TVP Dokument Wtorek, 21.05.2024 05:30 POLSKIE PARKI NARODOWE - SŁOWIŃSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca, pokazuje znane parki narodowe z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program odkrywający osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce. Tu spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 06:05 WETERYNARZE Z SERCEM - /103/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Kolejne spotkanie z inspektorami OTOZ Animals, a tym samym losy kolejnych psów uratowanych podczas interwencji. Gapcio zamarzał przy budzie w kilkunastostopniowym mrozie, stracił wzrok i czeka na kosztowną operację okulistyczną. Bali, doświadczony przez los podobnie, trafił pod troskliwą opiekę, gdy jego właściciel dobrowolnie zrzekł się opieki nad nim. Obydwa psiaki wracają do zdrowia w przytulnych domach tymczasowych, a po wyleczeniu będą czekały na nowych, odpowiedzialnych właścicieli. Przedstawiamy Wam prawdziwą filmową celebrytkę ze świata dzikich zwierząt - Martę, która od 1960 roku zamieszkuje płocki ogród zoologiczny, a w tym roku kończy 91 lat! Jest najstarszą przedstawicielką rodziny aligatorów zamieszkujących podobne placówki. 06:40 ŻUBRY WCZORAJ I DZIŚ Film dokumentalny, 34 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bartosz Klamra Scenariusz: Wanda Olech Film dokumentalny, którego głównym bohaterem jest żubr. Każdy żubra zna i wie, jak on wygląda. Jednak znajomość jego potrzeb, zwyczajów, diety czy behawioru nie jest już tak powszechna. Żubry dużo czasu poświęcają na spokojne przeżuwanie, leżąc w lesie, gdzie mniej dokuczają im owady. Żubrom potrzeba przestrzeni, wody, pokarmu i spokoju. Obecnie mamy ponad dwa tysiące żubrów w sześciu wolnych populacjach w całej Polsce. Po I wojnie światowej w kraju nie został ani jeden dziko żyjący żubr. Długi był to proces, żeby odtworzyć populację tych pięknych zwierząt. 07:25 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - SEZON 2 - ODC. 1 PARK KRAJOBRAZOWY BEVERIN (UNTAMED SWITZERLAND - SEASON 2 EP. 1 BEVERIN NATURE PARK) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Anja Glucklich Serial dokumentalny (4 odcinki) o przyrodzie Szwajcarii. Jest dzika i piękna, skromna biorąc pod uwagę zajmowany obszar, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią państwa. I nadal istnieją tam pełne nieskalanej przyrody: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. Nieokiełznana Szwajcaria to wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. Odc. 1 - "Park krajobrazowy Beverin". Beverin wielka góra w parku o tej samej nazwie. W kantonie Gryzonya jest to jeden z kilku szczytów sięgających trzech tysięcy metrów nad poziomem morza. Każdego ranka leśnik, Hans Gartmann, wspina się po zboczach i zagląda do koziorożców. W tym parku spędził całe swoje życie. Zna to miejsce i tutejsze zwierzęta na wylot. Około 60 - ciu lat temu ojciec Gartmanna był świadkiem powrotu koziorożców do liczącego 400 kilometrów kwadratowych parku. W dolinie Safien, w północnej części parku, na zboczach gór widać pastwiska przeznaczone tylko dla owiec. Bez tych zwierząt łąki już dawno by zarosły. Ten park jest piękny, ale oprócz doliny mamy też takie atrakcje jak Via Mala czy wodospad Roffla, znajdujący się na drugim co do wielkości dopływie Renu w południowej części parku. Nad Renem góruje tu szczyt Schamsen. 08:25 GLOBALNA NAUKA - ODC. 1: WSZECHŚWIAT: PODRÓŻ W NIEZNANE (GLOBAL SCIENCE EP. 1: SPACE: JOURNEY INTO THE UNKNOWN) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Jean Marc Sigot, Yohann Thiriet Sześcioodcinkowa seria dokumentalna przybliżająca widzowi największe odkrycia na arenie współczesnych badań, przedstawiająca najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 1 - "Wszechświat: Podróż w nieznane". Przez tysiąclecia cywilizacje spoglądały w niebo, pragnąć zrozumieć ogrom wszechświata. Dziś naukowcy z całej Ziemi próbują rozszyfrować tajemnice kosmosu i przygotowują misje, które zabiorą ludzkość na Księżyc i na Marsa. Co kryje się w kosmicznej pustce, na odległych egzoplanetach? Czy rozwija się tam inteligentne życie pozaziemskie? Docieramy w głąb wszechświata, gdzie odkrywamy nowe obiekty i dotychczas nieznane zjawiska. Dzięki postępom w nauce i technologii, kosmos powoli ujawnia swoje sekrety. Zapraszamy na wyjątkową podróż w nieznane. Od czasów lotu radzieckiego kosmonauty Jurija Gagarina, eksploracja kosmosu nie wytraciła tempa. Obecnie loty w kosmos stają się bardziej przystępne. Nowi gracze z sektora prywatnego pragną wysyłać ludzi poza naszą planetę. W stanie Nowy Meksyk firma Virgin Galactic kończy kampanię lotów próbnych i planuje pierwszy, suborbitalny lot załogowy. Trwają przygotowania do przyjęcia pierwszych pasażerów. Sześciuset klientów wykupiło już bilety po 250 tysięcy dolarów, a w kolejce czeka niemal 8 tysięcy innych kandydatów. Za tę cenę pasażerowie polecą statkiem Spaceship 2. Na wysokości piętnastu kilometrów statek zostanie uwolniony z samolotu nośnego i wzleci na wysokość dziewięćdziesięciu kilometrów. Przez kilka minut pasażerowie doświadczą stanu nieważkości, a przez okna będą mogli podziwiać Ziemię. 09:25 PLANETA SKARBÓW - ODC. 6 AZJA POŁUDNIOWO WSCHODNIA (PLANET OF TREASURES EP. 6 SOUTH EAST ASIA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 6 - "Azja południowo - wschodnia". Azja południowo - wschodnia to kraina magiczna. Kształtowały ją cuda natury i dawne, tajemnicze cywilizacje. Różnorodność ludów, języków, religii i świątyń wręcz fascynująca. Tutaj spotykają się dwie wielkie kultury, indyjska i chińska. Zapewne stąd bierze się powab tego regionu. W trakcie tej wyprawy twórcy zajrzą również na Bali, jednak najpierw kraje wciśnięte między Indie i Chiny. Będzie Wietnam i Laos, lecz najpierw Kambodża, kolebka jednej z największych cywilizacji tego świata. Angkor Wat to nie pałac, tylko świątynia boga Wisznu. W wolnym tłumaczeniu to 'miasto - świątynia'. I faktycznie, Angkor Wat to największa budowla sakralna w dziejach. Większa niż bazylika świętego Piotra i świątynie Inków. Azja południowo - wschodnia to region wstrząsany wojnami i dominowany przez kolejnych najeźdźców. Chińczycy przybywali do Wietnamu w kilku falach. Po nich zjawili się Francuzi, Japończycy oraz Amerykanie. Jego dziedzictwo kulturowe jest więc tym ważniejsze. Skarby tutejszej przeszłości i duma z historii stanowią źródło siły w obliczu niepewnej przyszłości. 10:25 FASCYNUJĄCE MIEJSCA (2 SEZON) - FASCYNUJĄCA KANADA - LATO Z NIEDŹWIEDZIAMI POLARNYMI W ZATOCE HUDSON (FASCINATING CANADA - A SUMMER WITH POLAR BEARS AT THE HUDSON BAY) Cykl dokumentalny, 16 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Annette Scheurich, Matthias Breiter W tym odcinku odwiedzimy Zatokę Hudson w Kanadzie. Zimą niedźwiedzie polarne żyją na paku lodowym. A co robią, gdy temperatura rośnie i lód topnieje? Jak spędzają lato? Wczesne lato. Po długiej, chłodnej zimie lody dryfujące zaczynają pękać. Dla niedźwiedzi polarnych oznacza to zniknięcie ich terenów łowieckich. Zimą niedźwiedzie zasadzają się nad przeręblami, czekając aż któraś foka wypłynie zaczerpnąć powietrza. Teraz jedyną szansą dla niedźwiedzi jest nagły atak na leżącą fokę. 10:45 ZŁOTA KOLEKCJA - NASTĘPCY NA MORZU Cykl reportaży, 24 min, Polska, 1976 Autor: Danuta Małek Zdjęcia: Włodzimierz Resiak, Andrzej Bogusz Absolwenci Wyższej Szkoły Morskiej na starcie życia zawodowego, często kontynuujący marynarskie tradycje rodzinne. W programie o wykorzystaniu wyszkolonych kadr oficerskich w Polskiej Żegludze Morskiej, pracujących na stanowiskach nawigatorów czy mechaników. O stopniowym zastępowaniu starej kadry młodym narybkiem, wywodzącym się z marynarskich domów. 11:20 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 3 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański W kolejnym odcinku cyklu "Polskie Dziedzictwo" prowadzący Stefan Tompson zabierze widzów w niezwykle ciekawą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po włościach rodu Borchów, czyli potomkach starej, niemieckiej szlachty, którzy w Rzeczpospolitej odnaleźli swoją nową ojczyznę. Odwiedzimy miejscowość Preli, gdzie zachowały się ruiny pierwszego zamku Borchów na tych terenach, a także świeżo odrestaurowany późniejszy ich zamek oraz pozostałości zabudowań gospodarczych, które dobrze świadczą o wysokich umiejętnościach rodu Borchów w tej materii. Pokażemy także łotewską Częstochowę, czyli Agłonę, największy ośrodek kultu maryjnego na Łotwie. Opowiemy historię pałacu w Warklanach oraz zamku w Lucynie, a także przypomnimy twórczość Ferdynanda Ossendowskiego, który właśnie w Lucynie przyszedł na świat. 11:55 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 8 NIEZWYKŁA BAZYLIKA NOTRE DAME DE LA GARDE (NOTRE - DAME DE LA GARDE: A SYMBOL ON THE EDGE / NOTRE DAME DE LA GARDE - BASILIQUE HORS NORME) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najsławniejszych zabytkach Francji. Odcinek 8. Niezwykła bazylika Notre Dame de la Garde. Na wprost Morza Śródziemnego, na najwyższym wzgórzu Marsylii wznosi się majestatyczna bazylika Notre Dame de la Garde. Bazylika jest architektonicznym cudem wzniesionym na trudno dostępnej skale. Świątynia świadczy o pomysłowości dziewiętnastowiecznych budowniczych. Wzniosło ją dwustu robotników pracujących niestrudzenie na wysokości stu sześćdziesięciu metrów nad poziomem morza. Bazylika jest dziełem rewolucyjnych technologii. Świątynia wznosi się na trzystuletnim forcie. Jeszcze teraz pracownicy bazyliki podnoszą zwodzony most i Notre Dame de la Garde zostaje całkowicie odcięta od świata. Jakie tajemnice wiążą się z budową tej świątyni? Jakie odkrycia techniczne towarzyszą jej powstawaniu. Jak budowniczowie transportowali na wzgórze tysiące ton materiałów? Poznajmy historię symbolu Marsylii - Bazyliki Notre Dame de la Garde. 12:55 KURACJUSZ JESTEM Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2017 Reżyseria: Karolina Drogowska, Amelia Radecka Scenariusz: Karolina Drogowska, Amelia Radecka Zdjęcia: Adam Fręśko Niezwykle zabawna i bliska życiu opowieść dokumentalna o ludziach, którzy przeżywają swoją drugą młodość i są bywalcami sanatoriów. Starsi ludzie często narzekają na samotność, jednak niektórzy nie poddają się temu nurtowi życia i wolą wziąć sprawy w swoje ręce. Bohaterowie filmu to szóstka emerytów i rencistów, dla których przyjazd do sanatorium jest spowodowany chęcią podreperowania zdrowia, ale także poszukiwaniem przyjaźni i miłości. Kuracyjne, często zabawne perypetie, pokażą, że młodość to przede wszystkim stan ducha i że nigdy nie jest za późno na podryw i romans. 13:55 ŻYCIE LASU. GRZYBY Film dokumentalny, 37 min, Polska, 2020 Reżyseria: Michał Ogrodowczyk Scenariusz: Tomasz Leski, Marcin Pietras Grzyby, czyli przedstawiciele jednego z pięciu królestw świata organizmów żywych, odgrywają niezwykle istotną, często niezauważalną lub niedocenianą, rolę w funkcjonowaniu wszystkich ekosystemów, w tym również ekosystemów leśnych. Jest to także jedna z najbogatszych pod względem gatunkowym grup organizmów obecnych na kuli ziemskiej. Szacuje się, że na naszej planecie może występować nawet ponad 5 milionów gatunków grzybów. 14:40 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - SEZON 2 - ODC. 2 DOLINA CALANCA (UNTAMED SWITZERLAND - SEASON 2 EP. 2 THE VAL CALANCA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Anja Glucklich Serial dokumentalny (4 odcinki) o przyrodzie Szwajcarii. Jest dzika i piękna, skromna biorąc pod uwagę zajmowany obszar, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią państwa. I nadal istnieją tam pełne nieskalanej przyrody: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. Nieokiełznana Szwajcaria to wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. 15:40 GLOBALNA NAUKA - ODC. 2 MEDYCYNA - W POSZUKIWANIU LEPSZEGO LECZENIA (GLOBAL SCIENCE E02: MEDECINE - RESEARCHING THE NEXT CURE) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Sześcioodcinkowa seria dokumentalna przybliżająca widzowi największe odkrycia na arenie współczesnych badań, przedstawiająca najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 2 - "Medycyna: w poszukiwaniu lepszego leczenia". Nasz najcenniejszy zasób zdrowie - jest nieustannie atakowany. Po stuleciu przełomowych postępów w medycynie, większość ludzkiego ciała wciąż pozostaje tajemnicą. Nadal jesteśmy na łasce chorób genetycznych, nowotworów czy pandemii. W szpitalach i laboratoriach na całym świecie, lekarze i naukowcy odkrywają nowe metody zwalczania chorób. Witajcie w świecie ludzi poświęcających życie leczeniu i zwalczaniu schorzeń. Zapraszamy na podróż w głąb współczesnej medycyny, w towarzystwie lekarzy i badaczy, którzy poprawiają nasze życie. Medycyna i technologia kształtują nowy świat, w którym przełomy następują w niespotykanym dotąd tempie. Postęp jest ekscytujący. Odkrycia w dziedzinie medycyny wskazują na przyszłość, w której najbardziej wyniszczające choroby staną się wyleczalne, pojęcie niepełnosprawności przestanie istnieć, a nauka ujawni największe tajemnice ludzkiego ciała. Nie możemy jednak zapomnieć o tym, że mamy obowiązek rozumieć konsekwencje stale przyspieszającego postępu. 16:45 SUROWE ŚWIATY I DZIKIE PIĘKNO. BAŁKAŃSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 1 BOŚNIA I HERCEGOWINA (NATIONAL PARKS OF THE BALKAN: RUGGED WORLDS AND WILD BEAUTY BOSNIA AND HERZEGOVINA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Jeremy J. P. Fekete W 6 odcinkach odkryjemy ukryte skarby Bałkanów: parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Półwysep Bałkański jest jednym z trzech półwyspów południowoeuropejskich i ma powierzchnię 500 000 kilometrów kwadratowych. Bywa opisywany jako jako przytułek Europy i beczka prochu. Jest też uznawany za granicę geograficzną między Zachodem a Orientem. Jego skaliste brzegi otacza pięć mórz: Czarne, Marmara, Egejskie, Jońskie i Adriatyckie. Jego ukrytymi skarbami są parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Wybierz się w filmową podróż do dzikiej części Europy - przez góry, jeziora i morza. Odc. 1 - "Bośnia i Hercegowina". W surowym krajobrazie gór krasowych dominują ostre szczyty. Rozległe, odludne równiny zapewniają schronienie i habitat dzikim zwierzętom. Wodospady i rwące rzeki ukazują swoją siłę. W głębokich, pradawnych lasach od niepamiętnych czasów natura żyje w odwiecznym cyklu pór roku. To surowy świat i dzikie piękno Bośni - Hercegowiny. Rzeka graniczna Una łączy Bośnię - Hercegowinę z Chorwacją. Kanion Una określany przez Rzymian jako unikatowy - stanowi linię życia Parku Narodowego. Ponad połowę kraju pokrywają lasy. Gatunki zagrożone jak wilki i rysie żyją w nich pod ochroną. Niemniej - tylko jedno zwierzę jest tu królem. Wędruje tu blisko 1000 niedźwiedzi brunatnych, a 35 z nich zamieszkuje Park Narodowy Una. Blisko Uny i wąwozu Unac spotykają się dwie rzeki. Należą do tzw. Błękitnego Serca Europy. 17:45 PRZEWODNICY WYSOKOGÓRSCY Z CHAMONIX - 200 LAT HISTORII (ROPED 200 YEARS OF THE CHAMONIX'S GUIDE / ENCORDS, 200 ANS DANS LE REGARD DES GUIDES DE CHAMONIX) Film dokumentalny, 54 min, Francja, 2022 Reżyseria: Pierre Cadot Film dokumentalny o przewodnikach z Chamonix, którzy są sercem historii alpinizmu. Dolina Chamonix ma 3 km. szerokości i 20 km. długości. Nie widać stąd horyzontu - wokół tylko góry. Historia rozpoczyna się w 1741 roku, gdy do Chamonix przybywają pierwsi podróżnicy. Człowiek jest tu zanurzony w oceanie lodu i granitu. Te góry przyciągają ludzi od ponad dwustu lat. Pionierzy wymyślili tu sport, który później nazwano alpinizmem, a wraz z nim - zawód przewodnika wysokogórskiego. Przewodnicy Chamonix osiągają i przekraczają cele - przynosząc swojej organizacji światowy rozgłos. Kolejne wyzwania, rozwój etyki i znaczny postęp techniczny wyryły w skale silne wartości: solidarność, odwagę, umiejętność adaptacji. Te wartości kształtują życie, wykraczając poza zwykłe wspinanie się po górach. Przewodnicy są w centrum życia w górach, będąc zarówno aktorami, jak i widzami zmieniającego się krajobrazu, świadkami wpływu kryzysu klimatycznego. Ten film opowiada historię od początków alpinizmu do współczesności, a przewodnicy stają teraz przed największym wyzwaniem od początku swojej profesji - ich marzenia kruszą się wraz z górami w wyniku poważnych zmian klimatu. Pragnienie przygody nierozerwalnie łączy dzisiejszych przewodników z pionierami przewodnictwa górskiego. Ta potrzeba wolnego i dzikiego świata, wspólna dla wszystkich regionów górskich i niezmienna przez wieki, pozwala zrozumieć, dlaczego ten zawód nie zaginął. Troska o przetrwanie gór i tego historycznego powołania to niepowtarzalna przygoda. 18:50 CZESŁAW NIEMEN Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2007 Reżyseria: Eugeniusz Szpakowski Scenariusz: Eugeniusz Szpakowski Zdjęcia: Sebastian Arndt Muzyka: Czesław Niemen Film dokumentalny o życiu i twórczości Czesława Niemena. Pierwsza część dotyczy lat młodzieńczych tego wielkiego muzyka. Lat spędzonych na Białorusi w rodzinnych Starych Wasiliszkach. Był to okres kształtowania się osobowości artystycznej Czesława Niemena, wówczas Czesława Wydrzyckiego, który od najmłodszych lat przejawiał uzdolnienia plastyczne i muzyczne. Już wtedy śpiewał w chórze kościelnym, był uczniem Pedagogicznego Liceum Muzycznego w Grodnie. Pierwsza część kończy się w momencie, kiedy Wydrzyccy zdecydowali się na wyjazd do Polski i osiedlili się w Białogardzie. Druga część dokumentu dotyczy kariery estradowej Czesława Niemena w Polsce. Jej początków, warunków życia w "nowej" ojczyźnie. Autorzy opowiadają o tym, jak zaczynała się jego kariera, jak poznał przyjaciół, jaka była jego droga do Niebiesko - Czarnych. W tej części twórcy zastanawiają się także nad atmosferą towarzyszącą narodzinom nowej muzyki (tzw. big bitu) w Polsce. W jakim sensie Czesław Niemen był wyjątkowy? Czym nas porwał? Część ta zawiera również prezentację twórczości Czesława Niemena w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Czy był to człowiek sukcesu, czy wielkich niepowodzeń? Na ile sam się do nich przyczynił? Dlaczego ówczesna władza go nienawidziła? Kto był inspiratorem kłamliwych artykułów? Co powiedzą dziś autorzy tamtych paszkwili? Nie została pominięta także twórczość muzyka w zespołach Akwarele i Niemen - Enigmatic. W tym okresie powstają jego największe przeboje: "Dziwny jest ten świat", "Czy mnie jeszcze pamiętasz" i wiele innych. Część trzecia filmu dotyczy lat, kiedy artysta skoncentrował się na pracy we własnym studiu muzycznym, kiedy w swoich kompozycjach wykorzystywał instrumenty elektroniczne i syntezatory. Kiedy Niemen odkrywał dla młodzieży Norwida, pokazywał świat poezji w ogóle. 20:00 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 5 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Cykl dokumentalny, 47 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 21:10 CYBERWOJNA (CYBERWAR 2022) Film dokumentalny, 51 min, Ukraina, 2022 Reżyseria: Pavel Cherepin, Pavlo Stupak Scenariusz: Kataryna Mizina, Radek Houska Film o rozwoju nowoczesnych technik informatycznych wykorzystywanych we współczesnych wojnach. Głównym przykładem jest trwająca wojna w Ukrainie. Cyberwojna nigdy się nie kończy. Można ją rozpocząć, ale nie zakończyć. Jeśli mówimy o wojnie w kontekście konwencjonalnej inwazji, to otwarta agresja rozpoczęła się nie 24 lutego, lecz 13 stycznia. Wtedy miały miejsce masowe ataki na infrastrukturę krytyczną Ukrainy. To był pierwszy sygnał, że się zaczęło. Zaatakowali około trzynastu kluczowych zasobów informacyjnych Ukrainy. W tym portal biura ubezpieczeń komunikacyjnych. Razem z zasobami identyfikacji elektronicznej. Dużo tego było. Wyrządzili wiele szkód. Rosjanie zrobili to nagle i otwarcie. Przeprowadzili informacyjną i psychologiczną operację specjalną. Udawali inne kraje, nawet Polskę, mówiąc: "Ukraińcy, poddajcie się, nastał nowy świat". To było przełomowe w historii Ukrainy. Pamiętajmy, że w cyberprzestrzeni każdy może stać się celem agresorów lub inżynierów społecznych. Dla hakerów i napastników osoba jest kluczem do organizacji, firm i ważnych środowisk. Cyberwojna nigdy się nie skończy. 22:15 WIRTUALNA SOBOWTÓRKA (MADE TO MEASURE / EINE DIGITALE SPURENSUCHE) Film dokumentalny, 51 min, Szwajcaria/Niemcy, 2021 Reżyseria: Moritz Riesewieck, Hans Block, Cosima Terrasse Film dokumentalny prezentujący eksperyment, którego celem jest odpowiedź na pytanie, czy można zrekonstruować osobę wyłącznie na podstawie jej cyfrowego śladu danych z pięcioletniej historii aktywności w Google? Czy można stworzyć sobowtóra, nie znając oryginału, ale znając jego świadome i nieświadome aktywności w sieci? Film ten odtwarza w detalach taką osobę - sobowtóra wraz z jej charakterem i profilem psychologicznym. Efekt jest porażający. Zobaczymy reakcje rzeczywistej osoby, której psychologiczny portret zrekonstruowano na podstawie aktywności internetowej. Film udowadnia, że nawet nieliczne dane z sieci wystarczają do identyfikacji potrzeb, zainteresowań, opinii i osobistych cech człowieka. Pokazuje niebezpieczną tendencję algorytmów do jednoznacznego klasyfikowania ludzi i definitywnego przewidywania ich zachowania. A stąd już bardzo blisko do manipulacji. Ludzie jednak się zmieniają, czego algorytmy mogą nie uwzględnić. Specjaliści z branży punktują też ich inne słabości, a w szczególności konserwatywne podejście do dynamiki ludzkich reakcji. Film uświadamia, jak nasze słabości, nawyki, choroby czy lęki mogą się łatwo zamienić w profity. Pozostaje filozoficzne pytanie: "Kto jest autorem mojej tożsamości i decyduje o tym, kim jestem?". Ten film to eksperyment, projekt interaktywny i film dokumentalny w jednym. 23:20 NAJNIEBEZPIECZNIEJSZE MIASTA ŚWIATA - ODC. 2 RIO DE JANEIRO (DANGEROUS CITIES 2. RIO / LES VILLES LES PLUS DANGEROUSES DE MONDE: RIO) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Reżyseria: Gary Grabli Mini - seria dokumentalna (3 odcinki) o najbardziej niebezpiecznych miastach świata. Rio - oprócz idyllicznych plaż Copacabana, energii muzyki samby i czujnego oka Chrystusa Odkupiciela, Rio de Janeiro ma inną stronę. To miasto w stanie wiecznej wojny. Ciężko uzbrojeni handlarze narkotyków kontrolują fawele, podczas gdy specjalnie wyszkolona policja walczy o ich zniszczenie. Czasami fawele stają się polami bitew. Kapsztad - tu wielu najbogatszych ludzi w kraju ma wille nad oceanem. Ale jest też ciemna strona tego zapierającego dech w piersiach, pięknego i najniebezpieczniejszego miasta w Afryce. Kabul - miasto obecnie kontrolowane przez talibów, jest jednym z najniebezpieczniejszych miast na świecie. Ludność licząca cztery miliony ludzi stoi w obliczu ataków terrorystycznych, ucisku talibów i głodu. Odc. 2 - Rio de Janeiro. W Rio jest wiele konfliktów między handlarzami narkotyków. Do tego dochodzą przemoc uliczna i napady z bronią w ręku. To piękne miasto słynące z plaż Copacabana i Ipanema. Niestety życie tu nie jest jak z pocztówki, a bieda pogłębia się każdego dnia. Setki ludzi żyją na ulicach. Nikt nie może czuć się bezpiecznie. Kradzieże, napady i porwania to coś normalnego. Siedem milionów mieszkańców i prawie dziesięć zabójstw dziennie. Nic dziwnego, że nawet cywile sięgają po broń. Prezydent Bolsonaro jest zwolennikiem broni palnej i srogiej polityki antynarkotykowej. Konopie indyjskie, kokaina i crack to najczęściej spożywane narkotyki w Rio, a w favelach wokół miasta policja i gangi walczą ze sobą bez litości. To strefa wojny. 00:25 DEFILADA Film dokumentalny, 60 min, Polska, 1989 Reżyseria: Andrzej Fidyk Scenariusz: Andrzej Fidyk Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz, Krzysztof Kalukin Film "Defilada" został doceniony przez widzów i krytyków, o czym świadczą liczne nagrody: Prix Italia, 1989; Lipsk - Grand Prix, 1989; Srebrny Lajkonik, 1989; Mannheim - Złoty Dukat, 1989; Złoty Ekran, 1989. Andrzej Fidyk (ur. 1953 r.), absolwent Handlu Zagranicznego SGPiS zrealizował ponad 30 filmów dokumentalnych, wiele z nich otrzymało prestiżowe nagrody w kraju i za granicą. "Defilada" ukazuje Koreańską Republikę Ludowo - Demokratyczną w momencie obchodów 40. rocznicy jej istnienia. Uroczystości zbiegły się w czasie z olimpiadą w Seulu. Władze komunistyczne postawiły sobie za cel zorganizowanie święta narodowego tak, by siłą wyrazu i rozmachem przyćmiło światowe święto sportu. Z jakim rezultatem? O tym właśnie opowiada film Andrzeja Fidyka. Autor dokumentuje przebieg uroczystości, niezliczoną masę ludzi ubóstwiających swojego wodza, oraz filmuje to tylko, co chcieli pokazać Koreańczycy. Nie zamieszcza własnych komentarzy. Pozwala, by obraz mówił sam za siebie. Właśnie ta powściągliwość wydaje się być siłą filmu: same fakty kreują wrażenia odbiorcy. Ci ludzie wierzą w sens tego, co robią, autentyczną czcią otaczają swego wielkiego przywódcę. Zdaniem Krzysztofa Kalukina, operatora filmu, "Problem polega na tym, że oni są kompletnie odcięci od świata. Telewizja nie pokazuje niczego, co dzieje się na świecie z wyjątkiem krajów, z którymi Korea jest zaprzyjaźniona. Oni wierzą, że u nich jest najlepiej. Wychować takie społeczeństwo, to wielka sztuka". Z ekranu tchnie magia siły, dyscypliny, tłumu. Dla Europejczyka jest to również swojski obraz, z tą różnicą, że to, co widzi na ekranie, ogląda jak relikt, ocenia poprzez pryzmat zmian, jakie zaszły w ostatnich latach w środkowowschodniej Europie. Niezależnie od położenia geograficznego, totalitaryzm ma wszędzie tę samą twarz. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KU FUNDAMENTOM LEGENDY ODC. 266 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:10 HENRYK SŁAWIK. POLSKI WALLENBERG Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Reżyseria: Grzegorz Łubczyk, Marek Maldis Scenariusz: Marek Maldis, Grzegorz Łubczyk "Miał tu, na Śląsku, ulicę swego imienia - wspomina córka Sławika. Przez trzy dni. Potem miejscowe władze zorientowały się, że patron nie wywodzi się z kręgu socjalistów tych komunizujących, właściwych, i szybko zmieniły nazwę ulicy na Zbarską... Ocalił życie tysiącom ludzi. Za swą odwagę i poświęcenie zapłacił najwyższą cenę, taką samą, jak Raoul Wallenberg. Ale, w przeciwieństwie do znanej w świecie misji szwedzkiego przemysłowca i dyplomaty, dzieło Henryka Sławika pozostaje mało znane, nawet wśród jego rodaków. Twórcy dokumentalnego filmu TVP pragną widzom przybliżyć postać bohatera. Dziennikarz i wydawca, naczelny redaktor "Gazety Robotniczej", prezes Syndykatu Dziennikarzy Śląskich, poseł na Sejm Śląski. Wystarczyłoby tych tytułów i funkcji, by zapewnić sobie poczesne miejsce na listach osób poszukiwanych przez niemieckie ograny policyjne. Henryk Sławik był też śląskim powstańcem. Dlatego, ratując się przed niechybnym aresztowaniem, we wrześniu 1939 roku opuścił ojczyznę i przedostał się na Węgry. Było już tam wielu Polaków, zarówno żołnierzy, jak i cywilów. Sławik brał czynny udział w tworzeniu Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi - agendy Rządu RP. Dzięki staraniom Komitetu i przychylności węgierskich przyjaciół, od września roku 1939 do czerwca 1940 na Zachód wyjechało około pięćdziesięciu tysięcy internowanych polskich żołnierzy. Następnie Sławik wraz ze współpracownikami zajął się losem polskich Żydów przebywających na Węgrzech. Otrzymywali nowe, fałszywe dane personalne umieszczone w nowych, jak najbardziej legalnych papierach - i tym samym możliwość wyjazdu na Zachód. Ta akcja miała coraz więcej przeciwników w miejscowych, coraz bardziej zdominowanych przez Rzeszę kręgach centralnej administracji i armii. Dla polskich organizacji nadchodziły ciężkie czasy. A jednak jeszcze w 1943 roku około pięciu tysięcy uciekinierów z likwidowanych w okupowanej Polsce gett zyskało szansę ucieczki przed Zagładą. To był najwyższy czas. W marcu roku 1944 na Węgry wkroczyły niemieckie wojska okupacyjne. Kilka miesięcy później Henryk Sławik, prezes Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi na Węgrzech, został aresztowany przez gestapo. Zginął 25 lub 26 sierpnia roku 1944, rozstrzelany w obozie koncentracyjnym Mauthausen. 03:10 CO SIĘ WYDARZYŁO NA WYSPIE PAM? Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Reżyseria: Eliza Kubarska Wyprawa polskich alpinistów na najwyższy klif świata, w południowej Grenlandii. Bohaterowie zakładają bazę na niezamieszkanej wyspie Pam.