TVP Historia                         Czwartek, 16.05.2024


Zmiany z dnia 01.05.2024
w stosunku do raportu z dnia 24.04.2024

(dodano pozycję programową)
06:05 LWÓW - MIASTO I LUDZIE NIEPODLEGŁEJ RZECZYPOSPOLITEJ - 2/9

Cykl reportaży, 19 min, Polska, 2018
Zdjęcia: TOMASZ SMYK

Odcinek 2 

W tym odcinku o nauce i naukowcach, a także ich tragicznych losach. Politechnika Lwowska, 
Uniwersytet Jana Kazimierza, Stefan Banach, kawiarnia Szkocka, Instytut Weigla pojawią się w tej 
części serii. Sekwencją otwierającą jest opowieść o Politechnice Lwowskiej. Prof. Bohdan Posatskyj 
z Wydziału Architektury opowiada o samym gmachu politechniki, który został zaprojektowany 
przez Juliana Zachariewicza wybitnego architekta lwowskiego. W auli prof. Posatskyj wskazuje 
na polichromie zaprojektowane przez Jana Matejkę, a obrazujące historię cywilizacji. 
Wiera Szerszniowa (przewodnik po Lwowie, nauczycielka historii). Opowiada o szkole matematyków, 
szkole historycznej oraz szkole medycznej. Kawiarnia Szkocka była miejscem codziennych 
długich spotkań lwowskich matematyków i miejscem tworzenia ich teorii. Początkowo notatki 
robiono kopiowym ołówkiem na marmurowych blatach stolików kawiarnianych, później, 
aby uniknąć zatarcia w grubym zeszycie dostarczonym przez żonę Stefana Banacha, Łucję. 
Zeszyt ten, nazwany Księgą Szkocką, stał się z czasem zbiorem problematów matematycznych. 
O tragicznych wydarzeniach czasu wojny na Wzgórzach Wuleckich opowiada Anna Gordijewska 
(przewodnik i dziennikarka Kuriera Galicyjskiego); przy pomniku pomordowanych profesorów lwowskich, 
wśród których jest również Tadeusz Boy - Żeleński. Kolejna sekwencja dotyczy szkoły medycznej 
i Instytutu Weigla, szczególnie podczas II wojny światowej i tu znów wracamy do postaci Stefana Banacha, 
który przeżył wojnę dzięki działalności Weiga, ale zmarł na raka i został pochowany na 
Cmentarzu Łyczakowskim. Na Cmentarzu Łyczakowskim kamera znajduje grób Stefana Banacha, 
który zmarł w sierpniu 1945 roku na raka płuc i został pochowany w grobowcu przyjaciół Riedlów. 



(dodano pozycję programową)
06:30 PORTRETY WOJENNE. KOBIETY - HALINA SZYMAŃSKA

Cykl dokumentalny, 31 min, Polska, 2019
Reżyseria: Jędrzej Bączyk
Scenariusz: Dawid Janicki

Opowieść o Polkach - Halinie Szwarc, Władysławie Macieszynie, Helenie Marusarzównie, Wandzie Gertz, Halinie Szymańskiej, których młodość i dojrzewanie przypadły na czasy wojenne. To pięć filmowych opowieści o poświęceniu, walce, determinacji i bezinteresownym oddaniu dla Ojczyzny. To historie bohaterek z dalszych rzędów, o których nie wspominają szkolne podręczniki, a które tym bardziej zasługują na przybliżenie ich dokonań. Halina Szymańska (1906 - 1989), żona ostatniego polskiego attaché wojskowego w Berlinie. Po wybuchu II wojny światowej spotyka się z admirałem Wilhelmem Canarisem, szefem Abwehry, członkiem antyhitlerowskiej organizacji Czarna Orkiestra. W wyniku tego spotkania Halina zostaje polsko-brytyjskim szpiegiem MI6. Przekazuje informacje o dacie i planach agresji na Francję, plany zdobycia Malty, napaści na Związek Sowiecki i późniejsze plany walk na froncie wschodnim, ruchów Africa Corps. Bez wątpienia znacząco przyczyniła się do zdobycia przez aliantów przewagi nad Niemcami.