TVP Historia Piątek, 03.05.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 3 MAJA. ODC. 551 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1791 - uchwalono Konstytucję 3 maja; 1916 - Warszawa - pierwsza od wieku manifestacja trzeciomajowa; 1943 - Kraków - na kopcu Piłsudskiego AK zawiesiła wielką flagę narodową; 1946 - KBW brutalnie stłumił w Krakowie manifestację trzeciomajową; 1952 - zaczęła nadawać polska sekcja radia Wolna Europa; 1983 - bojówki SB napadły na Prymasowski Komitet charytatywny u św. Marcina w Warszawie; 1991 - uroczyste obchody dwustulecia Konstytucji w III RP; 07:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "WYPRAWA RATUNKOWA" ODC. 314 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Reżyseria: Adam Sikorski Scenariusz: Izabela Fatalska W tym odcinku przyjeżdżamy na Podkarpacie w poszukiwaniu kół napędowych do silników stałych, które są wykorzystywane przez Grzegorza Smelę, właściciela Muzeum Silników Stacjonarnych w Konieczkowie. Adam Kania, który miał odpowiednie koła, ogłosił, że może je podarować pasjonatowi. Drugi temat to bolszewickie natarcie w 1920 roku, w kierunku Warszawa. Piękny krajobraz Łomży i Zambrowa. Marynarze z 1. Batalionu Morskiego odpierają sowietów i przepędzają dowództwo rosyjskie. Miejscowa ludność dokonuje prowizorycznych pochówków polskich żołnierzy, a potem przenosi zwłoki na cmentarz w Kołakach Kościelnych. Dziś, po latach tutejsi mieszkańcy na czele z księdzem proboszczem organizują okazałą uroczystość i budują nowy grób, by oddać hołd polskim marynarzom, którzy poświęcili swe życie tak daleko od morza. Ignacy Śmigielski - historyk regionalista opowiada o walkach, jakie miały miejsce w tych rejonach w sierpniu 1920 roku. Głos zabierają też: Tomasz Miegoń - dyrektor Muzeum Morskiego w Gdyni, Sylwester Jaworowski - wójt gminy Kołaki Kościelne i Dariusz Szymanowski ze Stowarzyszenia Wizna. 07:40 NAJMŁODSZA AGENTKA Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Magdalena Majewska Scenariusz: Magdalena Majewska W 2023 roku minęło 100 lat od urodzin jednej z najbardziej niezwykłych kobiet w historii Polski. Halina Kłąb - Szwarc miała 16 lat, kiedy wybuchłą II wojna światowa. Cztery lata później, w roku 20. urodzin, została skazana na śmierć. Na szczęście Niemcy wyroku nie wykonali. Niezwykłe jest to, czego dokonała łodzianka Halina Kłąb. Ale ciągle zapominamy, ile miała lat, kiedy wykonywała rozkazy, które przyczyniły się do skrócenia wojny. Na zdjęciach najczęściej widzimy poważną panią profesor medycyny, założycielkę trzeciego na świecie Uniwersytetu III wieku. A przecież miała 16 lat, kiedy na polecenie dowódców biegle opanowała język niemiecki, rok później podpisała volkslistę. Po zdaniu matury w niemieckiej szkole średniej w Kaliszu, rozpoczęła działania wywiadowcze. Warto dodać, że za wyniki w nauce - jako najlepsza uczennica - otrzymała list gratulacyjny i wydanie Mein Kampf z autografem Hitlera. W wieku 18 lat, po śmierci swojego dowódcy Jacka, objęła dowództwo wywiadu AK w regionie kaliskim. Niedługo potem przystępuje do Akcji N. Rozwozi zapakowane w walizkę materiały propagandowe przeznaczone dla Niemców na terenie Rzeszy i do Wiednia. W Wiedniu rozpoczyna studia - najpierw lingwistyczne, a potem medyczne - aby uzasadnić swoje przyjazdy. W Niemczech bez specjalnego zezwolenia nie można spędzić nocy w hotelu. Halina więc podróżuje pociągami 7 dni bez przerwy. Wysiada, aby wrzucić przesyłki z propagandową prasą do skrzynek pocztowych. Akcja N była tak dobrze zorganizowana, że Niemcy byli przekonani, iż są to działania niemieckiej opozycji antyhitlerowskiej. Potem szybki kurs, na którym nauczyła się rozpoznawać niemieckie okręty wojenne. I niebezpieczna misja do Hamburga, aby sfotografować okręty zacumowane w największym niemieckim porcie. Rozpracowała system obrony przeciwlotniczej Hamburga. Po przekazaniu tych informacji, alianci precyzyjnie zbombardowali miasto. Została aresztowana w rodzinnej Łodzi. Była ostrzegana, ale trudno się dziwić 20 - letniej dziewczynie, że tęskniła za matką. Brutalne przesłuchania na gestapo i kara śmierci bez sądu. Niemcy na szczęście zwlekają z jej wykonaniem. Łódź zajmują Rosjanie. Była to walka niezwykła. Samotna, na wrogim terenie, bez wsparcia innych żołnierzy AK. Wymagała odwagi, samodyscypliny, umiejętności improwizacji i szybkiego podejmowania decyzji. Motywacją do działania była miłość do Polski. 08:10 SENSACJE XX WIEKU - ROK 1941, ODC. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Michał Grudziński, Jan Łochowski, Marek Obertyn, Jan Peszek, Andrzej Szopa, Włodzimierz Maciudziński 22 czerwca 1941 roku generał Żukow powiadomił Stalina o ataku wojsk hitlerowskich na ZSRR. Dlaczego właśnie Żukow, szef Sztabu Generalnego, a nie marszałek Timoszenko, komisarz obrony - wyższy stopniem i stanowiskiem? To jedno z wielu pytań, na które Bogusław Wołoszański spróbuje opowiedzieć w tym programie. Autor zrekonstruuje wydarzenia z 22 czerwca, jakie miały miejsce w najbliższym otoczeniu Stalina. Jak zareagował on na wieść o ataku wojsk Hitlera, jakie decyzje podjął i jakie wydał rozkazy? 08:35 SENSACJE XX WIEKU - ROK 1941, ODC. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2000 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Tomasz Madejski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Aktorzy: Krzysztof Dracz, Krzysztof Globisz, Michał Grudziński, Jan Łochowski, Marek Obertyn, Jan Peszek, Andrzej Szopa, Włodzimierz Maciudziński 22 czerwca 1941 roku generał Żukow powiadomił Stalina o ataku wojsk hitlerowskich na ZSRR. Dlaczego właśnie Żukow, szef Sztabu Generalnego, a nie marszałek Timoszenko, komisarz obrony - wyższy stopniem i stanowiskiem? To jedno z wielu pytań, na które Bogusław Wołoszański spróbuje odpowiedzieć w tym programie. Autor zrekonstruuje wydarzenia z 22 czerwca, jakie miały miejsce w najbliższym otoczeniu Stalina. Jak zareagował on na wieść o ataku wojsk Hitlera, jakie decyzje podjął i jakie wydał rozkazy? 09:05 SZATAN Z SIÓDMEJ KLASY Film przygodowy dla młodych widzów, 102 min, Polska, 2006 Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kaziemierz Tarnas, Tomasz Piotrowski Zdjęcia: Zdzisław Najda Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Bartosz Fejge, Katarzyna Bator, Wojciech Malajkat, Krzysztof Globisz, Katarzyna Pypno, Tytus Hołdys, Marek Serdiukow, Tomasz Koźlik, Paweł Jakowlew, Łukasz Jaźwiec, Rafał Kołsut, Krystyna Tkacz, Justyna Sieńczyłło, Emilian Kamiński, Maria Kaniewska Nowa ekranizacja powieści Kornela Makuszyńskiego pod tym samym tytułem. Lata 30. XX wieku. W majątku Iwona Gąsowskiego pod Wilnem pojawia się Francuz, który koniecznie chce kupić zadłużoną posiadłość i chylący się ku upadkowi dom. Gdy właściciel nie chce jej sprzedać, z domu nieoczekiwanie giną stare drzwi. Najpierw jedne, potem drugie... Profesor gimnazjum, Piotr Gąsowski, historyk, prosi swego najbystrzejszego ucznia, znanego z detektywistycznych zdolności Adama Cisowskiego, o pomoc w rozwiązaniu zagadki niezrozumiałych kradzieży w domu jego brata. Okazuje się, że wszystkiemu winien odnaleziony w Paryżu w 1836 roku list Kamila de Berier, pułkownika armii napoleońskiej, który w czasie odwrotu spod Moskwy, tuż przed śmiercią, pozostawił wskazówki dotyczące ukrytego skarbu. 10:55 DZIEDZICTWO HISTORII - POLSKA I KULT MARYJNY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2023 Reżyseria: Leszek Lombarski Scenariusz: Leszek Lombarski Film "Polska i kult maryjny" jest pierwszym z dziesięciu półgodzinnych filmów z cyklu "Dziedzictwo historii". Ambicją autorów filmu jest wykazanie szczególnej roli kultu maryjnego w naszych dziejach, kultu który wpisał się w naszą historię i który szczególnie wyróżnia nas, Polaków spośród innych narodów świata. Od pierwszych dni naszej historii, począwszy od kształtowania granic, poprzez rozbicie dzielnicowe, niszczące nas najazdy mongolskie i teutońskie, to właśnie kult maryjny zawsze krzepił, zawsze umacniał budzące się poczucie narodowości, skupiał w maryjnych sanktuariach mieszkańców i to nie tylko tych najbliższych, ale i tych z najdalszych miejsc. Od samego początku blaskiem jaśniała Częstochowa i Cudowny Obraz Matki Bożej. Tu równały się stany, tu powstawało poczucie jedności narodowej, które dało nam moc przetrwania najczarniejszych dni naszych ziem - rozbiory, okupację. Tu zawsze była Polska i tu czuliśmy się dzięki opiece Matki Bożej Polakami. W filmie pokazujemy wyjątkową cześć i hołdy, składane Matce Bożej przez naszych dynastów - Śluby Lwowskie Jana Kazimierza 1656 roku, w których polski monarcha obrał Matkę Bożą Królową Polski i powierzył właśnie Jej opiece siebie samego i polski naród. W filmie pokazujemy też zdjęcia rentgenowskie ukazujące rany, jakie odniósł Cudowny Obraz w Bełzie, podczas napadu Mongołów w 1240 roku, a także rany z 1430 roku, które Cudowny Obraz odniósł podczas rabunku klasztoru na Jasnej Górze. W filmie występują autorytety różnych dziedzin nauki polskiej, a łączy je wiara i świadomość roli kultu maryjnego w naszych dziejach. Film dofinansowano ze środków Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego w ramach Funduszu Patriotycznego - edycja 2022 Wolność po polsku. Producent: Fundacja Dziedzictwa Historii im. prof. Bronisława Pury 11:35 KONSTYTUCJA 3 MAJA Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2021 Reżyseria: Elżbieta Rottermund, Tomasz Płuciennik Scenariusz: Wojciech Kalwat, Marek Stremecki Film jest poświęcony nie momentowi uchwalenia i poszczególnym zapisom Ustawy Rządowej, ale jej recepcji, zarówno w ostatnich latach Rzeczypospolitej, jak i po upadku Polski. Opowiada o kultywowanej pamięci o Konstytucji 3 Maja w czasie trwającej ponad wiek narodowej niewoli i znaczeniu tej pamięci dla narodowego bytu. Rozpoczyna się wraz z pierwszą majową rocznicą (1792), a kończy przywróceniem święta 3 maja w okresie II Rzeczypospolitej. Zostały pokazane narodowe manifestacje, formy upamiętniania (te jawne i potajemne), rola tematu Konstytucji 3 Maja w spuściźnie literackiej, czy historycznym sporze o przyczyny upadku Rzeczypospolitej. Zaprezentowano dzieła plastyczne ze słynnym, acz wcale niejednoznacznym w przekazie, "Uchwaleniem Konstytucji 3 Maja" Jana Matejki, czy wielością patriotycznych gadżetów produkowanych w okresie zaborów. Główną ideą filmu jest przywrócenie wieloaspektowej pamięci o Ustawie Rządowej i jej twórcach, a także zmieniającym się odbiorze jej treści i roli w narodowej tradycji. 13:00 JAK ROZPĘTAŁEM II WOJNĘ ŚWIATOWĄ, CZ. 2 - ZA BRONIĄ (CZARNO - BIAŁY) Komedia, 71 min, Polska, 1970 Reżyseria: Tadeusz Chmielewski Scenariusz: Tadeusz Chmielewski Aktorzy: Marian Kociniak, Piotr Fronczewski, Wacław Kowalski, Kazimierz Rudzki, Lech Ordon, Zdzisław Kuźniar, Zdzisław Maklakiewicz, Andrzej Krasicki, Krystyna Borowicz, Jerzy Duszyński, Witold Kałuski Franek Dolas (Kociniak) trafia jako "przymusowy ochotnik" do Legii Cudzoziemskiej. Przez pomyłkę przypada mu funkcja kucharza. Ogrywa Arabów w grę trzy karty i zdobywa w ten sposób świeżą żywność. Legioniści po apelu generała de Gaulle'a przechodzą na stronę Wolnych Francuzów. Anglicy traktują Dolasa jako jeńca. Obozowisko Brytyjczyków atakują Włosi. Franek dostaje się do ich obozu, gdzie wywołuje wielkie zamieszanie. 14:35 PLANETA SKARBÓW - ODC. 3 BLISKI WSCHÓD (PLANET OF TREASURES EP. 3 MIDDLE EAST) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 3 - "Bliski Wschód". Dawne imperia, pałace, meczety i legendarne place. Przed nami Isfahan, Persepolis, Teheran i Jazd w Iranie. Ale najpierw Wadi - Rum w Jordanii oraz pradawna nabatejska Petra wykuta w skale. Widoki zapierają dech w piersi. Nie jest to zwykła pustynia. Oto Wadi - Rum. Beduini żyją tu od 12 - tu tysięcy lat. Nabatejczycy przyszli do Petry z Jemenu. Surrealizm i absurd. Miasto wykute w skale po środku pustyni. Petra urosła w siłę, ponieważ leżała na przecięciu najstarszych szlaków handlowych. Wożono tędy kadzidło, mirrę i przyprawy takie, jak szafran, pieprz i cynamon. Wtedy były to rzeczy na wagę złota i przyczyniały do rozwoju handlu międzynarodowego. W oczach współczesnych Europejczyków Bliski Wschód to kraje prowadzące bulwersującą politykę, a zarazem kraina baśni i przepychu. Tak naprawdę znajdziemy tu zabytki wielkich cywilizacji oraz kultur jednoczonych i dzielonych przez religie. Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO, które jako jedyne przetrwały próbę czasu. Miejsca, które pamiętają świat pełen różnorodności, a niekiedy i tolerancji. Symbol przeszłości, ale może też nadzieja na lepszą przyszłość. 15:35 SYMBOL NIEPODLEGŁEJ. ŚWIĘTO KONSTYTUCJI 3 MAJA Film dokumentalny, 27 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jarosław Mańka, Marek Stremecki Scenariusz: Jarosław Mańka, Marek Stremecki 3 maja 1946 roku rocznicy Konstytucji poza oficjalnymi skromnymi uroczystościami państwowymi obchodzić już nie wolno. W różnych miejscach w centrum Krakowa zbierają się ludzie, głównie studenci. Zamiarem jest przejście na Rynek Główny. W grupie osób idących w jego w stronę od ul. Łobzowskiej nieoczekiwanie znaleźli się amerykańscy szeregowi. Dzień wcześniej konwojowali do Krakowa ważne skrzynie, a w nich bezcenny ołtarz mariacki. Spontanicznie zostali porwani na ramiona przez skandujący tłum: Ameryka! Interwencja służb polskich i sowieckich była niemal natychmiastowa. Ta wiadomość szybko się rozniosła po mieście i zamieszki rozlały się po całym centrum. Świętowanie 3 maja skończyło się zatrzymaniem ok. tysiąca osób, w tym amerykańskich żołnierzy. Ten nie dość znany krakowski epizod pokazywał stosunek komunistów do najważniejszych polskich symboli i wydarzeń historycznych. Na ponad 40 lat określał stosunek do rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja, którą wykreślono z kalendarza świąt. Wydarzenia majowe z 1946 roku stały się osią dokumentalnego filmu produkcji Muzeum Historii Polski. Jego najważniejszym bohaterem jest Adam Macedoński, świadek tamtych wydarzeń, znany w Polsce z nieprzejednanej walki o pamięć zbrodni katyńskiej. W filmie przenosimy się z nim do wydarzeń w Krakowie w 1946 roku, a dzięki występującym w filmie historykom uzyskujemy szersze tło na temat tamtego okresu. 3 maja 1946 roku nielegalnie świętowano w wielu miejscach Polski. Wszędzie dochodziło do brutalnej interwencji służb komunistycznego państwa. O represjach wobec uczestników nielegalnych obchodów rocznicy Konstytucji w latach 80. opowiada Maciej Gawlikowski. Jego relacja wzmocniona jest unikatowymi filmami archiwalnymi. Jak to się stało, że mimo iż Konstytucja obowiązywała niewiele ponad rok, przetrwała w pamięci Polaków w ponad stuletniej niewoli? Dlaczego rocznica jej uchwalenia stała się tak ważnym świętem w odrodzonej Polsce? Na te oraz inne pytania w filmie starają się odpowiedzieć publicyści i historycy na czele z profesorem Richardem Butterwickiem. W dokumencie pojawiają się też artefakty z związane z Konstytucją uchwaloną 3 maja 1791 roku, które znajdą się na wystawie stałej Muzeum Historii Polski. 16:10 POTOP - CZ. 2 Film kostiumowy, 132 min, Polska, 1974 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman, Wojciech Żukrowski Aktorzy: Małgorzata Braunek, Daniel Olbrychski, Ryszard Filipski, Tadeusz Łomnicki, Kazimierz Wichniarz, Krzysztof Kowalewski, Leszek Teleszyński, Leszek Herdegen, Władysław Hańcza, Anna Seniuk Druga część ekranizacji głośnej powieści Henryka Sienkiewicza. Po dojściu do zdrowia chorąży orszański Andrzej Kmicic udaje się z Soroką i Kiemliczami do Częstochowy. Broni klasztoru przed Szwedami, wysadza groźną kolubrynę. Dostaje się do niewoli, z której ucieka na Śląsk, do Jana Kazimierza. Omal nie ginie, własnym ciałem zasłaniając króla w bitwie w wąwozie. Wyznaje monarsze swoje dzieje, przyznaje się do nazwiska Kmicic i zostaje zrehabilitowany. Odtąd bierze udział w dalszych walkach ze Szwedami na czele królewskiej chorągwi. W bitwie pod Prostkami toczy pojedynek z księciem Bogusławem i bierze go do niewoli. Postrzelony w następnej bitwie chce umrzeć w rodzinnych stronach. Jednak widok dawnej narzeczonej dodaje mu sił. Oleńka dopiero teraz dowiaduje się, że kocha bohatera, nie zdrajcę. 18:30 TRZECI MAJA, CZYLI DZIŚ Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Cyprian Demianiuk Scenariusz: Piotr Kornobis Zdjęcia: Marek Rozwadowski, Tomasz Woźniczka Film został zrealizowany w ramach przypadających w 2021 rok obchodów 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji, Prawa o miastach oraz Zaręczenia wzajemnego Obojga Narodów w Polsce i na Litwie. Ambicją twórców filmu było przedstawienie procesu, jakim były wydarzenia końca XVIII wieku w możliwie dynamicznym skrócie, którego ramy wyznacza pytanie: czemu to właśnie w XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej powstała pierwsza z nowożytnych konstytucji europejskich. Historia "Konstytucji 3 Maja" jest klasyczną opowieścią o walce dobra ze złem. Rezultatem tej walki są Polska, Litwa i Europa, w której żyjemy. Eksperci z Polski, Litwy i Niemiec odpowiadają na pytanie - dlaczego to w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i to właśnie w 1791 roku uchwalono pierwszą europejską konstytucję. W filmie założonym zwornikiem ze współczesnością jest obraz Jana Matejki- Konstytucja 3 Maja 1791 roku, prezentowany w Zamku Królewskim w Warszawie, popularnym miejscu wycieczek szkolnych. Obraz stanowi także medium prezentujące bohaterów i antybohaterów procesu. To opowieść o odwadze, wizji i wyobraźni bohaterów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, których praca zaowocowała czymś trwalszym niż chwilowy polityczny sukces - symbolem. Zdjęcia dokumentalne przeprowadzone zostały z należytym rozmachem - w Polsce, Litwie, Ukrainie i w Niemczech. Powstanie filmu możliwe było dzięki zaangażowaniu wielu organizacji i instytucji kultury: Archiwum Akt Dawnych, Zamku Królewskiego w Warszawie, Biblioteki Narodowej, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Instytutu Pileckiego, Polskiego Radia, Filmoteki Narodowej - Instytutu Audiowizualnego, Polskiej Fundacji Narodowej. Bohaterowie filmu: dr Michał Kulecki, prof. Michał Kopczyński, dr Michał Łuczewski dr Sebastian Adamkiewicz, prof. Anna Grześkowiak - Krwawicz, prof. Piotr Ugniewski, prof. Richard Butterwick - Pawlikowski, dr Barbara Stankevic, dr Gintaras Šapoka, dr Eligijus Raila, dr Milos Řeznik, prof. Karsten Holste, dr Stephan Theilig. 19:30 USS INDIANAPOLIS - OSTATNI ROZDZIAŁ (USS INDIANAPOLIS: THE FINAL CHAPTER) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Kirk Wolfinger Ten naukowy kryminał opisuje odkrycie wraku USS Indianapolis w Morzu Filipińskim. W lipcu 1945 roku amerykański krążownik, wracając z tajnej misji dostarczenia do amerykańskiej bazy lotniczej na wyspie Tinian rozmontowanej bomby, która potem zniszczyła Hiroszimę w środku nocy, został zaatakowany przez japoński okręt podwodny. Dwie celne torpedy wystarczyły, by duma marynarki USA poszła na dno. Od momentu trafienia do zatonięcia minęło tylko 12 minut. Uratowało się zaledwie 316 marynarzy (z załogi, liczącej 1200 ludzi) Wcześniej przeszli przez piekło, cztery i pół dnia dryfując w oceanie w palącym słońcu, bez wody pitnej, nagabywani przez rekiny. Utrata tak wielkiej jednostki i tylu ludzi była szokiem dla amerykańskiej opinii publicznej, ujawniono ją zresztą dopiero w dniu, w którym Japonia skapitulowała. Film prezentuje nigdy wcześniej niewidziane materiały archiwalne, animacje oraz poruszające relacje nielicznych ocalałych oraz zeznania historyków i spektakularne zdjęcia dobrze zachowanego wraku. 20:30 JAK ROZPĘTAŁEM II WOJNĘ ŚWIATOWĄ, CZ. 3 - WŚRÓD SWOICH (CZARNO - BIAŁY) Komedia, 72 min, Polska, 1970 Reżyseria: Tadeusz Chmielewski Scenariusz: Tadeusz Chmielewski Zdjęcia: Jerzy Stawicki Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marian Kociniak, Władysław Kowalski, Kazimierz Rudzki, Jan Świderski, Lech Ordon, Krystyna Borowicz, Anna Głębicka, Zdzisław Kuźniar Przymusowy ochotnik Franek Dolas przeżywa nieprawdopodobne przygody. Udaje mu się uciec z wojskowego sądu włoskiego. Niemcy zatrzymują go jako dezertera i odsyłają na front wschodni. Franek wyskakuje z samolotu i ląduje na spadochronie w Polsce. 21:55 KABARET OLGI LIPIŃSKIEJ - EUROPEJCZYCY Program rozrywkowy, 40 min, Polska, 2004 Zespół, po wejściu do Unii Europejskiej doznał tak silnych wrażeń, że potrzebuje odpoczynku i opieki psychologa. 23:30 AGENT NR 1 Film sensacyjny, 96 min, Polska, 1971 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Aleksander Ścibor - Rylski Zdjęcia: Wiesław Rutowicz Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Karol Strasburger, Monika Sołubianka, Barbara Bargiełowska, Stojczo Mazgałow, Tadeusz Białoszyński, Józef Para, Zdzisław Tobiasz, Aleksander Iwaniec, Bogumił Simeonow, Wiktor Grotowicz, Piotr Fronczewski "Złote Grono" dla Karola Strasburgera jako "Gwiazdy Sezonu" i Nagroda Publiczności w Łagowie w 1972 roku to wyraz uznania widzów dla filmu Zbigniewa Kuźmińskiego ("Milczące ślady", "Banda", "Raj na ziemi", "Sto koni do stu brzegów" i in.). Scenariusz na podstawie książki Stanisława Strumph - Wojtkiewicza "Agent nr 1" napisał Aleksander Ścibor - Rylski. Jest to oparta na prawdziwych wydarzeniach historia działającego w Grecji słynnego asa wywiadu i dywersji, Jerzego Iwanowa - Szajnowicza. Nieuchwytny agent, za którego głowę hitlerowcy wyznaczyli wysoką nagrodę, urodził się w Warszawie, w rodzinie Rosjanina i Polki. Jako kilkuletni chłopiec Jerzy Iwanow - Szajnowicz (w filmie gra tę autentyczną postać Karol Strasburger) znalazł się w Salonikach, gdy jego matka po raz drugi wyszła za mąż za Greka. Opanował świetnie języki angielski, rosyjski, francuski, niemiecki, grecki. Studiował w Belgii i we Francji, zdobył dyplom inżyniera. Wybuch wojny zastał go w Grecji. Jednym z ostatnich statków opuścił przybraną ojczyznę, zamierzał wstąpić do Brygady Karpackiej. Miał ciągle polskie obywatelstwo i paszport, ale z powodów formalnych nie przyjęto go do polskiego wojska. Nawiązał wówczas kontakt z placówką wojskową wywiadu brytyjskiego, po przeszkoleniu w Aleksandrii został w 1941r. przerzucony do Grecji. Wsławił się wieloma śmiałymi akcjami dywersyjnymi. Był znakomitym pływakiem, wielokrotnie docierał do stojących na redzie okrętów niemieckich, przytwierdzał do nich miny magnetyczne i wysadzał w powietrze. Niszczył zbiorniki paliw bądź dodawał do olejów samolotowych preparaty, które wywoływały eksplozje silników w powietrzu. Przekazywał wywiadowi angielskiemu cenne informacje o ruchach wojsk hitlerowskich w Grecji, konwojach odpływających do Afryki Północnej, o lotniskach polowych i zakładach pracujących na potrzeby okupanta. Dwukrotnie po aresztowaniu zdołał zbiec z gestapo. Ujęty po raz trzeci wraz z najbliższymi współpracownikami został rozstrzelany 4 stycznia 1943 roku. 01:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - O HONOR FRANCJI CZ 1 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony budowie francuskiego systemu fortyfikacji - Linii Maginota. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe. 01:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - O HONOR FRANCJI CZ 2 Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Wykorzystano w niej materiały archiwalne. Odcinek poświęcony przygotowaniom Niemiec do inwazji na Francję w 1940 r.