TVP Dokument Niedziela, 12.05.2024 05:30 WAJRAK NA TROPIE - MIEJSKIE GANGI Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2009 Reżyseria: Andrzej Załęski Scenariusz: Adam Wajrak, Andrzej Załęski Kto rządzi miastem? Wydaje nam się, że to my ludzie, ale z perspektywy ptaków wcale tak nie jest. Najmądrzejsze są te krukowate. To prawdziwa ptasia arystokracja i to one są głównymi graczami w miejskiej grze. Myślicie, że chodzi o gawrony? Te czarne, kraczące ptaszyska, które zimą opanowują nasze miasta? Wcale nie. To tylko łagodni zbieracze, nie mają ani ambicji, ani możliwości, by zawładnąć miastem. Może są to piękne sroki o długich ogonach? Też nie. Otóż miastem rządzą czarno - siwe wrony. To do nich należą ulice, place, parki i targowiska. Adam Wajrak pokaże wam, dlaczego wrony zwyciężają w grze o władzę nad miastem. 06:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /94/ Reality show, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W tym odcinku przedstawiamy Wam arapaimy olbrzymie. To ryby o budowie ciała podobnej do ryb prehistorycznych i dlatego niekiedy nazywamy je żywymi skamielinami. Osiągają wagę 200 kilogramów, a spotkaliśmy je w płockim ogrodzie zoologicznym. Trafiliśmy tam również na trening w szkółce olbrzymów, czyli słoni. Ukończenie jej w płockim ZOO daje absolwentom szansę na dostanie się do znanych europejskich ogrodów. Ale to nie wszystko. Żyją tam też pancerniki, które bronią się przed niebezpieczeństwem jak nasze jeże, czyli zwijają się w kule. Są to jednak kule pancerne. Proponujemy też zabawę w nosework z Waszymi psiakami. Na czym polega i jakie korzyści przyniesie zarówno Wam jak i Waszym pupilom, zobaczycie w naszym programie. A w Kąciku Adopcyjnym Bazylek. Psie niepełnosprawne dziecko, które pilnie się uczy i czeka na odpowiedzialnych opiekunów. 06:35 BIG CATS - WIELKIE KOTY CZ. 1 (BIG CATS) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Nick Easton Wykonawcy: Grzegorz Widziszewski Koty są naturalnie nieuchwytnymi i tajemniczymi zwierzętami. Najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii filmowania i rozwój badań nad kotami sprawiają, że te zwierzęta są w centrum uwagi. Koty są wrażliwe, emocjonalne, inteligentne i mają złożoną osobowość. W tych filmach poznamy metody komunikacji, rodzicielstwo i zaloty kotów oraz ich zdolność do rozwoju we wszystkich zakątkach świata. To wyjątkowo szczegółowy portret tej popularnej rodziny zwierząt. Ta epicka kocia opowieść była kręcona w 14 krajach i przedstawia 31 gatunków dzikich kotów, od rysia kanadyjskiego na zamarzniętej północy, do dziwacznego kota Pallas w Mongolii, tajemniczego tygrysa bagiennego z Sundarbans i maleńkiego, ale odważnego kota w cętki ze Sri Lanki. Łącząc fascynujące zachowania z niesamowitymi historiami, seria odzwierciedla prawdziwą naturę kotów i pokazuje, jak wciąż mogą nas zaskakiwać. Zobaczymy największe drapieżniki planety i ulubione zwierzęta wszystkich ludzi, jakich jeszcze nie widzieliśmy. 07:30 MAGICZNY KRĄG RAFY KORALOWEJ - ODC. 4 ZWIERZĘTA STREFY PELAGICZNEJ (THE MAGIC CIRCLE OF THE REEF EP. 4 THE PELAGICS EAT AND SWIM) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Robert Fonollosa Odc. 4. Przekonanie o mądrości natury nie jest bezzasadne. Obszar ciepłych wód Trójkąta Koralowego zamieszkują liczne gatunki, z których wszystkie odgrywają określone role. Dzięki temu zgubne efekty zmian klimatycznych są tu mniejsze niż w innych regionach świata. Miejscowe rafy koralowe rozwinęły się na podłożu skał wulkanicznych, obfitującym w związki mineralne. Magiczny krąg miejscowych ekosystemów domykają gatunki pelagiczne. Żyją w otwartej toni wodnej. Rzadko docierają do dna czy wód przybrzeżnych. Są jakby przeciwieństwem występujących przy dnie gatunków bentonicznych. Pelagiczne pływają ponad nimi. By przetrwać, wędrują przez morza i oceany. To między innymi ryby, żółwie i walenie, zwykle zwierzęta średniej wielkości lub duże. Co ciekawe, również unoszące się w wodzie drobne organizmy, takie jak plankton, należą do gatunków pelagicznych. 08:30 LEGENDY KONTRA IKONY WSPÓŁCZESNOŚCI - ODC. 5 STAROŻYTNY PORT W ALEKSANDRII KONTRA PORT W ROTTERDAMIE (LEGENDS VS MODERN ICONS 5: PORTS THE ANCIENT PORT OF ALEXANDRIA VS THE PORT OF ROTTERDAM) Film dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2020 Reżyseria: Mirjam Dolderer Odc. 5 - "Starożytny port w Aleksandrii kontra port w Rotterdamie". Port w Aleksandrii był stolicą handlową świata starożytnego. Dwa tysiące lat temu był to największy port świata. Słynął ze swojej latarni morskiej. Był celem setek tysięcy żeglarzy, kupców i podróżników ze wszystkich stron. Porównajmy tę legendę ze sławnym portem współczesności. Port w Rottedamie - największy w Europie. Obsługuje 150 tysięcy statków i 470 milionów ton ładunku rocznie. To arcydzieło logistyki, powstałe dzięki supernowoczesnej technice i w pełni zautomatyzowanych systemach. Ponad 19 terminali, 42 km długości i całkowita powierzchnia zespołu portowego 105 km2. Czy legenda może konkurować z ikoną współczesności? 09:30 KORNWALIA Z SIMONEM REEVEM - CZĘŚĆ 1 (CORNWALL WITH SIMON REEVE) Film dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2020 Simon Reeve podróżuje po pięknej Kornwalii, spotykając ludzi i miejsca dotknięte pandemią w 2020 roku. Krótkie brytyjskie lato jest dla Kornwalii wszystkim, a turystyka ma kluczowe znaczenie dla życia wielu ludzi. Jednak pandemia w 2020 roku spowodowała niesamowity spokój w tym zwykle tętniącym życiem nadmorskim miejscu. Tymczasem lokalne firmy muszą jakoś przetrwać. Czy sobie poradzą? Simon przygląda się również wyzwaniom środowiskowym, przed którymi stoi Kornwalia, i po drodze spotyka wiele wspaniałych dzikich zwierząt, w tym foki szare, młode homary i nowo przywróconą populację bobrów. 10:40 RODZINA CZŁOWIECZA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 1966 Reżyseria: Władysław Ślesicki Zdjęcia: Bronisław Baraniecki Inspirowany ideą słynnej wystawy fotografii ''Family of Man'', surowy zapis jednego dnia z życia chłopskiej rodziny na Pojezierzu Augustowskim. Rytm filmu wyznacza praca ludzi. Obrazowi towarzyszą tylko dźwięki naturalne. 11:05 FILM NR 1650 Reportaż, 7 min, Polska, 1976 Reżyseria: Marcel Łoziński Dokument przedstawia inwentaryzację w zakładzie państwowym. W kadrach widzimy typowe obrazki okresu PRL - u; zebranie w sali z białym orłem w tle, charakterystyczna herbata w szklankach i wszechobecna szarość. Praca przy spisywaniu krzeseł czy biurek zostaje przedstawiona jako bezsensowna. 11:20 MISJA ZAMBIA - SPORT Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Zdjęcia: ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Wykonawcy: Grzegorz Szponder To kolejny dzień, który spędzamy na placówce misyjnej salezjanów w Chingoli w Zambii. Jest to wprawdzie czas egzaminów, jednak placówka szkolna tętni życiem. Jak twierdzą sami zainteresowani, jest to ich drugi dom. Dlatego są tu niemal każdego dnia. Oprócz szkolnej rzeczywistości - zajęć edukacyjnych, lekcji warsztatowych i praktyk w pracowniach, młodzi ludzie mogą tu rozwijać różnorakie talenty: dla wielu podopiecznych bardzo ważny jest sport. 11:35 MISJA ZAMBIA - CHCĘ ZMIENIĆ SWOJE ŻYCIE Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Zdjęcia: ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Wykonawcy: Grzegorz Szponder Jesteśmy w salezjańskiej placówce szkolno - dydaktycznej w Chingoli. To ostatnie dni zajęć szkolnych przed wakacjami. Zaczynają się remonty, realizowane są kolejne inwestycje. Do pracy zatrudniani są miejscowi mieszkańcy, w tym byli absolwenci szkoły, ponieważ szkoła ma także profil techniczny. 11:55 PRAWDZIWA HISTORIA PIRATÓW (THE TRUE STORY OF PIRATES / L'ILE AUX PIRATES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Stephane Begoin Film dokumentalny o społeczności pirackiej. Wizerunek piratów został stworzony przez Hollywood, ale czy faktycznie jest wierny rzeczywistości? Piraci z drewnianymi nogami, papugami i skarbami - to postaci mityczne. Ale kim rzeczywiście byli ci ludzie? Wesołymi żeglarzami czy bandytami? Czym się zajmowali? Do niedawna odnaleziono niewiele statków pirackich i życie tych ludzi pozostaje owiane tajemnicą. Dziś na Mauritiusie archeolodzy badają wrak słynnego pirackiego statku. A na Madagaskarze eksplorują wyspę, na której piraci zwykli się ukrywać. Badacze wyjawią nam, co jest prawdą, a co legendą. Pod koniec dziewiętnastego wieku Robert Luis Stevenson pisze "Wyspę skarbów". Jego powieść szybko staje się bestsellerem, a czytelnicy zakochują się w romantycznych postaciach wyjętych spod prawa żeglarzy. Piraci Czarnobrody, Szkarłatny Rackham czy Robert Kidd stają się bohaterami masowej wyobraźni. Ale trudno tak naprawdę poznać prawdziwe życie morskich rozbójników. Skąd pochodzili, czemu wypływali w morze, gdzie się ukrywali? By odpowiedzieć na te pytania, archeolodzy wyruszają na Ocean Indyjski w pobliże wyspy Mauritius. Zamierzają wznowić badanie Speakera, siedemnastowiecznego statku pirackiego, który w 1702 - gim roku rozbił się na rafie koralowej. Wraz ze zmieniającym się światem piraci przechodzą do historii. Ich złoty wiek trwał zaledwie kilkadziesiąt lat. Od tamtej pory morscy rozbójnicy i ich statki żeglują po wodach wyobraźni tych, którzy wpatrują się w odległe horyzonty. 12:55 TACY BYLIŚMY - 2 PLUS 1 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Dwa Plus Jeden to niezwykły zespół, który zmieniał swoje inspiracje i swój muzyczny styl, mimo wszystko nie tracąc artystycznej szczerości. Właśnie dzięki temu zdobył ogromną popularność w Polsce i za granicą. Twórcy cyklu śledzą losy największych gwiazd polskiej piosenki. W każdym odcinku w nostalgiczny sposób wyjaśniają, w jaki sposób twórczość muzycznych idoli wpływała na nasze życie oraz na nas samych. Sentymentalny cykl dokumentalno - rozrywkowy stanowi niezwykłą i barwną podróż w czasie do lat 70., 80. minionego stulecia. Przypominamy, jak wyglądało wówczas życie i... jacy byliśmy. 13:25 PODRÓŻE MAŁEJ I DUŻEJ - SEZON IV ODC. 3 AZORY CZ. 2 Magazyn, 24 min, Polska, 2023 Monika razem z córeczką Laurką (3 lata i 5 miesięcy) kontynuują swoją podróż po Azorach, chociaż poczują się trochę jak na Sri Lance - odwiedzą jedyną w Europie plantację herbaty. Przejdą się po uroczym parku naturalnym Ribeira dos Caldeiros, pojadą do Furnas, by zobaczyć, jak gotuje się tradycyjne danie Cozido pod ziemią! Wykąpią się w gorących źródłach, odwiedzą park Nostra Terra i udadzą się na trekking tajną trasą wzdłuż oceanu. 13:55 BARDZO MAŁE ZWIERZĄTKA (SUPER SMALL ANIMALS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Kirstine Davidson Dokument BBC pokazujący życie i zwyczaje niezwykłych, miniaturowych zwierząt. Dzięki wyjątkowym metodom filmowania poznamy m.in. kameleona wielkości paznokcia, małpkę rozmiaru myszy, malutkie lemury czy najmniejszego węża na świecie. Przyroda jest pełna fantastycznych malutkich zwierzątek. Niektóre rozpoznajemy, bo miliony nas oglądają je on - line. Niektóre są rzadkie i niezwykłe. Inne wyglądają jak duże zwierzęta, które skurczyły się w praniu. Mimo pozorów, te zwierzątka wcale nie są słabeuszami. De facto najnowsze badania wykazują, że ci mali superbohaterowie są świetnie przygotowani do wyzwań wielkiego świata na swój sposób. Dzięki ekspertom poznamy sekrety malutkich supergwiazd. Odkryjemy korzyści z bycia małym, wyzwania stojące przed tymi stworzonkami i zmyślny sposób, w jaki je pokonują. Zobaczymy też, jak zwierzątka walczą z dużo większymi przeciwnikami, a ich mały rozmiar jest zaletą. Wyspa Madagaskar jest domem dla przeszło stu gatunków lemurów. Są naczelnymi jak my i występują w różnych kształtach, barwach i rozmiarach. Kolibry to najmniejsze ptaki na naszej planecie. Bycie niezauważonym to kolejna korzyść i czasem zwierzątka maksymalnie to wykorzystują. Małe, mimo że wyglądają delikatnie, pod wieloma względami są silniejsze od największych zwierząt na naszej planecie. 14:55 WIELKIE RZEKI ŚWIATA - NIL CZ. 2 (EARTH’S GREAT RIVERS NILE) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Flowers Wykonawcy: Krystyna Czubówna Cykl dokumentalny BBC Studios o największych rzekach na świecie: Amazonce, Nilu, Missisipi. Będzie to niezwykła podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Przy użyciu nowoczesnych technologii filmowania zobaczymy te rzeki z lotu ptaka i ze szczegółami, których nigdy dotąd nie widziano. Prześledzimy te wodne arterie od ich źródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańskich mieszkańców Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Nil, najdłuższa rzeka świata. Płynie od równika przez Afrykę Północą do Morza Śródziemnego, mijając zadziwiające, ukryte krainy. Zmienia swe oblicze na każdym z licznych zakrętów w czasie wędrówki liczącej 6650 kilometrów. Dała początek wielkim cywilizacjom. Jej wody sprowadzają życie na obszary, które inaczej byłyby pustkowiem. Źródła Nilu przez tysiące lat spowijała tajemnica. Starożytni Grecy dopatrywali się początków rzeki w mitycznych Górach Księżycowych, dziś utożsamianych z potężnym masywem górskim Ruwenzori. Górujące nad Demokratyczną Republiką Konga i Ugandą to najwyżej położone i najbardziej widowiskowe źródło Nilu. Nazywano Nil matką wszystkich ludzi i wychwalano cudowne zdolności rzeki do tworzenia życia wszędzie tam, gdzie bez wody nie mogłoby ono zaistnieć. Dziś Nil jest wychwalany wszędzie wzdłuż swojego całego biegu. Od górskich źródeł po egipskie pustynie. Ci, którzy żyją nad Nilem, wykorzystują wody rzeki na najrozmaitsze, często zaskakujące sposoby. Po przepłynięciu ponad sześciu i pół tysiąca kilometrów przez Afrykę potężna rzeka kończy swój bieg w Morzu Śródziemnym. Po drodze ożywia wszystko, z czym się zetknie. 15:55 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. WZROST (SECRETS OF THE HUMAN BODY. GROW) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Trzyczęściowy film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Za pomocą pionierskiej grafiki i nowych naukowych odkryć poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę naszego organizmu. Należy on do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Niskie, eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała. Oraz wiele innych ciekawych, naukowych prezentacji. 16:55 ISLANDIA Z ALEXANDREM ARMSTRONGIEM - ODC. 3 (ICELAND WITH ALEXANDER ARMSTRONG) Serial dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Ed Venner Trzyodcinkowa seria BBC Studios. Alexander Armstrong zwiedza ogromną skałę pośrodku Atlantyku. Mogli ją nazwać krainą rozgrzanej lawy. Wybrali nazwę Islandia, która także pasuje. Poza Wikingami, wulkanami i Bjork niewiele wiedział o Islandii. Wyrusza w liczącą tysiące kilometrów podróż szlakiem nordyckich bogów i zgniłych rekinów. Odkrywa krainę lodowców i gejzerów. Spotka człowieka, który piecze chleb we wrzącej wodzie. Spaceruje także tętniącymi życiem ulicami Rejkjawiku, gra w golfa o północy i jeździ na islandzkim koniu. Część 3. W tym odcinku Alexander zjedzie z lodowca Vatnajokull i ruszy na południowy zachód na najbardziej zabójczą islandzką plażę. Nawet w środku lata, kiedy słońce w Islandii nie zachodzi lodowiec ma do kilometra grubości. Spotka się z panią Laufey, która jeździ największym islandzkim pojazdem. Opuszcza południowe wybrzeże, żeby złapać prom na odległą wyspę Heimaey. Obecnie Heimaey to spokojne miejsce, a mieszkańcy zajmują się rybołówstwem i przypadkowymi turystami. Islandia to miejsce, w którym elfy są tak prawdziwe, jak skały pośród których żyją. Gdzie odwieczne tradycje łączą się z super nowoczesnością. Gdzie w jednej chwili możesz zwiedzać jedno z najciekawszych w świecie miast. Świat, w którym noc jest dniem, a dzień nocą. 17:50 BALET I JEGO GWIAZDY (DARCEY’S BALLERINA / DARCEY’S BALLERINA HEROINES) Film dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2014 Reżyseria: Ross Macgibbon W tym filmie dokumentalnym poznamy dzieje roli primabaleriny. Podróżując od XVIII - wiecznej Francji po Amerykę lat 50. , badamy wyzwania, przed którymi stawały tancerki. Zmieniały się zasady i reguły decydujące o tym, kto może zostać primabaleriną. Prezenterką w filmie jest brytyjska primabalerina Darcey Bussell, która spędziła dwie dekady na szczycie, grając wszystkie wielkie role z repertuaru klasycznego i stając się jedną z najsłynniejszych twarzy baletu. To film o historii, o fascynującym świecie baletu, a zarazem spotkanie z mistrzami i uczta dla zmysłów. Opowieść o tym, jak kilka utalentowanych kobiet wpłynęło na historię tej dziedziny sztuki. Patrząc na najważniejsze role, widać, że historię baletu tworzyły nieliczne supergwiazdy. Takie jak: Anna Pawłowa, Galina Ułanowa, Margot Fonteyn i Suzanne Farrell. Baletnice od zawsze były nieustannym obiektem fascynacji, a nawet obsesji. Tuż pod Londynem w zabytkowym gmachu White Lodge mieści się słynna szkoła baletowa Royal Ballet School. Balet francuski jest elegancki i subtelny. Balet amerykański jest dynamiczny. Balanchine powiedział: "balet jest kobietą". Nie jest to jednak sprawiedliwe w stosunku do wspaniałych tancerzy, którzy przez wieki uświetniali scenę baletową. 18:55 MEGAN I HARRY. NOWY ROZDZIAŁ (MEGHAN & HARRY: THE NEW REVELATIONS) Film dokumentalny, 57 min, Wielka Brytania, 2020 Ten dokument ujawnia kulisy powstania najnowszej książki o Meghan i Harrym, pod tytułem "Finding Freedom"(w polskim przekładzie tłumaczony jako "Chcemy być wolni"), która ukazała się w 2021 roku. Jako pierwszy ujawnia prawdziwe szczegóły wspólnego życia Harry’ego i Meghan oraz rozwiewa krążące wokół nich plotki. Mamy okazję poznać nowe spostrzeżenia na temat relacji Harry'ego z Williamem i oczekiwań Meghan wobec księżnej Kate. Film ukazuje ich teraźniejsze życie poza rodziną królewską. 20:00 Z GÓRY WIDAĆ LEPIEJ. WANDA RUTKIEWICZ. OPOWIEŚĆ O KOBIECIE NIEZWYKŁEJ Film dokumentalny, 76 min, Polska, 2022 Reżyseria: Bartosz Kowalski Scenariusz: Piotr Górski, Paweł Sędziak, Bartosz Kowalski Zdjęcia: Egor Efimow Wanda Rutkiewicz - polska alpinistka i himalaistka, z zawodu elektronik, jedna z najwybitniejszych światowych himalaistek. Jako trzecia kobieta na świecie i pierwsza Europejka stanęła na Mount Evereście, najwyższym szczycie ziemi. 23 czerwca 1986 Wanda Rutkiewicz zdobyła szczyt K2 jako pierwsza kobieta. Mount Everest zdobyła dokładnie tego samego dnia, w którym Karol Wojtyła został wybrany papieżem. To magiczna zbieżność dat. Film o niezwykłej kobiecie, ale i niejednoznacznej. Ważnej dla Polski i światowego alpinizmu. Opowiadają o niej przyjaciele, rodzina, ci, którzy się z nią wspinali, jeździli w samochodowych wyścigach. Opowiada o sobie wreszcie ona sama. Oglądamy fragmenty archiwalnych rozmów. Wanda mówi o tym, co dla niej było ważne. Słyszymy jej głos utrwalony w felietonach emitowanych w Lecie z Radiem. W filmie zobaczymy wiele niepublikowanych dotąd zdjęć archiwalnych. Opowiada też swoją gawędą o niej Tadeusz Różewicz. Rok 2022 Uchwałą Sejmu RP został ogłoszony został Rokiem Wandy Rutkiewicz. 21:30 PRZEWODNICY WYSOKOGÓRSCY Z CHAMONIX - 200 LAT HISTORII (ROPED 200 YEARS OF THE CHAMONIX'S GUIDE / ENCORDS, 200 ANS DANS LE REGARD DES GUIDES DE CHAMONIX) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2022 Reżyseria: Pierre Cadot Film dokumentalny o przewodnikach z Chamonix, którzy są sercem historii alpinizmu. Dolina Chamonix ma 3 km. szerokości i 20 km. długości. Nie widać stąd horyzontu - wokół tylko góry. Historia rozpoczyna się w 1741 roku, gdy do Chamonix przybywają pierwsi podróżnicy. Człowiek jest tu zanurzony w oceanie lodu i granitu. Te góry przyciągają ludzi od ponad dwustu lat. Pionierzy wymyślili tu sport, który później nazwano alpinizmem, a wraz z nim - zawód przewodnika wysokogórskiego. Przewodnicy Chamonix osiągają i przekraczają cele - przynosząc swojej organizacji światowy rozgłos. Kolejne wyzwania, rozwój etyki i znaczny postęp techniczny wyryły w skale silne wartości: solidarność, odwagę, umiejętność adaptacji. Te wartości kształtują życie, wykraczając poza zwykłe wspinanie się po górach. Przewodnicy są w centrum życia w górach, będąc zarówno aktorami, jak i widzami zmieniającego się krajobrazu, świadkami wpływu kryzysu klimatycznego. Ten film opowiada historię od początków alpinizmu do współczesności, a przewodnicy stają teraz przed największym wyzwaniem od początku swojej profesji - ich marzenia kruszą się wraz z górami w wyniku poważnych zmian klimatu. Pragnienie przygody nierozerwalnie łączy dzisiejszych przewodników z pionierami przewodnictwa górskiego. Ta potrzeba wolnego i dzikiego świata, wspólna dla wszystkich regionów górskich i niezmienna przez wieki, pozwala zrozumieć, dlaczego ten zawód nie zaginął. Troska o przetrwanie gór i tego historycznego powołania to niepowtarzalna przygoda. 22:40 TAMTE LATA, TAMTE DNI - MAJA KOMOROWSKA Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Rozmowy realizowane są w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie sentymentalne. Tym razem o swoim dzieciństwie i dorastaniu opowiada wybitna aktorka filmowa i teatralna, Maja Komorowska. Artystka wspomina lata dzieciństwa spędzone w rodzinnym domu w Komorowie pod Warszawą, zabawy z bratem bliźniakiem, a także młodzieńcze fascynacje teatrem lalkowym oraz pierwsze doświadczenia na scenie Jerzego Grotowskiego. 23:15 DLA SAMY (FOR SAMA) Film dokumentalny, 95 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Edward Watts, Waad Al - Khateab Nominowany do Oscara film dokumentalny o historii życia Waada al - Kateab przez pięć lat powstania w Aleppo w Syrii, kiedy zakochuje się, wychodzi za mąż i rodzi Samę, a wszystko to w czasie katastrofalnego konfliktu w tym kraju. Przejmująca opowieść o parze lekarzy z Syrii, pracujących w zbombardowanym szpitalu i wychowujących w wojennej zawierusze dziecko. Kamera rejestruje niesamowite historie o stracie, śmiechu i przetrwaniu, gdy Waad zmaga się z niemożliwym wyborem - czy uciec z miasta, aby chronić życie córki, a wyjazd oznacza porzucenie walki o wolność, za którą już tak wiele poświęciła. To zarówno intymna, jak i epicka podróż do kobiecego doświadczenia wojny. List miłosny od młodej matki do córki. 00:55 HARCERZE NA ZLOCIE Film dokumentalny, 18 min, Polska, 1952 Reżyseria: Wojciech Jerzy Has Scenariusz: Stanisław Urbanowicz Zdjęcia: Mieczysław Jahoda, Antoni Wawrzyniak, Mieczysław Voigt Film wyprodukowany przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych. Filmowy reportaż ze Zlotu Młodych Przodowników Budowniczych Polski Ludowej nosi cechy charakterystyczne dla komunistycznej propagandy. Jest przy tym niezwykłym zapisem historii, nie tylko jako dokument minionej epoki, ale przede wszystkim jako jeden z pierwszych filmów Wojciecha Jerzego Hasa, jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów, którego późniejsze dzieła wyróżniają się szczególną sugestywnością i oryginalnością formalną. Już w tym krótkim filmie, mimo konieczności stosowania się do norm realizmu socjalistycznego, dostrzec można zaczątki filmowego charakteru pisma twórcy takich filmów jak "Pamiętnik znaleziony w Saragossie", "Jak być kochaną" czy "Sanatorium pod Klepsydrą", zaliczanych dziś do arcydzieł polskiej i światowej kinematografii. 01:20 ŚMIERĆ ZYGIELBOJMA Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2000 Reżyseria: Dżamila Ankiewicz Scenariusz: Dżamila Ankiewicz Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz, Andrzej Ślązak "Fakty o waszych cierpieniach i ofiarach wstrząsają dzień w dzień wolnymi narodami, wzbudzając jeszcze większą nienawiść do morderców niewinnych kobiet, dzieci i starców, do sprawców waszego męczeństwa. Razem ze słowami hołdu i głębokiego uznania dla tych bohaterów trwających w walce, dla tych, którzy w getcie warszawskim stawiali i stawiają tak rozpaczliwy i bohaterski opór krwawym katom niemieckim, zwracam się do całego żyjącego jeszcze dziś żydostwa polskiego z zapewnieniem, że nie ustajemy i nie ustaniemy w wysiłkach, aby cierpieniom waszym położono kres". Z tymi słowami Szmul "Artur" Zygielbojm - przedstawiciel Żydowskiej Partii Socjalistycznej "Bund" w Radzie Narodowej RP w Londynie - zwrócił się do swoich współbraci 30 kwietnia 1943 roku na antenie BBC. Czy mogli go słyszeć? Czy rzeczywiście miał nadzieję, że coś może zrobić, by pomóc mordowanym, skoro wcześniej jego błagania o interwencję aliantów w Polsce nie dały żadnego rezultatu? A może tylko nie chciał odbierać nadziei potencjalnym słuchaczom? W dzień po upadku powstania w getcie, 12 maja 1943 roku popełnił samobójstwo. Pozostawił listy. W skierowanym do prezydenta RP Władysława Raczkiewicza i prezesa Rady Ministrów gen. Władysława Sikorskiego, za ich pośrednictwem zwracał się do rządu i społeczeństwa polskiego, do rządów i narodów państw sprzymierzonych i do sumienia świata, wyjaśniając, że odbiera sobie życie w proteście przeciw bezczynności i obojętności świata wobec holocaustu. Napisał: "Milczeć nie mogę i żyć nie mogę, gdy giną resztki ludu żydowskiego w Polsce". Był jedynym członkiem wspólnoty żydowskiej w wolnym świecie, który dokonał tego rodzaju czynu. Reuvenowi Zygielbojmowi, najmłodszemu bratu Szmula, jego śmierć, choć minęło od niej blisko 60 lat, ciągle nie daje spokoju. Wreszcie, by zrozumieć dramatyczną decyzję brata, wyrusza z RPA - gdzie mieszka - do Anglii, Polski, Stanów Zjednoczonych. Szuka ludzi, którzy znali Zygielbojma, dokumentów, świadków tamtych dramatycznych wydarzeń. Cofa się do dzieciństwa Szmula, by pojąć, co go ukształtowało, co wyznaczyło mu przyszłość i los. Szpera w zbiorach Instytutu Polskiego i Muzeum im gen. Sikorskiego w Londynie, dociera do Marka Edelmana, Feliksa Szafa, Lidii Ciołkoszowej, Estery Brunstein - Zylberger i do żyjącego jeszcze wówczas Jana Karskiego. Dżamila Ankiewicz towarzyszy mu z kamerą w tej wzruszającej podróży. Ze wspomnień, rozmów i dokumentów powoli wyłania się nie tylko tragiczna postać Szmula "Artura" Zygielbojma, tak straszliwie osamotnionego w swoim beznadziejnym położeniu, lecz także gorzka prawda o tym, że świat nie chciał słuchać o losie polskich Żydów i nie chciał wierzyć wieściom przynoszonym przez emisariuszy z okupowanej przez Niemców Europy. Nie chcieli im wierzyć przywódcy państw sprzymierzonych, bo z wielu względów były dla nich niewygodne. Nie chcieli im wierzyć nawet Żydzi, którzy uniknęli losu eksterminowanych. 02:10 DOM NA STAWISKU Film dokumentalny, 30 min, Polska, 1996 Scenariusz: Maria Kwiatkowska Zdjęcia: Krzysztof Pakulski Lektor: Maria Mamona, Cezary Morawski Wykonawcy: Iwona Muszyńska Półgodzinny film dokumentalny o losach domu zbudowanego w Podkowie Leśnej w 1928 r. przez Stanisława Lilpopa dla swojej córki Anny i jej męża Jarosława Iwaszkiewicza. Jarosław Iwaszkiewicz nazwał to miejsce Stawiskiem. Przed wojną, w czasie wojny i po wojnie - zawsze oprócz licznej rodziny mieszkało i przebywało tam bardzo dużo ludzi. W czasie wojny dom był też azylem dla wielu osób, które znalazły się w trudnej sytuacji. Przez pół wieku przewinęli się tam prawie wszyscy znani pisarze, poeci, muzycy. Zgodnie z testamentem Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów, którzy umarli w 1979 i 1980 roku, dom został przekształcony w Muzeum, które w dalszym ciągu przyciąga wielu interesujących ludzi i pełni rolę ośrodka życia kulturalnego. 02:50 HARDA Film dokumentalny, 14 min, Polska, 2019 Reżyseria: Marcin Polar Harda niesie za sobą wiele znaczeń: niepokorna, złośliwa, odporna, nieugięta, mocna, wytrzymała, chłodna, twarda. Nie bez powodu bohater filmu nazwał tak swoje odkrycie - miejsce, któremu stawia czoła i którego wszystkie te cechy może odczuć namacalnie i dosłownie na własnej skórze. Pobudza ono jego wyobraźnię i popycha go naprzód w nieokrzesany i obsesyjny sposób. Kamera wraz z nim, krok po kroku, uczestniczy w eksploracji nieznanych dotąd człowiekowi przestrzeni, które coraz bardziej stawiają opór delikatnej, ludzkiej materii.