TVP Dokument Piątek, 03.05.2024 05:20 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 50 JAK POWSTAŁY NASZE NAZWISKA? Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Radosław Kotarski przybywa do średniowiecznej osady, aby w niej prześledzić procesy, które dały początek naszym, współczesnym nazwiskom. Stara się także znaleźć odpowiedź na pytanie, kiedy przydomki zamieniły się w pełnoprawne nazwiska i jakimi drogami się to stało. Odpowiada również na pytanie, czy faktycznie nazwiska z końcówką na - ski świadczą o pochodzeniu szlacheckim. 05:55 WETERYNARZE Z SERCEM - /85/ Reality show, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzisiaj o zwierzętach - z jednej strony pospolitych, a z drugiej - rzadkich w naszym programie, czyli o krowach. Dowiecie się więcej o polskiej rasie fryzyjsko - holsztyńskiej, ich wydajności mlecznej, karmieniu oraz budowie przewodu pokarmowego. Czy wiecie, że krowy mleczne powinny być szczupłe? Spotkacie się też z inspektorami OTOZ - u, którzy opowiedzą o wynikach nocnej interwencji i pokażą filmową dokumentację z tych najbardziej drastycznych. Odwiedziliśmy suczkę Sisi i jej 3 szczenięta, które po takiej interwencji trafiły do kliniki weterynaryjnej. Teraz Tor, Tundra i Tajga, wyleczone i zadbane, czekają na odpowiedzialnych opiekunów. Od behawiorysty dowiecie się, dlaczego nie powinniśmy używać kolczatek i obroży elektrycznych oraz jak nauczyć psa chodzenia przy nodze, bez szarpania. Przypominamy, że ćwiczenia i zabawy wzmacniają więź między nami i naszymi pupilami. 06:30 ŚPIEW MIŁOŚCI: MAŁPA Z APKĄ (A SONG FOR LOVE: AN APE WITH AN APP) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Mark Fletcher Film dokumentalny o gibonach. Zaczęło się od szalonego pomysłu, aby pomóc przedstawicielowi najrzadszego gatunku na świecie znaleźć idealnego partnera. Samiec i samica tworzą więź na całe życie. To niezwykła historia pary ludzi, którzy postanowili ratować gibony. Zostało ich zaledwie kilka rozrzuconych po górach Gaoligong. Łańcuch górski Gaoligong to przedłużenie Himalajów na pograniczu Chin i Mjanmy. Gibony zamieszkiwały doliny, lecz z czasem rozwój rolnictwa zmusił je do przeniesienia się w góry, gdzie jest chłodniej. Od ponad dekady naukowcy i strażnicy leśni szukają tych gibonów. Film przedstawia niespotykane wcześniej zachowania tych zwierząt. Dwa lata pracy nad filmem pozwoliło stworzyć żywy obraz gibonów żyjących na wolności. To opowieść o trudach i triumfach, a także o niesamowitej przyrodzie, jaką ten skrawek Chin ma do zaoferowania. 07:35 ALPEJSKIE SKARBY - ODC. 1 LATO (THE ALPS) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Steve Nicholls Dwuczęściowy film dokumentalny o Alpach. Dzikie góry, ekstremalne życie, ale też magiczny świat. To majestatyczne pasmo górskie łączy osiem krajów i osiąga wysokość do 4 000 metrów nad poziomem morza. Alpy o długości 1200 kilometrów tworzą zarówno most łączący Europę Zachodnią i Wschodnią, jak i wysoką barierę między Europą Południową i Środkową. Góry działają jak potężny zbiornik wodny i kontynentalny dział wodny, zasilając niezliczone rzeki, które wpływają do trzech różnych oceanów. Ich najwyższy szczyt, Mont Blanc, otoczony jest długimi, strzelistymi górami o pokrytych lodem zboczach. Te wielkie szczyty to tylko jeden z powodów, dla których tak zwany Dach Europy nadal fascynuje na całym kontynencie i na całym świecie. Niesamowita różnorodność krajobrazów, flory i fauny sprawia, że Alpy są wyjątkowym skarbem przyrody w sercu Europy. Odc. 1 - "Lato". Najlepiej podziwiać je z lotu ptaka. Ich majestat i ogrom. Wschodzące u podnóży Alp słońce potrzebuje niemal godziny, by wznieść się nad zachodnie doliny. Srogie, skute lodem ściany północy stykają się ze skąpanymi w słońcu zboczami południa. Ta lodowa bariera dzieli Europę na północ i południe. Tymczasem doliny, na podobieństwo mostu, łączą wschód z zachodem. Ten łańcuch górski ma niemal tysiąc kilometrów długości. Po długiej zimowej głodówce z lasu wyłaniają się sarny europejskie. Szczególnie spragnione witamin są samice. Wkrótce zaczną rodzić. Po roztopach ziemia jest wilgotna. Szczeliny i jamy pod powierzchnią wypełniają się wodą. Wiosną niedojedzone nasiona zaczną kiełkować. 08:35 NAUSICAA. OCEANARIUM PRZYSZŁOŚCI (NAUSICAA, OCEAN BIODIVERSITY ON STAGE / PLANETE NAUSICAA L'AQUARIUM DU FUTUR AU SEVICE DES OCEANS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2021 Reżyseria: John Jackson, Jerome Julienne Film dokumentalny o niezwykłym akwarium Nausicaa, które ponownie otworzyło swoje podwoje w lipcu 2018 roku. Stało się największym i najbardziej innowacyjnym akwarium w Europie. Dbano przede wszystkim o to, by każde stworzenie wydobyte z morza mogło być umieszczone w jak najbardziej podobnym do jego naturalnego środowisku. Zobaczymy ogrom prac i przygotowań do prezentowania, zaaklimatyzowania i nakarmienia tysięcy zwierząt morskich, które będą żyć i rosnąć obok siebie w tym odtworzonym oceanie. Usłyszymy wypowiedzi naukowców i poznamy wspaniałe gatunkami podwodnych stworzeń. Będzie mnóstwo nieoczekiwanych sytuacji i wyzwań zaawansowanej inżynierii. Tutaj nauka, rozrywka i ochrona oceanów łączą się. 09:35 NAJPIĘKNIEJSZE PARKI EUROPY - ODC. 4 VILLA BORGHESE W RZYMIE (PARK LIFE EP. 4 ROME: VILLA BORGHESE) Cykl dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Sebastian Kentner Seria dokumentalna (5 części) o najpiękniejszych parkach w Europie, w miastach, gdzie stanowią miejsce wytchnienia i oazę spokoju mieszkańców. Są również ekosystemem dla tysięcy roślin i zwierząt. Odc. 4 - "Villa Borghese w Rzymie". Dzisiaj zwiedzimy ogrody Villi Borghese w Rzymie. Projektant mody zabierze nas na sesję zdjęciową w tych ogrodach, zobaczymy elegancki świat w hotelu De Russie i odkryjemy olbrzymią kolekcję sztuki w Galerii Borghese. W centrum Rzymu leży park Villa Borghese - jeden z największych i najpiękniejszych w Europie. Ogrody leżały niegdyś poza murami miasta. Otaczały letnią rezydencję kardynała Scypiona Borghese - kolekcjonera i mecenasa sztuki doby włoskiego baroku. W swojej willi gromadził dzieła Leonarda da Vinci, Tycjana i Caravaggia. Dla mieszkańców Rzymu ogrody na wzgórzu Pincio są darem niebios. To miejsce wyróżnia się wśród parków Europy. Ogrody bogatego kardynała stały się zielonymi płucami Rzymu - oazą cudowności w jednym z najwspanialszych miast świata. 10:30 HISTORIA JEDNEGO POMNIKA Film dokumentalny, 31 min, Polska, 1990 Scenariusz: Ewa Kozik Zdjęcia: Jerzy Haida Po wyzwoleniu Rogowa, wsi w województwie śląskim, spod okupacji hitlerowskiej, na przełomie marca i kwietnia 1945 roku, z rąk żołnierzy Armii Czerwonej zginęło czterdziestu mieszkańców wsi. Krasnoarmiejcy wypędzali ludzi z domów, grabili i palili zabudowania. Pijani żołnierze strzelali do siebie. Prawdopodobnie w trakcie wymiany ognia zginął ich dowódca. Z zemsty za śmierć pułkownika, żołnierze rozstrzeliwali Polaków. W 1967 roku ówczesne komunistyczne władze uznały za stosowne wznieść pomnik dowódcy oddziału Armii Radzieckiej. Miejscowa ludność do tego stopnia czuła się zastraszona, że nie protestowała, ale i swojej krzywdy nie chciała upamiętnić. O tamtych tragicznych wydarzeniach opowiadają rodziny ofiar i świadkowie. 11:10 POLSKIE DZIEDZICTWO S.I - ODC. 8 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2021 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Maciej Kłobucki, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański Zdjęcia: Damian Szprejda, Jacek Cichocki, Mariusz Gala Prowadzący: Stefan Tompson Lektor: Jarosław Łukomski W tym odcinku Stefan Tompson odwiedzi Litwę. Swoją podróż rozpocznie od miejscowości Birże będącej niegdyś w posiadaniu rodu Radziwiłłów. Zamek jednej z dawnych stolic księstwa litewskiego gościł znamienite osobistości, ale także był świadkiem bitew i przedmiotem grabieży. Zamek ma też swoje miejsce w polskiej literaturze. To tutaj trafił pan Wołodyjowski wraz z Zagłobą w powieści Henryka Sienkiewicza. 11:50 NARBONA - DRUGI RZYM (NARBONNE, THE SECOND ROME / NARBONNE, LA SECONDE ROME) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2020 Reżyseria: Alain Tixier Film dokumentalny opowiadający o Narbonie w Oksytanii, gdzie zespół naukowców bada największe wykopaliska archeologiczne we Francji, aby przywrócić zapomnianą potęgę tego małego nadmorskiego miasteczka z czasów starożytności rzymskiej. W starożytności miasto było ośrodkiem Wolków. Między IV wiekiem p.n.e. a V wiekiem ne, ta zwana Narbo Martius, pierwsza kolonia rzymska, okazała się centrum handlu śródziemnomorskiego. Dzięki odkryciom archeologicznym i zapierającej dech w piersiach rekonstrukcji 3D film ożywia złoty wiek romański na ziemi galijskiej. 12:50 TRZECI MAJA, CZYLI DZIŚ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Cyprian Demianiuk Scenariusz: Piotr Kornobis Zdjęcia: Marek Rozwadowski, Tomasz Woźniczka Film został zrealizowany w ramach przypadających w 2021 rok obchodów 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji, Prawa o miastach oraz Zaręczenia wzajemnego Obojga Narodów w Polsce i na Litwie. Ambicją twórców filmu było przedstawienie procesu, jakim były wydarzenia końca XVIII wieku w możliwie dynamicznym skrócie, którego ramy wyznacza pytanie: czemu to właśnie w XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej powstała pierwsza z nowożytnych konstytucji europejskich. Historia "Konstytucji 3 Maja" jest klasyczną opowieścią o walce dobra ze złem. Rezultatem tej walki są Polska, Litwa i Europa, w której żyjemy. Eksperci z Polski, Litwy i Niemiec odpowiadają na pytanie - dlaczego to w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i to właśnie w 1791 roku uchwalono pierwszą europejską konstytucję. W filmie założonym zwornikiem ze współczesnością jest obraz Jana Matejki- Konstytucja 3 Maja 1791 roku, prezentowany w Zamku Królewskim w Warszawie, popularnym miejscu wycieczek szkolnych. Obraz stanowi także medium prezentujące bohaterów i antybohaterów procesu. To opowieść o odwadze, wizji i wyobraźni bohaterów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, których praca zaowocowała czymś trwalszym niż chwilowy polityczny sukces - symbolem. Zdjęcia dokumentalne przeprowadzone zostały z należytym rozmachem - w Polsce, Litwie, Ukrainie i w Niemczech. Powstanie filmu możliwe było dzięki zaangażowaniu wielu organizacji i instytucji kultury: Archiwum Akt Dawnych, Zamku Królewskiego w Warszawie, Biblioteki Narodowej, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Instytutu Pileckiego, Polskiego Radia, Filmoteki Narodowej - Instytutu Audiowizualnego, Polskiej Fundacji Narodowej. Bohaterowie filmu: dr Michał Kulecki, prof. Michał Kopczyński, dr Michał Łuczewski dr Sebastian Adamkiewicz, prof. Anna Grześkowiak - Krwawicz, prof. Piotr Ugniewski, prof. Richard Butterwick - Pawlikowski, dr Barbara Stankevic, dr Gintaras Šapoka, dr Eligijus Raila, dr Milos Řeznik, prof. Karsten Holste, dr Stephan Theilig. 13:50 BALEARY. NIEUJARZMIONA PRZYRODA (BALEARES, THE UNTAMED ARCHIPELAGO / BALEARES, ARCHIPELAGO INDOMITO EN) Film dokumentalny, 52 min, Hiszpania, 2019 Reżyseria: Ruben Casas Oche Film dokumentalny, przyrodniczy. W samym sercu zachodniej części Morza Śródziemnego archipelag Balearów kryje świat, którego nawet narastająca inwazja człowieka nie była w stanie zniszczyć. To jeden z najczęściej wybieranych kierunków podróży w zachodniej części Morza Śródziemnego, a powody są oczywiste. Znajdziemy tu urokliwe zatoczki, przepiękne zachody słońca i zapierającą dech w piersiach przyrodę. Baleary mają wiele do zaoferowania - możesz zwiedzać nadmorskie miasteczka, odkrywać krajobrazy niczym z filmu lub też uprawiać sporty wodne. Szczególnie spokojne są Minorka i Formentera, dwie małe, rajskie wyspy na Morzu Śródziemnym. Większymi wyspami są Majorka i Ibiza. Na pierwszej wyróżniają się stolica, Palma, Park Narodowy Cabrera oraz Sierra de Tramontana. Ibiza z kolei ze względu na swoją bioróżnorodność i kulturę została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Znajdują się tu bowiem ruiny osady fenickiej w Sa Caleta, nekropolia w Puig des Molins oraz starówka miasta Eivissa. Film nagrodzony na Festiwalu Filmów NATURVISION 2019, GREENSCREEN 2019. 14:55 ALPEJSKIE SKARBY - ODC. 2 ZIMA (THE ALPS) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Steve Nicholls Dwuczęściowy film dokumentalny o Alpach. Dzikie góry, ekstremalne życie, ale też magiczny świat. To majestatyczne pasmo górskie łączy osiem krajów i osiąga wysokość do 4 000 metrów nad poziomem morza. Alpy o długości 1200 kilometrów tworzą zarówno most łączący Europę Zachodnią i Wschodnią, jak i wysoką barierę między Europą Południową i Środkową. Góry działają jak potężny zbiornik wodny i kontynentalny dział wodny, zasilając niezliczone rzeki, które wpływają do trzech różnych oceanów. Ich najwyższy szczyt, Mont Blanc, otoczony jest długimi, strzelistymi górami o pokrytych lodem zboczach. Te wielkie szczyty to tylko jeden z powodów, dla których tak zwany Dach Europy nadal fascynuje na całym kontynencie i na całym świecie. Niesamowita różnorodność krajobrazów, flory i fauny sprawia, że Alpy są wyjątkowym skarbem przyrody w sercu Europy. Odc. 2 - "Zima". Kraina zimy. Ten łańcuch górski na styku płyt tektonicznych ma niemal tysiąc kilometrów długości. Wyłania się na wschodzie i rośnie ku zachodowi. Rzeki spływające z tego dachu Europy toczą swoje wody aż do trzech mórz. Alpy jako całość stanowią wspólne dobro ośmiu nacji. Pośród monumentalnych wieżyc stoi alpejski król. Przyćmiewa największe fortece i jest świadkiem wielowiekowej walki żywiołów ze skalną masą. Mont Blanc. Pradawny alpejski patriarcha i najwyższy szczyt. W dolinach leży zgromadzony przez milenia śnieg. Z czasem przeobraża się w twardy lód. Zima to surowa pani. Wysoko w górach tak naprawdę nie ustępuje. Monumentalny Matterhorn... i potężny Mont Blanc pełnią rolę jej tronów i odwiecznej alpejskiej siedziby. Słońce wschodzi tu od tysięcy lat, a mimo to nie zdołało roztopić śniegu pokrywającego te legendarne szczyty. Nie pozbawiło ich bieli majestatu. Widok pokrytych czapami śniegu Alp zapiera dech w piersi nawet z daleka. Jednak, by w pełni docenić ich piękno oraz potęgę trzeba wzbić się w powietrze, jak orzeł. 15:55 MONAKO, KSIĘSTWO I OCEANY (MONACO: OF PRINCES AND OCEANS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Franck Florino Film dokumentalny. Oprócz efektownego wyglądu Księstwo Monako od dawna przywiązuje wagę do kwestii ochrony środowiska. Sto lat temu to mikropaństwo było już świadome nadchodzącego kryzysu ekologicznego. W 1921 roku Albert I - "książę nawigator" - przewidział niebezpieczeństwo. Już w swoim przemówieniu w Waszyngtonie ostrzegał przed konsekwencjami przełowienia. Ten wczesny ekolog w ogromnym stopniu przyczynił się do rozwoju oceanologii. Z pokolenia na pokolenie ta troska pozostawała niezmieniona, gdy książę Rainier III zainicjował porozumienie RAMOGE, a jego syn Albert II nadał swoje imię dużej fundacji zajmującej się ochroną środowiska. Monako jest przyjaznym miejscem dla obrońców oceanów, gromadząc co roku naukowców, decydentów politycznych i przedstawicieli sektora prywatnego w ramach Blue Initiative - Błękitnej Inicjatywy. Jest to wyjątkowa platforma dyskusyjna, stworzona z inicjatywy księcia Alberta II, na której porusza się takie tematy jak bioróżnorodność, zarządzanie zasobami morskimi i zmiany klimatu. Zainaugurowany w 1911 roku Instytut Oceanograficzny w Paryżu jest instytucją założoną przez księcia Alberta I. Każdego roku Instytut nagradza tych, którzy dzięki swojej pasji i odwadze przełamują bariery obojętności i pracują nad tym, by oceany były lepiej znane i chronione. W 2020 roku zwycięzcą konkursu został biolog morski i fotograf, Laurent Ballesta. Dzięki archiwom, wywiadom i wspaniałym materiałom oceanicznym wyruszymy w olśniewającą podróż w czasie i przestrzeni. Dowiemy się, jak bardzo jest zaangażowane Monako w ochronę oceanu i przyrody. Ta pasja, jak się okazuje jest utrwalana od pokoleń. 17:00 NAJPIĘKNIEJSZE PARKI EUROPY - ODC. 5 OGRODY KRÓLEWSKIE W SZTOKHOLMIE (PARK LIFE EP. 5 STOCKHOLM: ROYAL NATIONAL CITY PARK) Cykl dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Sebastian Kentner Seria dokumentalna (5 części) o najpiękniejszych parkach w Europie, w miastach, gdzie stanowią miejsce wytchnienia i oazę spokoju mieszkańców. Są również ekosystemem dla tysięcy roślin i zwierząt. Odc. 5 - "Ogrody Królewskie w Sztokholmie". Docieramy dziś do królewskich ogrodów w Sztokholmie - ogromnej, otwartej przestrzeni w samym centrum miasta, która jest ucztą dla wszystkich zmysłów. Sztokholm, stolica Królestwa Szwecji. Wczesną wiosną skandynawska metropolia przeżywa pierwsze ciepłe, słoneczne dni roku. Przez stulecia pradawna osada Wikingów rozrosła się tak, że obecnie zajmuje czternaście wysp na jeziorze Melar. Po długiej, mroźnej zimie mieszkańcy Sztokholmu witają pierwsze nieśmiałe oznaki wiosny. Naszą podróż po Królewskim Miejskim Parku Narodowym, zaczynamy w samym sercu miasta, na półwyspie Djurgrden. Nazwa półwyspu oznacza "park rozrywki". Niegdyś były tu tereny łowieckie królów Szwecji. Odkąd otwarto je dla wszystkich, stały się prawdziwą miejską oazą. W Gröna Lund na południowym krańcu Djurgrden zaczyna się sezon. Wesołe miasteczko powstało w roku 1883 i jest najstarszym parkiem rozrywki w Szwecji. W odległości krótkiego spaceru znajduje się Skansen, najstarsze na świecie muzeum pod gołym niebem. To tu ożywa pięćset lat szwedzkiej historii. Oto miejsce jak z powieści Astrid Lindgren. Pięknie tu! 17:55 BALMORAL: UKRYTA HISTORIA - ODC. 1. LATA 1936 - 1955 (INSIDE BALMORAL / BALMORAL: HIDDEN HISTORY) Serial dokumentalny, 43 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Tom Brisley, Ash Potterton Trzyodcinkowa miniseria dokumentalna o zamku Balmoral - szkockim domu rodziny królewskiej od 1852 roku, kiedy książę Albert kupił posiadłość jako prezent dla swojej żony, królowej Wiktorii, która kochała szkocką wieś. Serial dokumentalny jest spojrzeniem zza kulis na to odosobnione królewskie ustronie, ulubiony dom królowej Elżbiety. To 50 000 akrów szkockich Highlands i ponad 150 budynków. Posiadłość zatrudnia ponad 100 pracowników. Film daje rzadki wgląd w jedną z najbardziej fascynujących rezydencji w Wielkiej Brytanii. Odc. 1 - "Lata 1936 - 1955". Ukryta w sercu szkockich gór ustronna królewska posiadłość jest dwa razy większa niż Manchester. Tylko tutaj królowa Elżbieta mogła naprawdę od wszystkiego uciec. Balmoral. Jednak ta wielka posiadłość była też świadkiem jednych z najbardziej dramatycznych momentów w historii monarchii. A dla niektórych gości pobyt w tym wakacyjnym domu był trudnym doświadczeniem. Balmoral. Ulubiony i najbardziej ustronny dom królowej. Rodzina królewska może tu doskonale odpocząć od publicznych obowiązków. Ta olbrzymia posiadłość oferuje jedne z najpiękniejszych widoków na Wyspach Brytyjskich. W tej królewskiej rezydencji próżno szukać pałacowych wnętrz. Wystrój jest tu zaskakująco skromny. Koszty utrzymania Balmoral są wysokie, wynoszą 3 miliony funtów rocznie. 18:50 KOŚCIUSZKO. PRZEWODNIK BARDZO WSPÓŁCZESNY ("KOŚCIUSZKO. WOLNOŚĆ OD PRZEMOCY") Film dokumentalny, 52 min, Polska/Litwa, 2021 Reżyseria: Piotr Kornobis Scenariusz: Piotr Kornobis Tadeusz Kościuszko to pierwszy bohater współczesnej Polski i Litwy. Film ukazuje jego biografię w dynamicznym skrócie. Konfrontuje specyfikę czasów, w których żył, z indywidualnymi cechami charakteru Kościuszki. Widz odnajdzie w tej opowieści próbę odpowiedzi na pytanie zadawane przez kolejne pokolenia Środkowoeuropejczyków - jak przetrwać na skrwawionych ziemiach, między Wschodem a Zachodem. Życie Kościuszki, typowego przedstawiciela klasy średniej XVIII wieku, jego decyzje i wybory składają się na wyjątkowo aktualną opowieść o człowieku. Tadeusz Kościuszko jest naszym bohaterem, bo odnajdujemy w nim siebie. 20:00 PRAWDZIWY KONIEC ZIMNEJ WOJNY Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2011 Reżyseria: Jerzy Śladkowski Film Jerzego Śladkowskiego o kulisach wstąpienia Polski do NATO. Choć to film historyczny, to w lekki, dowcipny i ciekawy sposób, poprzez wypowiedzi uczestników negocjacji, odsłania prawdziwe kulisy procesu naszego dążenia do Paktu Północnoatlantyckiego. Pokazuje, jaką faktycznie rolę odegrała w nim Polska. Rozmówcy, wszyscy najważniejsi uczestnicy tego procesu, m. in. Zbigniew Brzeziński, wtajemniczają widza w wielką politykę, snując opowieść o dyplomacji i jej anonimowych bohaterach. Historia opowiedziana w filmie zawiera wiele sensacyjnych wątków i nagłych zwrotów akcji. 21:10 MECHANIZMY KORUPCJI (NEVER WHISTLE ALONE) Film dokumentalny, 57 min, Włochy, 2019 Reżyseria: Marco Ferrari Film dokumentalny, który powstał we Włoszech i pokazuje włoskie realia świata pracy. Pracownicy z różnych dziedzin biznesu opowiadają o nielegalnych działaniach, które wykryli w swoich firmach. Pokazują pomieszczenia, w których podpisywane były niedozwolone umowy i mówią, co widzieli. Wszystkie historie mają ten sam wątek: regularna korupcja, próby wciągania innych, zastraszanie tych, którzy odmawiają "współpracy", mobbing, izolacja. W zwykły dzień; wychodzisz z domu, jak zwykle idziesz do pracy. Ale dzisiaj jesteś proszony o przymykanie oka na nielegalne interesy swojego szefa. Masz mało czasu na podjęcie decyzji. Co zrobisz? Wywiad za wywiadem, bohaterowie opowiadają historie zwykłego pracownika, który odkrywa nielegalne działania zwierzchnika i musi zdecydować, co robić. Stawką jest jego życie i przyszłość. Po drugiej stronie stołu znajduje się system przestępczy, który generuje ogromne zyski. Siedem urzędów. Siedem spraw o korupcję. Siedem świadectw. Jedna wspólna historia. We Włoszech szkody spowodowane korupcją szacuje się na 100 miliardów euro rocznie. W ubiegłym roku 783 osoby złożyły doniesienie o popełnieniu przestępstwa korupcji. Średnio robiły to dwie osoby dziennie. 22:20 OSTATNI GÓRALE Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2017 Reżyseria: Filip Luft Zdjęcia: Sierhei Marchyk, Radek Wikiera, Jan Wierzejski Film dokumentalny o polskich góralach. Od zarania dziejów, wśród najwyższych szczytów Tatr i żywiołów, żyją ludzie z popadającej w zapomnienie grupy etnicznej z Podhala. Ta grupa jest jedną z najbardziej wyróżniających się w Europie. Mają niepowtarzalny styl ubioru, ekonomię, metody konstrukcji domów, własną kulturę, architekturę, tradycję i folklor. Film koncentruje się też na odwiecznych stosunkach człowieka z naturą. Oprócz wspaniałych górskich widoków, poznamy czterech niezwykłych bohaterów. Jarek, który jest specjalistą od drewna; Staszek, który większość czasu spędza z owcami w bacówce; Jan, który ma warsztat i umie wszystko zrobić oraz Piotr - muzyk, dzięki któremu będziemy na góralskim weselu. Przekonamy się, że czas w górach zatrzymał się wraz z siłą, odwagą, umiejętnościami i miłością do wolności ich mieszkańców. 23:25 ŻĄDZA KRWI: PORTRET PSYCHOPATY (BLOODLUST - THE DESIRE TO KILL / MORDLUST - DIE DUNKLE SEITE IN UNS) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Sebastian Gunther Film dokumentalny docu - crime. Co czyni człowieka mordercą? Czy to kwestia genetyki czy uwarunkowań społecznych? To pytania, które zadają sobie nie tylko naukowcy, ale także miłośnicy kryminałów, zarówno tych literackich i filmowych, jak i z życia wziętych. Autorzy filmu rozmawiają z reporterką sądową i autorką kryminałów o fikcji i rzeczywistości w jej najgorszej sprawie o morderstwo. Spotykają neurobiologa badającego mózgi psychopatów i pytają mordercę o to, jak się nim stał. 00:25 KOCHANI RECYDYWIŚCI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2012 Reżyseria: Ireana Morawska, Jerzy Morawski Scenariusz: Irena Morawska Bohaterki tego dokumentu to wolne kobiety uwikłane w związki z więźniami recydywistami. Kochają przebywających za kratkami mężczyzn, tęsknią, piszą listy, chodzą na widzenia, chcą mieć dziecko, decydują się nawet na małżeństwo, choć zdają sobie sprawę, że przyszły mąż nieprędko wyjdzie na wolność. Dlaczego wikłają się w takie związki, konsekwentnie brną w sytuacje bez wyjścia? Przeżywają rozstania i powroty, przechodzą piekło, odchodzą od zmysłów i nie rezygnują. Bohaterki szukają pomocy u pani psycholog Anny. Kiedyś pracowała z młodzieżą z patologicznych rodzin, teraz zajmuje się dorosłymi, którzy są w związkach z osobami ze środowisk przestępczych. Udziela im wsparcia kierując się zawodowym doświadczeniem, ale także życiową wiedzą. Okazuje się bowiem, że pani psycholog sama jest w takim związku. Mówi o tym otwarcie, dokonała takiego wyboru i nie żałuje swej decyzji, choć nie zawsze jest łatwo. Przeszła piekło, zanim zrozumiała, jak trzeba postępować z recydywistami. Teraz podtrzymuje na duchu swoje pacjentki, które nie potrafią wybrnąć z trudnych sytuacji, odnaleźć się w okrutnej czasem rzeczywistości. Lubi pomagać takim kobietom, rozumie ich problemy, wątpliwości i rozterki. Nigdy jednak nie daje im konkretnych rad, nie zniechęca, ale też nie nalega, chce tylko, by przy jej pomocy same spróbowały rozwiązywać swoje problemy i decydować o swoim życiu i przyszłości. Jedna z bohaterek o imieniu Ania wzięła ślub z więźniem Mirkiem w 2001 roku. Z tego związku urodziło się dwoje dzieci, Daniel i Patrycja. Wierzyła, że jej się uda, że go zmieni, że przy niej ukochany stanie się innym człowiekiem. Zawiodła się, przeżyła załamanie, ich dzieci trafiły do domu opieki, ale nie zrezygnowała z walki o męża. Inna bohaterka, Magda, wyprowadziła się z rodzinnego domu w wieku 16 lat. Kiedy poznała Tomasza, chłopak stał się jej największą miłością. On wyjdzie jednak na wolność dopiero za siedem lat. I choć przychodzi jej to z wielkim trudem, bo ukochany wielokrotnie zawiódł jej zaufanie, młoda dziewczyna decyduje się na ślub, który odbywa się na terenie zakładu karnego. Nie mniej burzliwy związek łączy Marinę - pisarkę, działaczkę społeczną, wolontariuszkę - ze Zbyszkiem, który ciągle obiecuje poprawę i ciągle wraca za kratki. Jej coraz bardziej brakuje sił do walki, ale i ona wciąż trwa przy swoim kochanym recydywiście. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PAMIĘĆ ODNALEZIONA ODC. 254 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Pamięć odnaleziona" Dziś, mówiąc o odnalezionych nazwiskach, na myśli mamy nazwiska żołnierzy poległych w bitwie I wojny światowej pod Nową Słupią. Wspólnie z członkami Świętokrzyskiej Grupy Eksploracyjnej zajmiemy się porządkowaniem cmentarza, ale nie tylko. Po porównaniu archiwaliów z rzeczywistością okazuje się, że dziesięciu żołnierzy pochowano pod omyłkowo zamienionymi tablicami. Zechcemy naprawić ten błąd, pamiętając, iż są rodziny, które ciągle szukają miejsca spoczynku swych krewnych. 01:50 SKRZYDLACI RYCERZE Film dokumentalny, 8 min, Polska, 1956 Reżyseria: Izabella Puchalska, Włodzimierz Puchalski Film zrealizowany w okresie ptasich godów i lęgów w rozlewiskach Narwi. Autor obserwuje życie i zwyczaje różnych gatunków zwierząt i roślin. Najbardziej interesują go tokowiska batalionów, ptaków zwanych "skrzydlatymi rycerzami". 02:00 PANNA MADONNA LEGENDA TYCH LAT Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1997 Reżyseria: Janusz Chodzewicz Wykonawcy: Ewa Demarczyk, Andrzej Zarycki, Zygmunt Konieczny, Andrzej Lipiński, Ryszard Wolański, Piotr Skrzynecki, Zbigniew Preisner, Krystyna Zachowicz, Leszek Długosz, Jan Błoński, Joanna Ronikier Olczak Film dokumentalny o Ewie Demarczyk. Wypowiadają się o niej osoby, które ją "stworzyły" i wykreowały: Leszek Długosz, Zygmunt Konieczny, Jan Zybler. Program przeplatany jest archiwaliami z występów artystki podczas festiwali w Sopocie i Opolu oraz z Teatru Żydowskiego w Warszawie. 03:00 INGARDEN (FILM O PROF. ROMANIE INGARDENIE) Film dokumentalny, 57 min, Polska, 1997 Reżyseria: Wojciech Szulczyński Scenariusz: Wojciech Szulczyński Wykonawcy: Roman Ingarden (syn), Krzysztof Ingarden (wnuk), ks. Józef Tischner, O. Kempitz, H. Markiewicz, A. Pułtawski, K. Tarnowski, W. Stróżewski, M. Gołaszewska, A. Tymieniecka Dokument o polskim filozofie - Romanie Ingardenie, uczniu Edmunda Husserla. Najznakomitszy przedstawiciel fenomenologii w Polsce, czasem określany jako twórca "drugiej szkoły fenomenologicznej". Urodził się 5 lutego 1893 roku w Krakowie. Studia filozoficzne odbył na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie pod kierunkiem czołowego polskiego filozofa, Kazimierza Twardowskiego. Następnie wyjechał do Getyngi, aby rozpocząć przygotowywanie dysertacji doktorskiej pod kierunkiem Edmunda Husserla, słynnego inicjatora ruchu fenomenologicznego. Wraz z nim przeniósł się w roku 1916 do Fryburga Badeńskiego. Po obronie doktoratu w 1918 powrócił do kraju. Z Husserlem utrzymywał nadal stałe kontakty. Po II wojnie światowej osiadł w Krakowie, gdzie wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim. Tu zgromadził liczne grono uczniów i sformował wokół siebie środowisko fenomenologiczne. W ciągu swego życia opublikował olbrzymią liczbę prac filozoficznych, poświęconych głównie szczegółowym analizom fenomenologicznym. Zmarł w 1970 roku w Krakowie. Roman Ingarden jako przedstawiciel szkoły fenomenologicznej, stosował jej metody do szczegółowych analiz filozoficznych. Zajmował się estetyką, ontologią, teorią poznania, etyką i teorią człowieka. Największym uznaniem cieszył się jako twórca specyficznej teorii estetyki i drobiazgowych analiz dotyczących sposobu istnienia i budowy dzieła sztuki. Zainteresowania jego związane z estetyką wynikały z chęci rozpatrzenia istnienia przedmiotu intencjonalnego, aby następnie łatwiej zrozumieć istnienie przedmiotów realnych.