TVP Kultura Czwartek, 02.05.2024 09:05 JAN SERCE - ODC. 1/10 - SWATY Serial obyczajowy TVP, 59 min, Polska, 1981 Reżyseria: Radosław Piwowarski Scenariusz: Zbigniew Kamiński, Radosław Piwowarski Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Seweryn Krajewski Aktorzy: Kazimierz Kaczor, Hanna Stankówna, Jadwiga Kuryluk, Irena Maślińska, Wiesław Michnikowski, Kazimierz Kaczor, Hanna Stankówna, Wiesław Michnikowski, Anna Nehrebecka, Marian Kociniak, Lena Wilczyńska, Włodzimierz Musiał, Czesław Nogacki, Magda Scholl, Jan Himilsbach, Władysław Kowalski "Bohaterowie-nieudacznicy nie pasują na protagonistów seriali, zauważa krytyk filmowy. - Potwierdza to kilkudziesięcioletnia historia gatunku. Bohaterem bywa tu zwykle człowiek silny, zwycięski, obdarzony jeśli nie nadzwyczajną inteligencją, to przynajmniej intuicją i sprytem, a najczęściej jednym i drugim (...)"Jan Serce" ma całkowicie odmiennego bohatera. Safanduła, nieudacznik, naiwny idealista, ktoś, komu się nieustannie nie wiedzie, ale jest tak szlachetny, tak prawy i czysty, że może aż nazbyt dosłownie autorzy scenariusza nadali mu tożsamość: Serce". Serial Radosława Piwowarskiego wywołał burzę. Zebrał więcej opinii krytycznych, nawet złośliwych, niż pochlebnych. "Jest on "przeciwko" widzom. Ma antybohatera zamiast bohatera. Jest refleksyjny, a nie widowiskowy" - przyznał reżyser po obejrzeniu serialu z pozycji widza, po paru latach od ukończenia realizacji. Zastrzegł jednak, że nic - poza ewentualnym dopracowaniem poszczególnych scen - w swoim filmie by nie zmienił. "Bo serial w zamyśle Zbyszka Kamińskiego i moim taki właśnie miał być. My w roku 1978 wymyśliliśmy sobie bohatera "na przekór" ówczesnym wzorcom. Człowieka, który się nie przepycha łokciami do kariery. Nie ma sukcesów, a wprost przeciwnie: przegrywa i głęboko przeżywa swoje porażki. Mnie taki człowiek zawsze będzie interesował bardziej niż typ zwycięzcy". Dziesięcioodcinkowy serial koncentrujący się wokół sercowych perypetii kanalarza z Woli dla jednych był bajką osadzoną w realiach lat 70., ckliwym melodramatem dla naiwnych, spragnionych uczuć i szlachetnych uczynków w życiu szarym, smutnym i trudnym. Inni uznali, że "Jan Serce" w gruncie rzeczy jest moralitetem odwołującym się do niezmiennych ludzkich tęsknot: za spokojnym życiem, dobrem, uczciwością. Te pragnienia uosabiał przede wszystkim główny bohater. Rola Jana Serce, napisana specjalnie z myślą o Kazimierzu Kaczorze, przysporzyła aktorowi sympatyków, choć wielu widzom kojarzy się on bardziej z postacią Leona Kurasia z "Polskich dróg". Przychylność telewizyjnej widowni zdobyła też Jadwiga Kuryluk jako filmowa matka Janka, wiecznie zatroskana o jego przyszłość. Atutem serialu była także muzyka Seweryna Krajewskiego. Jan Serce dobiega czterdziestki. Jest człowiekiem bardzo nieśmiałym, zwłaszcza w kontaktach z kobietami. Matka postanawia więc wyswatać syna. Odwiedza swoją dawną koleżankę i jej córkę, nieśmiałą i zakompleksioną starą pannę. Wygląda na to, że Janek i Lusia przypadli sobie do gustu. Podczas rewizyty Lusi w Warszawie Janek zdobywa się na odwagę. Oświadcza się dziewczynie i ku radości obu matek zostaje przyjęty. 10:15 PRZYGODA NA MARIENSZTACIE Komedia, 93 min, Polska, 1953 Reżyseria: Tadeusz Buczkowski Scenariusz: Ludwik Starski Zdjęcia: Seweryn Kruszyński, Franciszek Fuchs Aktorzy: Lidia Korsakówna, Tadeusz Schmidt, Adam Mikołajewski, Wanda Bojarska, Tadeusz Kondrat, Antonina Górecka, Barbara Rachwalska, Joanna Walter, Zofia Wilczyńska, Edmund Biernacki, Edward Dziewoński, Wacław Kowalski, Michał Gazda, Leopold Nowak, Wojciech Siemion Pierwszy pełnometrażowy, kolorowy polski film. Mimo propagandowego wydźwięku dokumentuje jednak entuzjazm towarzyszący odbudowie Warszawy. Młoda dziewczyna, Hanka Ruczajówna, przyjeżdża z wycieczką do Warszawy. Stolica podoba się jej ogromnie, a jeszcze bardziej przystojny murarz Janek. Spędza z nim wieczór podczas zabawy na Mariensztacie. Wraca do rodzinnej wsi, lecz bardzo tęskni i wkrótce powtórnie przyjeżdża do Warszawy. Podejmuje tu naukę i pracę. Spotyka przypadkowo Janka, przodownika pracy, który przyjmuje ją do swojej "trójki murarskiej". Niechęć majstra Ciepielewskiego do kobiet powoduje, że między młodymi dochodzi do konfliktu. Hanka przenosi się na inną budowę i z koleżankami murarkami rzuca wyzwanie brygadom męskim. Trwa ożywiony ruch współzawodnictwa pracy, a Hanka i Janek po wielu perypetiach godzą się i rozpoczynają wspólnie nowe życie. 12:05 RZECZ POLSKA S.I - CRYSTAL I ALEXIS Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2018 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Muzyka: Bartosz Kruczyński Wykonawcy: Marek Sosenko, Stanisław Lenartowicz 100 najlepszych polskich projektów na 100 - lecie Niepodległości! W 9. odcinku prezentujemy niezapomniany duet - czajnik Crystal i krajalnicę Alexis. Te produkty AGD, inspirowane serialem "Dynastia", były jednymi z najbardziej popularnych przedmiotów lat 90. O tym, że zostały dobrze zaprojektowane, niech świadczy fakt, że wciąż się świetnie sprzedają zarówno w kraju jak i za granicą. Cykl TVP Kultura to propozycja przyjrzenia się krajowej sztuce projektowania. Będzie to zarówno odpowiedź na obserwowaną od jakiegoś czasu modę na przedmioty vintage, jak i promocja najciekawszych nowych rozwiązań projektowych. Choć polski design w ostatnich latach staje się jednym z naszych eksportowych hitów, to wciąż zbyt mało się o nim mówi. Program ma opowiadać o konkretnych przedmiotach, rekonstruując historię ich powstania, pokazując ich funkcję w przestrzeni, przedstawiając twórców i projektantów. Ta opowieść o rzeczach stanie się również opowieścią o najnowszej historii Polski. 12:35 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - FLOREN WŁADYSŁAWA ŁOKIETKA Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Mateusz Woźniak Floren Władysława Łokietka to pierwsza polska złota moneta. Jest jednym z najcenniejszych numizmatów polskiego średniowiecza. Zachowany egzemplarz został znaleziony przypadkowo w Bochni w 1847 roku. W 1896 roku Emeryk Hutten - Czapski nabył go w zamian za 4500 złotych reńskich i obraz Jana Matejki. Był to ostatni przed śmiercią zakup kolekcjonera i właściciela okazałego gabinetu monet. Znajduje się dziś w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, a dokładnie w jednym z oddziałów Muzeum, które mieści się w dawnym domu Huttena - Czapskiego. O monecie opowie Mateusz Woźniak. 12:55 ABC MIŁOŚCI Komedia, 76 min, Polska, 1935 Reżyseria: Michał Waszyński Scenariusz: Marian Hemar Zdjęcia: Albert Wywerka Muzyka: Henryk Wars Aktorzy: Adolf Dymsza, Maria Bogda, Kazimierz Krukowski, Konrad Tom, Ludwik Lawiński, Józef Orwid, Eugeniusz Koszutski, Basia Wywerkówna, Monika Carlo, Helena Zarembina, Ewa Erwicz, Aniela Rolandowa, Elżbieta Antoszówna, Józef Porębski, Zygmunt Regro - Regirer Atrakcją tej lekkiej komedii muzycznej są gwiazdy przedwojennego kina i kabaretu. Bohater filmu Wincenty Poziomka prowadzi szkołę rewiowo - filmową, która jednak nie przynosi większych dochodów. Aby dorobić do skromnej pensji, para się pisaniem kucharkom liścików miłosnych do narzeczonych. Niespodziewanie wszystko się zmienia w życiu Wincentego Poziomki. Wygląda na to, że zła passa może się w końcu odwrócić, bowiem otrzymuje on wiadomość o spadku. Jak się okazuje odziedziczył połowę sklepu spożywczego po stryju, dzieląc majątek ze swoją kuzynką, trzyletnią Basią. Darczyńca postawił mu jednak warunek, ma obowiązek się zaopiekować jego małą wnuczką. Tymczasem na drodze Wincentego pojawia się śliczna Helenka, która jest asystentką notariusza. Zakochuje się w niej, ale nie ma odwagi wyznać jej swego uczucia, wiedząc, że nie będzie mógł zapewnić jej godnej przyszłości. Postanawia więc najpierw rozwinąć swój sklep i zaczyna działać z iście artystyczną fantazją, co doprowadza go na skraj bankructwa. Jednocześnie Wincenty nie rezygnuje ze swych marzeń i usilnie zabiega o pracę w teatrze, którą w końcu dostaje dzięki protekcji swego sąsiada i idola, znanego artysty Krupkowskiego. Niestety, sceniczny debiut okazuje się całkowitą klapą. Na szczęście, dramatyczną sytuację ratuje mała Basia, która niespodziewanie robi karierę filmową. Wszystko dobrze się kończy. Helenka i Wincenty wyznają sobie miłość i odtąd mogą wspólnie prowadzić sklep i opiekować się Basieńką. 14:25 KLASYCZNA LITERATURA I KINO ODC. 2 NIEZAPOMNIANE PRZYGODY (CLASSIC LITERATURE & CINEMA ODC. 2 - ADVENTURES OF A LIFETIME) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2000 Reżyseria: Dominic Saville Od przekazów ustnych starożytnej Grecji po książkę w miękkiej okładce kupioną na lotnisku - nic nie pobudza wyobraźni dzieci i dorosłych bardziej niż wspaniała powieść przygodowa. Opowieści o zawadiackich bohaterach w odległych krainach nadal inspirują najbardziej wizjonerskich reżyserów kina. Film opowiada o najsłynniejszych ekranizacjach i adaptacjach filmowych powieści przygodowych. 17:10 JAN SERCE - ODC. 2/10 - LUSIA Serial obyczajowy TVP, 55 min, Polska, 1981 Reżyseria: Radosław Piwowarski Scenariusz: Radosław Piwowarski, Zbigniew Kamiński Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Seweryn Krajewski Aktorzy: Kazimierz Kaczor, Hanna Stankówna, Wiesław Michnikowski, Sława Kwaśniewska, Lena Wilczyńska, Włodzimierz Kwaskowski, Jadwiga Kuryluk, Włodzimierz Musiał, Jan Himilsbach, Czesław Nogacki, Ewa Sudakiewicz Janek Serce załatwia formalności związane ze ślubem, choć ma poważne wątpliwości, czy na pewno kocha Lusię. Narzeczona przyjeżdża na zakupy, a ponieważ spóźniła się na ostatni pociąg, obydwoje spędzają noc w hotelu. Nocna rozmowa uświadamia im, że się nie kochają. Chcieli się pobrać przede wszystkim z lęku przed samotnością. Łączy ich przyjaźń, poczucie bliskości, ale to za mało. Lusia ciągle kocha mężczyznę, na którym kiedyś się zawiodła, a Janek marzy o prawdziwej, wielkiej miłości. Nad ranem rozstają się więc - na zawsze. 18:20 TAMTE LATA, TAMTE DNI - DOROTA KOLAK Magazyn, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dzisiaj spotkamy się z Dorotą Kolak. Opowie nam o Krakowie swojego dzieciństwa i przełomie w podejściu do życia, który przeżyła w szkole teatralnej. Przypomnimy m.in. jej rolę w filmie "Vinci", gdzie wcieliła się w Barbarę Sykalską. 21:10 CZWARTKOWY KLUB FILMOWY - RAMEN. SMAK WSPOMNIEŃ (RAMEN TEH) Film obyczajowy, 89 min, Singapur/Francja, 2018 Reżyseria: Eric Khoo Scenariusz: Fong Cheng Tan, Kim Hoh Wong Aktorzy: Takumi Saitoh, Seiko Matsuda, Mark Lee, Jeanette Aw Kolejna po "Kwiecie wiśni i czerwonej fasoli" azjatycka strawa dla ducha. "Ramen. Smak wspomnień" to inspirujący oraz wzruszjący film dla nienasyconych smakoszy i nieuleczalnych romantyków. Masato jest młodym kucharzem specjalizującym się w ramenach. Po nagłej śmierci swojego oschłego ojca, chłopak pakuje walizkę i przeprowadza się z japońskiego Takasaki do Singapuru, gdzie ma nadzieję odkryć tajemnicę związku swoich rodziców. Bohater ma przy sobie czerwony notatnik pełen refleksji i starych zdjęć pozostawiony przez swoją singapurską matkę, która zmarła, gdy Masato miał zaledwie dziesięć lat. W Singapurze kucharz poznaje Miki, japońską blogerkę i samotną matkę, która pomaga mu odnaleźć wuja Wee ze strony matki, właściciela restauracji Bak Kut Teh. Przy okazji Masato odkrywa, że jego babka Lee wciąż żyje i posiada klucz do tyleż romantycznej, co burzliwej historii miłosnej rodziców chłopaka. Masato wraz babcią spróbują wzajemnie wyleczyć swoje skołatane dusze w kuchni, gdzie wspólnie przygotowywane posiłki staną się czymś więcej niż sumą składników. 22:50 OFICEROWIE - ODC. 9/13 - DZIECI I WDOWY Serial kryminalny TVP, 44 min, Polska, 2006 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Wojciech Tomczyk Aktorzy: Borys Szyc, Magdalena Różczka, Katarzyna Cynke, Cezary Pazura, Kamil Maćkowiak, Wojciech Pszoniak, Jan Englert, Peter Lucas, Paweł Małaszyński Oficerowie CBŚ rozpracowują "układ". Patrzą na niego niczym na talię kart: jeśli Doenitz i Grand to walety, Mond to król, a Bogdanowicz - dama, to kim jest as, a przede wszystkim kim jest as atutowy? Podejrzenia padają na Zenona Kalińskiego - najbogatszego Polaka. Rozpracowując Kanibala, policjanci odkrywają, że służy on w legii cudzoziemskiej. Tymczasem Rita, odwiedzająca Granda w więzieniu, informuje męża, że niebawem wyjdzie on na wolność na mocy międzyrządowego porozumienia o przekazaniu Francji obywateli tego kraju przebywających w polskich więzieniach. W mieszkaniu Ali ojciec Kruszona spotyka Zenona Kalińskiego, który próbuje wyjaśnić mu pewną sprawę z ich wspólnej konspiracyjnej przeszłości. Mówi jednak dość zagadkowo, w dodatku Kruszyński mu nie dowierza. Podczas brawurowej akcji konwojowany Grand zostaje odbity przez Ritę i jej pomocników. Jadącemu tą samą więzienną furgonetką Kanibalowi Grand darowuje życie, mężczyzna ucieka. Grand ma bowiem znacznie ważniejsze porachunki z kim innym. Jego celem jest Kruszon. 23:50 KINGSAJZ Komedia, 104 min, Polska, 1988 Reżyseria: Juliusz Machulski Scenariusz: Jolanta Hartwig, Juliusz Machulski Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Jacek Chmielnik, Jerzy Stuhr, Katarzyna Figura, Grzegorz Heromiński, Joachim Lamża, Maciej Kozłowski, Jan Machulski, Leonard Pietraszak, Liza Machulska, Witold Pyrkosz, Halina Machulska, Beata Tyszkiewicz, Olgierd Łukaszewicz W podziemiach Instytutu Badań Czwartorzędu istnieje nikomu nie znana kraina zwana Szuflandią. Jak sama nazwa wskazuje, jej pejzaż tworzą głównie szuflady, segregatory i inne atrybuty biurowo-urzędniczej rzeczywistości. Panuje tu nadszyszkownik Kilkujadek - odpowiednik współczesnego krasnoludka, metodami władzy różniący się jednak zasadniczo od króla Ćwieczka. Kilkujadek z pomocą zaufanej świty trzyma swoich "kumotrów" za twarz, by przypadkiem żaden z nich nie wykrył tajemnicy kingsajzu. Pod tą tajemniczą nazwą kryje się eliksir, pozwalający krasnoludkowi zyskać rozmiary człowieka ("king size" - królewski rozmiar) i zamieszkać w krainie ludzi, obfitującej w wolność, kobiety i inne atrakcje. Przypadek sprawia, że alchemik Adaś samodzielnie uzyskuje kingsajz. Wypija go, przenosi się do ludzkiego świata i... nie bardzo chce wracać. Tymczasem podwładni Kilkujadka odkrywają tajemnicę domorosłego uczonego. Rozgniewany nie na żarty dyktator wysyła swych siepaczy, by sprowadzili Adasia z powrotem. "Kingsajz" był czwartą komedią Juliusza Machulskiego. Poprzednie - minicykl "Vabank" i "Vabank II" oraz "Seksmisja" - spotkały się z aplauzem krytyki i publiczności. Ich twórca zyskał zaś opinię reżysera, który w atrakcyjnej formie kina popularnego potrafi powiedzieć rzeczy ważne i niebłahe. "Kingsajz" potwierdził słuszność tej opinii. Stał się jednak również znakiem, że pomysły fabularne Machulskiego powoli zatracają pierwotną świeżość, a twórca zaczyna cytować samego siebie. Mimo to "Kingsajz" spotkał się z przychylnością publiczności, a i wśród recenzentów znalazło się sporo takich, którym przypadł do gustu. Wskazywano na jego związki z nurtem tzw. utopii negatywnej (m.in. "Podróże Guliwera" Jonathana Swifta, "Rok 1984" Orwella) oraz pełną czarnego humoru twórczością Sławomira Mrożka. Jak celnie ujął to jeden z krytyków, Machulski opowiedział tym razem historię "wesołą, a ogromnie przez to smutną". Z ironią potraktował nie tylko dogorywający wówczas w Polsce totalitaryzm, ale i samego siebie, czego dowodzi ostatnia, zaskakująca scena filmu. 01:55 KINO NOCNE - ZŁODZIEJ Dramat, 125 min, Polska, 1988 Autor: Wiesław Myśliwski Reżyseria: Wiesław Helak Scenariusz: Wiesław Helak, Tomasz Tryzna Zdjęcia: Jacek Kruczkowski, Stanisław Lenartowicz Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Jerzy Obrazcow, Halina Gryglaszewska, Franciszek Pieczka, Ryszard Kotys, Jerzy Bończak, Robert Lebioda, Teofila Wnęk, Jerzy Turek, Włodzimierz Musiał, Piotr Stefaniak, Bogdan Lęcznar, Edward Bukowian-Bryła, Łukasz Tomaszewski, Marek Monikowski, Barbara Dzido-Lelińska "Oto przychodzę jak złodziej..." - mówi Objawienie św. Jana. Słowa te mogłyby stanowić motto filmu Wiesława Helaka i zarazem sztuki Wiesława Myśliwskiego, która posłużyła za kanwę scenariusza "Złodzieja". Akcja filmu toczy się w rządzonej patriarchalnie wiejskiej rodzinie. Pewnego dnia ojciec do spółki z synami łapie w pobliżu chałupy mężczyznę, którego podejrzewa o systematyczne kradzieże jabłek. Nieznajomy szokuje swoim wyglądem. Ma na sobie kilka starych, brudnych i podartych marynarek oraz śmierdzący płaszcz. Już samo to wprowadza element chaosu w uświęcone wieloletnią tradycją życie chłopskiej rodziny. Na tym wszakże nie koniec. Z chwilą pojawienia się obcego w izbie, podważone zostają dotychczasowe relacje między ojcem a synami. To samo dotyczy zasad i wartości, w które nigdy wcześniej nie ośmielali się wątpić... Film Helaka to współczesny moralitet religijny, poszukujący odpowiedzi na pytanie o aktualność przykazań dekalogu. "Złodziej", podobnie jak dramat Myśliwskiego, zbudowany jest z dwóch warstw: realnej, czyli wydarzeń rozgrywających się w izbie i fantastycznej, którą tworzą sny, wyobrażenia i przywidzenia bohaterów. Nawet tytułowy "złodziej" wydaje się postacią o niejasnej proweniencji. Czy istnieje rzeczywiście, czy może został wymyślony przez ojca, chcącego poddać próbie swoich synów? Czy bliżej mu do anioła, czy do diabła? Odpowiedź na te pytania Helak pozostawia widzowi.