TVP Dokument Czwartek, 09.05.2024 05:25 WAJRAK NA TROPIE - ŻUBR KRÓL ŁĄK I PUSZCZ Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2009 Reżyseria: Andrzej Załęski Scenariusz: Adam Wajrak, Andrzej Załęski Mało kto wie o tym, że żubry są jednymi z najbardziej zagrożonych wyginięciem zwierząt. Na świecie żyje ich około trzech tysięcy, w Polsce ponad tysiąc, a największe stado liczące 450 sztuk mieszka w Puszczy Białowieskiej. Przed domem Adama Wajraka żyje sobie spokojnie sześć żubrów, które spróbujemy razem z naszym bohaterem odnaleźć. Choć te zwierzęta to największe ssaki lądowe Europy to odnaleźć je w gąszczach Puszczy Białowieskiej jest bardzo trudno. W lecie są niezwykle czujne i płochliwe. Szukanie ich wymaga olbrzymiej wiedzy i zacięcia. Po wielu godzinach spędzonych na tropieniu w końcu udaje się nam zobaczyć żubry w zupełnie nieoczekiwanym miejscu. Opowiemy wam też co zrobić, gdy nagle przed wami pojawi się olbrzymi samotny byk. Żubry choć wyglądają na ociężałe potrafią bardzo szybko biegać. 06:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /91/ Reality show, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Odkrywamy dzisiaj okrutną prawdę - schronisko, które nie chroni a unicestwia, czyli Radysy. W czerwcu 2020 r. bramy tego piekła dla zwierząt zostały otwarte. Psiaki z Radys znajdują się w ponad stu schroniskach, organizacjach, przytuliskach, domach tymczasowych na terenie całej Polski. Otwieramy zatem największy z możliwych kącik adopcyjny z tymi psami, które udało się jeszcze uratować. Wiecie co to jest reintrodukcja? To przywracanie zwierząt w miejsca, w których kiedyś żyły. Tę misje spełniają ogrody zoologiczne. Poznańskie zoo bierze udział w różnych takich projektach, a dzisiaj dowiemy się o reintrodukcji puszczyka uralskiego i susła moręgowanego. 06:35 DZIEŃ Z ŻYCIA ZIEMI - ODC. 2 ZACHÓD (A DAY IN THE LIFE OF EARTH) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Matthew Dyas Dwuczęściowa seria dokumentalna. Jeśli zakładasz, że Ziemia potrzebuje milionów lat, aby się zmienić, czeka cię niespodzianka. Ten film przedstawia najnowsze badania naukowe, które pokazują, jak bardzo nasza planeta może się zmienić w ciągu jednego dnia. Co minutę tworzone jest nowe terytorium; co godzinę z kosmosu przybywają tony skał; zanim pójdziesz spać, chmura pyłu znad Sahary zapłodni Amazonkę. Podczas gdy to wszystko się działo, biegun północny przesunął się o prawie 150 metrów. Każdego dnia budzisz się na zupełnie innej planecie. Odc. 2 Zachód. Nie ma dnia, żeby w życiu na Ziemi nie zachodziły jakieś zmiany. A na ich obserwację nie ma miejsca lepszego niż tam, gdzie geologia styka się z biologią; w procesie erozji. Z sekundy na sekundę i dzień w dzień. Minerały i składniki odżywcze krążą po świecie z prądem rzek. Zooplankton odżywia się nocą. Zjada tyle, ile sam waży. W jeden dzień podwaja swoją masę. Zmiany zachodzą pod naszymi nogami, jak również na niebie. 07:30 WALIA - DZIKA KRAINA - ODC. 3 NA GORĄCO (WALES: LAND OF THE WILD EP. 3 THE HEAT IS ON) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 3 - "Na gorąco". Nastał czerwiec. Temperatura stale rośnie. W Walii zaczyna się być może najgorętsze i najsuchsze lato w tym pokoleniu. Cały kraj praży się na słońcu. To powinien być czas szczodrobliwości przyrody, ale walijską faunę czeka ciężka przeprawa. W tym czasie skrajności mniejsze i mniej pospolite gatunki mają okazję zabłysnąć. Północna Walia. Na plaży Gronant, o rzut kamieniem od Prestatyn, szukają orzeźwienia wymęczeni skwarem urlopowicze. Są tu również goście, którzy przybyli z odleglejszych terenów. Rybitwy białoczelne. Przyleciały tu aż z zachodniej Afryki - na lęgi. Linia brzegowa Walii charakteryzuje się pięknem i zróżnicowaniem. To jedyny na świecie kraj, w którym nadmorska droga ciągnie się przez całą jego długość. I znaleźć tu można niezwykłe bogaty świat zwierząt. 08:30 GDY MORZE ZAGRAŻA MIASTOM (WHEN OCEANS THREATEN CITIES / QUAND LA MER MENACE LES VILLES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Laurence Thiriat Film dokumentalny o miastach, które są położone na wybrzeżach i przez to narażone bardziej niż inne na huragany, burze, nawałnice i powodzie. Zagraża im również sól i erozja. Ze względów strategicznych największe miasta świata leżą w strefie przybrzeżnej. Woda stanowi bezpośrednie zagrożenie dla blisko ośmiuset milionów ich mieszkańców. Wybraliśmy trzy symboliczne miasta na trzech różnych kontynentach: Nowy Jork, Rotterdam i Singapur. Miasta, z których każde boryka się z wyjątkowymi problemami i musi zrewidować swoje relacje z wodą, aby przetrwać na dłuższą metę. Za 50 lat wszystkie bariery przeciwprzepięciowe na świecie przestaną działać. Najlepsi eksperci toczą prawdziwy wyścig z czasem z żywiołami. Czy konieczne będzie zamknięcie zatoki nowojorskiej? A może Morze Północne, by chronić wybrzeże Atlantyku? Jakie rozwiązania pozostaną wówczas dla miast nadmorskich? Czy rozwiązaniem byłoby poruszanie się po wodzie? Pomimo armii badaczy i naukowców, zmobilizowanych w różnych częściach świata, walka z wodą pozostaje nierówna w różnych krajach. Nasi przodkowie osiadali nad brzegami oceanów, by budować tam miasta. W 2050 roku aż sto czterdzieści milionów ludzi na całym świecie doświadczy losu klimatycznych uchodźców. Ludzkość staje w obliczu nieodwracalnych zmian. Od tego, jak sobie z nimi poradzi, zależy jej przetrwanie. 09:35 PODRÓŻE DO UKRYTYCH ŚWIATÓW - ODC. 3 LA RINCONADA (THE HIDDEN WORLDS EP. 3 LA RINCONADA) Serial dokumentalny, 45 min, Turcja, 2020 Reżyseria: Orcun Behram Seria dokumentalna (5 odcinków) o kilku tajemniczych i bardzo ciekawych miejscach na świecie. Obecnie języki i kultury szybko zanikają, ponieważ globalizacja ma coraz większy wpływ na wszystko. Poznamy różne historie życia, poprzez poetycki tekst i strukturę wizualną. Narratorami odcinków będą ludzie, którzy są punktem wyjścia tych historii. W takim okresie społeczności, które potrafią zachować swoje dziedzictwo kulturowe lub stworzyć własną kulturę, zyskały na atrakcyjności. Będziemy mieli okazję zobaczyć bogatą paletę wizualną i niezwykłe miejsca: Makoko w Nigerii; La Rinconada w Peru; Manilę stolicę Filipin; dolinę rzeki Omo w Etiopii; Dharavi w Bombaju. Odc. 3 - "La Rinconada". Ten slums jest położony wysoko w peruwiańskich Andach, gdzie temperatura jest niska, a powietrze rzadkie. Ta zbieranina chat z blachy i targowisk na stokach góry Anaena to najwyżej położona ludzka osada na świecie. Nad miastem góruje niesamowity lodowiec, zwany La Bella Durmiente, czyli Śpiącą Królewną. Miasto na szczycie świata opanowała gorączka złota. Górnicy przybywają tu z dalekich stron, nie zważając na chorobę wysokościową, biedę, przemoc i ciężką pracę. Liczą na zdobycie bogactw w tutejszych kopalniach. Tylko najtwardsi przetrwają wśród tutejszej rzadkiej atmosfery. Na wzgórzu nad La Rinconadą lokalny szaman, Segundino Coquena, przygotowuje dary dla bóstwa, które - jak sądzi - włada tym pasmem i ukrytym w nim złotem. Ci górnicy wierzą, że ofiara z pieniędzy i figurek dla bożka zwanego Awichita zapewni im powodzenie. La Rinconada to najwyżej położone miasto na świecie. Nie ma drugiego takiego miejsca. 10:30 OBIEKTYW - RODZINY WIELODZIETNE Reportaż, 20 min, Polska, 1980 Cykliczny program, podejmujący różne, bieżące tematy, dotyczące Dolnego Śląska. W tym odcinku opowieść o rodzinach wielodzietnych, których życiorysy zostały ukształtowane przez rozmaite warunki, w jakich wypadło im egzystować. Nie od dziś wiadomo, że rodzina to najważniejsza komórka społeczna, a dobre wychowanie młodego pokolenia to jedno z najtrudniejszych zadań. Dziecko - choćby jedno - wymaga wielu poświęceń ze strony rodziców i opiekunów. A co w przypadku rodzin, gdzie mamy do czynienia np. z pięciorgiem pociech? W materiale poznamy kilka takich rodzin, które choć ledwie "wiążą koniec z końcem", czują się bardzo szczęśliwe. O trudach i radościach życia w licznej familii opowiadają kolejno: Szaryczanowie z Wrocławia, Koncowie ze Zgorzelca, Komsomowie z Modlęcina. Ponadto widzowie, dzięki rozmowom z urzędnikami z różnych organizacji socjalnych, dowiedzą się, czy rodziny wielodzietne mogą liczyć na jakąś pomoc ze strony państwa. 11:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 3 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W trzecim odcinku drugiej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po historycznej krainie Inflanty. Odwiedzimy stolicę Estonii, skąd opowiemy o historii tego państwa, dążeniu Estów do suwerenności, a także opowiemy historię załogi legendarnego Orła, czyli polskiego okrętu podwodnego, którego internowano właśnie w Tallinnie w 1939 roku. Stefan Tompson zwiedzi także estońskie Miami, czyli Parnawę, która niegdyś była głównym ośrodkiem administracyjnym województwa wchodzącego w skład Rzeczpospolitej. W Parnawskim porcie, Rzeczpospolita zwyciężyła w morskiej bitwie pod wodzą hetmana Chodkiewicza. Odwiedzimy również uniwersytet w Tartu, gdzie studiowało wielu wybitnych Polaków, a Stefan poszuka polskich śladów w estońskim archiwum narodowym. 11:40 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 3 STRACONE IMPERIUM (FORSAKEN PLACES - GEHEIME WELTEN / VERLORENES EMPIRE) Serial dokumentalny, 53 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 12:45 HUGO Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Klimala Scenariusz: Mateusz Wajda, Wojciech Klimala Bohater dokumentu, Zdzisław Misiak, lat 70, dla przyjaciół Dzidek, emerytowany król wesołych miasteczek od dwóch i pół roku wraz z 7 - letnim wnukiem Hugo Huangiem żyje na terenie byłego lunaparku, w jednym z pozostałych po biznesie barakowozów. Ponad wszystko stawiają wzajemną relację i pamięć po przedwcześnie zmarłej Olimpii Misiak, matce Hugona, córce Dzidka. Z upływem czasu wnuk coraz bardziej współtworzy tożsamość dziadka, dla którego wychowanie podopiecznego staje się osobistym wyzwaniem i próbą rekonstrukcji rozbitej przez losy rodziny Misiaków. Nad ich relacją ciąży nierozwiązana kwestia praw rodzicielskich odsiadującego w Hiszpanii wyrok więzienia biologicznego ojca Yiong Huanga. 17 października 2015 roku chiński tata Hugona wychodzi z więzienia i za jego sprawą rozstrzygną się losy bohaterów. 13:50 W POGONI ZA DZIKOŚCIĄ (THE QUEST FOR NATURE / LA QUETE DU SAUVAGE) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2021 Reżyseria: Jean - Charles Granjon Film dokumentalny, którego bohaterem jest Morgan Bourc’his, mistrz świata w nurkowaniu swobodnym. Zaniepokojony skalą szkód wyrządzonych przez człowieka w ekosystemie planety, postanowił odbyć podróż do północnych krańców Norwegii, aby obserwować tam dziką przyrodę. Poszukuje idealnej interakcji z orkami i wielorybami. Spotyka także ludzi, którzy mieszkają na tych odległych terenach i dzielą życie ze zwierzętami. To pewnego rodzaju kameralna odyseja. Poznamy bliżej duchowość Samów i poglądy naukowców. Na długo przed narodzinami Morgana foki, delfiny, orki i walenie sąsiadowały licznie z ludzkimi skupiskami. W wyniku działań człowieka część z nich zniknęła ze strefy przybrzeżnej, a część - schroniła się na pełnym morzu. Czym jest ludzkość bez bliskości zwierząt? Morgan chcę doświadczyć czegoś nowego: spotkania z waleniami - prawdziwymi mistrzami głębin. Pojechał na północ Norwegii. To ostatnie miejsce w Europie, gdzie takie doświadczenie jest jeszcze możliwe. Nie jesteśmy władcami tej planety. Czas wyzbyć się tego przekonania. Szacunek do dzikiej przyrody to wyraz naszego pragnienia wolności. A poznając ją, poznajemy samych siebie. 14:50 WALIA - DZIKA KRAINA S.I - ODC. 4 OZNAKI BURZY (WALES: LAND OF THE WILD EP. 4 THE GATHERING STORM) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Adrian Seymur Seria dokumentalna (4 odcinki) o dzikich ekosystemach Walii na przestrzeni dwunastu miesięcy w roku. Każdy odcinek to opowieść o najbardziej dramatycznych momentach jednej z czterech pór roku. Narodziny i regeneracja po zimie w wiosennych miesiącach, dorastanie i budowanie nowego życia przez lato, przygotowywanie się do zmian jesienią, aż po nastanie i przetrwanie zimy. Będziemy się przyglądać niektórym z najbardziej niezwykłych i charyzmatycznych zwierząt Walii. Odc. 4 - "Oznaki burzy". Nastała jesień. Dni są jeszcze ciepłe, ale widać oznaki zmiany. Żółkną liście, gromadzą się burzowe chmury, zwierzęta rozpoczynają wędrówkę. Dla nich to ważny czas, czas przygotowania się na nadchodzące dni chude. Trzeba stoczyć walki i zdobyć miłość. Czasu jest niewiele - nadchodzi zima. Początek jesieni. Walijskie drzewa nie zgubiły jeszcze listowia i tworzą nieprzenikliwy baldachim. Połowa września. Choć dni są coraz krótsze, południowa Walia wciąż jest skąpana w słońcu. Długie, upalne lato pozostawiło po sobie obfitość strawy. W południowej Walii, o rzut kamieniem od Port Talbot, znajduje się park Margam. Jelenie szlachetne to największe ssaki lądowe na wyspach brytyjskich. O tej porze roku samce, czyli byki, kroczą dumnie. W listopadzie nie tylko zwierzęta przygotowują do zimy. Drzewa także. 15:50 PLANETA WULKANÓW (PLANET OF VOLCANOES) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Alex Ranken Film dokumentalny o wulkanach. Każdego dnia na Ziemi gwałtownie wybucha około 30 wulkanów. Poznamy niektóre z najbardziej aktywnych wulkanów, takich jak Kilauea na wyspie Hawai, Etna w sercu Europy i Marum na południowym Pacyfiku, ujawniamy skrywane przez nie tajemnice. Spotykamy ludzi i dzikie zwierzęta, które żyją obok wulkanów i odkryjemy w jaki sposób wpływają one na życie na Ziemi. Pomimo swojej niszczycielskiej natury, wulkany są w rzeczywistości dawcami życia. Sercem tej historii jest przełomowa wyprawa do jednego z najbardziej aktywnych jezior lawy na świecie. Biolog Jens Kallmeyer chce się dowiedzieć, jak ekstremofile, najtwardsze formy życia na Ziemi, mogą przetrwać obok wrzącego jeziora lawy na Vanuatu. Wraz z zespołem poszukiwaczy przygód i alpinistów Jens schodzi do krateru wulkanu, aby zebrać próbki skał. Ma nadzieję znaleźć formy życia żyjące wewnątrz wulkanu, które mogą nam powiedzieć więcej o pochodzeniu życia na Ziemi, a także o prawdopodobieństwie znalezienia życia w innych częściach naszego wszechświata. Naszą podróż rozpoczynamy na południowym Pacyfiku, w wyspiarskim kraju Vanuatu. Ten dynamiczny archipelag skrywa wyjątkowy wulkan. Jeśli wulkany są dawcami życia na naszej planecie, to czy mogą one posiadać klucz do życia w innych miejscach wszechświata? 16:55 PODRÓŻE DO UKRYTYCH ŚWIATÓW - ODC. 4 MANILA (THE HIDDEN WORLDS EP. 4 MANILA) Serial dokumentalny, 46 min, Turcja, 2020 Reżyseria: Orcun Behram Seria dokumentalna (5 odcinków) o kilku tajemniczych i bardzo ciekawych miejscach na świecie. Obecnie języki i kultury szybko zanikają, ponieważ globalizacja ma coraz większy wpływ na wszystko. Poznamy różne historie życia, poprzez poetycki tekst i strukturę wizualną. Narratorami odcinków będą ludzie, którzy są punktem wyjścia tych historii. W takim okresie społeczności, które potrafią zachować swoje dziedzictwo kulturowe lub stworzyć własną kulturę, zyskały na atrakcyjności. Będziemy mieli okazję zobaczyć bogatą paletę wizualną i niezwykłe miejsca: Makoko w Nigerii; La Rinconada w Peru; Manilę stolicę Filipin; dolinę rzeki Omo w Etiopii; Dharavi w Bombaju. Odc. 4 - "Manila". W stolicy Filipin, Manili, lśniące wieżowce przeplatają się z hiszpańską architekturą kolonialną. Na rubieżach tej przeludnionej metropolii znajduje się ponad stuletni Cmentarz Północny. Na jego terenie pogrzebano ponad milion zmarłych. Żyje tu też kilka tysięcy osób. Na dachach wystawnych mauzoleów zaczęły powstawać slumsy. Na cmentarzu mieszka biedota Manili. By tu przetrwać, trzeba wykazać się sprytem. Wśród grobowców narodziła się nowa społeczność. Tubylcy zachowują delikatną równowagę między życiem a śmiercią, bogatymi i biednymi oraz nadzieją i rozpaczą. Procesje pogrzebowe odbywają się tu codziennie. Alejami toczą się karawany, transportujące zmarłych na ostatni spoczynek. Każdego dnia odbywa się tu do osiemdziesięciu pogrzebów. Te procesje są głównym źródłem zarobku dla mieszkańców cmentarza. Rodziny płacą po kilka dolarów za towarzyszenie zmarłym. Żałobnicy przeciskają się przez cmentarz; jest tu tak wiele grobowców, że karawany często nie są w stanie dotrzeć na miejsce. Śmierć jest tu dochodowym biznesem. Drobni przedsiębiorcy utrzymują przy życiu tutejszy przemysł pogrzebowy. Dla mieszkańców cmentarza ważne jest, by ostatnia podróż zmarłych była stylowa. 17:50 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 4 KONIEC BRATERSTWA (FORSAKEN PLACES) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 18:55 HALINA KONOPACKA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Maciej Dancewicz Historia Haliny Konopackiej, kobiety, sportowca, osoby niebanalnej, posiadającej artystyczną wrażliwość, przedstawiona na tle historii Polski, historii sportu, ale i historii polskiej kultury oraz życia codziennego. W filmie ukazane zostały dwie równolegle toczące się historie. Pierwsza, historyczna, oparta na relacjach, artykułach prasowych, wspomnieniach, wywiadach. Dzięki niej śledzimy życiorys Haliny Konopackiej. Z kamerą poruszamy się po miejscach związanych z bohaterką, a dziennikarze, historycy, aktorzy opowiadają o kolejnych etapach jej życia. Ta część oparta jest w dużej mierze na wspomnieniach, relacjach prasowych z wydarzeń sportowych, kulturalnych, na artykułach i wierszach autorstwa Haliny Konopackiej. Druga, poprzez wykorzystanie fragmentów telewizyjnego filmu fabularnego pt.: Konopacka. Walka o złoto, z Polą Błasik oraz Piotrem Głowackim w rolach głównych, jest innym wariantem biografii Haliny Konopackiej. Próby aktorskie, filmowanie pierwszych ujęć i scen, charakteryzacja i kostiumy z epoki stanowią integralną część obrazu i uzupełniają w oryginalny sposób historię bohaterki. Ważnym elementem są także materiały archiwalne: filmowe i fotograficzne, ale również dokumenty, artykuły prasowe, itp. z zasobów WFDiF, TVP, Polskiego Radia, NAC, Muzeum Sportu i Turystyki oraz z archiwów zagranicznych. 20:00 KAWIOROWA DYPLOMACJA - CZĘŚĆ 1. SIŁA PIENIĄDZA (THE CAVIAR CONNECTION EP. 1 LE POUVOIR DE L'ARGENT) Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2021 Reżyseria: Benoit Bringer Dwuczęściowy film dokumentalny. Kraje kaukaskie i Azji Środkowej, w szczególności Azerbejdżan, Turkmenistan i Kazachstan, znane są ze swoich dyktatorskich reżimów, autokratycznych rządów i licznych naruszeń praw człowieka wobec ich ludności. Jednak stosując odpowiednią kombinację miękkiej siły i korupcji, udało im się oczyścić swoją reputację i stać się partnerami handlowymi wielu krajów. Ich najpotężniejsi sojusznicy zasiadają w Radzie Europy lub parlamentach zachodnich i przymykają oko na ich nadużycia. Ta systemowa korupcja i jej tragiczne konsekwencje pokazują ograniczenia demokratycznych instytucji na Zachodzie i stanowią sedno tego śledztwa. Część 1 - "Siła pieniądza". Czerwiec 2015 roku. Oczy świata zwrócone są na Azerbejdżan, który jest gospodarzem pierwszych Igrzysk Europejskich. Azerbejdżan to jeden z krajów, które dotknęła klątwa surowca naturalnego. Z tego bogactwa czerpie korzyści jedynie mała elita rządząca. W Azerbejdżanie jest około stu więźniów politycznych, z których czternaścioro to dziennikarze i blogerzy. Spotykają ich różne prześladowania: więzienie, porwania. Reżim zniszczył wszystkie organizacje społeczeństwa obywatelskiego i opozycyjne media, które z nim walczyły. Kraj stał się prawdziwą autokracją. Dyktatorzy z Azji środkowej i basenu Morza Kaspijskiego stosują tak zwaną "dyplomację kawiorową". 21:15 EUROPA KONFLIKTÓW Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Witold Repetowicz Scenariusz: Witold Repetowicz, Mariusz Pilis Tematem dokumentu są relacje, w tym w szczególności konflikty, między różnymi nierdzennie europejskimi grupami etnicznymi w Europie. Według raportów Europolu od lat tzw. terroryzm etno - nacjonalistyczny jest zdominowany przez grupy pochodzenia nie - europejskiego (np. PKK). Problemy z tym związane są przy tym niezbyt rozumiane przez europejską opinię publiczną, która skłania się często do wrzucania obcych, zwłaszcza muzułmanów (lub po prostu imigrantów i uchodźców z terenów muzułmańskich), do jednego worka, miotając się między rasistowsko - ksenofobicznym odrzuceniem i bezkrytyczną akceptacją w ramach idei multi - kulti. Relacji między poszczególnymi grupami etnicznymi i religijnymi pochodzącymi spoza Europy nie można abstrahować od przyczyn ich przyjazdu do Europy oraz konfliktów w miejscach, skąd przybyli. Wiele tych środowisk jest przy tym bardzo hermetycznych, nie - integrujących się, np. Czeczeni. Problem przy tym nie dotyczy marginalnych grup. Zarówno Turcy jak i Kurdowie tylko w Niemczech swą liczebnością przewyższają populację niejednego kraju europejskiego i są poniekąd sąsiadami Polski. Tymczasem w Niemczech regularnie dochodzi do konfliktów między Kurdami, zwłaszcza zlaicyzowanymi, pochodzącymi z Turcji i Syrii, a Turkami. Na to nakłada się konflikt z Państwem Islamskim w Syrii, w którym syryjscy Kurdowie od 2015 r. są główną siłą walczącą z tą organizacją. Tymczasem z Niemiec wyjechało kilkuset ochotników do Państwa Islamskiego. Są jednak też obywatele Niemiec, którzy służyli w oddziałach kurdyjskich. W ostatnich latach, na oczach zdumionych Niemców, dochodziło też do bójek między zwolennikami kurdyjskiej PKK a radykalnymi salafitami, często sympatyzującymi z Państwem Islamskim. Z kolei w społeczności tureckiej od 2015 r. trwa konflikt między proerdoganowskimi nacjonalistami i gulenistami, którzy musieli, często z narażeniem życia, uciekać z Turcji po puczu w 2016 r. Niejednoznaczne relacje występują również między gulenistami a Kurdami z Turcji. Kurdowie mają również napięte stosunki z Czeczenami ze względu na wsparcie, jakie Czeczeni uzyskują od Turcji. Europejską opinię publiczną od czasu do czasu bulwersują takie sceny jak czerwcowe starcia we francuskim Dijon, gdzie doszło do walk między miejscowymi Algierczykami a Czeczenami, którzy urządzili ekspedycję karną w związku z pobiciem miejscowego, czeczeńskiego nastolatka. 22:20 CZEKAJĄC NA NIEBO Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Tu rozgrywają się rzeczy najważniejsze. To ostatnia prosta całego biegu życia - mówi o hospicjum doktor Paweł Grabowski. Jeden z jego ostatnich pacjentów, pan Jan, wykładowca literatury na Uniwersytecie w Białymstoku, w terminalnej fazie choroby nowotworowej wrócił z żoną do swojego domu na podlaskiej wsi. Tu się urodził i tu chce umrzeć. Zakosztowałem radości bycia dzieckiem i to było rozkoszne. Wspomnienie kromki chleba z cukrem, zbieranie poziomek w lesie z siostrą, rozmów z mamą, wszystko do mnie wraca. Wędruję w myślach, zwłaszcza nocą. Życie to klepsydra. Myślę, że mój piasek już się przesypał - opowiada doktorowi. Inna pacjentka - pani Alina - mówi, że swoje już przeżyła, 82 lata. Co ma powiedzieć ten, co umiera w wieku 40, 60 lat? Czasem chcę już pójść na tamten świat i zobaczyć jak tam ludzie żyją. Z tym że jeszcze wybieram się do Lewkowa. Już przyszykowałam sobie miejsce na cmentarzu. Pan Walenty od trzynastu lat opiekuje się chorą na Alzheimera żoną Niną, zmienia pampersy, co 20 minut odssysa ślinę. Mówi do niej: Jaka ty byłaś piękna. Jak to wszystko szybko minęło. Bohaterowie filmu dokumentalnego to niezwykły lekarz, doktor Paweł Grabowski, i jego pacjenci z podlaskich wsi. Będziemy towarzyszyć im z kamerą w bardzo intymnych rozmowach w czasie, kiedy człowiek odchodzi, wspomina całe życie, to, co było dobre i złe, czego żałuje, za czym tęskni, co się nie wydarzyło. Rozmowy o tym wszystkim, co najważniejsze - o domu, miłości, rodzinie, zwykłych, codziennych chwilach. Czasem ktoś chce się pojednać z dzieckiem, z którym nie ma kontaktu od lat, czasem kogoś przeprosić za coś, co wydarzyło się 50 lat temu - opowiada doktor Paweł. A czasem ktoś pragnie dokładnie zaplanować swój pogrzeb, bo dla niego to jest najważniejsze. Panie zastanawiają się, czy lepiej będę wyglądać w bluzce z dekoltem w serek, czy raczej pod szyję. I kupują odpowiednie ubranie do trumny. Tu śmierć i pogrzeb są czymś zwyczajnym. Dzieci kręcą się wokół łóżka chorej babci czy dziadka, widzą jak słabną i odchodzą. Doktor Paweł kilka lat temu stworzył na Podlasiu pierwsze wiejskie hospicjum onkologiczne. Zrezygnował z pracy w warszawskim Centrum Onkologii, gdzie robił karierę jako chirurg szczękowo - twarzowy. W tamtym czasie otarł się o śmierć, serce stanęło na 45 sekund, trzeba go było reanimować. I wtedy podjął dla wielu szaloną decyzję. Wyjechał na Podlasie, zmienił całe swoje życie. Gdy sobie uświadomisz, że wystarczy mały pstryk i już cię nie ma, nabierasz odwagi. Wiesz już, że brakuje ci czasu na rzeczy ważne, więc trzeba robić najważniejsze - mówi. Założone przez niego Podlaskie Hospicjum Onkologiczne początkowo było wyłącznie społeczne, dopiero od niedawna ma podpisany kontrakt z NFZ. Dziś doktor Paweł mieszka w Michałowie, ma pod opieką ponad 30 chorych z małych wiosek, do których czasem jedzie kilkadziesiąt kilometrów: Jestem głęboko przekonany, że żaden człowiek, który doświadcza autentycznej troski, nie poprosi o eutanazję - mówi. 23:25 JERSEY WAY - JAK TO W JERSEY - ODC. 4 RAJ (JERSEY WAY: INSIDE THE ISLAND'S SCANDALS EP. 4 LE PARADIS) Film dokumentalny, 47 min, Francja, 2022 Reżyseria: Antoine Guerre, Dominique Baumard Odcinek 4 - "Raj". Śledztwo ma wykazać, co zawiodło w systemie opieki na wyspie i znaleźć odpowiedzi dla osób, które były wykorzystywane w dzieciństwie. Władze zleciły zbadanie przypadków wykorzystywania i znęcania się nad dziećmi w sierocińcach i opiece zastępczej. Sprawdzono działania policji, systemu sądownictwa, polityków i agencji rządowych, żeby ocenić, jak reagowali na obawy, że w Jersey dochodzi do wykorzystywania małoletnich. Wspomnienia ocalałych były wstrząsające. Słuchanie, ile niektórzy członkowie lokalnej społeczności przeżyli i jak zostali potraktowani przez rząd i instytucje państwowe poruszyło wszystkich. 00:20 W DRODZE Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2004 Reżyseria: Maciej Adamek Scenariusz: Maciej Adamek Zdjęcia: Artur Żurawski Bohaterami dokumentu są Józef i Basia - małżeństwo bezdomnych. Film opowiada o ich wędrówce po Polsce w poszukiwaniu własnego domu. W tym dokumentalnym "kinie drogi" bohaterowie spotykają różnych ludzi i z ich pomocą starają się znaleźć własny kąt. Cały ich majątek mieści się w dwóch torbach, a gdy nie mają pieniędzy, zawsze mogą coś znaleźć na śmietnikach. Śpią w zrujnowanych domach i lesie. Po drodze opowiadają o swoim dotychczasowym życiu, wieloletniej bezdomności i swoim związku. Okazuje się jednak, że to nie dom jest dla nich najważniejszy, ale to, że mogą być razem. Dopóki są razem, wszystko jeszcze może im się w życiu udać. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KŁODAWA 1863 ODC. 258 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2021 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Kłodawa 1863. Miejsce akcji wieś Bierzwienna Długa Kolonia w gminie Kłodawa. Tu koledzy poszukiwacze zebrali z pola około sześciuset pocisków. To tu w 1863 roku odbyła się ogromna bitwa, o której historia i tradycja lokalna nie mówią nic. Sumienne badanie literatury historycznej pozwala wynaleźć informacje, że w okresie powstania styczniowego bił się w tych okolicach z oddziałem w sile dwóch tysięcy ludzi płk Ludwik Oborski. Dziś kontynuujemy badania tego terenu. 01:40 TO JA, ANTONI... Film dokumentalny, 53 min, Polska, 1999 Reżyseria: Andrzej Titkow Scenariusz: Andrzej Titkow, Waldemar Okoń Zdjęcia: Jacek Knopp Muzyka: Piotr Moss Lektor: Maciej Gudowski Aktorzy: Adam Ferency Antoni Słonimski (1895 - 1976), poeta, satyryk, publicysta, dramatopisarz, prozaik, krytyk teatralny - jedna z najbardziej znaczących postaci życia literackiego i umysłowego w dwudziestoleciu międzywojennym, twórca również w okresie Polski Ludowej. Ale to nie wszystko. Antoni Słonimski obdarzony był nie tylko talentem literackim. Wychowanek warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, w młodości uprawiał malarstwo, grafikę i rysunek, współpracował m.in. z tygodnikiem satyrycznym "Sowizdrzał". Jako poeta zadebiutował w 1913 roku, swój pierwszy cykl pt. "Sonety" ogłosił w 1918 roku. Współpracował wówczas z miesięcznikiem "Pro arte et studio", zainicjował działalność sławnego potem kabaretu literackiego "Pikador". W 1920 roku współtworzył grupę literacką "Skamander", stał się jednym z jej filarów. Choć nie był obdarzony tak wielkim talentem jak Julian Tuwim, jego zasługi dla "Skamandra" i polskiej kultury literackiej są nie do przecenienia. Pisywał do "Wiadomości literackich", "Cyrulika Warszawskiego". W czasie II wojny światowej przebywał w Paryżu, a następnie w Londynie, a w latach 1946 - 48 kierował Sekcją Literatury UNESCO. Do Warszawy powrócił w 1951 roku, w 1956 został prezesem Związku Literatów Polskich. Był znakomitym felietonistą - najlepszym przykładem są jego "Kroniki tygodniowe", kipiące humorem, zwalczające wszelkie odmiany wstecznictwa i nietolerancji. Jego liryka to świadectwo nieustannych zmagań, jakie toczył ze sobą, odczuwając z jednej strony przemożną potrzebę swobodnego i szczerego wyrażania uczuć, z drugiej zaś - zamiłowanie do klasycystycznego porządku i umiaru. Był tradycjonalistą, wiele czerpał z myśli pozytywistycznej, wierzył w naukowy postęp i jego zbawczą siłę. Pod koniec życia wiara ta nieco osłabła, o czym świadczą coraz liczniejsze liryki katastroficzne. Film Andrzeja Titkowa ukazuje dwa światy - ten bliski Słonimskiemu w czasach jego największej aktywności, i ten dzisiejszy, w którym śladów po poecie zostało niewiele. Miejsca, w których mieszkał i w których spotykał się z przyjaciółmi, opiewane przez niego urocze zakątki starej Warszawy, które przestały istnieć, słynne kawiarnie, w których dawnych siedzibach obecnie znajdują się sklepy. Co zostało z miasta ukazanego we "Wspomnieniach warszawskich" i "Alfabecie wspomnień"? 02:45 212 METRÓW CISZY. Film dokumentalny, 14 min, Polska, 2017 Reżyseria: Rafał Leszczyński Obserwacja młodego chłopaka - sportowca, który przekracza bariery bezpiecznej egzystencji w swoich poszukiwaniach. Czy pokonanie bariery śmierci jest niezbędnym czynnikiem pozwalającym na zbudowanie tożsamości? Czy bycie mistrzem świata, czy przedziwne stany umysłu - co motywuje bohatera?