TVP Kultura Wtorek, 30.04.2024 08:50 ZAGINIONE SKARBY - "MADONNA GŁOGOWSKA" Film animowany, 5 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Lektor: Kacper Kaliszewski Muzyka: Michał Izydorczyk Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek przedstawia historię kradzieży obrazu Lucasa Cranacha starszego "Madonny z Dzieciątkiem zw. Głogowską". Dzieło zostało zarekwirowane przez majora Armii Czerwonej, a obecnie znajduje się w Państwowym Muzeum Sztuki im. Puszkina w Moskwie. Strona polska podejmuje starania o zwrot obrazu od 2004 roku. 09:05 KOMEDIANTKA - ODC. 8/9 Serial obyczajowy TVP, 54 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Janka wyjeżdża po zakupy do Kielc, przypadkiem spotyka aktorów z "Tivoli". Dyrektor Cabiński proponuje jej powrót do teatru i obiecuje główną rolę. Ponieważ jednak jej ojciec jest bardzo chory, dziewczyna decyduje się zostać w Bukowcu i wyjść za mąż za Grzesikiewicza. Świerkowski, który chciałby ożenić się z Janką, knuje intrygę. Tuż po oświadczynach Grzesikiewicz otrzymuje anonimowy list informujący go o życiu Janki w Warszawie. Zaręczyny zostają zerwane. Wykorzystuje to Świerkowski, oświadczając się Jance, lecz oburzona dziewczyna wyrzuca go z domu, a sama wyjeżdża do Heli Halder. 10:10 SZCZĘŚLIWY CZŁOWIEK Film obyczajowy, 84 min, Polska, 2000 Reżyseria: Małgorzata Szumowska Scenariusz: Małgorzata Szumowska Zdjęcia: Marek Gajczak, Michał Englert Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Jadwiga Jankowska-Cieślak, Małgorzata Hajewska-Krzysztofik, Piotr Jankowski, Roman Gancarczyk, Mieczysław Grąbka, Andrzej Hudziak Wyróżniony za wartości artystyczne na festiwalu w Salonikach w 2000 r. film jest pełnometrażowym debiutem fabularnym Małgorzaty Szumowskiej. Zanim reżyserka nakręciła "Szczęśliwego człowieka", było o niej głośno w filmowym świecie. Córka znanych krakowskich dziennikarzy, absolwentka łódzkiej "filmówki" już w pierwszych realizacjach dokumentalnych wykazała nieprzeciętny talent i umiejętność starannej i wnikliwej obserwacji rzeczywistości. Przebojem weszła narynek filmowy szkolnymi etiudami i dokumentami zrealizowanymi tuż po studiach, zdobywając prestiżowe nagrody i wyróżnienia w kraju i za granicą m.in. w Tel - Awiwie, Bolonii, Tampere, Meksyku. Akcja "Szczęśliwego człowieka" została osadzona w realiach współczesnej rzeczywistości polskiej. To kameralny, pozbawiony efektów komercyjnych rodzinny dramat, rozgrywający się w scenerii ubogich i ponurych miejsc Krakowa. Smutna historia trojga ludzi i ich skomplikowanych relacji uczuciowych. Reżyserka filmu bardziej niż o tempo narracji zadbała o psychologiczne portrety bohaterów, przeżywających życiową tragedię. Krytyka zgodnie podkreślała znakomitą grę przede wszystkim Jadwigi Jankowskiej - Cieślak i Małgorzaty Hajewskiej - Krzysztofik. Specyficzną atmosferę filmu podtrzymują zdjęcia młodych operatorów, Marka Gajczaka i Michała Englerta, którzy umiejętnie ukazują zwykłych ludzi wtopionych w tło brudnych i odrapanych krakowskich kamienic. Matka (Jadwiga Jankowska - Cieślak) i jej 30 - letni syn Janek (Piotr Jankowski) mieszkają razem w ubogiej dzielnicy miasta, w starym domu. Los ich nie rozpieszcza, nigdy nie zaznali szczęścia ani dobrobytu. Janek jest życiowym nieudacznikiem. Choć w szkole był prymusem i skończył studia, nie zrobił błyskotliwej kariery zawodowej. Nie ma nawet stałej pracy, zarabia dorywczo, pisując artykuły do gazet. Bezrobotna matka dostaje w końcu obietnicę posady. Musi jednak przedtem poddać się rutynowym badaniom. Diagnoza lekarska przekreśla wszystko. Kobieta ma raka płuc, zostało jej zaledwie kilka miesięcy życia. Próbuje zataić swój stan zdrowia przed jedynakiem. On jednak dowiaduje się o nieuleczalnej chorobie matki. Sądząc, że rodzicielka nie zdaje sobie sprawy ze śmiertelnego zagrożenia, prosi lekarzy, by ukryli przed nią prawdę. Rozpoczyna się rodzinny dramat, a jego bohaterowie prowadzą specyficzną grę, wzajemnie się oszukując. Wychowany przez matkę syn chciałby, choć na krótko, dać jej szczęście, spełnić wszystkie marzenia, wynagrodzić lata smutku i cierpień. Gdy na horyzoncie pojawia się kobieta, postanawia się z nią ożenić. Namawia ją do odegrania roli narzeczonej i przyszłej synowej, by sprawić radość matce. Tymczasem Marta (Małgorzata Hajewska - Krzysztofik), robotnica w wytwórni mrożonek, samotnie wychowująca córkę Manię, wiele w życiu przeszła. Przeżywa własny dramat, choć stara się tego nie okazywać na zewnątrz. 12:30 15 STRON ŚWIATA Film dokumentalny, 75 min, Polska/Niemcy, 2014 Reżyseria: Zuzanna Solakiewicz Scenariusz: Zuzanna Solakiewicz Zdjęcia: Zvika Gregory Portnoy Aktorzy: Romuald Krężel, Grzegorz Sowa, Anna Wojnarowska Wykonawcy: Eugeniusz Rudnik Eugeniusz Rudnik zrewolucjonizował pojęcie muzyki za pomocą pary nożyczek i taśmy magnetofonowej. Członek legendarnego Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia odkrył wartość kryjącą się w urwanych, odrzuconych dźwiękach na długo przed nastaniem epoki DJ - ów. W czasach, gdy muzykę elektroniczną tworzyło się na sprzęcie rodem z naukowego laboratorium, pokazał, jak za jej pomocą dotrzeć do drugiego człowieka i o nim opowiedzieć. "15 stron świata" stanowi próbę usłyszenia wzrokiem jego muzyki. Podążając za rytmem architektury, ruchem ludzkiego ciała, pulsującym tętnem przyrody, na nowo odkrywamy otaczającą nas rzeczywistość. Dotykamy dźwięk! Ruchome obrazy ukazują cud, który spełnił się w epoce magnetofonów i zniknął wraz z nadejściem komputerów. Wyrażają zachwyt nad wspaniałą erą analogową i potrzebą eksperymentu odkrywaniem nieznanych rejonów, badaniem granic, nieustannym szukaniem nowych środków wyrazu. Eugeniusz Rudnik to pierwszy w Polsce realizator muzyki elektroakustycznej. Od 1958 roku pracuje w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia. Związany także ze Studiem Muzyki Elektronicznej Westdeutscher Rundfunk w Kolonii. Komponuje utwory elektroniczne, poezję dadaistyczną, kolaże i miniatury. Współpracował z wybitnymi twórcami: Krzysztofem Pendereckim, Conradem Drzewieckim, Karlem Stockhausenem, Andrzejem Markowskim, Włodzimierzem Kotońskim, Bogusławem Schaefferem, Stanisławem Radwanem, Andrzejem Dobrowolskim, Arne Nordheimem. Jest laureatem wielu prestiżowych, międzynarodowych nagród. Kompozytor bądź realizator ponad 300 ilustracji muzycznych do filmów. Pod jego kierunkiem powstawała słynna "Ekecheiria", utwór zamówiony u Krzysztofa Pendereckiego na otwarcie Igrzysk Olimipijskich w Monachium w 1972 roku. Jego kompozycja "Homo ludens" prezentowana była na wystawie sztuki współczesnej Documenta w Kassel. W specjalnym zbiorze światowej sztuki audiowizualnej Francuskiej Biblioteki Narodowej znalazło się 30 prac jego autorstwa. W 2000 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Film zdobył główną nagrodę w sekcji Tydzień Krytyki Filmowej podczas 67. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Locarno. 14:00 MATISSE. W POSZUKIWANIU ŚWIATŁA (THE VOYAGES OF MATISSE: CHASING LIGHT) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Rafael Millet Zdjęcia: Rafael Millet Dokument przedstawia sylwetkę i malarstwo Henriego Matisse'a. 15:05 FREDEK USZCZĘŚLIWIA ŚWIAT Komedia, 83 min, Polska, 1936 Reżyseria: Zbigniew Ziembiński Scenariusz: Julian Kaufman Zdjęcia: Jakub Joniłowicz, Bernard Marwiński Muzyka: Wiktor Krupiński, Wanda Vorbond, Mieczysław Weinberg, Iwo Wesby Aktorzy: Karolina Łubieńska, Zbigniew Rakowiecki, Lena Żeliska, Jerzy Czapliński, Loda Halama, Wanda Jaroszewska, Józef Kondrat, Tadeusz Wesołowski, Antoni Fertner, Józef Orwid, Stanisław Łapiński, Karolina Lubieńska, Zbigniew Rakowiecki, Alina Żeliska, Jerzy Czaplicki Fredek, inżynier wynalazca, konstruuje telefonowizor. Niestety, to wydawałoby się rewelacyjne urządzenie przysparza mu samych kłopotów i wprowadza zamęt w spokojne życie stolicy. "Dzięki" telefonowizorowi Fredek ogląda swoją narzeczoną w czułej pozie z innym mężczyzną, żona fabrykanta odkrywa, że mąż ją zdradza, wynalazek zainstalowany w restauracji demaskuje same kłamstwa i niecne uczynki. Zabawne perypetie, intrygi ustępują jednak miejsca pożytecznemu wykorzystaniu osiągnięć techniki i młodości. Wynalazek zostaje upowszechniony, skłóceni podają sobie ręce, wyjaśniają się wszelkie nieporozumienia. 16:45 KOMEDIANTKA - ODC. 9/9 Serial obyczajowy TVP, 54 min, Polska, 1987 Autor: Władysław Reymont Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Elżbieta Kępińska, Piotr Dejmek, Beata Tyszkiewicz, Marzena Trybała, Bronisław Pawlik, Krzysztof Gosztyła, Krzysztof Kowalewski, Krzysztof Wakuliński, Jerzy Zelnik, Grażyna Szapołowska, Witold Dębicki, Stanisław Brudny, Katarzyna Gniewkowska, Jan Jankowski Janka gości u Heli Halder, razem z przyjaciółką odwiedza miejscową literatkę, Stabrowską. Grzesikiewicz przyjeżdża po dziewczynę, zabiera ją do Bukowca, gdzie czeka na nią ciężko chory ojciec. Wspólnie odwożą Orłowskiego do Szpitala Bonifratrów do Warszawy. Janka i Grzesikiewicz, już pogodzeni, pobierają się, wyjeżdżają do Włoch, a potem zamieszkują w Krasnowej. Częstym gościem ich domu jest Witowski. Janka z trudem daje sobie radę jako gospodyni w Krasnowej i nie zawsze umie porozumieć się z rodzicami męża. Sytuacja zmienia się, gdy przychodzi na świat ich pierwszy syn. Jankę odwiedza Głogowski. Widząc, że stała się już inną kobietą, odjeżdża z Krasnowej, żegnając się chyba na zawsze. 18:00 ROZMOWY (NIE)WYGODNE Program publicystyczny, 45 min, Polska, 2024 Inspirujące rozmowy Mariusza Szczygła z wybitnymi osobowościami świata kultury i sztuki. Prowokujące pytania, wymagające nieszablonowych odpowiedzi i odkrywania swojej osobowości. Wywiady odbywać się będą w księgarni "Wrzenie Świata" - miejscu spotkań bohemy intelektualnej Warszawy. Gość: Urszula Dudziak - wokalistka jazzowa, kompozytorka, pisarka. 20:00 TEATR TV - TEATR TELEWIZJI - OŚWIADCZYNY. JUBILEUSZ Spektakl, 62 min, TVP 1971 Autor: Antoni Czechow Przekład: Artur Sandauer Reżyseria: Jerzy Antczak Wykonawcy: "Oświadczyny" - Mieczysław Pawlikowski (Czubukow), Jadwiga Barańska (Natalia Stiepanowna), Tadeusz Fijewski (Łomow); "Jubileusz" - Mieczysław Pawlikowski (Szypuczin), Jadwiga Barańska (Tatiana), Tadeusz Fijewski (Chirin), Wanda Łuczycka (Mierczutkina) oraz Tadeusz Cygler Dwie humoreski obyczajowe, znakomite studium charakterów. Kameralne obrazki dramaturgiczne, ilustrujące absurdalność wielu ludzkich poczynań. Pamiętne kreacje aktorskie Tadeusza Fijewskiego, Mieczysława Pawlikowskiego, Wandy Łuczyckiej i przede wszystkim Jadwigi Barańskiej, która stworzyła dwie krańcowo różne postaci, Natalii z "Oświadczyn" i Tatiany z "Jubileuszu". Pan Łomow zamierza oświadczyć się pannie Natalii. Oboje równie mocno pragną sfinalizowania planów małżeńskich - popycha ich ku temu zarówno pragnienie znalezienia towarzysza życia, jak też rozsądek i interesy. W uroczystym dniu wybucha sprzeczka najpierw o łąkę, potem o psa. Kawalera, już leciwego, ogarnia szewska pasja, panna jest bliska ataku furii. Obopólne zacietrzewienie w sporze o głupstwo grozi unicestwieniem życiowych planów. Zbliżający się jubileusz banku należy godnie uczcić. Urzędnik Chirin mozoli się nad przygotowaniem stosownego sprawozdania, lecz ciągle ktoś odrywa go od pracy - prezes Szypuczin, szczebiotka Tatiana, wdowa Mierczutkina... Diabli biorą urzędnika i jego robotę. 21:15 LEKKIE OBYCZAJE - OTO MY (HINE ANACHNU) Dramat, 94 min, Izrael/Włochy, 2020 Reżyseria: Nir Bergman Scenariusz: Dana Idisis Zdjęcia: Shai Goldman Aktorzy: Shai Avivi, Noam Imber, Smadi Wolfman Historia jednoczesnego dorastania ojca i jego autystycznego syna oraz podróży, która odmieni ich życie. Aharon z oddaniem wychowuje swojego syna, Uriego. Żyją we dwóch, zanurzeni we własnej codziennej rutynie, tak bardzo różniącej się od świata, jaki znamy. Gdy Uri staje się formalnie dorosły, ma zamieszkać w specjalistycznym domu opieki. Czy jest na to gotowy? Aharon uważa, że nie, ale może w rzeczywistości sam nie dorósł do rozstania... W drodze do placówki ojciec podejmuje decyzję o wspólnej ucieczce. 23:00 FRANCOISE GILOT - HARDA MUZA PICASSA (PABLO PICASSO AND FRANCOISE GILOT; THE WOMAN WHO SAYS NO / PABLO PICASSO ET FRANCOISE GILOT: LA FEMME QUI DIT NON) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Annie Maillis, Sylvie Blum Muzyka: Loic Leroux Przez dziesięć lat malarka Francoise Gilot dzieliła życie z jednym z najważniejszych artystów XX wieku. Starając się za wszelką cenę zachować niezależność i samodzielność w tym związku, w końcu odeszła wraz z dwójką ich dzieci, wiążąc się z innym mężczyzną. Dokument przybliża ich wspólne burzliwe życie i jej malarstwo, powstające w cieniu jego prac. 00:10 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - PRZEŁĘCZ OCALONYCH (HACKSAW RIDGE) Dramat wojenny, 133 min, USA/Australia, 2016 Reżyseria: Mel Gibson Scenariusz: Robert Schenkkan, Andrew Knight Aktorzy: Andrew Garfield, Sam Worthington, Luke Bracey, Hugo Weaving, Rachel Griffiths, Vince Vaughn, Nathaniel Buzolic, Milo Gibson Bardzo dobrze przyjęty przez krytykę film nawiązuje do biografii Desmonda Dossa, żołnierza Armii Stanów Zjednoczonych. Należał on do wiernych Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, odmawiał dotykania broni i zabijania. Zawsze postępował zgodnie ze swoimi przekonaniami religijnymi. Pełnił służbę wojskową podczas II wojny światowej, był sanitariuszem. Ratował życie swoich żołnierzy, jak i rannych z armii wroga. Akcja filmu rozgrywa się w czasie, gdy wojna ma się już ku końcowi. Armia amerykańska toczy ciężkie walki z Japończykami na Pacyfiku. Rozpoczyna się amerykański desant na japońską o wyspę Okinawa. Jej zajęcie ma kluczowe znaczenie. Zdobycie wyspy może oznaczać ostateczną klęskę Japonii. Wśród setek tysięcy amerykańskich żołnierzy jest także Desmond Thomas Doss, sanitariusz, który ze względu na przekonania religijne stanowczo odmawia noszenia i używania broni. Jego postawa sprawia, że jest traktowany z nieufnością, oskarża się go o tchórzostwo. Czas pokaże, jak bardzo się wszyscy mylili. Po bitwie o Okinawę to Desmond Doss staje się bohaterem amerykańskiej armii. Podczas najcięższych starć ryzykuje własne życie, ratując innych, bez względu na to po jakiej stronie walczą. Tak rodzi się legenda bezbronnego żołnierza. 02:40 JAKIEGO KOLORU JEST MIŁOŚĆ? Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2015 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Małżeństwo Monika i Wojtek to niezwykła para. Obydwoje są niepełnosprawni, ale urodziła im się zdrowa córeczka Ula. Bardzo się kochają, wspierają w trudnych chwilach i każdego dnia walczą o normalne życie. Ona to niewidoma psycholog, on - informatyk z porażeniem mózgowym. Mają po trzydzieści lat, poznali się na portalu randkowym dla niepełnosprawnych. Monika mówi: napisał do mnie, że kiepsko chodzi i bełkocze. Odpisałam, że to może być problem, bo ja nie widzę. Jak my się porozumiemy? Wtedy Wojtek stwierdził, że na pewno dadzą radę. Od dwóch lat są małżeństwem. Ona nie ma pracy, ale on jest informatykiem w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Uzupełniają się we wszystkim, pomagają sobie w podstawowych czynnościach każdego dnia. Ona zastępuje mu ręce w czynnościach wymagających precyzji (zapina koszulę, przeniesie kubek z herbatą, talerz zupy), on służy za jej oczy - opisuje świat, którego Monika nigdy nie widziała. 03:45 CELNIK ROUSSEAU ALBO WSTĘP DO NOWOCZESNOŚCI (HENRI ROUSSEAU OR THE BURGEONING OF MODERN ART) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Nicolas Autheman Film pokazuje malarstwo francuskiego malarza naiwnego Henri Rousseau, zwanego Celnikiem. Zaczął malować w Paryżu około 1880 roku, dopiero w wieku 40 lat. Był samoukiem artystą. Jego twórczość była doceniana przez artystów wielkiego formatu, jak Apollinaire, Robertem Delaunay i Pablo Picasso. Mimo to jego twórczość była niedoceniana za życia artysty. Jego twórczość, z przesuniętymi kompozycjami i głęboko senną tematyką, miała mieć decydujący wpływ na sztukę współczesną, od surrealizmu po sztukę abstrakcyjną.