TVP Kultura Niedziela, 12.05.2024 08:00 NABOŻEŃSTWO LUTERAŃSKIE W MARKLOWICACH Sprawozdanie, 60 min, Polska, 2024 Autor: Michalina Maciejewska Zapraszamy do uczestniczenia w nabożeństwie w parafii ewangelickiej położonej na Śląsku Cieszyńskim. Nabożeństwo dla luteran stanowi centrum życia duchowego całej wspólnoty, w którym zwiastowana jest Ewangelia, czyli Dobra Nowina o Jezusie Chrystusie i które każdorazowo posiada swój temat oraz przesłanie - zawsze w duchu miłości, najlepszej inspiracji do życia. 09:05 DOKUMENT TYGODNIA - TINTORETTO. CZŁOWIEK, KTÓRY ZABIŁ MALARSTWO (TINTORETTO AND THE NEW VENICE / TINTORETTO. THE MAN WHO KILLED PAINTING / TINTORETTO UND DAS NEUE VENEDIG) Film dokumentalny, 52 min, Włochy/Niemcy, 2019 Reżyseria: Erminio Perocco Scenariusz: Costanza Casati Zdjęcia: Giovanni Andreotta Film dokumentalny o włoskim malarzu Jacopo Robusti Tintoretto, który urodził się w Wenecji ponad 500 lat temu i był znany w czasach strachu, niepewności i reformacji. Jego najsłynniejsze dzieła tworzą strukturę filmu i są znaczącymi elementami w jego twórczości. Film opowiada historię jego życia na tle jego czasów. XVI wiek był okresem rozkwitu Wenecji, jednego z najbogatszych miast handlowych Włoch i innowacyjnego centrum kulturalnego Europy. Połyskujące miasto poświęcone pięknu, z pałacami i kościołami pełnymi obrazów i fresków. To tło filmu. W tym mieście Tintoretto urodził się jako syn farbiarza. Ambitny artysta uczył się w pracowni Tycjana i szybko znalazł własny styl, co pomogło mu zyskać sławę za życia. Szybkie pociągnięcia pędzlem, przez co jest uważany za pierwszego malarza akcji w historii sztuki. Tintoretto był katolikiem, ale sympatyzował z reformatorskimi pomysłami. Ten film chronologicznie opowiada historię jego życia, od ambitnego młodego artysty, który wynalazł swój własny i innowacyjny język wizualny w rywalizacji z Tycjanem, Rafaelem i Michałem Aniołem, mistrzami swoich czasów. Ta biograficzna narracja przeplata się z historią Wenecji, republiki morskiej, która była bramą do Europy przez otwarte szlaki handlowe, a tym samym stała się odzwierciedleniem radykalnie zmieniającego się porządku światowego: kwestie religijne oczywiście zostały zakwestionowane, społeczne i polityczne pretensje upublicznione. Jego zdjęcia nadają filmowi strukturę narracyjną. Każdy temat jest inicjowany przez jedną z jego najważniejszych prac. Rekonstrukcja przed złotym tłem Wenecji, wysokiej jakości i kinowa inscenizacja, XVI wiek i Tintoretto wskrzeszają i zanurzają widza w świecie pompatycznej architektury. Animacje map, historyczne listy i dokumenty są dowodem czasu, który eksperci wyjaśniają i klasyfikują w wywiadach. 10:15 OD UCHA DO UCHA - SOWIA ODYSEJA (SHOOOM'S ODYSSEY / L’ODYSSE DE CHOUM) Film animowany, 24 min, Francja, 2019 Reżyseria: Julien Bisaro Scenariusz: Julien Bisaro, Claire Paoletti Wykonawcy: Prune Bozo, Thierry Desroses, Oscar Pauleau Urocza sówka Shooom wykluwa się podczas sztormu, ale w gnieździe nie ma mamy. Obok niej leży jajko, z którego lada chwila wykluje się kolejny ptaszek. Porywisty wiatr sprawia, że maluch i jajko tracą gniazdo, ruszają więc na poszukiwania rodziny zastępczej. Jak poradzą sobie podczas trudnej wędrówki? Czy znajdą nowy dom? Pięknie zrealizowana, wzruszająca historia o wielkiej sile miłości, potrzebie znalezienia swojego miejsca na świecie i szacunku do przyrody. (źródło: kinodzieci.pl) 10:50 FRANCUSKIE ŚNIADANIE - THIERRY ŚMIAŁEK S.II - SEZON 2 ODC. 6 (19) (THIERRY LA FRONDE) Serial przygodowo-historyczny, 26 min, Francja, 1963 Reżyseria: Robert Guez, Pierre Goudas Scenariusz: Jacques Harden, Jean - Claude Deret Zdjęcia: Jean - Jacques Guyard, Jacques Loiseleux, Claude Matalou Muzyka: Jacques Loussier Aktorzy: Fernand Bellan, Clement Bichu, Jean - Claude Drout, Robert Basil, Celine Leger Thierry postanawia udać się samotnie do zamku Janville, aby rzucić wyzwanie królowi Nawarry. Tym razem szczęście go opuszcza i zostaje schwytany przez Filipa, młodszego brata króla. Filip jest pełen podziwu i szacunku dla Thierry’ego. Pragnie go zatrzymać jako "osobistego jeńca". Towarzysze Thierry’ego robią co w ich mocy, by go uwolnić. 11:30 FRANCUSKIE ŚNIADANIE - THIERRY ŚMIAŁEK S.II - SEZON 2 ODC. 7 (20) (THIERRY LA FRONDE) Serial przygodowo-historyczny, 26 min, Francja, 1963 Reżyseria: Robert Guez, Pierre Goudas Scenariusz: Jacques Harden, Jean - Claude Deret Zdjęcia: Jean - Jacques Guyard, Jacques Loiseleux, Claude Matalou Muzyka: Jacques Loussier Aktorzy: Fernand Bellan, Clement Bichu, Jean - Claude Drout, Robert Basil, Celine Leger Thierry dołącza do Białej Kompanii, niewielkiego oddziału najemników, który walczy z Anglikami pod rozkazami arcykapłana Arnauda de Servola. Jednak metody stosowane przez Servola, który plądruje, rabuje i zabija, są sprzeczne z wartościami Thierry’ego. Tymczasem odmowa służby w Białej Kompanii bynajmniej nie jest prosta. 12:10 TAMTE LATA, TAMTE DNI - IZABELA TROJANOWSKA Magazyn, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Marta Perchuć-Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dzisiaj spotkamy się z Izabelą Trojanowską, jedną z najbardziej utalentowanych polskich aktorek. Opowie nam o swoim dzieciństwie spędzonym w Olsztynie i swoich pierwszych artystycznych występach. Wspólnie wspomnimy rolę Kasi Kunickiej, w którą wcieliła się w kultowym serialu "Kariera Nikodema Dyzmy". 12:55 BILET DO KINA - WOJNA O PRĄD (CURRENT WAR) (CURRENT WAR) Dramat biograficzny, 103 min, USA, 2017 Reżyseria: Alfonso Gomez - Rejon Scenariusz: Michael Mitnick Aktorzy: Benedict Cumberbatch, Michael Shannon Opowieść o morderczej rywalizacji Amerykanina Thomasa Edisona i pochodzącego z dzisiejszej Chorwacji Nikoli Tesli o to, który system elektryczny zrewolucjonizuje nie tylko współczesny obu wynalazcom świat, ale cały następny wiek. (filmweb.) 15:20 KSIĘGA PRZESTRZENI S.III - NA SPORTOWO Program edukacyjny, 28 min, Polska, 2020 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Beata Hyczko Zdjęcia: Andrzej Wojciechowski Wykonawcy: Jakub Tolak W odcinku pokazujemy wybór najciekawszych obiektów sportowych spośród wielu powstałych w ostatnich latach, nowych i stanowiących rewitalizację wybitnej architektury PRL. Znajdzie się tu modernizacja legendarnego stadionu piłkarskiego i jego prowincjonalny odpowiednik oraz trzy, zupełnie różne, hale sportowo - widowiskowe. Przedstawimy: - Modernizację Stadionu Śląskiego w Chorzowie (RS Architekci): perfekcyjne dostosowanie stadionu - legendy, pochodzącego z lat 50. , do wymogów funkcjonalnych współczesnego sportu, - Halę 100 - lecia KS Cracovia w Krakowie z Centrum Sportu Osób Niepełnosprawnych (Biuro Architektoniczne Lewicki Łatak), czołowa realizacja infrastruktury polskiego sportu ostatnich lat, doskonale funkcjonalny budynek dla niepełnosprawnych sportowców, a zarazem wybitne dzieło architektury wpasowane w krajobraz krakowskich Błoń, - Stadion piłkarski Kotwicy Kołobrzeg (ASPA): bodaj najbardziej udana realizacja stadionu piłkarskiego zbudowanego na potrzeby prowincjonalnego klubu, - Rewitalizację Hali Olivia w Gdańsku (Arkon Studio): trudny i tylko częściowo zakończony sukcesem proces adaptacji wybitnej konstrukcji z okresu socmodernizmu do dzisiejszych potrzeb hali lodowiska, - Halę gier Zespołu Szkół Mistrzostwa Sportowego im. Mikołaja Kopernika w Krakowie (eM4. Pracownia architektury. Brataniec): rozbudowa starej szkoły sportowej o nowoczesny obiekt, zrealizowany w skromnym, oświatowym budżecie. O swoich projektach opowiadać będą: Kazimierz Łatak i Piotr Lewicki (Hala 100 - lecia Cracovii) oraz Damian Radwański (Stadion Śląski), a historię Hali Olivia przypomni dr Jacek Friedrich, dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku. Temat uzupełni autorski esej architekta Oskara Grąbczewskiego o fenomenie katowickiego Spodka. Ta nowatorska, modernistyczna konstrukcja z lat 60. , powstała przy udziale genialnego konstruktora Wacława Zalewskiego, jest budowlą o niezwykłych, po dziś dzień niezrównanych walorach funkcjonalnych hali widowiskowej, a zarazem wciąż stanowi kultowe, magiczne miejsce o statusie symbolu miasta i regionu. 16:05 SERIALOWA NOSTALGIA - KARIERA NIKODEMA DYZMY - ODC. 3/7 Serial obyczajowy, 52 min, Polska, 1979 Reżyseria: Jan Rybkowski, Marek Nowicki Scenariusz: Jan Rybkowski, Marek Nowicki, Witold Orzechowski Zdjęcia: Marek Nowicki Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Roman Wilhelmi, Leonard Pietraszak, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Tadeusz Pluciński, Bogusz Bilewski, Halina Golanko, Igor Śmiałowski, Hanna Balińska, Ryszard Barycz, Arkadiusz Bazak, Barbara Brylska, Krystyna Ciechomska, Liliana Głąbczyńska, Zofia Merle, Lech Ordon, Witold Pyrkosz, Ewa Szykulska, Izabella Trojanowska, Wojciech Pokora Wysłany przez pana Kunickiego do Warszawy ze specjalną misją Nikodem Dyzma odnajduje pułkownika Waredę. Ma nadzieję, że znajomy z pamiętnego bankietu pomoże mu dostać się do ministra Jaszuńskiego. Razem włóczą się po lokalach, zabawy i pijatyki cementują stare przyjaźnie i ułatwiają zawieranie nowych znajomości. Słysząc o zagrożonej pozycji ministra rolnictwa, Dyzma przedkłada projekt ratowania kraju przed klęską urodzaju. Pomysł skupowania zboża od ziemian i magazynowania go, czekając na koniunkturę oraz wypuszczania specjalnych obligacji z przeznaczeniem na skup zasłyszał od Kunickiego, ale przedstawia go oczywiście jako własny. Projekt zapewniający rządowi maksymalne zyski zostaje uznany za genialny, rośnie sława Dyzmy jako "tęgiej głowy", wręcz męża opatrznościowego polskiej gospodarki. Dzięki hrabinie Przełęskiej, ciotce Żorża Ponimirskiego, pan Nikodem wchodzi do środowiska arystokratycznego. Ekscytują się nim wytworne damy, cenią sobie jego przyjaźń panowie. Jego prostactwo jest przyjmowane jako dowód siły, milczenie, za którym próbuje ukryć brak wiedzy i obycia, uchodzi za przejaw rozwagi. Dyzma bez trudu uzyskuje przydział drewna dla koborowskich tartaków i jako triumfator wraca do posiadłości państwa Kunickich. 17:15 NIEDZIELA Z... JANEM ENGLERTEM Program publicystyczny, 40 min, Polska, 2014 Scenariusz: Katarzyna Jurkowska Z Janem Englertem, bohaterem "Niedzieli z..." oraz zaproszonymi do studia jego gośćmi rozmawiać będziemy m.in.: o tym dlaczego nie lubi obchodzić jubileuszy, w której z ról (aktor, reżyser, dyrektor) czuje się najlepiej, o wyższości teatru nad filmem, o mistrzostwie i rzemiośle w pracy aktora i roli przypadku w tym zawodzie, nauczaniu, które zapewnia nieśmiertelność, a także dlaczego na scenie woli pracować z kobietami. 18:10 NIEDZIELA Z... - KOLUMBOWIE - ODC. 1/5 - ŚMIERĆ PO RAZ PIERWSZY Serial wojenny, 54 min, Polska 1970 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Roman Bratny Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Jan Englert, Władysław Kowalski, Jerzy Matałowski, Krzysztof Machowski, Marek Perepeczko, Antonina Gordon - Górecka, Ryszarda Hanin, Piotr Pawłowski, Ignacy Machowski, Karol Strasburger, Jerzy Trela, Alicja Jachiewicz, Halina Golanko, Janusz Zaorski, Wiktor Grotowicz i inni Filmowa adaptacja najlepszej, zdaniem wielu krytyków, powieści Romana Bratnego - "Kolumbowie - rocznik 20", a właściwie jej dwóch pierwszych tomów. Serial Janusza Morgensterna opowiada o polskim ruchu oporu przeciw hitlerowskim okupantom, o młodzieży lat wojny, jej codziennym życiu i walce. Głównymi bohaterami są dwudziestoletni chłopcy, wplątani nagle w dramatyczną historię narodu i zmuszeni do podejmowania trudnych, nierzadko tragicznych decyzji. Z właściwą ich wiekowi fantazją, poświęceniem, ale i ze świadomością ogromu ryzyka i odpowiedzialności, podejmują nierówną walkę z wrogiem. Początkowo jest ona spontaniczna. Z czasem przeradza się jednak w zorganizowaną i dokładnie planowaną działalność dywersyjną. Wielką zaletą filmu jest to, że reżyser nie ograniczył się do ukazania swoich bohaterów tylko w pracy konspiracyjnej. Sporo miejsca poświęcił też mniej heroicznemu obliczu okupacji. Sugestywnie ukazał osobiste dramaty i rozterki Zygmunta, Jerzego, Kolumba, Niteczki, opowiedział o ich miłościach skażonych mrocznym cieniem wszechobecnej śmierci; o drobnych i większych radościach jakby na przekór nieludzkiej rzeczywistości; o ich mężnej postawie, kiedy przyszło oddać życie na szańcach powstania. Dzięki znakomitym kreacjom Jana Englerta, Władysława Kowalskiego i Jerzego Matałowskiego ich bohaterowie podbili współczesną widownię. Potrafili przemówić do niej językiem lat siedemdziesiątych, w niczym nie zubożając swej historycznej i literackiej wiarygodności. Stanisław Dygat tak charakteryzował ten fenomen na łamach "Ekranu": "Byłem wtedy młodzieżą i spotykałem się z Kolumbami. Z tymi"prawdziwymi"z epopei Bratnego i z filmu Morgensterna też. Nie było wtedy Niemena ani Brigitte Bardot. Ani beatu, ani autostopu, ani podróży międzyplanetarnych. Nie było swobody poruszania ani swobody obyczajów, ani telewizji. Była godzina policyjna, łapanki i huk salw karabinowych. Ale Kolumbowie szli na śmierć dlatego, że tak bardzo kochali życie. Kochali je tak samo, jak kocha je młodzież dzisiejsza i starali się wykorzystać każdy urok, który mogło ofiarować. Pod tym względem nie różnili się od młodzieży dzisiejszej... Morgenstern odkrył w"Kolumbach"nowe i szerokie możliwości, jakie daje polskiemu filmowi tematyka okupacyjna. To nieprawda, że ludzie mają dosyć tej tematyki. Mają jej dosyć w wersji sfałszowanej". Innym odkryciem Morgensterna było ukazanie losów Kolumbów bez pseudopatriotycznego zadęcia i sztucznego patosu. Bez świadomości, że uczestniczą w wielkim dziejowym wydarzeniu i że po latach historia uczyni z nich bohaterów. Ten klimat filmu doskonale oddaje autentyczny, krążący po okupacyjnej Warszawie wierszyk: "Pod Rostowem od krwi ślisko / A my idziem na boisko". Cynizm? Nie, raczej postawa obronna, wisielczy humor jako odtrutka na czyhającą za każdym rogiem możliwość łapanki i nieustanne poczucie zagrożenia. Są wreszcie "Kolumbowie" dalekim echem szkoły polskiej - nurtu naszej kinematografii, który wygasł z górą dziesięć lat przed premierą dzieła Morgensterna. Stało się tak głównie za sprawą powieści Bratnego, która ujrzała światło dzienne w chwili, gdy "szkoła polska" przeżywała swe najlepsze lata. Adaptacja Janusza Morgensterna, zarówno w wersji kinowej, jak i telewizyjnej, odniosła sukces. Reżyserska wizja powieści Bratnego przypadła do gustu widowni i krytyce. Dowodem jest m. in. wielokrotne wznawianie filmu zwłaszcza na małym ekranie. W pierwszym odcinku reżyser zaznajamia widza z głównymi bohaterami. Zygmunt, Kolumb, Jerzy i Siwy tworzą grupkę dywersyjną pod dowództwem pierwszego z nich. Pewnego dnia młodzi konspiratorzy otrzymują rozkaz przerzucenia tajnej drukarni w bezpieczne miejsce. Podczas akcji dochodzi do potyczki z hitlerowcami. W jej wyniku ginie Siwy. 19:20 TAMTE LATA, TAMTE DNI - JAN ENGLERT Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dziś odwiedzimy jednego z najwybitniejszych polskich aktorów, dyrektora artystycznego Teatru Narodowego w Warszawie, Jana Englerta. Poznamy kulisy początków jego kariery aktorskiej, role w filmach: "Kanał" oraz "Kolumbowie". 20:00 CZŁOWIEK, KTÓRY GAPIŁ SIĘ NA KOZY (THE MEN WHO STARE AT GOATS) Komedia, 89 min, USA/Wielka Brytania, 2009 Autor: Jon Ronson Reżyseria: Grant Heslov Scenariusz: Peter Straughan Aktorzy: George Clooney, Ewan Mcgregor, Jeff Bridges, Kevin Spacey, Nick Offerman Reporter po przejściach, Bob Wilton, podczas wojny w Iraku szuka tematu swojego życia. Niespodziewanie mężczyzna dostaje więcej, niż mógłby się spodziewać, kiedy podsłuchując korespondentów wojennych, poznaje agenta służb specjalnych, Lyna Cassady'ego. Dziennikarz wpada na trop eksperymentalnego oddziału wojskowego złożonego z żołnierzy posiadających rzekomo zdolności paranormalne. 23:00 WIĘCEJ NIŻ FIKCJA - KINO WEDŁUG GODARDA (GODARD CINEMA/ GODARD, SEUL LE CINEMA) Film dokumentalny, 100 min, Francja, 2022 Reżyseria: Cyril Leuthy Scenariusz: Cyril Leuthy Jean - Luc Godard nakręcił ponad 140 filmów. Po okresie Nowej Fali zajął się filmami zaangażowanymi społecznie. Dopiero po dłuższym czasie wrócił do filmów, w których eksperymentował z montażem, narracją i technologią wideo. Dokument opowiada o eksperymentach, porażkach, obsesjach i odkryciach, jakie zdarzały się w ciągu dziesięcioleci pracy Godarda. O współpracy z reżyserem opowiadają m. in. Nathalie Baye, Marina Vlady, Macha Meril i Hanna Schygulla. 00:55 NOC KRÓTKICH FILMÓW - JESTEM TUTAJ Film animowany, 14 min, Polska, 2020 Reżyseria: Julia Orlik Scenariusz: Julia Orlik Wykonawcy: Zdzisław Wardejn, Jan Jurkowski, Izabela Kuna Zdjęcia: Julia Orlik Krótki film animowany. Jestem tutaj! Chciałaby krzyknąć bohaterka, ale nie jest w stanie poprosić nawet o szklankę wody. Nie może też wstać, bo choroba przykuła ją do łóżka i uzależniła od innych. Doskonale za to słyszy wszystko, co jej bliscy mówią na temat jej stanu. Codzienność starszej kobiety dokumentuje nieruchoma kamera, skierowana prosto na jej twarz. Pozostali bohaterowie: mąż, córka, wnuki, lekarz czy ksiądz są tylko korowodem pojawiających się w kadrze nóg i wypowiadanymi w tle zdaniami. Przeszywająca opowieść o samotności w obliczu śmierci przedstawiona z perspektywy umierającej kobiety, choć ta nie wypowiada ani słowa. (źródło: filmpolski.pl) 01:25 KINO NOCNE - W KRĘGU ZŁA (LE CERCLE ROUGE) Film kryminalny, 128 min, Francja/Włochy, 1970 Reżyseria: Jean-Pierre Melville Lektor: Jan Szydłowski Aktorzy: Alain Delon, Bourvil, Gian Maria Volonte, Yves Montand, Francois Perier Film gangsterski francuskiego mistrza gatunku Jean - Pierre’a Melville’a. W obsadzie filmu same sławy: Alain Delon, Gian Maria Volont, Yves Montand i Bourvil. 03:55 REŻYSERZY S.VI - J LEE THOMPSON 10/10 SEZON 6 (J LEE THOMPSON 10/10 SEZON 6) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości J Lee Thompsona, reżysera m.in. filmów: "Kopalnie króla Salomona", "Złoto MacKenny" czy "Działa Navarony".