TVP Historia Środa, 01.05.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 1 MAJA ODC. 549 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1941 - premiera filmu Orsona Wellesa "Obywatel Kane"; 1948 - pierwszy Wyścig Pokoju; 1971 - robotnicy Wybrzeża złożyli kwiaty na grobach kolegów zabitych w grudniu 1970 r. ; 1991 - Jan Paweł II ogłosił swą trzecią encyklikę "Centesimus annos"; 07:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "DOPISAĆ LOSY" ODC. 311 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski, Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska Ten odcinek nosi tytuł - "Dopisać losy" i podaje nowe ustalenia w sprawie śmierci majora Dobrzyńskiego "Hubala" pod Anielinem w lasach spalskich. Prawdopodobnie Hubal nie zginął od przypadkowej serii z PM - a. Doszło tam raczej do dłuższej strzelaniny, w której Polacy ulegli niemieckiej obławie i zginęło prawdopodobnie 4 ułanów. Ekipa filmowa przyjeżdża do mauzoleum hubalczyków zwanego "Szańcem Hubala", dziś otoczonego już kamiennym murem. Podejmiemy bardzo trudne wyzwanie odnalezienia materialnych śladów ostatniej walki stoczonej przez legendarnego majora "Hubala" pod Anielinem. Do zlikwidowania niewielkiego oddziału "Hubala" Niemcy zaangażowali znaczne siły. Z 372. Dywizji Piechoty Wehrmachtu wyznaczyli dwa bataliony złożone z żołnierzy 650 i 651. Pułku Piechoty. Pod koniec kwietnia Niemcy tropili hubalczyków w okolicach Anielina. Jednym z żołnierzy, który był wówczas u boku majora Dobrzańskiego był wachmistrz Rodziewicz. On też pozostawił wspomnienia o wydarzeniach, jakie miały miejsce 29 kwietnia koło Anielina. "Naszymi koszarami jest mały zagajnik, w którym zamierzamy odpocząć kilka godzin. Wystawiamy posterunki i zapadamy w sen. Ostatnie trzy doby byliśmy w ruchu, uchodząc tropiącym nas Niemcom. Tymczasem nad ranem: "Strzały! A może to sen? Widzę pochylonego nad sobą majora Hubala, coś mówi. Nic nie rozumiem. Trzęsie mnie za ramiona. Przytomnieję i słyszę: Niemcy! Major robi skok w bok, coś krzyczy do Alickiego. Biegnę do konia. Siodło. Koń staje dęba. Chwytam za chlebak i z visem w dłoni biegnę w kierunku strzałów. Wywalam część magazynka, rzucam granat. Wokół zamieszanie. Strzały, wybuchy granatów, nawoływania. Jest nas kilku podążających w kierunku Pilicy. W nocy dochodzą inni: jest Alicki, Lech, Madej, ks. Ptaszyński, Bem i Zemsta. Od ostatniego dowiadujemy się, że gdy stał na warcie, wszedł nań Niemiec z obławy, przystawiając mu do piersi karabin z bagnetem. Zemsta wyrywa Niemcowi broń i biegnie do swoich, by ich ostrzec. Sypią się strzały i do zagajnika wpadają Niemcy. Dowiadujemy się o śmierci Hubala, którego Niemcy znaleźli w zagajniku". Ten opis przynosi obraz dosyć intensywnej potyczki i pozwala mieć nadzieję na niezwykle znaleziska. Uczestnicy poszukują z wykrywaczami metalu łusek po tamtych zdarzeniach i o dziwo znajdują kilka. Ktoś stwierdza, że jednak historię trzeba pisać ciągle od nowa bo ciągle dowiadujemy się rzeczy, które ją zmieniają. Na "Szaniec Hubala" przyjeżdża mnóstwo ludzi każdego dnia. 07:30 HISTORIA POLSKI - CHODŹCIE Z NAMI Cykl historyczny, 25 min, Polska, 2017 Reżyseria: Ewa Żmigrodzka - Zwolińska, Krzysztof Zwoliński Scenariusz: Ewa Żmigrodzka - Zwolińska, Krzysztof Zwoliński 1 maja 1982 roku w Gdańsku i innych miastach odbył się kontrpochody. Skalą wydarzenia były zaskoczone nie tylko władze partyjne, ale także podziemna "Solidarność", która pochodu nie organizowała. Jednym ze spontanicznie wyłowionych organizatorów pochodu był Edward Janus. 35 lat po tamtych wydarzenia warto przedstawić Edwarda Janusa i innych uczestników kontrpochodu pierwszomajowego z 1982 roku. 08:05 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 1 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami Traktatu Wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 08:30 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami Traktatu Wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 09:00 HYDROZAGADKA Komedia kryminalna, 70 min, Polska, 1970 Reżyseria: Andrzej Kondratiuk Scenariusz: Andrzej Bonarski, Andrzej Kondratiuk Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Roman Kłosowski, Zdzisław Maklakiewicz, Wiesław Michnikowski, Józef Nowak, Wiesław Gołas, Jerzy Duszyński, Franciszek Pieczka, Jerzy Turek, Iga Cembrzyńska, Ewa Szykulska Tytułową zagadką jest niewytłumaczalne znikanie wody w Warszawie podczas największych upałów. Nad jej rozwiązaniem biedzi się naukowiec, profesor Milczarek (Wiesław Michnikowski). Pomaga mu nieustraszony detektyw As (Józef Nowak), który podejmuje nierówną walkę z tajemniczym, demonicznym przeciwnikiem, sprawcą całej wodnej afery. Trop prowadzi najpierw do ciemnego typa zwanego Plamą, a potem do egzotycznego Maharadży. Swoją telewizyjną komedię Andrzej Kondratiuk utrzymał w konwencji groteski i parodii znanych filmów sensacyjnych i opowieści komiksowych. Większość gagów, postaci i humorystycznych sytuacji widzowie znają już z ekranów. Reżyser zadbał o to, by trzymać publiczność w napięciu, ale też zaserwować jej sporą dawkę rozrywki. Są więc w filmie i taniec brzucha, i mężczyzna pojawiający się niespodziewanie w haremie, a także komiczny Maharadża Kaburu, którego odtwarza niezrównany Roman Kłosowski. 12:00 BÓBR ODRODZENIE RZEKI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2020 Reżyseria: Janusz Sozański Scenariusz: Janusz Sozański, Marian Mokwa Zdjęcia: Robert Sitek, Paweł Mróz, Michał Gostyński, Artur Homan Bóbr - dopływ Odry, rzeka w południowo - zachodniej Polsce, płynie przez województwo dolnośląskie i lubuskie. Jest największym lewobrzeżnym dopływem Odry. Rzeka ma długość 272 m. Źródło rzeki znajduje się we wschodnich Karkonoszach w Czechach na wysokości 780 m n.p.m. Płynie w kierunku północno - zachodnim doliną o krętym przebiegu. Z powodu budowy i położenia dorzecza Bóbr charakteryzują duże i gwałtowne wahania poziomu wody. Rzeka ma duży spadek, dlatego jej koryto jest gęsto zabudowane obiektami hydrologicznymi. Najczęściej o znaczeniu energetycznym. Bieg Bobru jest bardzo różnorodny, jest mozaiką odcinków szybszych i wolniejszych. Teren, przez który przepływa rzeka, jest bardzo zróżnicowany krajobrazowo. Bory Dolnośląskie, przez które przepływa Bóbr, są zamieszkane przez liczną zwierzynę. A w rzece można spotkać różne gatunki ryb. W górnym odcinku żerują pstrąg potokowy, brzana i kleń. Okolica Szprotawy to kraina ryb łososiowatych. W lasach zamieszkują liczne gatunki ptaków. Rzeka dostępna jest do spływów kajakowych oraz pontonowych. Spływy te cieszą się wielką popularnością wśród wielbicieli tego sportu z całej Europy. Na trasie możemy podziwiać wiele ciekawostek krajoznawczych. Szlak urozmaicony krajobrazowo; odcinki przełomowe wśród gór, a także śródleśne pośród Borów Dolnośląskich. Nad brzegami Bobru usadowiło się wiele miast i miasteczek. Każde z nich w większym lub mniejszym stopniu uzależnione jest od rzeki. Woda od zawsze wpływała na osadnictwo, rozwój rolnictwa, handel. Rzeka broniła przed wrogiem i dawała życie. Na dzień dzisiejszy konieczne jest udrożnienie Starego Bobru. Progi wybudowane na Suchym Bobrze w latach trzydziestych ubiegłego wieku, które miały ustabilizować dno i stworzyć baseny dla ichtiofauny, są w tej chwili w fatalnym stanie i nie spełniają swojej funkcji. Progi stanowią przeszkodę dla ryb dwuśrodowiskowych, a Bóbr poniżej jazu Krzywaniec jest zasłany rumowiskiem i wymaga udrożnienia, co jest zadaniem priorytetowym. 12:50 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 5. ISLANDIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 5 - LAND OF FIRE AND ICE - ICELAND, RAW NATURE) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Położona na północnym Atlantyku, między Grenlandią a Norwegią, Islandia jest wulkaniczną wyspą o wspaniałej, surowej przyrodzie, unikalną w skali świata. Dlaczego ludzie zdecydowali się skolonizować Islandię? To odległa, zimna wyspa, targana nieustannymi wiatrami i działaniem sił natury, które są burzliwe i często przerażające. To ogrom niezwykłych krajobrazów, jakby wyrzeźbionych przez brutalnego olbrzyma. Majestatyczne pejzaże Islandii są wynikiem intensywnej działalności wulkanicznej. Na wyspie znajduje się prawie 100 aktywnych wulkanów. Islandzka ziemia to w dużej mierze lawa, żużel i popioły. To raj dla wulkanologów, ale piekło dla rolników. Dawna Islandia była żyzna i zalesiona. Największą z plag wyspy pozostaje erozja. Islandczycy wiedzą, że ich wyjątkowa przyroda jest cennym darem, dlatego starają się nie eksploatować nadmiernie jej zasobów. Islandia jest klejnotem natury, który ludzie powinni chronić za wszelką cenę. 13:50 ARABSKA WYPRAWA LEVISONA WOODA - NA POLU WALKI. ODC. 1/5 (ARABIA WITH LEVISON WOOD 1) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Neil Bonner Duszą i twarzą tej niezwykłej podróżniczej serii jest brytyjski podróżnik Levison Wood, który próbuje odpowiedzieć na pytanie, czym dzisiaj jest Arabia. Okazuje się krainą kontrastów, nie tylko krajobrazowych. Kraje pogrążone w chaosie sąsiadują z dobrze prosperującymi, enklawy nowoczesności ze średniowieczem. Bijące w oczy bogactwo z ludźmi, którzy stracili wszystko i żyją na śmietniskach. Film jest po trosze etnograficzny, bo naszego podróżnika interesuje wszystko. Zachwyca się naturą, ale nie arabskim stylem rządzenia. Zagaduje młodych, a nawet kobiety (po uzyskaniu zgody ich mężów lub ojców). Nie rezygnuje z pomocy miejscowych przewodników. W pierwszym odcinku Wood w dwa tygodnie przemierza Irak, a raczej to, co z niego zostało po amerykańskiej interwencji i serii wojen domowych - od północnej części, kontrolowanej przez Kurdów po rozlewiska Szatt al - Arab. Nie jest to bezpieczna podróż, na drogach są gęsto ustawione blokady i posterunki kontrolne, spać można tylko w militarnych bazach. Oprócz żołnierzy regularnych armii Anglik spotyka oddziały ochotników. Jest świadkiem strzelaniny i zdobywania wioski opanowanej przez ISIS. Często filmuje z ukrycia. Podczas przechadzki po ruinach starej części Mosulu znajduje nieużywaną kamizelkę terrorysty - samobójcy, rozmawia ze snajperem, który ma na koncie 343 zabitych wrogów (tydzień później sam zostaje odstrzelony), zagląda do piwnicy, w której ukrywał się Saddam Husajn. Drugi odcinek ma zupełnie inny charakter. Przemknąwszy przez Kuwejt, Brytyjczyk objeżdża Półwysep Arabski. Zwiedza Oman, zwany klejnotem Arabii. Robi zakupy na targowiskach, przebiera się za Beduina, wspina się na najwyższą górę, częściowo na wielbłądzie, częściowo na własnych nogach przemierza 250 kilometrów przez pustynię. Granicę ogarniętego wojną domową Jemenu przekracza nieoficjalnie, jednak droga na zachód jest zamknięta. W trzecim odcinku Wood omija tereny kontrolowane przez zwaśnione plemiona, gangi kryminalistów i Al - Kaidę drogą morską, na zaszczurzonym statku z hinduską załogą, lękliwie wyglądającą piratów. Nieplanowany wcześniej tranzyt przez Róg Afryki - Somalię i Dżibuti kończy w Arabii Saudyjskiej - kolebce arabskiej cywilizacji. Rząd przydziela mu opiekuna, który czujnie przysłuchuje się jego rozmowom. Podróżnik zagląda do wiosek, gdzie nawet dzieci noszą sztylety - symbole prestiżu i niezależności. Gościnni gospodarze częstują go mlekiem wielbłąda, kultywują dawne obyczaje równocześnie są aktywni na Instagramie. Wood spotyka młodych ludzi, zafascynowanych Zachodem i pielgrzymów, zmierzających do Mekki. Wizytuje opuszczone miasteczko, którego mieszkańcy przenieśli się do nowoczesnych wieżowców i stację kolejową, gdzie słynny Lawrence z Arabii, dokonał pierwszego sabotażu. W Jordanii przemierza malowniczą skalistą pustynię Wadi Rum. 14:45 Z GDAŃSKA DO EUROPY Film dokumentalny, 28 min, Polska, 2005 Autor: A.Marek Drążewski Reżyseria: A.Marek Drążewski Scenariusz: A.Marek Drążewski Zdjęcia: Karol Kostrzewski, Jacek Knopp, Tomasz Samosionek Lektor: Piotr Olęcki Powstanie Niezależnego Związku Zawodowego "Solidarność" i słynnych 21 postulatów, wstrząsnęło pojałtańską Europą. Konsekwencją tych wydarzeń były obrady okrągłego stołu i pierwsze demokratyczne wybory w Polsce. Dla części Europy zaczęła się wiosna wolności. Kolejnym celem stało się przystąpienie krajów Europy Wschodniej do Unii Europejskiej. Mimo piętrzących się trudności w negocjacjach 1 maja 2004 r. na masztach ustawionych przed Parlamentem Europejskim w końcu załopotały flagi dziesięciu nowych członków Unii Europejskiej. 15:15 JANOSIK Film przygodowo-historyczny, 126 min, Polska, 1974 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz Kinowa wersja jednego z najpopularniejszych i lubianych polskich kostiumowych seriali przygodowych. Pełna humoru i zabawnych scen przygodowa opowieść o zbójnickiej kompanii, do której trafia Janosik. To legendarny zbójnik tatrzański łupiący możnych i stający w obronie biednych. Atrakcją filmu są niezapomniani odtwórcy głównych ról oraz widowiskowe bójki i walki, szaleńcze jazdy na koniu, a nawet mrożące krew upadki ze skały. Pierwsza połowa XIX wieku. Górska okolica. Hrabia von Berger gnębi chłopów. W ich obronie staje przechodzący drogą młody góral - Janosik. Zostaje pojmany przez hrabiowskich hajduków i wtrącony do lochów. W ucieczce pomaga mu córka Hrabiego, której spodobał się dzielny góral. Kiedy zbiegów dopada pogoń, z pomocą przychodzą zbójnicy pod wodzą Harnasia - Jakubka. Janosik i Kwiczoł przyłączają się do zbójeckiej kompanii. 17:35 POLSKIE 100 LAT - POWRÓT DO EUROPY Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Ewa Sochacka - Kraśko Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki W okresie zimnej wojny Polska graniczyła z Niemiecką Republiką Demokratyczną, Związkiem Sowieckim oraz Czechosłowacją. Po 1989 roku sąsiadem Polski na zachodzie stały się zjednoczone Niemcy, na wschodzie Ukraina, Białoruś, Litwa i Rosja (okręg kaliningradzki), a na południu Czechy i Słowacja. Żadne z państw, z którymi graniczyła Polska przed 1989 rokiem, samoistnie już nie istnieje. Rozwiązanie Związku Sowieckiego, Układu Warszawskiego i Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej w 1991 roku spowodowało, że jeden biegun polityki światowej przestał istnieć. W nowej sytuacji geopolitycznej, jaką stanowiło rozwiązanie Związku Sowieckiego, określono członkostwo w NATO i strukturach europejskich jako cele strategiczne Polski. Zdawano sobie sprawę, że droga Polski do Europy powinna wieść przez NATO, a przystąpienie do sojuszu zapewni lepsze warunki członkostwa w Unii Europejskiej. Sojusz Północnoatlantycki przyjął Polskę, Czechy i Węgry do swego grona w marcu 1999 roku, w pięćdziesiątą rocznicę powstania. Tym samym został zrealizowany jeden z głównych celów polskiej polityki zagranicznej. Warunki członkostwa w Unii Europejskiej określał traktat akcesyjny, zawarty 16 kwietnia 2003 roku. W referendum, które odbyło się w 78 czerwca 2003 roku, za przystąpieniem do Unii głosowało 77, 5 procent Polaków, przy frekwencji 58, 8 procent. 1 maja 2004 roku Polska została członkiem Unii Europejskiej. W ten sposób zrealizowany zostały oba główne cele polskiej polityki zagranicznej po odzyskaniu suwerenności w 1989 roku, jakim było przystąpienie do instytucji zachodnich NATO i Unii Europejskiej. 18:15 REJS Komedia, 66 min, Polska, 1970 Reżyseria: Marek Piwowski Scenariusz: Janusz Głowacki, Marek Piwowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Stanisław Tym, Jolanta Lothe, Wanda Stanisławska-Lothe, Jerzy Dobrowolski, Jan Himilsbach, Zdzisław Maklakiewicz, Andrzej Dobosz, Feridun Erol, Jerzy Karaszkiewicz, Ryszard Pietruski, Wojciech Pokora, Roman Suszko, Wacław Antczak, Irena Iżykowska Ten film otacza legenda. Istnieje liczne grono jego wielbicieli, niektórzy znają go niemal na pamięć, scena po scenie. Skąd bierze się siła tej improwizowanej w dużej mierze opowiastki o rejsie wycieczkowym parowcem po Wiśle? Przyczyn jest chyba kilka. Po pierwsze, krytyka wszelkiego zniewolenia, na tyle zawoalowana, że mająca walor satyrycznego uogólnienia. Po drugie, trudne do osiągnięcia w kinie wrażenie spontaniczności rozgrywających się przed kamerą wydarzeń. Wreszcie, udział niepowtarzalnych osobowości polskiego kina: Jana Himilsbacha, Zdzisława Maklakiewicza czy Stanisława Tyma. Zresztą - jak twierdzą wielbiciele - tego filmu nie sposób opisać, trzeba go koniecznie obejrzeć - każdą minę, każdy grymas, sytuację po sytuacji, kadr po kadrze... 19:35 DZIEŃ PIERWSZY - 1 MAJA 2004 Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2005 Reżyseria: A.Marek Drążewski Scenariusz: A.Marek Drążewski Zdjęcia: Jacek Knopp, Sławomir Wrzosiński 1 maja 2004 roku Polska wstąpiła do Unii Europejskiej. Autorzy filmu wykorzystali obrazy z kilkudziesięciu kamer warszawskiego Centrum Monitoringu, rozmieszczonych w różnych punktach miasta (m. in. na placu Zamkowym, placu Piłsudskiego, Stadionie X - lecia, placu Teatralnym, ulicach Popiełuszki, Krasińskiego, Grochowskiej, Grójeckiej), aby pokazać, jak tego dnia wyglądała Warszawa, jak jej mieszkańcy przyjmowali ten ważny historyczny moment, jakie towarzyszyły temu reakcje, oceny i nastroje. Co myśleli wówczas politycy i zwykli obywatele. Fajerwerkom, strzelaniu korków od szampana, radosnym śpiewom euroentuzjastów widzących we wstąpieniu do UE szansę szybszego rozwoju cywilizacyjnego, otwarcia na rynki pracy, zwiększenia konkurencyjności naszej gospodarki, towarzyszyły pełne najczarniejszych wizji wypowiedzi przeciwników wstąpienia Polski do UE, którzy z kolei wieszczyli zastąpienie "czerwonej dyktatury moskiewskiej", żółto - granatową dyktaturą brukselską", utratę tożsamości i suwerenności narodowej, gwałtowne zubożenie społeczeństwa itp. Jedni i drudzy organizowali w Warszawie pochody: jedni parady radości, drudzy - niemal żałobne marsze. Między tymi dwoma odłamami błąkali się ci, którzy po 1 maja 2004 nie spodziewali się żadnych zmian, ani na lepsze, ani na gorsze. Nadzieja i optymizm dominowały wśród ludzi młodych, obawy i niezadowolenie wśród starszych, ale kryterium wiekowe nie było ani jedynym, ani najważniejszym wyznacznikiem opinii. Nie brakowało młodych malkontentów i uradowanych staruszków, którzy cieszyli się, że ich wnukom"będzie się żyło lepiej". Nawet jeśli nie od razu. W sumie jednak ten dzień upłynął w stolicy i poza nią dość spokojnie: może dlatego, że, korzystając z pięknej pogody, większość rodaków wyjechała wówczas na łono przyrody? Po czasie, jaki upłynął, możemy się pokusić o pierwsze oceny, kto miał rację. Ale na w pełni obiektywne opinie trzeba jeszcze trochę poczekać. Bo przecież dopiero uczymy się"bycia w Unii". 20:30 JAK ROZPĘTAŁEM II WOJNĘ ŚWIATOWĄ, CZ. 1 - UCIECZKA (CZARNO - BIAŁY) Komedia, 81 min, Polska, 1970 Reżyseria: Tadeusz Chmielewski Scenariusz: Tadeusz Chmielewski Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marian Kociniak, Wirgiliusz Gryń, Stanisław Milski, Ludwik Benoit, Mieczysław Stoor, Emil Karewicz, Elżbieta Starostecka, Tomasz Zaliwski, Zdzisław Kuźniar, Leon Pietraszkiewicz, Janusz Ziejewski, Bohdan Ejmont Odtwórca głównej roli Marian Kociniak (1936-2016) to pamiętny Maniek ze skeczów "Paramęt Pikczers" z programu "60 minut na godzinę", aktor wszechstronny. Występował także z sukcesem w filmach obyczajowych ("Czerwone berety") i kryminałach ("Trójkąt Bermudzki"). Film wyreżyserował Tadeusz Chmielewski, jeden z najwybitniejszych twórców polskiej komedii (m.in. "Nie lubię poniedziałku"). "Jak rozpętałem II wojnę światową" jest adaptacją popularnej powieści Kazimierza Sławińskiego "Przygody kanoniera Dolasa". To wojenna farsa o pechowym szeregowcu Franku Dolasie, który chce koniecznie zabłysnąć bohaterskimi czynami, ale plącze się w coraz bardziej niesamowite tarapaty. 31 sierpnia 1939 roku Dolas przybywa na granicę niemiecką w składzie plutonu mającego wzmocnić obronę stacji kolejowej. Zasypia, a jego karabin przypadkowo wypala. Franek jest przekonany, że rozpętał wojnę. Dostaje się do niewoli niemieckiej. W stalagu chce zorganizować ucieczkę, ale jego przesadny entuzjazm zraża obozowych konspiratorów. Franek nie rezygnuje jednak ze swego zamiaru. Zwłaszcza że jego pierwsza, nieudana próba wyrwania się z obozu, za którą Dolas dostaje trzy tygodnie karceru, zmienia stosunek kolegów do pechowego uciekiniera. 22:00 KABARET OLGI LIPIŃSKIEJ - SZEROKIE HORYZONTY Program rozrywkowy, 39 min, Polska, 2003 Zespół Kaba III, wróciwszy z tourne po krajach Unii Europejskiej, pragnie podzielić się z publiką, jak lansując polskie obyczaje i kulturę, poszerzył narodom Unii horyzonty. Obecnie dyskutuje jak poszerzyć własne... 22:55 FABRYKA Film dokumentalny, 16 min, Polska, 1970 Reżyseria: Krzysztof Kieślowski Scenariusz: Krzysztof Kieślowski Zdjęcia: Stanisław Niedbalski, Jacek Tworek Relacja z narad w ursuskiej fabryce traktorów skontrastowana z obrazem panujących tu warunków pracy przynosi przygnębiającą wizję funkcjonowania przedsiębiorstwa w realiach gospodarki socjalistycznej. 23:20 DIAMENTY SĄ WIECZNE (DIAMONDS ARE FOREVER) Film sensacyjny, 115 min, Wielka Brytania, 1971 Reżyseria: Guy Hamilton Scenariusz: Richard Maibaum i Tom Mankiewicz Aktorzy: Sean Connery, Jill St. John, Charles Gray, Lana Wood, Jimmy Dean, Bruce Cabot, Putter Smith, Bruce Glover, Norman Burton Ian Fleming, autor cyklu powieści o przygodach Jamesa Bonda, był człowiekiem o słabych nerwach. Kiedy przedstawiono mu Seana Connery'ego jako kandydata na superagenta 007, ponoć zemdlał. Tymczasem Connery okazał się Bondem idealnym, tyle że - jak na wymagania producentów - mało wytrwałym. Na szóstą propozycję zagrania tajnego agenta odpowiedział "nie", dzięki czemu George Lazenby, australijski gwiazdor reklamówek, na chwilę został idolem, zagrawszy Bonda w filmie "W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości". Jednak producenci nie ustawali w poszukiwaniach bardziej pasującego następcy, a jednocześnie próbowali jeszcze raz skusić Connery'ego. Aktor przystał w końcu na ich prośby, zarzekając się, że "Diamenty" będą jego ostatecznym pożegnaniem z rolą Bonda. Wbrew tym stanowczym zapowiedziom, w 1983 r. Connery uległ ponownie namowom producentów i wystąpił w jeszcze jednym filmie z tej serii pod znamiennym tytułem "Nigdy nie mów nigdy". Rozprawiwszy się ostatecznie ze swym śmiertelnym wrogiem Ernstem Stavro Blofeldem, James Bond przyjmuje kolejne zlecenie. Ma wyjaśnić przyczyny zwiększonego przemytu diamentów z Afryki Południowej do USA oraz związanych z tym kilku morderstw. Jednocześnie wiadomo, że przemycane kamienie nie pojawiają się na rynku, co oznacza, że tajemniczy nabywca gromadzi je w sobie tylko wiadomym celu. Podając się za znanego pasera Petera Franksa, Bond udaje się do Amsterdamu, gdzie kontaktuje się z Tiffany Case, równie ponętną co przedsiębiorczą pośredniczką w nielegalnym handlu kosztownościami. Z jej polecenia przewozi dużą ilość skradzionych diamentów do Los Angeles, a stamtąd do Las Vegas w trumnie zawierającej zwłoki prawdziwego Petera Franksa. Na miejscu okazuje się, że diamenty są fałszywe, ale w hotelu czeka już na Bonda Tiffany. Dziewczyna proponuje mu, by wspólnie oszukali przemytniczą szajkę i podzielili się powierzonymi jej klejnotami. Kłopot jednak w tym, że adresat cennego depozytu, ekscentryczny miliarder Willard Whyte, również nie ma zamiaru rezygnować z brylantów. Jeden z jego współpracowników, Bert Saxby, wykrada diamenty ze skrytki na dworcu, gdzie ukryła je Tiffany. James Bond i panna Case podążają jego śladem. "Diamenty są wieczne" był - zdaniem krytyków - najbardziej udanym filmem z bondowskiej serii od czasu "Goldfingera". Zasługa to nie tyle wyjątkowo skomplikowanego scenariusza czy sprawnej reżyserii Guya Hamiltona, twórcy także wspomnianego "Goldfingera", co sposób potraktowania roli przez Seana Connery. Bond idealny w jego wydaniu sięgnął tutaj szczytu - Connery konsekwentnie ośmiesza te cechy charakteru superagenta, które zadecydowały o jego ogromnym powodzeniu. W "Diamentach" Bond jest nie tylko męski, ale wręcz samczy, równie często jest bity, jak zwycięża, posługuje się specjalnymi gadżetami, wykonanymi specjalnie z myślą o nim i doskonale czuje się nawet w skradzionym pojeździe księżycowym. Wreszcie, ładuje się w najcięższe tarapaty, ale z pułapki bez wyjścia wyciągają go przeciwnicy. Ten lekko kpiący nastrój udzielił się także reżyserowi, który dzieli powikłany scenariusz na niemal niezależne od siebie sekwencje, ilustrujące klasyczne chwyty filmu szpiegowskiego, wzbogaconego o elementy science fiction, melodramatu i komedii sensacyjnej. Na uwagę zasługuje też strona muzyczna filmu. Tradycją bondowskiej serii były od początku pisane specjalnie do każdego odcinka przebojowe piosenki. Siódmy film z tego cyklu otwiera utwór "Diamonds Are Forever" w brawurowym wykonaniu Shirley Bassey. 01:30 DEFILADA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Reżyseria: Andrzej Fidyk Scenariusz: Andrzej Fidyk Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz, Krzysztof Kalukin Film "Defilada" został doceniony przez widzów i krytyków, o czym świadczą liczne nagrody: Prix Italia, 1989; Lipsk - Grand Prix, 1989; Srebrny Lajkonik, 1989; Mannheim - Złoty Dukat, 1989; Złoty Ekran, 1989. Andrzej Fidyk (ur. 1953 r.), absolwent Handlu Zagranicznego SGPiS zrealizował ponad 30 filmów dokumentalnych, wiele z nich otrzymało prestiżowe nagrody w kraju i za granicą. "Defilada" ukazuje Koreańską Republikę Ludowo - Demokratyczną w momencie obchodów 40. rocznicy jej istnienia. Uroczystości zbiegły się w czasie z olimpiadą w Seulu. Władze komunistyczne postawiły sobie za cel zorganizowanie święta narodowego tak, by siłą wyrazu i rozmachem przyćmiło światowe święto sportu. Z jakim rezultatem? O tym właśnie opowiada film Andrzeja Fidyka. Autor dokumentuje przebieg uroczystości, niezliczoną masę ludzi ubóstwiających swojego wodza, oraz filmuje to tylko, co chcieli pokazać Koreańczycy. Nie zamieszcza własnych komentarzy. Pozwala, by obraz mówił sam za siebie. Właśnie ta powściągliwość wydaje się być siłą filmu: same fakty kreują wrażenia odbiorcy. Ci ludzie wierzą w sens tego, co robią, autentyczną czcią otaczają swego wielkiego przywódcę. Zdaniem Krzysztofa Kalukina, operatora filmu, "Problem polega na tym, że oni są kompletnie odcięci od świata. Telewizja nie pokazuje niczego, co dzieje się na świecie z wyjątkiem krajów, z którymi Korea jest zaprzyjaźniona. Oni wierzą, że u nich jest najlepiej. Wychować takie społeczeństwo, to wielka sztuka". Z ekranu tchnie magia siły, dyscypliny, tłumu. Dla Europejczyka jest to również swojski obraz, z tą różnicą, że to, co widzi na ekranie, ogląda jak relikt, ocenia poprzez pryzmat zmian, jakie zaszły w ostatnich latach w środkowowschodniej Europie. Niezależnie od położenia geograficznego, totalitaryzm ma wszędzie tę samą twarz.