TVP Historia Sobota, 11.05.2024 07:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 11 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1838 - zmarł Jędrzej Śniadecki; 1955 - powstał Układ Warszawski; 1958 - ponowne odsłonięcie odtworzonego pomnika Chopina w Łazienkach; 1971 - samobójstwo popełnił poeta Rafał Wojaczek; 07:05 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 149 (SEZON 2 ODC. 24) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Tomasz Matuszczak Scenariusz: Małgorzata Jurczak, Anna Krasuska Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Dariusz Toczek, Grzegorz Pierczyński, Mikołaj Chrostowski, Janusz Kruciński, Milena Suszyńska, Kamil Drężek, Weronika Jaskółka, Mieczysław Kadłubowski, Maria Pawłowska, Wiktor Korzeniewski, Klara Williams, Joanna Moro, Julia Łukowiak, Żaneta Homa Dziady. 31 października 1424 r. Zofia (Maria Pawłowska) podróżuje z mężem po Polsce. Ale król Władysław (Sebastian Skoczeń) wiedząc, że zbliża się termin porodu, odsyła ją do Krakowa. Zawisza (Robert Jarociński) przyjeżdża do Przemyśla i przywozi królowi najnowsze informacje o wojnie w Czechach. Żiżka (Jacek Łukowski) nie żyje. Honzik (Kamil Drężek) przynosi Femce (Żaneta Homa), znaleziony w miejscu potyczki z Węgrami, miecz Zyndrama i rękawicę z herbem Słońce. Czy Pietrek zginął w walce? W Krakowie pojawia się Guślarz (Tomasz Obara). Ciekawe przyszłości Katka (Anna Oberc), Agata (Magdalena Kaczmarek) i Kunegunda (Weronika Jaskółka) zapraszają do karczmy Guślarza. Zofia z Awdokią (Joanna Moro) i Olgą (Klara Williams) w wawelskim ogrodzie odprawiają Dziady. Chcą przywołać duchy przodków. Królowa zaczyna wcześniej rodzić. Jagiełło ma proroczy sen. Dzwony w Krakowie obwieszczają narodziny królewskiego syna. 07:40 W KOTLE HISTORII - ŁAZIENKI ZNOWU KRÓLEWSKIE. LUDWIK XVIII NA WYGNANIU W POLSCE Magazyn, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Tajemniczy francuski arystokrata gościł w Pałacu pod Blachą, a ponieważ jego pobyt się przedłużał, nowy właściciel Łazienek - książę Józef Poniatowski zaprosił go do parkowego Białego Domu. Gościem incognito okazał się francuski następca tronu, czekający na stosowny historyczny moment, aby ów tron objąć. By czekanie się nie dłużyło, gotujemy polsko - francuskie danie Paula Tremo i nowoczesną potrawę M. A. Careme ’ a - kucharza Kongresu Wiedeńskiego. 08:50 ZNAK ORŁA - ODC. 7 ZAPROSZENIE 1331 Serial historyczno, przygodowy, 27 min, Polska 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski, Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman, Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk, Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech Alaborski, Henryk Bista historycznych wydarzeń związanych z działalnością zjednoczeniową Władysława Łokietka. Głównym bohaterem jest Gniewko, syn rybaków spod Gdańska, któremu Brandenburczycy zabili rodziców. Występuje on najpierw jako dwunastoletni chłopak, a później już jako dorosły młodzieniec. Większość pierwszoplanowych postaci, wśród których działa bohater spod "Znaku orła", ma swoje pierwowzory w historii Polski. Nadchodzi rok 1331. Polskie rycerstwo spotyka się z królem Władysławem w Chęcinach. Wśród zgromadzonych jest również Gniewko. Do Chęcin zajeżdża też w odwiedziny do ojca, kasztelana Pawła, jego córka Agnieszka. Mała dziewczynka, którą Gniewko uratował kiedyś od niechybnej śmierci, jest dziś dorodną panną. Młodzi mają się ku sobie, lecz kasztelan niechętnym okiem patrzy na ich przyjaźń. Mimo oporu córki postanawia wywieźć Agnieszkę do Łęczycy. 09:20 ZNAK ORŁA - ODC. 8 GDYBY ZDRADZIŁ 1331 Serial historyczny, przygodowy, 28 min, Polska 1977 Reżyseria: Hubert Drapella Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski, Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman, Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk, Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech Alaborski, Henryk Bista Agnieszka wykrada się nocą z obozu ojca, aby potajemnie spotkać się z Gniewkiem. Zakochany młodzieniec nie wierzy jednak, że uda im się przełamać opór kasztelana. Król wyprawia Gniewka w ślad za starostą wielkopolskim, którego zaprosili do Malborka Krzyżacy, obawia się bowiem, że starosta może być urażony tym, że król oddał Wielkopolskę swemu synowi Kazimierzowi, a zraniona duma może popchnąć go do zdrady. 11:05 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 6 SAN MARINO - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 6 SAN MARIONO - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek szósty przeniesie nas do San Marino, Republiki San Marino, również znanej jako Najjaśniejsza Republika San Marino. Jest to państwo śródlądowe w Europie Południowej, stanowiące enklawę na obszarze Włoch. Stolicą kraju jest miasto San Marino. San Marino to jedno z najmniejszych państw Europy, mniejsze są tylko Watykan i Monako. Położone jest w górzystym terenie, wchodzącym w skład pasma Apeninów. Najwyższy szczyt Monte Titano osiąga wysokość 749 m n.p.m. 12:05 WIELKIE RZEKI ŚWIATA - AMAZONKA CZ. 1 (EARTH’S GREAT RIVERS. AMAZON) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Flowers Lektor: Krystyna Czubówna Film dokumentalny przedstawiający trzy największe rzeki na świecie: Amazonkę, Nil, Missisipi. Będzie to niezwykła i pełna emocji podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Z użyciem nowoczesnych technologii filmowania zobaczymy te rzeki z lotu ptaka i ze szczegółami, których nigdy dotąd nie widzieliśmy. Prześledzimy te wodne arterie od ich żródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańscy mieszkańcy Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Odc. 1. Amazonka, największa rzeka świata przytłacza swym ogromem. Dorzeczem obejmuje dziewięć krajów, jedną trzecią powierzchni Ameryki Południowej. Utrzymuje przy życiu największe lasy deszczowe świata; wspiera największe na Ziemi zróżnicowanie gatunkowe. Wzbogaca tętniące życiem kultury. Co roku rozległe wezbrania jej wód tworzą jakby śródlądowe morze. Dziś wciąż jeszcze istnieją tu tajemnicze krainy. By poznać sekrety najpotężniejszej rzeki świata naszą opowieść rozpoczynamy od pojedynczej kropli. Lodowce Andów Peruwiańskich. Woda z topniejących lodowców spływa tu w dół górskimi zboczami. Rozpoczyna liczącą 6400 kilometrów wędrówkę ku morzu. Największe na świecie dorzecze gromadzi wodę z prawie całej tropikalnej części Ameryki Południowej. Jedna piąta zasobów słodkiej wody na Ziemi wędruje na wschód przez kontynent. 1100 dopływów odprowadza wodę z obszaru o powierzchni siedmiu milionów kilometrów kwadratowych. W trudno dostępnych bystrzach i głębokich ciemnych pląsach żyją jedne z największych i najrzadziej występujących miejscowych drapieżników. Rozpoczynając swój bieg od skromnej kropli w górach, Amazonka staje się rzeką, która nie ma sobie równych. Od źródeł po ujście wyrzeźbiła własny szlak przez ląd, tworząc nowe krainy. Potężna i rozległa. Kto wie, ile jeszcze skrywa tajemnic. 13:05 GENERAŁOWIE TUŁACZE Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2023 Reżyseria: Mirosław Basaj, Dariusz Jakubiak Film to refleksja nad życiem trzech generałów: Stanisława Maczka, Stanisława Sosabowskiego i Władysława Andersa. Swoich bliskich wspominają: córka generała Andersa, wnuczka generała Maczka i prawnuk generała Sosabowskiego. 13:50 HISTORIA KUCHNI POLSKIEJ - SPROŚNY SANDACZ: KUCHNIA KOPERNIKA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Rostworowski, Mirosław Bork Scenariusz: Jarosław Dumanowski, Mirosław Bork Trudno uwierzyć, że do tej pory nie powstało ani jedno opracowanie na temat historii polskiej kuchni oraz kuchni na ziemiach polskich, które w systematyczny sposób prezentowałoby istotę i bogactwo kulinarne, jakie otrzymaliśmy do naszych przodków. Jak bogaty jest to świat, niech poświadczą tematy poszczególnych odcinków; odc. 1 Chrzest Polski. Wino, oliwa i post, odc. 2 Kuchnia Jadwigi i Jagiełły, odc. 3 Kuchnia krzyżacka, czyli kiełbasa na Wielki Post, odc. 4 Tajemnica pierwszej polskiej książki kucharskiej, odc. 5 Sprośny sandacz: kuchnia Kopernika, odc. 6 Szczupak po polsku: na podbój Europy. 14:40 PRAWO I PIĘŚĆ Film sensacyjny, psychologiczny, 92 min, Polska, 1964 Reżyseria: Jerzy Hoffman, Edward Skórzewski Scenariusz: Jerzy Hen Zdjęcia: Jerzy Lipman Muzyka: Krzysztof Komeda Aktorzy: Gustaw Holoubek, Wiesław Gołas, Zofia Mrozowska, Ewa Wiśniewska, Jerzy Przybylski, Hanna Skarżanka, Ryszard Pietruski Jerzy Hoffman i Edward Skórzewski przez lata stanowili nierozłączną parę reżyserską. Ich debiutem był dokument "Uwaga chuligani" nagrodzony w 1955 roku nagrodą Polskiej Krytyki Filmowej jako najlepszy film roku. Wspólnie nakręcili blisko 30 filmów dokumentalnych m.in "Tor", "Patria o muerte", "Aby kwitło życie", "Pamiątka z Kalwarii", "Typy na dziś" oraz kilka filmów fabularnych, m.in "Trzy kroki na ziemi", "Gangsterzy i filantropi" i "Prawo i pięść". "Prawo i pięść" to filmowa adaptacja powieści Józefa Hena zatytułowanej "Toast". Akcja rozgrywa się w roku 1945. Pełnomocnik rządu ustanawia doktora Mieleckiego burmistrzem jednego z miasteczek na ziemiach odzyskanych. Doktor jedzie tam z kilkoma swoimi ludźmi i przydzielonym mu w ostatniej chwili Andrzejem Koenigiem. Na miejscu okazuje się, że Mielecki i jego ludzie są po części bandytami i szabrownikami. Zamierzają obrabować mieszkania i zakłady z cenniejszych przedmiotów i uciec. Koenig podejmuje nierówną walkę z bandą. Muzykę do filmu napisał Krzysztof Trzciński - Komeda, balladę "Nim wstanie dzień" śpiewa Edmund Fetting. 16:20 WOJOWNICY CZASU - SOWIECKI WALEC, CZYLI MIECHOWICE 1945 Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Na początku 1945 roku II wojna światowa zmierzała do spodziewanego końca, jakim była klęska III Rzeszy. Armia Czerwona zajęła już wtedy większość ziem przedwojennej Polski i szykowała się do kampanii, której celem miało być wkroczenie na terytorium Niemiec, błyskawiczne dotarcie do Berlina i rozbicie armii Hitlera. Wejście Rosjan na ziemie niemieckie zmieniło oblicze tej i tak już okrutnej wojny, czego natychmiast doświadczył Górny Śląsk. 17:30 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE. TAKA HISTORIA - ODC. 10 Telenowela dokumentalna, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Marta Hryniak Aktorzy: Wojciech Żołądkowicz, Paula Stępczyńska, Jacek Kopczyński "Gesty i słowa, czyli jak król wyrażał swoje zdanie w średniowieczu". Przyjeżdżając w 1386 roku do Polski, Jogaiła na pewno nie znał polskiego. Znał natomiast język elit litewskich, czyli staroruski oraz naturalnie litewski. Posługiwał się też zapewne niemieckim i z pewnością nauczył się polskiego. Język dyplomacji to jednak nie tylko mowa, a przede wszystkim gesty, czym Jagiełło posługiwał się perfekcyjnie. Mimika twarzy, podanie dłoni - to wszystko znaczyło o wiele więcej niż dziś i miało swoją odpowiednią wymowę. Ale najważniejszą, iście królewską metodą wyrażania swojego zdania - było królewskie milczenie. 18:00 POGRANICZE W OGNIU - ODC. 11/24 Serial sensacyjny, wojenny, 59 min, Polska, 1991 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Juliusz Janczur, Andrzej Konic Zdjęcia: Antoni Wojtowicz Aktorzy: Olaf Lubaszenko, Janusz Bukowski, Cezary Pazura, Dariusz Jakubowski, Iwona Rulewicz, Jerzy Gudejko, Gustaw Lutkiewicz, Piotr Barszczak, Roch Siemianowski, Piotr Grabowski, Jerzy Nowacki, Włodzimierz Adamski, Ryszard Kotys, Jarosław Kopaczewski Chęć współpracy z polskim wywiadem zgłasza związany z Abwehrą kupiec z Gdańska August Mackett. Na poparcie swej wiarygodności dostarcza Czarkowi szkic nowej bomby, której tajemnicę zna tylko III Eskadra z Bydgoszczy i Berlin. Mackett wskazuje swego łącznika z Bydgoszczy. Jest nim Zygmunt Patchek, brat Trudy, narzeczonej kapitana Grządka, pilota III Eskadry. Podsuwając Patchkowi sfałszowane materiały, Czarek z kolegami wpada na trop szpiega Abwehry "Hansa", którym jest porucznik Peltz, dowódca V strażnicy WP pod Bydgoszczą. Peltz w pułapce godzi się na podwójną współpracę. Truda z bratem opuszczają Polskę. 19:00 GIGANCI HISTORII - STAROŻYTNY EGIPT Teleturniej, 50 min, Polska, 2024 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Maciej Kurzajewski, Przemysław Babiarz Ozyrys i Amon to bogowie, o których słyszał chyba każdy, dzięki turystyce wielu widziało piramidy, nieliczni widzieli złotą maskę Tutenchamona. Współczesny Egipt przyciąga swoimi atrakcjami, ale starożytny Egipt kryje przed nami jeszcze wiele tajemnic, niektóre z nich rozwiążemy w odcinku "Gigantów historii". 20:00 TRZY DNI KONDORA (THREE DAYS OF THE CONDOR) Film sensacyjny, 112 min, USA, 1975 Reżyseria: Sydney Pollack Scenariusz: Lorenzo Semple Jr, David Rayfiel Aktorzy: Robert Redford, Faye Dunaway, Cliff Robertson, Max von Sydow, John Houseman, Addison Powell, Walter McGinn, Tina Chen, Michael Kane, Don McHenry, Michael Miller, Jess Osuna, Dino Narrizano Luźna adaptacja bestsellerowej powieści sensacyjnej Jamesa Grady'ego "Sześć dni Kondora", opowiadającej o handlu narkotykami. Pierwsza wersja scenariusza była wierna literackiemu pierwowzorowi. I kiedy według niego powstała już większa część filmu, w Ameryce ujawniono sensacyjne dane na temat działań CIA na Bliskim Wschodzie. Reżyser zdecydował się wówczas zmienić fabułę, by nawiązać do aktualnych wydarzeń. W rezultacie nakręcił pełen niespodziewanych zwrotów akcji polityczny dreszczowiec, który jest oskarżeniem metod CIA. Głównego bohatera, Joego Turnera, gra gwiazdor Hollywoodu Robert Redford, odtwórca pamiętnych ról w "Obławie", "Butch Cassidy i Sundance Kid", "Wielkim Gatsbym", "Żądło", "Pożegnaniu z Afryką", "Niemoralnej propozycji". Aktor sprawdził się również jako reżyser w nagrodzonych Oscarem "Zwykłych ludziach". W roli Kathy partneruje mu Faye Dunaway ("Bonnie i Clyde", "Sieć", "Chinatown"). Autorem interesujących zdjęć jest Owen Roizman, czterokrotnie nominowany do najwyższej nagrody filmowej za "Francuskiego łącznika", "Egzorcystę", "Sieć", "Tootsie". Choć "Trzy dni Kondora" okazały się wielką sensacją, Akademia przyznała nominacje do Oscara jedynie za montaż. Joe Turner pracuje w nowojorskim Towarzystwie Historyczno - Literackim, które w rzeczywistości jest utajnioną sekcją CIA. Do zadań pracowników agendy należy wnikliwa analiza literatury sensacyjno - szpiegowskiej, mająca na celu wykrycie ewentualnych "przecieków", a także zbieranie nowych, ciekawych pomysłów. Pewnego dnia w instytucie dochodzi do masakry, wszyscy pracownicy giną od kul zamachowców. Przy życiu pozostaje jedynie Joe Turner, który akurat wyszedł z firmy na lunch. Postanawia na własną rękę poprowadzić dochodzenie w sprawie tajemniczej śmierci kolegów. Gdy zawiadamia centralę o tragedii, nie podziewa się, że teraz jemu zagraża śmiertelne niebezpieczeństwo. Przybyły na spotkanie szef jego sekcji, Wicks, próbuje go zlikwidować. Joe uciekając terroryzuje nieznajomą młodą kobietę, którą zmusza do udzielenia mu schronienia. Opowiada jej całą historię, coraz bardziej czując do niej sympatię. Listonosz, który dzwoni do drzwi domu przerażonej Kathy, okazuje się nasłanym mordercą. Na szczęście, udaje się go zlikwidować. Polowanie na Joego dopiero się jednak zaczęło. 22:05 KRONIKI HITLERA - ODC. 2. REWOLUCJONISTA I IDEOLOG. LATA 1919 - 1925 (HITLER CHRONICLES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Hermann Pölking Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana. 23:05 TULIPAN Serial obyczajowy TVP, 59 min, Polska, 1986 Reżyseria: Andrzej Swat Scenariusz: Andrzej Swat Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Aktorzy: Jan Monczka, Marta Klubowicz, Anna Milewska, Artur Barciś, Włodzimierz Kwasowski, Pola Raksa, Grażyna Marzec, Marek Kondrat, Maria Probosz, Mariusz Gorczyński, Jacek Domański, Kazimierz Wysota, Jan Suzin Tulipan zostaje aresztowany podczas próby porwania swojego dziecka. Ucieka konwojentom, ale Ania nie daje się już przekonać. Bohater udziela wywiadu dziennikarce telewizyjnej z Krakowa, zaprasza ją na kolację. Jest z nimi również koleżanka dziennikarki. W mieszkaniu nowej znajomej Tulipana zjawia się kapitan milicji, ale oszust zdążył już wyjechać z Krakowa z pieniędzmi i biżuterią właścicielki. Znów bawi w Warszawie, przychodzi do szewca, aby odebrać buty. Podczas przymiarki pomocnik starego szewca, brat Kasi, wielkim gwoździem przybija stopę Tulipana do podłogi. 00:25 WOJNA O TRONY. PRAWDZIWA HISTORIA EUROPY S.III - INTRYGANTKA ANNA AUSTRIACZKA. 1618 - 1628. ODC. 4/6 (REAL WAR OF THRONES. ODC. 4/6) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2019 Reżyseria: Vanessa Pontet, Alain Brunard W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły do zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami. Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich. 01:20 TROCHĘ SZCZĘŚCIA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Scenariusz: Dariusz Król Zdjęcia: Jerzy Sobociński, Marek Kloska Film dokumentalny poświęcony reżyserowi Jerzemu Hoffmanowi.