TVP Dokument                    Czwartek, 16.05.2024

05:30 WAJRAK NA TROPIE - EPOKA LODOWCOWA

Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2010
Reżyseria: Andrzej Załęski
Scenariusz: Adam Wajrak, Andrzej Załęski

Wysokie Tatry krajobrazem przypominają Spitsbergen albo Europę podczas ostatniego zlodowacenia. To ekstremalne, mało przyjazne środowisko, a mimo to przystosowały się do niego świstaki i kozice. Adam Wajrak wyrusza w wysokie góry w poszukiwaniu tych niezwykłych zwierząt. Nie zawsze jednak wszystko się udaje. By zrealizować ten program, Adam z ekipą ma zaledwie cztery dni, a przyroda jak wiadomo jest nieprzewidywalna. Wyprawa w czerwcu 2009 roku kończy się fiaskiem. Adam powraca w Tatry czternaście miesięcy później i tym razem udaje mu się zobaczyć świstaki i kozice.



06:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /98/

Reality show, 25 min, Polska, 2020
Reżyseria: Beata Szymańska
Scenariusz: Beata Szymańska

Przedstawiamy Wam Lilkę, pierwszą na świecie kangurzycę, która przeszła udaną operację usunięcia zaćmy z obydwu oczu. Lilka poznaje już swoich przyjaciół w stadzie, których do tej pory nigdy nie widziała, a mogła jedynie wyczuwać. W płockim ogrodzie zoologicznym spotykamy się z wężem boa, Xeną, której opiekun zdradzi wiele tajemnic tego gatunku. Np. dlaczego węże tak często wysuwają język? Ile mają zębów? Do czego Xenie potrzebna jest ruchoma tchawica? Poznacie też psią rodzinę z lisiej norki oraz sunię Sówkę. Zarówno porzucona rodzinka, jak i niepełnosprawna Sówka, obecnie podopieczni Fundacji Zwierzęca Polana, liczą na znalezienie ciepłego domu.



06:35 LEŚNI MOCARZE

Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2020
Reżyseria: Tomasz Ogrodowczyk, Michał Ogrodowczyk
Scenariusz: Mateusz Matysiak

Film dokumentalny opowiadający o drapieżnikach w naszych, polskich lasach. Tropem prawdziwych leśnych mocarzy biegnie ta opowieść. Głównymi bohaterami będą największe polskie drapieżniki. W poszukiwaniu śladów i tropów ich bytowania przemierzymy polskie puszcze z kalendarzem czterech pór roku w ręku. Z nieskrywaną dumą nazwaliśmy ich Wielką Leśną Piątką. Są to trzy największe ssaki drapieżne - niedźwiedź brunatny, wilk i ryś, oraz dwa największe ptaki szponiaste - orzeł przedni i bielik.



07:30 POŁUDNIOWA AFRYKA - CZĘŚĆ 3. DRAPIEŻCY Z KALAHARI
(SOUTH AFRICA 3. KILLERS OF THE KALAHARI)

Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2016
Reżyseria: Thomas Behrend
Scenariusz: Steven Zorn

Odcinek 3 prezentuje najwspanialszych drapieżców z Kalahari. Rozległe trawiaste obszary na północnych sawannach Południowej Afryki tworzą dla niego idealną arenę. Długonogie koty dorastają do wysokości 60 centymetrów. Znalezienie własnego terytorium może potrwać rok czy dwa. Roślinożerców na pustyni czekają inne wyzwania. Roślin jest mnóstwo, ale panuje konkurencja. Jednak dzięki zróżnicowanej wielkości ciała zwierzęta mogą się dzielić tym samym źródłem pokarmu. Najwyższe piętro roślinne przypada w udziale żyrafom. Zebry i gnu żerują na trawach, a guziec blisko ziemi. Pasmo Gór Smoczych rozciąga się po wschodniej stronie kraju. Potężne góry dochodzące do 3 tysięcy metrów tworzą barierę, która zatrzymuje chmury deszczowe nadciągające znad oceanu. Skutek jest taki, że za górami zostaje spragniona deszczu półpustynia. Na południowoafrykański płaskowyż Karru spada nie więcej niż 400 milimetrów deszczu rocznie. W szczycie sezonu letniego temperatura przekracza 40 stopni. Te spalone słońcem równiny wielkości Niemiec zajmują prawie jedną trzecią powierzchni południowej Afryki.



08:30 KARTOGRAFOWIE WSZECHŚWIATA
(COSMIC FLOWS, THE CARTOGRAPHERS OF THE UNIVERSE)

Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2018
Reżyseria: Franois - Xavier Vives

W tym filmie dokumentalnym poznamy wspaniałych naukowców, którzy zajmują się opisywaniem i odkrywaniem kosmosu. Któż nie popadł w zachwyt, podziwiając letnią nocą rozgwieżdżone niebo? Komu nie zawrócił w głowie widok Drogi Mlecznej przecinającej sklepienie niebieskie? Jak możemy pojąć swoje miejsce we wszechświecie w obliczu tej prawie niewyobrażalnej nieskończoności? Czy możemy się w nim zlokalizować? Ustalić swój adres w kosmosie? Wyobrazić sobie jego architekturę? Właśnie tym zajmują się nowi odkrywcy - astronomowie sporządzający mapy wszechświata. To kosmografowie. Ich celem jest zmierzenie i zmapowanie nieskończonej przestrzeni. Człowiek od zarania dziejów nieustannie przesuwa granice swojego poznania wszechświata. Podążając śladami XVI - wiecznych odkrywców, zrobili to astronomowie XX wieku i kontynuują te prace współcześni, tworząc nowe wykresy i mapy. Zmieniły się technologie, powstały spektakularne obserwatoria i teleskopy kosmiczne. Z Hawajów do Australii przez Republikę Południowej Afryki i Chiny, zapraszamy na spotkanie z niesamowitymi ludźmi i naukową przygodą, która zabierze nas do najwspanialszych miejsc na naszej planecie i w kosmosie. Jeden z tych zespołów, Cosmic Flows, opracował pierwszą, dynamiczną mapę supergromady, do której należy nasza galaktyka. To ważne odkrycie doprowadzi do wielu kolejnych.



09:35 PLANETA SKARBÓW - ODC. 3 BLISKI WSCHÓD
(PLANET OF TREASURES EP. 3 MIDDLE EAST)

Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020
Reżyseria: Gero Von Boehm

Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. 
Odc. 3 - "Bliski Wschód". Dawne imperia, pałace, meczety i legendarne place. Przed nami Isfahan, Persepolis, Teheran i Jazd w Iranie. Ale najpierw Wadi - Rum w Jordanii oraz pradawna nabatejska Petra wykuta w skale. Widoki zapierają dech w piersi. Nie jest to zwykła pustynia. Oto Wadi - Rum. Beduini żyją tu od 12 - tu tysięcy lat. Nabatejczycy przyszli do Petry z Jemenu. Surrealizm i absurd. Miasto wykute w skale po środku pustyni. Petra urosła w siłę, ponieważ leżała na przecięciu najstarszych szlaków handlowych. Wożono tędy kadzidło, mirrę i przyprawy takie, jak szafran, pieprz i cynamon. Wtedy były to rzeczy na wagę złota i przyczyniały do rozwoju handlu międzynarodowego. W oczach współczesnych Europejczyków Bliski Wschód to kraje prowadzące bulwersującą politykę, a zarazem kraina baśni i przepychu. Tak naprawdę znajdziemy tu zabytki wielkich cywilizacji oraz kultur jednoczonych i dzielonych przez religie. Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO, które jako jedyne przetrwały próbę czasu. Miejsca, które pamiętają świat pełen różnorodności, a niekiedy i tolerancji. Symbol przeszłości, ale może też nadzieja na lepszą przyszłość.



10:35 GORĄCA LINIA - WODA NA KARTKI

Reportaż, 23 min, Polska, 1985
Autor: Joanna Piotrowska

Reportaż o problemie braku wody pitnej w krakowskich mieszkaniach, z jakim musieli zmagać się mieszkańcy Krakowa przez niemal trzy lata. Do mieszkań nie była dostarczana woda przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągowo - Kanalizacyjne w Krakowie. Problemy mieszkańców i wodociągów spowodowane były wieloma czynnikami m.in. suszą, ostrymi zimami, nagłymi intensywnymi opadami deszczu. Największą przeszkodą w powrocie do normalności było zbyt duże zasolenie rzeki Wisły, która powinna być głównym źródłem poboru wody. Autorka reportażu sprawdza, jak żyje się mieszkańcom, z jakimi problemami muszą zmagać się na co dzień. Próbuje również ustalić, czy w najbliższym czasie można liczyć na to, że coś się zmieni.



11:05 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 9

Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022
Reżyseria: Maciej Kłobucki
Scenariusz: Tomasz Kępski, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański

W drugim sezonie programu "Polskie dziedzictwo" przybliżona zostanie widzom zapomniana historia polskiej spuścizny na Litwie, Łotwie oraz w Estonii. W tym odcinku wybierzemy się między innymi do Solecznik i Miednik Królewskich.



11:45 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 3 LUWR - NAJWIĘKSZE MUZEUM NA ŚWIECIE
(THE LOUVRE, BUILDING A SYMBOL / LE LOUVRE - UN MUSE PHARAONIQUE)

Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019
Reżyseria: Guenaelle Troly

Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. 
Odcinek 3 - "Luwr - największe muzeum na świecie". W sercu Paryża. 72 tysiące m2 powierzchni wystawienniczej w liczącym 800 lat pałacu. Komnaty są na miarę pałacu. Wielka galeria ma 460 metrów długości, a sala Denon 30 m. wysokości. Od średniowiecza po dwudziesty pierwszy wiek Luwr ewoluuje wraz ze zmieniającymi się ustrojami i stylami architektonicznymi. Zaspokajając ambicje władców, architekci stosują najnowocześniejsze techniki i nowatorskie materiały. Podobnie jak pierwotny zamek, Piramida staje się symbolem muzeum oraz dowodem technologicznego i architektonicznego mistrzostwa. Luwr to historia metamorfoz. Budowa znaczona rewoltami i tragediami. Oto kulisy tej architektonicznej przygody. Luwr odwiedza co roku 10 milionów gości. Przemierzają 14 kilometrów, podziwiając 40 tysięcy dzieł. Muzeum ma dwadzieścia dwie pary schodów ruchomych, 75 wind i 10 tysięcy stopni. Liczby te przyprawiają o zawrót głowy.



12:45 DZIENNIKI Z NIEBIESKIEJ SZKOŁY

Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2014
Reżyseria: Jędrzej Bączyk
Scenariusz: Jędrzej Bączyk

S. T. S. Fryderyk Chopin to żaglowiec. Pięćdziesiąt metrów pokładu, dwa maszty po czterdzieści metrów - wydaje się być całkiem dużym statkiem. Kiedy jednak grupa nieobytych z żeglarstwem licealistów ma na nim spędzić dwa miesiące, staje się ciasną klatką. Celem rejsu są Karaiby. Aby tam dopłynąć, należy pokonać Atlantyk; wprawdzie załoga zawodowa dowodząca statkiem to doświadczone wilki morskie, jednak dla młodych ludzi będzie to duże wyzwanie! Przy zmiennej pogodzie, nieprzystosowaniu do warunków morskich, natłoku obowiązków i osobistych ograniczeniach, młodzież będzie musiała się wykazać niesamowitą odpornością psychiczną i odwagą! Tym bardziej że na statku zorganizowane jest liceum, którego dyrektor skrajnie różni się od swoich uczniów, dzieci poznańskiej elity intelektualnej. Jest to bowiem bardzo wymagający były wojskowy. Rejs zaczyna się w Lizbonie. Zagubieni uczniowie wchodzą na statek i od razu spotykają się z całą skomplikowaną strukturą obowiązków, zadań, zakazów. Nie są w stanie przyswoić nazewnictwa morskiego, którego się od nich wymaga. Jeszcze w porcie są zmuszeni do przełamania strachu i wejścia na wysokie maszty. Już na tym etapie wyróżnia się trójka bohaterów: Daniel, Natalie i Tomek. Reprezentują oni różne podejścia do rejsu. Daniel, wysłany przez rodziców, zgarbiony, sepleniący, ma problemy z odnalezieniem się w grupie, jego sposobem na zaistnienie jest bycie ofiarą. Natalie to rozpieszczona księżniczka potrzebująca adoracji, sprytnie czarująca uśmiechem współtowarzyszy. Tomek to nastolatek potrzebujący stałego potwierdzania swojej męskości. Te postawy wobec grupy nie zdadzą jednak egzaminu na morzu. Dodatkowym czynnikiem wymuszającym ich zmianę jest dyrektor, który założył sobie, że podczas sześćdziesięciodniowego rejsu przeprowadzi czterdzieści dni lekcyjnych. Przy tutejszych warunkach graniczy to z cudem. W miarę trwania rejsu bohaterowie pokonują kolejno swoje słabości, zaczynają od nauki jedzenia, chodzenia, spania na rozkołysanym pokładzie, następnie przechodzą chorobę morską, która nie zwalnia ich od ciężkich obowiązków. Wstając na nocne alarmy, pracując w kuchni, permanentnie niewyspani przełamują ograniczenia własnego ciała. Jednak to konfrontacja z dyrektorem szkoły uczy ich, że najważniejszą nauką jest umiejętność działania w grupie. Tylko w ten sposób mogą osiągnąć swoje cele, wywalczyć odrobinę niezależności. Każda ze scen opowiada o nauce, jaką otrzymują młodzi uczniowie - od statku, od dyrektora od siebie nawzajem. Paradoksalnie, im więcej wysiłku wkładają w pokonanie przeszkód, tym większą osiągają satysfakcję, są dumniejsi, bardziej otwarci, dojrzalsi. O tym, jak bardzo zwartą stanowią grupę, uzmysławiają im święta Bożego Narodzenia na Atlantyku. Początkowo, kiedy dowiadują się, że nie będzie kontaktu z domem, są niezadowoleni. Kiedy jednak nadchodzi Wigilia, kapitan czyta fragment Ewangelii, śpiewają kolędy, obdarowują się prezentami, rozumieją, że stali się rodziną. Gdy udaje się wreszcie skontaktować z rodziną, odkrywają, jak trudno rozmawia się im z bliskimi, którzy ciągle traktują ich jak dzieci, jakimi faktycznie byli przed podróżą. Dopiero wtedy uzmysławiają sobie, jak bardzo dojrzeli. Daniel odnajduje kontakt z grupą, Natalie staje się jej liderem i znajduje miłość, Tomek przyznaje się do wrażliwej części swojej natury. Chociaż odjeżdżają, nie zapomną tej lekcji do końca życia.



13:50 KALAHARI, TWARDE PRAWO PUSTYNI - ODC. 1
(KALAHARI, LAND OF SECRET ALLIANCES EPISODE 1: INTO THE HEAT)

Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2022

Co by było, gdyby świat przyrody był mniej samolubny, niż początkowo sądziliśmy? Obserwując milczące sojusze, wzajemne usługi, tajne pakty i altruistyczne ofiary, ten dokument o dzikiej przyrodzie bada tajemnice współpracy zwierząt.



14:45 POŁUDNIOWA AFRYKA - CZĘŚĆ 4. PRZYGODA
(SOUTH AFRICA 4. DAS ABENTEUER (MAKING - OF))

Serial dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2016
Reżyseria: Thomas Behrend
Scenariusz: Steven Zorn

Odcinek 4 to ostatnia część opowieści i zarazem podsumowanie wyprawy. Południowa Afryka okazała się wyzwaniem dla filmowców telewizji Norddeutscher Rundfunk. Zamierzali sfilmować najciekawsze i najrzadsze zwierzęta. Celem były niezwykłe zdjęcia i opowieści o ich zwyczajach. Interesowały ich te największe i całkiem małe. Przemierzyli tysiące kilometrów przez południową część Afryki. Podróż zaczynała się u stóp Góry Stołowej w Kapsztadzie, barwnym i pełnym życia mieście, którego mieszkańcy stanowią kolorową mieszankę. Chcieli sfilmować nie tylko świat zwierząt, ale też różnorodne krajobrazy i formacje roślinne. To oznaczało długą podróż.



15:40 PASTEUR I KOCH - PASTEUR I KOCH, POJEDYNEK GIGANTÓW W ŚWIECIE DROBNOUSTROJÓW
(PASTEUR AND KOCH: THE RACE AGAINST MICROBES / UN DUEL DE GANTS DANS LE MONDE DES MICROBES)

Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018
Reżyseria: Olivier Julien
Scenariusz: Mathieu Schwartz

Opowieść o rywalizacji między Louisem Pasteurem i Robertem Kochem, która doprowadziła do punktu zwrotnego w historii medycyny. To mikroby okazują się winne epidemii. Oś nadzwyczajnego postępu stanowią, zdaniem Francuzów, prace Ludwika Pasteura. Albo okrycia Roberta Kocha, jak zapewniają Niemcy. Może obu? A jeśli u źródeł rewolucji leży ich pojedynek? Ludwik Pasteur, francuski chemik, autor słynnych prac o zarazkach i konserwacji wina. Pracując nad winem i piwem, odkrył, że za procesy fermentacji odpowiadają mikroorganizmy. Przeczuwa, że niewidoczne gołym okiem stworzonka odgrywają też inną, ważną rolę. Mogą wywoływać choroby. 1000 km od Arbois, w pruskim Wolsztynie, Robert Koch, 30 - letni Niemiec - młody, wiejski lekarz także zadaje sobie pytania. Interesuje się wąglikiem, który dziesiątkuje okoliczne stada. Całe godziny spędza w prowizorycznym laboratorium, nad mikroskopem, prezentem od żony. Szuka przyczyny śmiertelnej choroby. We krwi zakażonych zwierząt Koch odkrył niewielkie, wydłużone organizmy. Bakterie. Pierwszy raz w historii ludzkości, wiejski medyk wykazuje, że za chorobą stoją drobnoustroje. Koch jest oszołomiony swoim odkryciem. Pasteur postanawia powtórzyć doświadczenie Niemca, stosując własną metodę. Często zapomina się, że prace Pasteura wyglądałyby zapewne inaczej, gdyby nie Koch. I na odwrót.



16:45 PLANETA SKARBÓW - ODC. 4 AMERYKA ŁACIŃSKA
(PLANET OF TREASURES EP. 4 LATIN AMERICA)

Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020
Reżyseria: Gero Von Boehm

Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody.
Odc. 4 - "Ameryka Łacińska". Poznamy obiekty z listy dziedzictwa UNESCO. Oblicze tej ziemi to efekt pracy pradawnych kultur i europejskich konkwistadorów. Poznamy trudną historię Kuby oraz jej mieszkańców nietypowe podejście do życia. W Ekwadorze zbadamy spuściznę epoki kolonializmu. Następnie, półtora tysiąca kilometrów dalej, zajrzymy na Wyspy Galapagos. Odwiedzimy też zabytkową Hawanę, gdzie poznamy historię niewolnictwa. Najpierw Meksyk i starożytne światy Majów oraz Azteków. Tutaj, pośrodku dżungli, wyrastają ruiny Palenque Majów. Hiszpański podbój Ameryki Łacińskiej i Karaibów otwierał nowy rozdział. Miejscami wymierały całe populacje. Opresja i niewolnictwo były na porządku dziennym. Ruchy oporu i zrywy niepodległościowe pojawiały się co raz. Mimo to europejskie podboje dalej kształtowały tutejszą historię.



17:50 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 4 TAJEMNICE PAŁACU ELIZEJSKIEGO
(THE ELYSE PALACE, ARCHITECTURE OF POWER / L’ELYSE - LES SECRETS D’UN PALAIS)

Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2019
Reżyseria: Guenaelle Troly

Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. 
Odcinek 4 - "Tajemnice Pałacu Elizejskiego". To najważniejszy budynek Republiki Francuskiej. Siedziba szefa państwa, która od wieków gości - i olśniewa - największe międzynarodowe postaci. Ten klasycystyczny pałac w niczym nie przypomina fortecy zaawansowanej technologii. Od kadencji Valery’ego Giscarda d’Estaing pod wschodnim dziedzińcem znajduje się bunkier prezydenta i sztab dowodzenia Jupiter z systemem odstraszania nuklearnego. Jest wiele rzeczy objętych tajemnicą. W jaki sposób osiemnastowieczny pałac stał się nowoczesnym kompleksem dwudziestego pierwszego wieku? Jak został zmodernizowany i przystosowany do wymagań władzy i bezpieczeństwa szefa państwa? Oto historia najważniejszego pałacu Francji.



18:55 HISZPAŃSKIE LATA AVY GARDNER
(AVA GARDNER, THE GIPSY OF HOLLYWOOD)

Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2017
Reżyseria: Sergio G. Mondelo

Film opowiada o burzliwym życiu Avy Gardner, amerykańskiej supergwiazdy filmowej, symbolu seksu lat 40. i 50. Aktorka u szczytu sławy porzuciła blichtr i przepych Hollywood, osiadając w zubożałej i zacofanej Hiszpanii pod dyktaturą generała Franco. Film zgłębia psychologiczne i emocjonalne dziwactwa gwiazdy, jej burzliwe życie miłosne i wybory, które na zawsze zmieniły jej życie, karierę i miłość.



20:00 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 2 NOC GNIEWU
(THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA)

Film dokumentalny, 46 min, Ukraina, 2020
Reżyseria: Sergij Łysenko

Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nie prezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje, oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła.



21:05 HAKERZY - NOWI ŻOŁNIERZE CHIN
(CHINA’S HACKER ARMY / LES NOUVEAUX SOLDATS DE LA CHINE)

Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021
Reżyseria: Thomas Lafarge

Film dokumentalny o hakerach z Chin. Niewiele osób było zaskoczonych, kiedy Microsoft oskarżył chińskich hakerów wspieranych przez państwo o wejście na ich serwery w celu zaatakowania co najmniej 60 000 globalnych użytkowników. Był to jeden z ostatnich z serii chińskich cyberataków. Chiny odpowiadają za 80% przypadków szpiegostwa gospodarczego, z którym mieliśmy do czynienia w Departamencie Sprawiedliwości od uchwalenia stosowanych ustaw w latach 90 - tych. Chiny twierdzą, że tylko starają się ukraść zagraniczne technologie. Pierwsze chińskie ataki hakerskie zostały wywołane dwoma międzynarodowymi wydarzeniami. W 1999 - tym roku, w nocy z 7 - ego na 8 - y maja, podczas operacji NATO w Jugosławii, amerykańskie rakiety zniszczyły chińską ambasadę w Belgradzie. Rosną obawy o bezpieczeństwo i doprowadziły do zakazu lub ograniczenia dostępu Huawei do sieci 5G w wielu krajach, w tym w Ameryce, Wielkiej Brytanii i Australii. "Istnieją dwa rodzaje dużych firm: te, które zostały zhakowane przez Chińczyków, i te, które nie wiedzą, że zostały zhakowane przez Chińczyków" - twierdził w 2014 r. dyrektor FBI James Comey. Chiny mają już największą na świecie sieć nadzoru, wykorzystują technologie do podporządkowania mniejszości, cenzurowania treści i szpiegowania dysydentów. Przez dziesięciolecia zachodni przywódcy chcieli wierzyć, że wzrost gospodarczy Chin nie stanowi zagrożenia dla innych krajów. Ten kraj jest regularnie wymieniany jako źródło numer jeden cyberataków. To niekończąca się bitwa o wpływy gospodarcze i geopolityczne. Dyskretne starcie, które dotyka nas wszystkich. Internet i wszystkie urządzenia do niego podłączone są terenem wojny, w której każdy chwyt jest dozwolony. W tej wojnie od niedawna główne skrzypce grają Chiny. Ich cel: do 2049 - ego roku, czyli do setnej rocznicy Republiki Ludowej, stać się największą światową potęgą. By to osiągnąć, Chiny muszą być mistrzami w sztuce nowoczesnego szpiegowania.



22:10 ZDROWIE I DŁUGOWIECZNOŚĆ
(HEALTH! LONGEVITY!)

Film dokumentalny, 41 min, Szwajcaria, 2022
Reżyseria: Olivier Paul

Film dokumentalny o długowieczności. Co sprawia, że z upływem lat chodzimy wolniej i mamy gorszą pamięć? Czy starzenie się jest nieuniknione? Czy przyszłe pokolenia będą się starzeć lepiej? Czy da się uniknąć przewlekłych chorób i bólu? Zachować sprawność narządów? Co możemy zrobić, by spowolnić starzenie biologiczne, a nawet je zatrzymać lub odwrócić? Co dzieje się z naszymi komórkami i genami w tym procesie? Na całym świecie naukowcy śledzą te mechanizmy w poszukiwaniu sekretu długowieczności. Starzenie się bez chorób to marzenie, które być może się spełni. Czy poszukiwany przez wszystkie laboratoria farmaceutyczne eliksir młodości będzie pochodził z programowania epigenetycznego, z telomerów, czy z Urolityny A, cząsteczki usprawniającej mitofagię? Lub ze wszystkich tych dróg razem wziętych, których tajniki ujawnia ten film? Dzięki dużej liczbie stulatków Szwajcaria przoduje w badaniach nad degeneracją komórek. Dowiemy się o najnowszych odkryciach naukowców przesuwających granice długowieczności. Poznamy kilkoro niezwykłych stulatków.



23:05 NAUKA CHODZENIA

Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2016
Reżyseria: Marcin Kopeć
Scenariusz: Marcin Kopeć

Główny bohater filmu to postać wielowymiarowa, gangster, który stara się być dobrym człowiekiem. W jego przypadku nie jest to jednak łatwe. Całe dotychczasowe życie sprawiał cierpienie innym i wzbudzał w ludziach strach. 45 - letni Piotr, były członek warszawskiej mafii, po wyjściu z więzienia próbuje ułożyć sobie życie od nowa. Jak twierdzi, pragnie odpokutować za grzechy przeszłości, podejmując pierwszą legalną pracę w hospicjum. Widz obserwuje bohatera, który stawia pierwsze kroki w normalnym społeczeństwie, przełamuje swoje wewnętrzne i zewnętrzne blokady, walczy ze słabością. Pod koniec filmu pozostajemy z pytaniem: czy Piotr dostosuje się do swojego nowego życia opartego na innych wartościach niż te dotychczas wyznawane, czy jego przemiana będzie trwała?



00:05 ...A CHCIAŁAM BYĆ TYLKO AKTORKĄ...

Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1985
Reżyseria: Marian Kubera
Scenariusz: Marian Kubera

Film biograficzny. Opowieść o życiu Jadwigi Boryty - Nowakowskiej - aktorki, która swą karierę rozpoczynała jeszcze w epoce filmu niemego. Pierwszym, w którym wystąpiła, był "Huragan" w reżyserii Józefa Lejtesa. Jej opowieść sięga czasów dzieciństwa na Ukrainie w majątku rodziców. Opowiada o wojnie polsko - bolszewickiej, w której brali udział wszyscy trzej bracia aktorki. Jednym z nich był późniejszy znany aktor i reżyser Zbigniew Sawan. Bohaterka opowiada o pracy w filmie, ukończeniu PIST - u pod kierunkiem Zelwerowicza, pierwszych sezonach pracy w teatrze i o wybuchu wojny, który przerwał jej aktorską karierę. W czasie wojny działała w ZWZ, potem w AK. Mówi o dramatycznych przeżyciach, których doznała jako wywiadowca AK, na tyłach wojsk niemieckich na Ukrainie. Po wojnie Jadwiga Boryta pracowała w PCK przy ekshumacji zwłok poległych w Warszawie. Była inicjatorem ekshumacji palmirskich i powstania tam cmentarza. Całe swoje powojenne życie poświęciła pracy społecznej. A chciała być tylko aktorką... 
Program zrealizowano w sierpniu 1995 roku. Jadwiga Boryta - Nowakowska zmarła 21 września 1995 roku, mając 87 lat.



01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KAPELAN POLSKI WALCZĄCEJ ODC. 263

Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022
Autor: Adam Sikorski
Wykonawcy: Artur Kalicki

"Kapelan Polski Walczącej"

Jest taki niezwykły sztych z roku 1863 przedstawiający kapłana w szatach liturgicznych, który z uniesionym w ręku krzyżem prowadzi oddział powstańczy przez ciasną zabudowę jakiegoś miasta. Obraz funkcjonuje bez podpisu, w różnych miejscach, jako ilustracja ogólna postawy wielu kapłanów w Powstaniu. Wiemy jednak, że w ilustracjach prasowych tamtego czasu zawsze zalążkiem pracy grafika było konkretne wydarzenie i konkretna postać - rozpoczęliśmy więc szczegółowe poszukiwania. I tak dotarliśmy do postaci niezwykłej acz zapomnianej - księdza Serafina Szulca, kapelana oddziału Apolinarego Kurowskiego, później całego zgrupowania powstańczego Dionizego Czachowskiego. Ruszymy tym śladem, poczynając od Sosnowca, a przy okazji opowiemy o gromadzie pasjonatów historii skupionych wokół Forum dla Zagłębia. Starają się w swoim środowisku popularyzować i historię Powstania, i innych ważnych wydarzeń narodowych. Praca to trudna, bo dla całych pokoleń Polaków dyspozycyjni historycy PRL malowali obrazy Zagłębia jako kolebki komunizmu. Prawda jest jednak zupełnie inna, z tym że trzeba o nią powalczyć.



01:40 WIECZNY TUŁACZ

Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2011
Reżyseria: Grzegorz Królikiewicz
Scenariusz: Grzegorz Królikiewicz
Wykonawcy: Tadeusz Jaworski

Bohaterem filmu jest Tadeusz Jaworski, reżyser filmów dokumentalnych. Ocalały z holokaustu, a potem student reżyserii w szkole filmowej; na przemian idący ku sukcesom albo ku barierom, jakie stawiano ludziom nieugiętym i o czystym sumieniu. W latach 50. był związany z łódzką Wytwórnią Filmów Oświatowych, w latach 60. z Wytwórnią Filmów Dokumentalnych w Warszawie. W połowie lat 60. wyreżyserował kilka spektakli Teatru TV. W roku 1968 rozpoczął pracę nad swoim debiutem fabularnym. Miała to być ekranizacja sztuki Stanisława Grochowiaka "Partita na instrument drewniany". Po wydarzeniach Marca '68 prace na planie decyzją władz zostały przerwane. W roku 1969 wyemigrował do Kanady, gdzie m.in. w roku 1972 zrealizował film "Selling Out", rok później nominowany do Oscara w kategorii: krótki film dokumentalny. 



02:40 TRZY ROZMOWY O ŻYCIU

Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2016
Reżyseria: Julia Staniszewska
Scenariusz: Julia Staniszewska
Zdjęcia: Kacper Lisowski, Adam Palenta, Tomasz Wolski

Trudna i bolesna rozmowa matki i córki. Matka - lekarka, wierząca i praktykująca katoliczka. Córka - agnostyczka, jej dzieci przyszły na świat dzięki metodzie in vitro. Jej matka kocha swoje wnuki, ale nie akceptuje tej metody. Córka marzy, że matka zmieni swoje przekonania. Matka jest rozdarta między miłością do córki i wnuków a dogmatami Kościoła. Chciałaby, żeby córka spróbowała ją zrozumieć. Film próbuje zrozumieć je obie. Pierwszy dokument, Studio Munka.