dało powstanie tak wielu mitów, tak wielu legend i wyjątkowej ekspansji artystycznej. Wokół miasta rozciągają się rozległe nekropolie o grobach zdobionych rzeźbionymi twarzami. To wciąż mało znane dziedzictwo starej cywilizacji. Tajemnicze rzeźby bada archeolożka Rubina Raja. Szukanie portretów grobowych to zabawa w detektywa. Dzieła te pozwalają nam zrozumieć, jak palmireńczycy postrzegali siebie i świat. W Palmirze świat zmarłych był wszechobecny i otaczał żywych. Najsłynniejszą z nekropolii była Dolina Grobowców. Charakteryzują ją wieże, przepastne grobowce oraz wykute w skale hypogea. Ludzie, których portrety były rzeźbione z największą precyzją, należeli do ważnych rodzin. Biedni nie mieli nawet grobów. Byli zakopywani w piasku. 18:55 PROFESOR OD SERCA - ZBIGNIEW RELIGA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2010 Reżyseria: Halina Szymura Scenariusz: Halina Szymura Zdjęcia: Sławomir Chudowski Kiedy mówimy Religa, w pierwszym momencie nasuwają nam się skojarzenia: pionier polskiej transplantacji, pierwszy przeszczep serca w Polsce. Ten wybitny lekarz i naukowiec wdrożył też wiele własnych, oryginalnych programów w zakresie leczenia skomplikowanych, wrodzonych wad serca, wprowadził ciekawe zabiegi z obszarów chirurgii naczyniowej. Jego największe dzieło to jednak stworzenie komory do mechanicznego wspomagania krążenia. Film nie jest notką biograficzną profesora, ale okazją do przypomnienia jego najważniejszych dokonań w medycynie, w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym. Jego bogaty życiorys starczyłby zapewne na kilka filmów. Ten dokument skupia się na sprawach najważniejszych dla samego profesora, dla ludzi, którym ratował życie, dla grona jego współpracowników, których wychowywał, wpajając im najcenniejsze zasady etyki lekarskiej. Wykształcony w Polsce, odbył kilkuletnie staże w amerykańskich klinikach, m. in. u takich sław jak Adrian Kantrowitz czy Wojciechowski. Zdobyte tam umiejętności chciał przenieść do polskich klinik, choć nie zawsze spotykał się ze zrozumieniem. Całość jest oparta na wspomnieniach najbliższych mu osób w zawodzie i w życiu. O atmosferze, jaka towarzyszyła pierwszym transplantacjom, asystujący przy zabiegach dawni asystenci, dziś profesorowie renomowanych klinik: Andrzej Bochenek, Marian Zembala, Jerzy Foremny. Wszyscy są uwiecznieni w cennych archiwalnych materiałach z pierwszych przeszczepów serca, jakie miały miejsce w latach 1985 - 1990. O tym, jak sprawy zawodowe profesora wpływały na życie rodzinne mówią żona, córka i syn. Wzruszające są opowieści dawnych pacjentów, którzy nazywają go drugim ojcem. Tadeusz Żytkiewicz jest najdłużej żyjącym pacjentem z przeszczepionym sercem. To finał jego operacji obiegł cały świat za pośrednictwem zdjęcia Jamesa Steinfielda (National Geographic). Henryk Kubiak, najstarszy człowiek, któremu w Polsce przeszczepiono serce, opowiada o swoich sukcesach na międzynarodowych olimpiadach sportowych, mimo że ukończył 76 lat. O niezwykłych sytuacjach podczas współpracy lotnictwa wojskowego z prof. Religą opowiada lotnik, płk. inż. Mirosław Czechowski. Dramaty, jakie towarzyszyły tym lotom, uwiecznione na filmie dokumentalnym, zrealizowanym na potrzeby lotnictwa wojskowego, obrazują chwile grozy i determinacji w walce o ludzkie życie. Prezes Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii, bliski przyjaciel profesora, wspomina koncerty z cyklu "Serce za serce". Były to wydarzenia, które elektryzowały całą Polskę. To na prośbę profesora po raz pierwszy wystąpili w Polsce, w Zabrzu: Placido Domingo, Jose Carreras, Monserat Cabaille, June Anderson i wielu innych artystów światowych estrad. O tym, kim jest prof. Zbigniew Religa dla młodych ludzi, mówią uczniowie szkoły w Miedniewicach, która nosi imię słynnego kardiochirurga. W filmie nie brak także archiwalnych wypowiedzi samego profesora, są to fragmenty studyjnych wywiadów, wystąpień publicznych oraz reportaży poświęconych działalności założonej przez niego Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii. Film bardzo wzrusza, ale są w nim również momenty zabawne, zwłaszcza w opowiadaniach dawnych asystentów profesora, choć często rodziły się one w sytuacjach dramatycznych. Jest to obraz o charyzmatycznym chirurgu, ale też o człowieku o wielkim sercu i pogodzie ducha. 20:00 UPIORNE SZYBY NAFTOWE (THE GHOSTS OF OIL / LES FANTOMES DU PETROLE HANTENT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Audrey Gloaguen Film dokumentalny - bezprecedensowe międzynarodowe śledztwo, które ujawnia ekologiczną, tykającą bombę. We Francji, Niemczech, Anglii czy w Stanach Zjednoczonych naukowcy i śledczy odkryli opuszczone szyby naftowe i gazowe. Jest to zagrożenie ekologiczne z wyciekiem oleju czy rozbłyskami zaciemniającymi niebo. Stanowią one upiorną spuściznę historii wydobycia. Wiele starych odwiertów nie zostało zasypanych i wciąż wydzielają niebezpieczne dla środowiska i naszego zdrowia substancje: ropę naftową lub substancje toksyczne. Niszczą naszą planetę, po kryjomu roznoszą truciznę w atmosferę. Porzucone szyby naftowe są także źródłem metanu, jednego z gazów cieplarnianych, które są dla klimatu jak bomba z zapalnikiem czasowym. Przyjrzymy się czemuś, co później nazwano największą katastrofą ekologiczną od czasu wycieku ropy z platformy BP. W lasach Pensylwanii kryje się ponad 800 tysięcy porzuconych odwiertów. Od lat pięćdziesiątych firmy wydobywcze ropy i gazu mają obowiązek prawny natychmiast czopować porzucone odwierty. I oczywiście znalazły drogi obejścia nakazu. Ogłaszają tylko, że źródło jest nieaktywne. 21:15 WOJNA O PRAWDĘ Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2023 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Wojna obronna Ukrainy z rosyjskim agresorem toczy się nie tylko na lądzie i w powietrzu. Także w eterze. Symboliczne jest to, że już w pierwszym tygodniu inwazji Rosjanie ostrzelali wieżę telewizyjną w Kijowie. Chcieli zakneblować Ukraińcom usta, ale nic nie wskórali. Do świata i tak dotarły zdjęcia ofiar cywilów w Buczy, zbombardowany Mariupol czy rozbite rosyjskie czołgi. Ukraińskie władze, dziennikarze, artyści, satyrycy i internauci zadziwiają świat skutecznością i pomysłowością na "cyberfroncie. I to od pierwszego dnia wojny, kiedy na propozycję rosyjskiego okrętu, by się poddali - padła odpowiedź: Rosijskij wojennyj korabl idi na... Ukraińcy dosłownie zalali internet żartobliwymi piosenkami i memami, które są ważną bronią psychologiczną. W wojnę PR wpisuje się też obraz Wołodymyra Zełenskiego, którego codzienne briefingi stają się wiralami w skali globalnej. Narracja prezydenta jest prosta i zrozumiała na całym świecie. Opiera się na czytelnym podziale na dobro i zło. W swojej obronie Ukraińcy po mistrzowsku wykorzystują media społecznościowe i to na niespotykaną dotąd skalę. Dobitnie obnażają okrucieństwo najeźdźców, szczegółowo dokumentują zbrodnie wojenne. Każda publikowana przez Moskwę dezinformacja jest natychmiast demaskowana przez społeczność internetową, zanim zdąży się zakorzenić. Mało tego! Kijowskie przekazy kierowane są też do Rosjan. W internecie pojawiają się np. apele do matek żołnierzy uczestniczących w agresji, zdjęcia, grafiki i dane, demaskujące kremlowską propagandę, a także rozmowy z rosyjskimi jeńcami. O sile filmu decyduje dotarcie do przedstawicieli wszystkich uczestników ceberfrontu (od zwykłych ludzi po elity artystyczne i elity władzy), mało znane kulisy walki z rosyjską propagandą oraz najbardziej znamienne przykłady wojny w realu i w eterze. Jest to zarazem pełna szczegółów opowieść o codzienności w warunkach inwazji i zmianie nastawienia Ukraińców do Rosjan. Celem filmu jest pogłębiony opis niezwykłej mobilizacji informacyjnej Ukraińców i ich mistrzowskiego przekazu, który zdominował w świecie obraz rosyjskiej agresji. Kto i jak go tworzy? Jakie formy przybiera? Jak wygląda przygotowanie prezydenta do codziennych briefingów? Na czym polega specyfika wojny online? Jakie komunikaty mają największą skuteczność? Jakie kłamstwa Moskwy najtrudniej zwalczać? 22:15 NAJBRZYDSZY SAMOCHÓD ŚWIATA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Dokumentalny film drogi, który w ciepły i zabawny sposób opowiada historię wyjątkowej pary, mówi o ich miłości do siebie, o potrzebie bliskości, o marzeniach, a także o pasji i poświęceniu, by utrzymać przy życiu wyjątkowo brzydkiego wartburga. Kazimiera i Bogdan Różyccy zdobyli w zeszłym roku nagrodę Najbrzydszego Pojazdu Roku podczas Zlotu Zabytkowych Samochodów w Mogilnie. Przyjechali wartburgiem z 1967 roku, który od nowości nie był myty, tablice rejestracyjne i światła przyklejone były taśmą, a w pogniecionej karoserii pełno było rdzawych dziur. Kazimiera ma 94 lata, Bogdan 71, choć wygląda na dużo starszego. Przy pierwszym spotkaniu, tak jak zapewne większość, pomyślałem, że są małżeństwem. Okazało się jednak, że Bogdan jest synem Kazi i że całe swoje życie mieszkał z matką, nigdy się nie ożenił i nie miał dzieci. Teraz, żyjąc w dwuizbowym mieszkaniu w starej kamienicy w Markach pod Warszawą, Bogdan opiekuje się starą matką. Są biedni. W zeszłym roku po raz pierwszy zamontowano im kanalizację, na drewnianych schodach Bogdan codziennie rano montuje prowizoryczny zjazd dla wózka inwalidzkiego, na którym od wylewu porusza się Kazia. Żyją ze skromnej renty Bogdana i emerytury Kazi. Wszystko się zmienia, gdy nadchodzi lato, Bogdan szykuje się wtedy do sezonu Zlotów Zabytkowych Pojazdów. Od maja do października, niemal co weekend w różnych miejscach Polski odbywają się zloty, rajdy, konkursy na elegancję samochodową itp. Bogdan wraz z nieodstępującą go na krok mamą, ruszają najpierw do mechanika sprawdzić stan starego wartburga, a potem bliżej lub dalej jeżdżą na zloty. Oczywiście nie same rajdy czy konkursy na elegancję, a relacje starej, schorowanej matki i jej syna są dla mnie najciekawsze. Kazia jest wybuchowa, zwłaszcza jak jest zmęczona. Zdarza się że krzyczy na Bogdana bez powodu, staje się nieprzyjemna, a po wylewie miewa zaniki pamięci. Jej ogólna kondycja jest jednak zadziwiająca dobra. Recytuje wiersze z czasów szkolnych, często się śmieje. Bogdan całą swoją energię poświęca na zajmowanie się matką. Czasem jednak, zwłaszcza gdy rozmawia o wartburgach zapomina o wszystkim, a do prawdziwego świata sprowadzają go dopiero krzyki matki: Bogdan!, Bogdan! Bogdan zdaje sobie sprawę, że coroczne rajdy i zloty przedłużają życie mamy; dzięki temu, że są w ciągłym ruchu, Kazia stara się trwać w dobrej kondycji. Jest jeszcze inna warstwa ich opowieści. Gdy rozpoczęła się II wojna światowa 17 - letnia Kazia została zabrana do fabryki amunicji w Magdeburgu, gdzie pracując przymusowo spędziła wojnę. W pobliskim obozie jenieckim Buchenwald Kazimiera poznała swojego przyszłego męża i ojca Bogdana, który umarł na raka w 1974 roku. Bogdan gloryfikuje postać ojca, który jest dla niego ideałem i wzorem. Ojciec, garncarz z zawodu, uczył syna wyrabiania glinianych donic i waz. Bogdan zdobył dokumenty potwierdzające wojenną historię rodziców; ojciec zanim trafił do obozu w Buchenwaldzie przebywał w Majdanku pod Lublinem. Bogdan, dla którego rodzice byli zawsze całym światem, ma tylko jeszcze jedno marzenie: pojechać z mamą do Magdeburga i Buchenwaldu, żeby zobaczyć miejsce, w którym poznali się jego rodzice. 23:15 ZABÓJCY PLANETY - ODC. 2 OJCIEC CHRZESTNY OCEANÓW (PLANET KILLERS EP. 2 LE PARRAIN DES OCEANS) Serial dokumentalny, 48 min, Francja, 2022 Reżyseria: Martin Boudet Mini - seria dokumentalna (4 odcinki), której twórcy dołączają do Interpolu ds. Przestępstw Środowiskowych w poszukiwaniu czterech najbardziej poszukiwanych przestępców na świecie. Cztery odcinki. Czterech przestępców. Cztery polowania. To kryminaliści zabijający naszą planetę. W tej serii śledzimy działania Jednostki Interpolu. Szacuje się, że przestępstwa przeciwko środowisku generują rocznie 300 miliardów euro. Jednocześnie kary są znacznie niższe niż w przypadku innych przestępstw, co prowadzi do postrzegania ich jako obarczonych niskim ryzykiem i jednocześnie wysokim zyskiem. Odc. 2. Ojciec chrzestny oceanów - Mr. X, szef sieci przestępczej zajmującej się handlem zagrożonymi wyginięciem rybami. Kartele narkotykowe z Kalifornii Dolnej zarabiają krocie na przemycie ryby totoaby. Jej konsumenci to przede wszystkim Azjaci, zwłaszcza Chińczycy. W tradycyjnej medycynie chińskiej jej pęcherze pławne uważane są za lekarstwo i afrodyzjak. Zwie się ją morską kokainą, gdyż kilogram jej pęcherza wart jest więcej niż kilogram kokainy. To jeden z najbardziej bezwzględnych przemytów na świecie. Jungchang Wu - jeden z głównych organizatorów międzynarodowego przemytu totoaby i innych chronionych gatunków morskich, jest typowym przykładem chińskiego przedsiębiorcy - przestępcy. Oscar Parra to meksykański król totoaby, ojciec chrzestny morskiego kartelu. Bez Chińczyków nie byłoby przemytu. Oskar Parra zajmowałby się czymś innym. Chińczycy są kluczowym elementem całego łańcucha dostaw. Mafia chińska jest potężna. Jej członkowie są chronieni przez rząd Kalifornii Dolnej. Niektórzy posiadają immunitet dyplomatyczny. Taki jest chiński kartel, potężna chińska mafia. Przekraczają amerykańską granicę, jakby mieli oficjalne akredytacje pracowników konsulatu w Meksyku. I w taki sposób szmuglują totoabę. Zatoka Kalifornijska wciąż jest pustoszona przez kartele. Niektóre gatunki, takie jak morświn kalifornijski, liczą niewiele ponad dziesięć sztuk. 00:15 PRZYCHODZIMY, ODCHODZIMY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1997 Reżyseria: Wojciech Szumowski Scenariusz: Wojciech Szumowski Film jest portretem Piotra Skrzyneckiego zbudowanym z opowieści ludzi, którzy byli przy nim przez wiele lat, tworząc wspólnie zjawisko w pejzażu kultury polskiej zwane Piwnicą Pod Baranami. Osoby występujące w filmie opowiadają jedno ważne wydarzenie związane z Piotrem Skrzyneckim. Z tych wspomnień zbudowany jest różnorodny portret. Całość przetykana jest różnorodnymi materiałami archiwalnymi z występów Piwnicy. W programie wypowiadają się m.in.: Stanisław Radwan, Zbigniew Preisner, Andrzej Wajda, Grzegorz Turnau, ks. Tischner, Marek Grechuta, Leszek Długosz, Jan Nowicki. 01:15 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DZIAŁO SIĘ W CHĘCINACH Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:50 STANISŁAW LEM Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1996 Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Andrzej Jaskowski Wykonawcy: Stanisław Lem, Jerzy Turowicz, Czesław Miłosz, Jan Błoński, Jerzy Jarzębski Program z 1996 r. , w którym Stanisław Lem, zmarły 27 marca 2006 r. pisarz, eseista, filozof, futurolog i satyryk opowiada o swoim życiu: o dzieciństwie i młodości spędzonej we Lwowie, o okupacji sowieckiej i niemieckiej oraz trwającej przez całe życie fascynacji Lwowem. O bohaterze filmu mówią z kolei: Jerzy Turowicz - red. naczelny "Tygodnika Powszechnego", Czesław Miłosz, Jan Błoński - krytyk literacki oraz Jerzy Jarzębski - krytyk teatralny. W dokumencie wykorzystano też fragmenty filmów fabularnych nakręconych wg powieści Lema. 02:45 SPOSÓB NA KRYZYS Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2013 Reżyseria: Ivo Kardel Scenariusz: Ivo Kardel Zdjęcia: Maciej Domagalski Miejsce akcji filmu dolumentalnego to wieżowiec na Czerniakowie, w warszawskiej dzielnicy Mokotów. Czas akcji: współcześnie. Bohaterem tego ciekawego i miejscami zabawnego filmu jest p. Wojciech Kosiorek, dozorca z 26 - letnim stażem, mający pod swoją opieką łącznie trzy budynki. Dokument przedstawia codzienną pracę pana Wojtka, jego relacje i rozmowy z lokatorami, a także jego poglądy na życie, politykę oraz na światowy kryzys gospodarczy, który wybuchł jesienią 2008 r. Lokatorzy wieżowca swoimi troskami i radościami dzielą się z życzliwym i zawsze pogodnym panem Wojtkiem, który w przeciwieństwie do innych nigdy nie narzeka ani na kryzys, ani na swój los, choć ma trudną i niewdzięczną pracę. Mimo wielu obowiązków, które wykonuje już od wczesnych godzin rannych, zawsze znajduje czas na wysłuchanie problemów mieszkańców, zawsze służy im pomocą i radą. Blok 56 został zbudowany na początku lat 70. ubiegłego wieku, jest usytuowany u zbiegu ulic Czerniakowskiej i Bartyckiej. Z dachu piętnastopiętrowego budynku rozpościera się widok na Stadion Narodowy, kominy elektrociepłowni Siekierki oraz znajdujący sie tuż pod blokiem Kopiec Czerniakowski, który powstał z gruzów zburzonej Warszawy podczas II wojny światowej. Od 2004 roku nazwany Kopcem Powstania Warszawskiego.