TVP Dokument Piątek, 17.05.2024 05:30 WAJRAK NA TROPIE - NA JAGODY ROŚLINOŻERNY DRAPIEŻNIK Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2010 Reżyseria: Andrzej Załęski Scenariusz: Adam Wajrak, Andrzej Załęski Poszukiwanie niedźwiedzi na Alasce jest na pewno fascynujące, ale też banalne. Niedźwiedź w Tatrach pośród tabunów turystów to dopiero coś. Dzięki współpracy z Tatrzańskim Parkiem Narodowym Adam Wajrak może zabrać nas w podróż śladami tego największego lądowego drapieżnika Europy, a śladów zostawia wiele. Przede wszystkim odchody, z których naukowcy dowiadują się m. in. o ich diecie. I tu niespodzianka: latem i jesienią żywią się głównie borówkami zwanymi jagodami. Niedźwiedzie zostawiają na niektórych drzewach swój zapach i sierść, ocierając się o nie i znacząc je pazurami. Czy resztki zabitego jelenia to też ich ślad? Adam Wajrak postara się to wyjaśnić. 06:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /99/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska W Przemyślu, w Ośrodku Rehabilitacji Zwierząt Chronionych, dwa lata temu po raz pierwszy usłyszeliśmy "Budujemy Psią Wioskę!" I już jest! Jak wygląda życie w Psiej Wiosce, dlaczego to miejsce jest takie ważne, zarówno dla zwierząt przygotowywanych do adopcji, jak i dla ich opiekunów? Poznajcie mieszkańców Psiej Wioski, a wśród nich psiaki - Biszkopta i Spinkę. Kot DJ, poza niezwykłym imieniem, ma też niezwykłe losy. Ma szczęście, że trafił pod opiekę lekarzy z ośrodka w Przemyślu. Kolejka oczekujących na DJ’a to - bagatela - 30 osób! Z niecierpliwością czekamy, aż DJ będzie gotowy do zamieszkania w nowym domu i jesteśmy ciekawi, który ostatecznie go przyjmie. 06:35 KALAHARI, TWARDE PRAWO PUSTYNI - ODC. 1 (KALAHARI, LAND OF SECRET ALLIANCES EPISODE 1: INTO THE HEAT) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2022 Co by było, gdyby świat przyrody był mniej samolubny, niż początkowo sądziliśmy? Obserwując milczące sojusze, wzajemne usługi, tajne pakty i altruistyczne ofiary, ten dokument o dzikiej przyrodzie bada tajemnice współpracy zwierząt. 07:35 POŁUDNIOWA AFRYKA - CZĘŚĆ 4. PRZYGODA (SOUTH AFRICA 4. DAS ABENTEUER (MAKING - OF)) Serial dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2016 Reżyseria: Thomas Behrend Scenariusz: Steven Zorn Odcinek 4 to ostatnia część opowieści i zarazem podsumowanie wyprawy. Południowa Afryka okazała się wyzwaniem dla filmowców telewizji Norddeutscher Rundfunk. Zamierzali sfilmować najciekawsze i najrzadsze zwierzęta. Celem były niezwykłe zdjęcia i opowieści o ich zwyczajach. Interesowały ich te największe i całkiem małe. Przemierzyli tysiące kilometrów przez południową część Afryki. Podróż zaczynała się u stóp Góry Stołowej w Kapsztadzie, barwnym i pełnym życia mieście, którego mieszkańcy stanowią kolorową mieszankę. Chcieli sfilmować nie tylko świat zwierząt, ale też różnorodne krajobrazy i formacje roślinne. To oznaczało długą podróż. 08:25 PASTEUR I KOCH - PASTEUR I KOCH, POJEDYNEK GIGANTÓW W ŚWIECIE DROBNOUSTROJÓW (PASTEUR AND KOCH: THE RACE AGAINST MICROBES / UN DUEL DE GANTS DANS LE MONDE DES MICROBES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Olivier Julien Scenariusz: Mathieu Schwartz Opowieść o rywalizacji między Louisem Pasteurem i Robertem Kochem, która doprowadziła do punktu zwrotnego w historii medycyny. To mikroby okazują się winne epidemii. Oś nadzwyczajnego postępu stanowią, zdaniem Francuzów, prace Ludwika Pasteura. Albo okrycia Roberta Kocha, jak zapewniają Niemcy. Może obu? A jeśli u źródeł rewolucji leży ich pojedynek? Ludwik Pasteur, francuski chemik, autor słynnych prac o zarazkach i konserwacji wina. Pracując nad winem i piwem, odkrył, że za procesy fermentacji odpowiadają mikroorganizmy. Przeczuwa, że niewidoczne gołym okiem stworzonka odgrywają też inną, ważną rolę. Mogą wywoływać choroby. 1000 km od Arbois, w pruskim Wolsztynie, Robert Koch, 30 - letni Niemiec - młody, wiejski lekarz także zadaje sobie pytania. Interesuje się wąglikiem, który dziesiątkuje okoliczne stada. Całe godziny spędza w prowizorycznym laboratorium, nad mikroskopem, prezentem od żony. Szuka przyczyny śmiertelnej choroby. We krwi zakażonych zwierząt Koch odkrył niewielkie, wydłużone organizmy. Bakterie. Pierwszy raz w historii ludzkości, wiejski medyk wykazuje, że za chorobą stoją drobnoustroje. Koch jest oszołomiony swoim odkryciem. Pasteur postanawia powtórzyć doświadczenie Niemca, stosując własną metodę. Często zapomina się, że prace Pasteura wyglądałyby zapewne inaczej, gdyby nie Koch. I na odwrót. 09:30 PLANETA SKARBÓW - ODC. 4 AMERYKA ŁACIŃSKA (PLANET OF TREASURES EP. 4 LATIN AMERICA) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 4 - "Ameryka Łacińska". Poznamy obiekty z listy dziedzictwa UNESCO. Oblicze tej ziemi to efekt pracy pradawnych kultur i europejskich konkwistadorów. Poznamy trudną historię Kuby oraz jej mieszkańców nietypowe podejście do życia. W Ekwadorze zbadamy spuściznę epoki kolonializmu. Następnie, półtora tysiąca kilometrów dalej, zajrzymy na Wyspy Galapagos. Odwiedzimy też zabytkową Hawanę, gdzie poznamy historię niewolnictwa. Najpierw Meksyk i starożytne światy Majów oraz Azteków. Tutaj, pośrodku dżungli, wyrastają ruiny Palenque Majów. Hiszpański podbój Ameryki Łacińskiej i Karaibów otwierał nowy rozdział. Miejscami wymierały całe populacje. Opresja i niewolnictwo były na porządku dziennym. Ruchy oporu i zrywy niepodległościowe pojawiały się co raz. Mimo to europejskie podboje dalej kształtowały tutejszą historię. 10:30 AMBICJE PO POLSKU Reportaż, 32 min, Polska, 1971 Autor: Hanna Kloza, Andrzej Pasierski, Piotr Załuski Scenariusz: Włodzimierz Rosiński, Ignacy Rutkiewicz Zdjęcia: Jerzy Pyrkosz Jest październik 1971 roku. We wrocławskich Zakładach Elektronicznych ELWRO dobiegają końca ostatnie próby techniczne jednego z pierwszych egzemplarzy nowej maszyny cyfrowej "Odra 1325". Jest to pierwsza polska elektroniczna maszyna licząca trzeciej generacji, skonstruowana w technice układów scalonych, przygotowana technologicznie do przemysłowego montażu. W ten sposób wrocławska i zarazem polska elektronika ma szansę przekroczyć ważny próg rozwojowy, tym samym przyśpieszając kroku w pogoni za rytmem światowego przemysłu komputerowego. W niniejszym reportażu kamera telewizyjna zarejestrowała wspomniane próby techniczne, poprzedzające wprowadzenie do produkcji najmłodszego przedstawiciela komputerowej rodziny "Odra". Oprócz tego realizatorzy programu przeprowadzili wywiady z zasłużonymi pracownikami ELWRO - konstruktorami, elektronikami i matematykami w jednej osobie, tj.: z mgr. inż. Janem Markowskim, mgr. inż. Andrzejem Niżankowskim, inż. Bronisławem Piwowarem i mgr. inż. Andrzejem Zasadą. Dzięki tym rozmowom udało się m.in. przybliżyć 12 - letnią wówczas historię tego przedsiębiorstwa, przedstawić i pokrótce omówić procesy powstawania maszyn cyfrowych, a także wskazać przyczyny, które w dalszym ciągu blokują pełny rozwój przemysłu informatycznego w Polsce. Na szczęście, dzięki polskim ambicjom wybitnych konstruktorów z ELWRO, pionierów informatyki w naszym kraju, znaczną część problemów udaje się przezwyciężyć. 11:15 POLSKIE DZIEDZICTWO S.II - SEZON 2 ODC. 10 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Tomasz Kępski, Bartosz Kucharski, Kamil Szymański W drugim sezonie programu "Polskie dziedzictwo" przybliżona zostanie widzom zapomniana historia polskiej spuścizny na Litwie, Łotwie oraz w Estonii. W tym odcinku poznamy posiadłości rodu Komarów. 11:45 OKNO Film dokumentalny, 3 min, Polska, 1979 Reżyseria: Piotr Andrejew Scenariusz: Piotr Andrejew Film Andrejewa to dokumentalna rejestracja pierwszych lekcji czytania alfabetu Braille'a dla niewidomych dzieci w Zakładzie dla Niewidomych w Laskach pod Warszawą. Twórca chciał uchwycić moment satysfakcji na twarzy dziecka w momencie, gdy zaczyna rozumieć czytany tekst. Zastąpił on sylaby czytanego słowa dźwiękami muzyki, które układają się w finale filmu w melodię. Uważna kamera Wichłacza oraz montaż Marii Mastalińskiej zrobiły z "Okna" krótki, konsekwentnie opowiedziany film dokumentalny. I Nagroda w Konkursie "Mein Fenster" (Moje okno) na 25 - lecie istnienia Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Oberhausen (Westdeutsche Kurzfilmtage, Oberhausen, 1979) a także Dyplom Honorowy Jury za "Odkrywcze użycie formy filmowej" na Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Tampere (1981). 11:50 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 4 TAJEMNICE PAŁACU ELIZEJSKIEGO (THE ELYSE PALACE, ARCHITECTURE OF POWER / L’ELYSE - LES SECRETS D’UN PALAIS) Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. Odcinek 4 - "Tajemnice Pałacu Elizejskiego". To najważniejszy budynek Republiki Francuskiej. Siedziba szefa państwa, która od wieków gości - i olśniewa - największe międzynarodowe postaci. Ten klasycystyczny pałac w niczym nie przypomina fortecy zaawansowanej technologii. Od kadencji Valery’ego Giscarda d’Estaing pod wschodnim dziedzińcem znajduje się bunkier prezydenta i sztab dowodzenia Jupiter z systemem odstraszania nuklearnego. Jest wiele rzeczy objętych tajemnicą. W jaki sposób osiemnastowieczny pałac stał się nowoczesnym kompleksem dwudziestego pierwszego wieku? Jak został zmodernizowany i przystosowany do wymagań władzy i bezpieczeństwa szefa państwa? Oto historia najważniejszego pałacu Francji. 12:55 ZDROWIE I DŁUGOWIECZNOŚĆ (HEALTH! LONGEVITY!) Film dokumentalny, 41 min, Szwajcaria, 2022 Reżyseria: Olivier Paul Film dokumentalny o długowieczności. Co sprawia, że z upływem lat chodzimy wolniej i mamy gorszą pamięć? Czy starzenie się jest nieuniknione? Czy przyszłe pokolenia będą się starzeć lepiej? Czy da się uniknąć przewlekłych chorób i bólu? Zachować sprawność narządów? Co możemy zrobić, by spowolnić starzenie biologiczne, a nawet je zatrzymać lub odwrócić? Co dzieje się z naszymi komórkami i genami w tym procesie? Na całym świecie naukowcy śledzą te mechanizmy w poszukiwaniu sekretu długowieczności. Starzenie się bez chorób to marzenie, które być może się spełni. Czy poszukiwany przez wszystkie laboratoria farmaceutyczne eliksir młodości będzie pochodził z programowania epigenetycznego, z telomerów, czy z Urolityny A, cząsteczki usprawniającej mitofagię? Lub ze wszystkich tych dróg razem wziętych, których tajniki ujawnia ten film? Dzięki dużej liczbie stulatków Szwajcaria przoduje w badaniach nad degeneracją komórek. Dowiemy się o najnowszych odkryciach naukowców przesuwających granice długowieczności. Poznamy kilkoro niezwykłych stulatków. 13:45 KALAHARI, TWARDE PRAWO PUSTYNI - ODC. 2 (KALAHARI, LAND OF SECRET ALLIANCES EPISODE 2: PUSHED TO THE LIMITS) Film dokumentalny, 50 min, Francja, 2022 Miniseria dokumentalna o tematyce przyrodniczej. Co by było, gdyby świat przyrody był mniej samolubny, niż początkowo sądziliśmy? Obserwując milczące sojusze, wzajemne usługi, tajne pakty i altruistyczne ofiary, ten cykl dokumentalny o dzikiej przyrodzie bada tajemnice współpracy zwierząt. 14:40 DZIKIE NIDERLANDY - KRAJ PONIŻEJ POZIOMU MORZA (WILD NETHERLANDS - A COUNTRY BELOW SEA LEVEL) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Hans Peter Kuttler Film dokumentalny o dzikiej przyrodzie Holandii. Niewiele krajów europejskich jest tak blisko związanych z morzem jak ten. Z linią brzegową o długości 2000 km. , a prawie połowa leży poniżej poziomu morza. Bez ochrony Holandia zostałaby całkowicie zalana przez Morze Północne. Ale Holendrzy są w swoim żywiole, jeśli chodzi o morze. Jeszcze sto lat temu pompowali wodę z nizin z powrotem do kanałów za groblami. Później zbudowali nowoczesne zapory przeciwpowodziowe i ogromne tamy, a nawet mozolnie odzyskali duże obszary z bezlitosnego morza. Stworzyli krainę, gdzie walczą dzikie konie, a lisy budują swoje nory. Holandia jest pełna zdumiewającej przyrody, od fok i warzęch, jeleni i danieli, błotniaków bagiennych, po bobry, a nawet wydry. A wszystko to w jednym z najgęściej zaludnionych krajów Europy. 15:45 MONAKO - MONAKO - TECHNOLOGICZNE WYZWANIE (LEGENDARY LANDMARKS / MONACO, L’EXTENSION DE TOUS LES DFIS) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2016 Reżyseria: Stephane Salle De Chou, Simon Viguie W księstwie Monako wszystkie oczy kierują się na niezwykły plac budowy. Roboty toczą się na morzu. Prace nad projektem trwały pięć lat. Zobaczymy jak powstaje L’Anse du Portier. Z Morza Śródziemnego wyłania się dzielnica o powierzchni 6 hektarów. Co 10 lat księstwo potrzebuje kolejnych 350 tysięcy metrów kwadratowych. To tyle co 50 boisk do piłki nożnej. Jak narodził się ten projekt? W jaki sposób uwzględnia środowisko morskie i strefy wrażliwe? Jakie zaskakujące narzędzia umożliwiły prowadzenie prac? Inżynierowie, architekci i biolodzy opowiedzą o niewiarygodnej przygodzie. To pomysł księcia Monako, Alberta II. Szalony sen realizowany przez ludzi, których nic nie zatrzyma. Monako. Państwo miasto, które słynie z bogactwa, pięknych budowli architektonicznych i mnóstwa atrakcji. Położone na skale o powierzchni 2 km. kwadratowych słynie z ciasnoty. Gęstość zaludnienia wynosi tu 18 tysięcy osób na metr kwadratowy. Dwa razy więcej od Nowego Jorku! To jeden z najgęściej zaludnionych obszarów świata. Monako powinno co dekadę zwiększać powierzchnię o 350 tyś m. kwadratowych. Czy to się uda? 16:45 PLANETA SKARBÓW - ODC. 5 EUROPA (PLANET OF TREASURES EP. 5 EUROPE) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 5 - "Europa". W Hiszpanii przejdziemy szlakiem świętego Jakuba do Santiago di Compostela, we Francji odwiedzimy Paryż, w Niemczech zajrzymy w dolinę Renu do twórców organów i zwiedzimy zabytki z okresu rewolucji przemysłowej w Volklingen. Jednak podróż zacznie się od Wenecji. Otrzymaliśmy specjalną zgodę na przelot. Oglądając to miasto z lotu ptaka, zaczynamy rozumieć, czemu stanowi ono symbol naszego dziedzictwa. Wielkie place, pałace i kościoły na brzegach kanałów. Piękna architektura i sztuka. Lecz bez morza nic by z tego nie było. Europa to kontynent w ciągłym ruchu. Otaczające go wody zawsze grały tu ważną rolę. Europejczycy ciągle podróżowali. Europejska różnorodność nie ma sobie równych. Jej bogata kultura zrodzona w toku burzliwej historii wpływa na rozwój całego świata. Dlatego Europejczycy powinni o nią zadbać. Jednak skarby Europy to nie tylko przeszłość. Zjednoczona Europa tworzy nową historię, a jej dziedzictwo należy utrwalać dla przyszłych pokoleń. 17:50 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 5 HOTEL DE CRILLON - ODRODZENIE MITU (HOTEL DE CRILLON: THE RENAISSANCE OF A PARIS LANDMARK) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach Francji. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. Odcinek 5 - "Hotel de Crillon - odrodzenie mitu". Ten piękny budynek w Paryżu to legenda. Wybudowany został w 1758 r. jako rezydencja dla księcia de Crillon. W 2013 r. został zamknięty na kilka lat, gdyż był w opłakanym stanie i wymagał gruntownego remontu. Zaplanowano, że po odnowieniu będzie jednym z najbardziej luksusowych hoteli na świecie. Zobaczymy, jak wszystko zostało przemyślane w najdrobniejszych szczegółach. Towarzyszymy pokojówkom, kucharzom, kwiaciarzom i dekoratorom. Dzieła sztuki. Współczesne litografie. Cenne tkaniny. Zajrzymy tam, gdzie innym nie wolno, by śledzić odrodzenie tego zabytku. Hotel de Crillon otrzymuje finalnie status luksusowego. To miejsce tchnie historią i Paryżem. To znaczy, że trzeba było nawiązać do francuskiej sztuki życia, która łączy w sobie gastronomię, rzemiosło, piękno i architekturę. 18:55 PIERRE CARDIN - PAZUR NOWOCZESNOŚCI (PIERRE CARDIN. A FIGURE OF MODERNITY / PIERRE CARDIN - LA GRIFFE DE LA MODERNIT) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Isabelle Szumny Scenariusz: Sophie Kurkdjian Filmowa, dokumentalna historia życia Pierre'a Cardina. To opowieść o jednym z najbardziej kontrowersyjnych francuskich projektantów mody, który od nieszczęśliwego dziecka, później jako włoski uchodźca, doszedł swoją ciężką pracą do wyjątkowego artystycznego i ekonomicznego sukcesu. To historia człowieka, który siłą swojego talentu zbudował imperium, wstrząsając skodyfikowanym światem Haute Couture, aby przejść przez niesamowite zmiany ostatnich 70 lat naszej historii. Był znany z awangardowego stylu, preferował geometryczne kształty i motywy. Jego imię i nazwisko stało się marką dla setek produktów. Ale Pierre Cardin to także tajemniczy mężczyzna, który mimo wspaniałych przyjaźni i namiętnych romansów zawsze był niezwykle dyskretny w swoim życiu prywatnym. Był uznawany za najstarszego żyjącego projektanta mody, a zarazem najdłużej pracującego w zawodzie. Do końca życia rysował, tworzył, wymyślał, myśląc o jedynej rzeczy, która go interesowała: o przyszłości. Cardin zbudował imperium siłą woli i talentu. W latach 90 - tych był jednym z pięciu najbardziej znanych Francuzów na świecie. Po raz pierwszy całe jego życie zobaczymy w tym dokumencie pełnym archiwaliów, niepublikowanych obrazów i chińskich rysunków, których jest autorem. A to wszystko zaczerpnięte ze świata wielkiego projektanta mody. Zmarł 29 grudnia 2020. 20:00 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 3 BEZ EUFORII (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 48 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. Odc. 3 - "Bez euforii". 21 sierpnia rozpoczął się wiadomościami o zabitych w Moskwie. W rosyjskim Białym Domu przez całą noc oczekiwano szturmu, ale coś poszło nie tak. Rozmowa między sekretarzem stanu Giennadijem Burbulisem i szefem KGB ZSRR Władimirem Kriuczkowem odbyła się prawie o świcie. O piątej rano Kriuczkow kapituluje: Możecie spać spokojnie. Szturmu nie będzie. Ale ze spokoju nic nie wyszło. O świcie Moskwę obudził zgrzyt czołgów. Późniejsze śledztwo pokaże dokładną chronologię wydarzeń. Jazow wydał rozkaz "Stop" dwadzieścia minut po śmierci trzech obrońców rosyjskiego Białego Domu o godzinie pierwszej trzydzieści w nocy. O drugiej trzydzieści rozpoczęła się narada u Kriuczkowa na Łubiance. Jazow się na niej nie pojawił. Funkcjonariusze KGB i MSW doszli do wniosku, że się wystraszył. O świcie Kriuczkow odwołał operację Grom. 21:10 KRÓLEWSKIE DROGI INKÓW (THE ROYAL ROADS OF THE INCAS) Film dokumentalny, 58 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Jean Pierre Lavigne Film dokumentalny prezentujący powstanie największego imperium obu Ameryk. Kim oni byli? Skąd oni przyszli? I jak zjednoczyli ponad 200 grup etnicznych w jeden naród? Poprzez narrację historyczną i głosy ich potomków, odkrywamy fascynujący świat Tawantinsuyu, cztery części imperium Inków. Nasza podróż śledzi starożytne szlaki cywilizacji inkaskiej, powstanie dynastii Inków i ich dramatyczne spotkanie z obcymi najeźdźcami. Tenochtitlan, bajeczna stolica imperium Azteków. Po 18 latach panowania, król Montezuma Drugi umiera. Mimo odwagi jego wojowników, ginie trzysta tysięcy mieszkańców tej wyspy. Przyjaźń, którą oferował Hernan Cortes, była fałszywa i podstępna. W tym samym czasie w Nowym Świecie szczyt swego rozwoju osiągnęło imperium Inków. Tysiące mil dalej na południe Inkowie z Cuzco prowadzili podboje godne Cezara. U szczytu potęgi, w XVI w. , ich imperium było pięć razy większe od Europy. Od Chile po Ekwador liczyło dwa i pół miliona kilometrów kwadratowych, a jego władca miał osiem milionów poddanych. Inkowie pojawili się na andyjskiej scenie dość późno. Na długo przed nimi były tu inne cywilizacje. 22:20 FOR HEROES Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Paulina Ibek Scenariusz: Paulina Ibek Zdjęcia: Paulina Ibek, Maciej Dźwigaj, Łukasz Perkowski Łączy ich wspólna pasja - gra w koszykówkę. I to, że wszyscy poruszają się na wózkach inwalidzkich. Tworzą drużynę FOR HEROES KRAKÓW. Jedyną drużynę koszykówki na wózkach w Małopolsce. Opowieść o sile pasji, o woli walki, o męskości, ale także o tym, że w naszym życiu nic nie jest na pewno, bo tak naprawdę w ciągu kilku sekund wszystko może się zmienić. 23:20 SŁOWACJA - ZABICI KOCHANKOWIE (SLOVAKIA, THE MURDERED LOVERS / SLOVAQUIE - LES FIANCES ASSASSINES) Film dokumentalny, 53 min, Francja, 2021 Reżyseria: Camille Le Pomellec Film dokumentalny. 26 lutego 2018 r. w pewnym domu pod Bratysławą na Słowacji odkryto ciała 27 - letniego Jana Kuciaka i jego narzeczonej Martiny Kusnirovej. Jan, dziennikarz śledczy, miał opublikować wyniki dochodzenia, dotyczącego powiązań między przywódcami politycznymi kraju a Ndranghetą. Ujawnione pośmiertnie ustalenia śledztwa doprowadziły do dymisji ówczesnego premiera Ficy. 00:25 WSPOMNIJ MNIE Film dokumentalny, 47 min, Polska, 1989 Reżyseria: Marian Kubera Scenariusz: Marian Kubera Film poświęcony życiu i twórczości Mariana Hemara. Ukończył gimnazjum we Lwowie, następnie studiował na wydziałach medycznym i filozoficznym miejscowego uniwersytetu. Był popularnym autorem tekstów rewiowych, kabaretowych, szopek politycznych, komedii, przeróbek sztuk dramatycznych, a także poezji. Współpracował z warszawskimi teatrami rewiowymi; był kierownikiem literackim "Qui Pro Quo" (1929 - 31; z J. Tuwimem), "Cyrulika Warszawskiego" (1936 - 39), "Cyganerii Warszawskiej" (1933 - 34), "Wielkiej Rewii" (1934 - 36, z J. Tuwimem), był także kierownikiem artystycznym "Bandy" (1931 - 33, z J. Tuwimem i F. Jarossym). W latach 1933 - 34 wspólnie z S. Jaraczem i M. Modzelewską prowadził teatr Nowa Komedia. We wrześniu 1939 r. wyjechał z Polski. Przez Rumunię dotarł do Palestyny i Egiptu, współpracował tam z teatrem wojskowym Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, a także redagował odcinek polski w kairskim radiu. Od 1942 r. przebywał w Anglii, pracował w Biurze Opieki nad Żołnierzem. Po wojnie prowadził w Londynie kabaret Hemara. Współpracował z rozgłośnią Wolna Europa (od 1952 r. prowadził 15 - minutowy kabaret polityczny, nagrywany w londyńskim studio), a także z polskimi czasopismami emigracyjnymi. Był autorem sztuk dramatycznych (niektóre sporadycznie sam reżyserował). 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - PRZESTRZELE LAS MROCZNYCH TAJEMNIC ODC. 264 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Po latach poszukiwań udało się odnaleźć leśną mogiłę dwóch polskich rodzin zamordowanych przez Niemców za pomoc Armii Krajowej. Ich najbliżsi przez prawie siedem dziesięcioleci usiłowali odnaleźć miejsce egzekucji, pomógł dopiero georadar. Pogrzeb z honorami wojskowymi odbył się na cmentarzu w Jedwabnem. Chcemy widzom opowiedzieć historię tych dwóch rodzin. 01:55 TO TYLKO MARZENIA Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2014 Reżyseria: Jakub Michnikowski Pan Jan żyje w zniszczonym, drewnianym dworku na obrzeżach Łodzi. Dzień mija za dniem. Jego współlokatorami są dwa psy i mała myszka. Jedyne, co pozostało w życiu Pana Janka, to zamiłowanie do natury i marzenia. 02:30 W OSTATNIEJ CHWILI - O KOMIKSIE W PRL - U Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2011 Reżyseria: Mateusz Szlachtycz Scenariusz: Mateusz Szlachtycz, Szymon Holcman Zdjęcia: Mateusz Szlachtycz Muzyka: Robert Niziński Jakich znasz polskich bohaterów komiksowych? Odpowiedzi na to pytanie, zadane przez autora dokumentu o historii polskiego komiksu w PRL - u, świadczą o niemal kompletnej nieznajomości krajowych wydawnictw. Miejsce naszych rodzimych bohaterów zajęły bowiem zamerykanizowane postaci. Dorobek polskiej kultury komiksowej znajduje się w głębokiej defensywie, która będzie trwała tak długo, dopóki nie powstaną udane filmowe adaptacje komiksów. Tak jak to się dzieje we Francji, czego dowodem są choćby kolejne ekranizacje popularnej serii "Asterix". Ponieważ nigdy przedtem nie powstał ani jeden rzetelny film dokumentujący dokonania klasyków polskiej sztuki komiksu, twórca "W ostatniej chwili" niejako wypełnia tę lukę. Reżyser Mateusz Szlachtycz nakręcił dokument o historii komiksu w latach 50. , 60. , 70. , 80. aż do 90. W realizowanym w latach 2007 - 2011 filmie wykorzystał zarejestrowane rozmowy z klasykami polskiej sztuki komiksu, których oglądamy na ekranie, choć niektórych z nich dziś już nie ma wśród żywych. W filmie wystąpili: Henryk Chmielewski znany jako Papcio Chmiel - autor komiksów o "Tytusie, Romku i A'tomku", Grzegorz Rosiński - rysownik komiksowy i ilustrator o europejskiej sławie (m.in. seria '"Thorgal"), Bogusław Polch - m. in. rysownik serii o kapitanie Żbiku, Tadeusz Baranowski - m. in. autor serii o profesorku Nerwosolku, Szarlota Pawel - m. in. autorka serii "Kleks", rysownik Mieczysław Wiśniewski (1925 - 2006) - twórca serii o kapitanie Klossie, rysownik i scenarzysta Janusz Christa (1934 - 2008), m.in. twórca serii "Kajko i Kokoksz". Nie mogło zabraknąć w filmie komiksowych wspomnień z czasów Solidarności, o których opowiada Jacek Fedorowicz, autor komiksów z głównymi postaciami tamtych dni: Kuroniem, Wałęsą, Borusewiczem, Bugajem, Mazowieckim. Ponadto rysownik Bogusław Polch wspomina o komiksie "Martwe posągi" stworzonym do spółki z Maciejem Parowskim dokumentującym obalenie pomnika Dzierżyńskiego. Rozmowy z twórcami zostały wzbogacone o komentarze znawców tematu, historyków, teoretyków komiksu, wydawców. Wśród nich znaleźli się: Dobrosław Kobielski - dyr. Krajowej Agencji Wydawniczej w latach 70. , Krzysztof Teodor Toeplitz (1933 - 2010), Adam Rusek - historyk komiksu, Biblioteka Narodowa, Jerzy Szyłak - komiksolog, rysownik komiksowy młodszego pokolenia Przemysław Truściński i inni. Film jest bogato ilustrowany zdjęciami, dokumentami, rysunkami oraz animowanymi fragmentami omawianych komiksów. Tytuł dokumentu "W ostatniej chwili!" został zaczerpnięty z tytułu jednego z zeszytów o kapitanie Klossie.