TVP Dokument Czwartek, 23.05.2024 05:25 POLSKIE PARKI NARODOWE - PIENIŃSKI PARK NARODOWY Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 06:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /105/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Program prezentuje przypadki pacjentów pojawiających się w klinikach weterynaryjnych, pracę i opiekę medyczną nad zwierzętami w ogrodach zoologicznych i innych placówkach działających na rzecz zwierząt. Odwiedzamy ośrodki rehabilitacji osób z niepełnosprawnościami i placówki wykorzystujące w swej pracy zwierzęta, np. policja czy służby celne. Zobaczymy także mniej popularne zwierzęta domowe, jak gryzonie czy zwierzęta egzotyczne. Program wskazuje, jak postępować ze zwierzętami i uczy empatii w stosunku do nich. 06:35 HAWAJE - ZRODZONE Z OGNIA - ODC. 1 MAUI I MOLOKA’I (HAWAI’I - BORN OF FIRE - MAUI AND MOLOKA’I) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Frank Gensthaler Dwuczęściowy film dokumentalny. Aloha! Witamy w raju na ziemi. Wyspy Hawajskie i ich zapierająca dech w piersiach przyroda są idylliczne: wspaniałe plaże zachęcają do nurkowania, doskonałe fale przyciągają surferów z całego świata, a spektakularne krajobrazy zachęcają do nieustającego podziwu. Te wyspy szczęścia na końcu świata zawdzięczają swoje istnienie gorącemu punktowi w centrum Pacyfiku. Tutaj skorupa ziemska jest niezwykle cienka, co pozwala na tworzenie się wulkanów na dnie morskim i odprowadzanie ich lawy do morza. Jaka jest historia tego wyspiarskiego świata na morzach południowych? I jak ten raj jest zdolny do przetrwania? Jakiś czas temu na Hawajach rozpoczął się renesans. Wielu mieszkańców nie zgadza się z nieco stereotypowym obrazem raju, który nazywają domem. Chcą powrotu do tradycji i autentycznej kultury hawajskiej. Do ducha wysp, esencji życia wyrażonej w tradycji, rzemiośle i starożytnej sztuce. Film przedstawia osadników i ich potomków, którzy znaleźli swój dom w raju. Odc. 1 - "Maui i Moloka’i". Te wyspy są starsze i spokojniejsze niż ich młodsza siostra Big Island, na której wulkany są wciąż aktywne. Lawa, która niegdyś obficie spływała z życiodajnych gór, już dawno zastygła. Na wulkanicznej glebie wyrósł gęsty las i uczynił wulkaniczną glebę niezwykle żyzną. Moloka’i o długości 60 km i szerokości 16 km jest piątą co do wielkości wyspą Hawajów. Na 673 km2 żyje zaledwie 8 tysięcy mieszkańców - to jedna z przyczyn, dla których uważa się, że to ta wyspa zachowała swój naturalny, hawajski charakter. Na Maui, której nie zalał przemysł turystyczny, czas stanął w miejscu. Moloka’i ma też najdłuższą rafę koralową na archipelagu. 07:35 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - SEZON 2 - ODC. 3 REGION JUNGFRAU (UNTAMED SWITZERLAND - SEASON 2 EP. 3 JUNGFRAU REGION) Serial dokumentalny, 48 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Anja Glucklich Serial dokumentalny (4 odcinki) o przyrodzie Szwajcarii. Jest dzika i piękna, skromna biorąc pod uwagę zajmowany obszar, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią państwa. I nadal istnieją tam pełne nieskalanej przyrody: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. Nieokiełznana Szwajcaria to wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. 08:35 GLOBALNA NAUKA - ODC. 3 ZIELONE TECHNOLOGIE - PRZYSZŁOŚĆ NASZEJ PLANETY (GLOBAL SCIENCE E03: GREEN TECH - THE FUTURE OF OUR PLANET) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 3 - "Zielone technologie - przyszłość naszej planety". Zielona rewolucja postępuje w zawrotnym tempie. Nowe technologie odmieniają nasze życie. Ich celem jest ochrona planety z korzyścią dla wszystkich. W obliczu kryzysu klimatycznego wywołanego zanieczyszczeniem i destrukcją bioróżnorodności, badacze pracują ze zdwojoną siłą. Jakie rozwiązania pomogą nam w walce z emisjami dwutlenku węgla czy zanieczyszczeniem plastikami? Jak odmienią nasze życie? Witajcie w przyszłości, w której musimy przemyśleć swoje podejście do życia, opracowywać czyste źródła energii, chronić środowisko oraz inspirować się przyrodą, aby zapewnić sobie przetrwanie. Współczesna nauka i technologia podsycają nasze nadzieje na przyszłość ludzkości Czy jesteście gotowi odkryć, co nas czeka? Zmiany klimatu wymagają podjęcia natychmiastowych działań ograniczających wpływ cywilizacji na Ziemię. Energia, transport, żywność Należy zmodyfikować wszystkie aspekty naszego życia, aby ograniczyć globalne ocieplenie. Badacze opracowują nowe technologie radykalnie redukujące emisję gazów cieplarnianych. 09:35 SUROWE ŚWIATY I DZIKIE PIĘKNO. BAŁKAŃSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 2 CHORWACJA (NATIONAL PARKS OF THE BALKAN: RUGGED WORLDS AND WILD BEAUTY CROATIA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Jeremy J. P. Fekete W 6 odcinkach odkryjemy ukryte skarby Bałkanów: parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Półwysep Bałkański jest jednym z trzech półwyspów południowoeuropejskich i ma powierzchnię 500 000 kilometrów kwadratowych. Bywa opisywany jako jako przytułek Europy i beczka prochu. Jest też uznawany za granicę geograficzną między Zachodem a Orientem. Jego skaliste brzegi otacza pięć mórz: Czarne, Marmara, Egejskie, Jońskie i Adriatyckie. Jego ukrytymi skarbami są parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Wybierz się w filmową podróż do dzikiej części Europy - przez góry, jeziora i morza. Odc. 2. Chorwacja. Poznamy surowy świat i dzikie piękno tego kraju. Przy wybrzeżu południowej Dalmacji leży Mijet - wyspa z ukrytą legendą. Na wyspie Ovrata klify i mewy są wyjątkowe. Pasmo Gór Dynarskich to naturalna granica między Chorwacją i Bośnią - Hercegowiną. Dinara - jest jedynym szczytem wolnostojącym, a także najwyższym szczytem Chorwacji. Niedaleko Gór Dynarskich leży klejnot chorwacki - jeziora Plitwickie. Masyw górski Welebit rozciąga się na 150 kilometrach wzdłuż północnego wybrzeża Chorwacji i tworzy granicę między klimatem śródziemnomorskim i kontynentalnym. Veliki Risnjak usytuowany jest w północno zachodniej Chorwacji. Nazwa pochodzi od najbardziej znanego tutejszego przedstawiciela fauny - rysia. Rysie kiedyś wyginęły na tym terenie - obecnie 60 osobników znów zamieszkuje góry i lasy chorwackie. 10:35 RODEM Z MUSZYNY. RZECZ O ADAMIE ZIEMIANINIE Reportaż, 13 min, Polska, 1984 Autor: Krzysztof Miklaszewski Prezentacja sylwetki i dorobku artystycznego Adama Ziemianina, polskiego dziennikarza, poety i autora teksów. Adam Ziemianin urodził się w Muszynie w 1948 roku. Debiutował w 1968 roku, a pierwszy tom poezji "Wypogadza się nad naszym domem" ukazał się w 1975 roku. Jest autorem wielu zbiorów poezji, laureatem wielu ogólnopolskich turniejów poetyckich, m.in. Konkursu im. Stanisława Piętaka. 11:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 5 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Trzeci sezon cyklu dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, prowadzonego przez Stephana Thomsona, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. W piątym odcinku trzeciej serii cyklu "Polskie Dziedzictwo" Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiej spuścizny na Litwie Kowieńskiej. Odwiedzimy nieduże, ale bardzo urokliwe miasteczko o dźwięcznej nazwie Syrutuszki, które położone jest na prawym brzegu rzeki Niewiaży. Poznamy długą historię tej miejscowości, która związana jest z Polską. W dalszej części programu odkrywać będziemy dzieje osiadłej tu od XVII wieku rodziny Syruciów. Stefan Tompson oprowadzi widzów i opowie historię urokliwego pałacu, będącego w przeszłości własnością tej rodziny. Dowiemy się, że Józef Kazimierz Syruć, był przodkiem Czesława Miłosza oraz poznamy inne ciekawy fakty związane z rodziną noblisty. 11:35 TAJEMNICE CYWILIZACJI - ODC. 1 KONIEC EPOKI BRĄZU (THE SECRETS TO CIVILIZATION) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Jonathan Drake, Rosalind Bain Trzyodcinkowa seria dokumentalna o tym, jak najnowocześniejsze nauki o Ziemi zmieniają sposób, w jaki rozumiemy starożytną przeszłość, przywracając środowisku naturalnemu jego miejsce jako kluczowego czynnika napędzającego historię ludzkości. Ta przełomowa seria wykorzystuje nową naukę, aby dotrzeć do sedna tego, co naprawdę napędza powstawanie cywilizacji: jak się rozwijają i jak radzą sobie z upadkiem. Zobaczymy, jak zmieniająca się planeta może pomóc cywilizacjom lub odegrać rolę w ich wyginięciu. Od starożytnego Egiptu po upadek Rzymu, za pomocą technik filmowych i CGI, stworzono wspaniałe wizualizacje pokazujące sekrety cywilizacji. Odc. 1 - "Koniec epoki brązu". Późna epoka brązu to czas rozkwitu królestw i imperiów. Niektóre z nich miały już dwutysięczną historię. Jednak kiedy naszedł koniec, wszystko potoczyło się szybko. Dlaczego pierwsze cywilizacje upadły w tym samym czasie? Od ponad wieku badacze próbują ustalić, co spowodowało tę katastrofę. W jaki sposób doszło do upadku cywilizacji epoki brązu? Kluczowe dowody przekazał nam wielki ocalały z tej katastrofy Egipt. Historia Egiptu sięga samych początków cywilizacji. Faraon, który ocalił Egipt, ostatecznie został zamordowany we własnym pałacu. Upadek cywilizacji epoki brązu pogrążył świat w trwającym całe wieki mroku. Jednak z popiołów zaczęły wyłaniać się nowe społeczeństwa. Nasza opowieść o końcu cywilizacji odkrywa niewygodną prawdę - człowiek jest zdany na łaskę natury. 12:35 PISKLAKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Lidia Duda Scenariusz: Lidia Duda Zdjęcia: Wojciech Staroń, Zuzanna Zachara - Hassairi Film opowiada o sytuacji w której, aby pomóc trzeba najpierw zranić. Jest to opowieść o małych i wielkich sprawach, rozgrywających się w rzeczywistości szkolno - internatowej siedmiolatków, uczniów Szkoły Podstawowej dla Dzieci Ociemniałych i Niewidomych. Relacje rodzinne, trudne decyzje, szukanie kompromisów, potrzeba akceptacji i finałowe zwycięstwo lub porażka. Rzecz o uniwersalnych prawdach: rodzicielskiej miłości, decyzjach trudnych, ale koniecznych. Rozłące, która mimo, że jest bolesna, to może być wybawieniem. Dziecięcej przyjaźni niezłomnej i trwałej. Historia rozdzielenia siedmioletniego dziecka od jego rodziców. Dziecka niewidomego, które staje przed nie lada wyzwaniem. Miejsce rodziców wypełnią głosy obcych mu ludzi i równie obcych rówieśników. Musi od zera zbudować swój nowy świat w miejscu oddalonym od rodzinnego domu. Z każdym szkolnym tygodniem, chcąc nie chcąc, będzie przechodzić przez bolesny dla niego, przyspieszony proces dorastania poza rodzinnym domem. Dla jego rodziców, to równie trudna sytuacja, bo muszą uporać się z syndromem pustego gniazda w momencie, kiedy ich dziecko ma zaledwie siedem lat. Dziecięcy bohaterowie poprowadzą widzów przez ten nowy szkolno - internatowy świat, w którym najważniejsze są wzajemne relacje w grupie rówieśniczej, bo to właśnie one zastąpią im relacje rodzinne. Uczestniczenie w tym życiowym wyzwaniu, przed którym staną te siedmioletnie dzieci, to filmowa podróż przez dziecięce i rodzicielskie emocje. 13:40 HAWAJE - ZRODZONE Z OGNIA - ODC. 2 KAUA’I (HAWAI’I - BORN OF FIRE - KAUA’I) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Frank Gensthaler Odc. 2 - "Kaua’i". Pierwsze były wyspy Kaua’i i O’ahu, ostatnia pojawiła się Big Island, która wciąż rośnie. Kolejne były Maui i Moloka’i. Najstarszą zamieszkaną wyspą archipelagu jest Kaua’i. Wiele spektakularnych miejsc na górzystej Kaua’i jest trudniej dostępnych niż większość atrakcji na innych wyspach. W związku z tym jest tu niskie zaludnienie. Na terenie o długości 60 i szerokości 45 km żyje jedynie 73 tys. mieszkańców. Dzięki temu ta "Wyspa Ogrodów" ma największą na archipelagu różnorodność biologiczną. Latarnia morska w Kilauea Point stoi na szczycie stromych klifów północnego Kaua'i od 1913 roku. 14:40 SZWAJCARIA NIEUJARZMIONA - SEZON 2 - ODC. 4 JURA W KANTONIE VAUDOIS (UNTAMED SWITZERLAND - SEASON 2 EP. 4 THE VAUD JURA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Anja Glucklich Serial dokumentalny (4 odcinki) o przyrodzie Szwajcarii. Jest dzika i piękna, skromna biorąc pod uwagę zajmowany obszar, a jednocześnie tak różnorodna. Ten kraj w środku Europy, charakteryzujący się pasmami górskimi, rzekami, jeziorami i lasami, oferuje zapierający dech w piersiach wachlarz różnorodnych krajobrazów: prawie 1500 jezior, ponad 80 czterotysięczników, 150 lodowców i las, który zajmuje prawie jedną trzecią państwa. I nadal istnieją tam pełne nieskalanej przyrody: łagodne wzgórza i urwiste klify, tajemnicze wrzosowiska i potężne wodospady - wszystkie są ważnymi siedliskami dla nieśmiałej kozicy, pachnących róż alpejskich, dzikiego pstrąga i rzadkich orchidei. Czas je odkryć, zbadać i podziwiać. Nieokiełznana Szwajcaria to wyprawa do rezerwatów przyrody świata zwierząt i roślin, ale także odkrycie mitów i legend dotyczących poszczególnych regionów. 15:45 GLOBALNA NAUKA - ODC. 4 ROBOTYKA I SZTUCZNA INTELIGENCJA - PRZYSZŁOŚĆ LUDZKOŚCI (GLOBAL SCIENCE E04: ROBOTICS & A. I. - THE FUTURE OF HUMANITY) Cykl dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 4 - "Robotyka i sztuczna inteligencja, przyszłość ludzkości". Wyglądają jak coś rodem z fantastyki naukowej, ale są prawdziwe powstają w laboratoriach na całym świecie. W przyszłości będą przypominać ludzi, zwierzęta i stworzenia, których jeszcze nie widzieliśmy. Posiądą zadziwiające zdolności, w tym inteligencję. Witajcie w nowym świecie, gdzie sztuczna inteligencja jest naszym sprzymierzeńcem, samochody nie potrzebują kierowców, a granice między człowiekiem i maszyną powoli się zacierają. W dwudziestym pierwszym wieku roboty opuściły fabryki i laboratoria. Nie ograniczają się już do prostych, powtarzalnych zadań. Stwory z metalu i plastiku przeniknęły niemal wszystkie obszary naszego życia. Spotykamy je na ulicach, w szkołach, w naszych domach, a nawet w salach koncertowych. Te nowoczesne maszyny nie są już uważane za proste narzędzia, współpracują z nami i się komunikują. Weszliśmy w erę robota społecznego. Choć wyglądają figlarnie, te małe urządzenia nie są już tylko ciekawostkami, wkrótce będą uczestniczyły w naszym życiu codziennym. Badacze z Arabii Saudyjskiej stworzyli pierwszego robota mówiącego w języku arabskim i rozpoznającego lokalne dialekty. Pytanie o rolę, jaką roboty i sztuczna inteligencja będą odgrywać w naszym życiu, nie jest niczym nowym, ale kontekst technologiczny wciąż się zmienia, a zagadnienia te stają się coraz istotniejsze. W ostatecznym rozrachunku to my, ludzie, musimy zdecydować, co zrobimy z naszymi maszynami. Jak bardzo chcemy je rozwinąć? I dokąd nas zaprowadzą? 16:45 SUROWE ŚWIATY I DZIKIE PIĘKNO. BAŁKAŃSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 3 CZARNOGÓRA (NATIONAL PARKS OF THE BALKAN: RUGGED WORLDS AND WILD BEAUTY MONTENEGRO) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Jeremy J. P. Fekete W 6 odcinkach odkryjemy ukryte skarby Bałkanów: parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Półwysep Bałkański jest jednym z trzech półwyspów południowoeuropejskich i ma powierzchnię 500 000 kilometrów kwadratowych. Bywa opisywany jako jako przytułek Europy i beczka prochu. Jest też uznawany za granicę geograficzną między Zachodem a Orientem. Jego skaliste brzegi otacza pięć mórz: Czarne, Marmara, Egejskie, Jońskie i Adriatyckie. Jego ukrytymi skarbami są parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Wybierz się w filmową podróż do dzikiej części Europy - przez góry, jeziora i morza. Odc. 3 - "Czarnogóra". W tym krajobrazie dominują głębokie kotliny, a dzikie wody kryją bogate życie. Las pierwotny żywi się swoimi najmniejszymi mieszkańcami od tysięcy lat. W krasowych jeziorach rozwija się wodna flora, a porzucone saliny są przejmowane przez zwierzęta i rośliny. To surowy świat i dzikie piękno Czarnogóry. Zatoka Kotorska. Widok od strony morza już w X wieku miał nazwę krainy Czarnych Gór. Blisko wybrzeża leży pasmo gór krasowych Lovćen - pokryte ciemnym, niemal czarnym lasem sosen bośniackich. Góry i jeziora polodowcowe to pozostałości ostatniej epoki lodowcowej. Przez środek Czarnogóry przebiega 82 - kilometrowy, miejscami o głębokości 1, 5 km - kanion Tara. Crna Glava to najwyższy punkt pasma górskiego Bjelasica. Góry Prokletije - Przeklęte"- to najmłodszy park narodowy Czarnogóry. 17:50 TAJEMNICE CYWILIZACJI - ODC. 2 MIASTA I IMPERIA (THE SECRETS TO CIVILIZATION) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Rosalind Bain, Jonathan Drake Trzyodcinkowa seria dokumentalna o tym, jak najnowocześniejsze nauki o Ziemi zmieniają sposób, w jaki rozumiemy starożytną przeszłość, przywracając środowisku naturalnemu jego miejsce jako kluczowego czynnika napędzającego historię ludzkości. Ta przełomowa seria wykorzystuje nową naukę, aby dotrzeć do sedna tego, co naprawdę napędza powstawanie cywilizacji: jak się rozwijają i jak radzą sobie z upadkiem. Zobaczymy, jak zmieniająca się planeta może pomóc cywilizacjom lub odegrać rolę w ich wyginięciu. Od starożytnego Egiptu po upadek Rzymu, za pomocą technik filmowych i CGI, stworzono wspaniałe wizualizacje pokazujące sekrety cywilizacji. Odc. 2 - "Miasta i imperia". Nowa era kwitnącej cywilizacji zmieniła sposób naszego życia. W epoce żelaza powstaje wiele ważnych miast. Jak powstało pierwsze w historii supermocarstwo? Pierwsze tysiąclecie przed naszą erą to początek współczesnego świata. Upadek Egiptu na rzecz Rzymu trwał tysiąc lat. W jaki sposób w basenie Morza Śródziemnego narodziła się nowa epoka - świat miast i imperiów? Powstanie Rzymu było prawdopodobnie najbardziej niezwykłym wydarzeniem na planecie Ziemia przed epoką nowożytną. 18:55 CLINT EASTWOOD - OSTATNI Z WIELKICH (CLINT EASTWOOD, LAST OF THE LEGENDS / CLINT EASTWOOD, LA DERNIÈRE DES LÉGENDES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Aslak Lefevre, Joe Hume Film dokumentalny. Clint Eastwood to wszechświat sam w sobie. Jest mistrzem wyjątkowej, ultra spójnej filmografii, budowanej niczym szlagier jazzowych muzyków: instynktem, uczuciem, pragnieniem całkowitej wolności. Eastwood to być może ostatnia legenda hollywoodzkiego kina, solidny pomost między złotym wiekiem a nowoczesną erą, która nigdy nie była inspiracją jego bezkompromisowego kina. Jak ten drugorzędny aktor, który odniósł sukces w westernach wyprodukowanych w Europie, osiągnął rangę, którą cieszy się dzisiaj? 20:00 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 7 (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 50 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 21:10 SZKOCKA WOLNOŚĆ Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski, Marcin Kopeć Scenariusz: Konrad Zagórski Zdjęcia: Siarhei Marchyk Szkocja przez setki lat była niezależnym królestwem, wielokrotnie najeżdżanym przez Anglików. Traciła i odzyskiwała swoją niepodległość. Wydawałoby się, że ten dumny, pięciomilionowy naród, związany od 1707 roku z Anglią traktatem o Unii, od zawsze pragnął być wolny. Jednak w 2014 roku Szkoci w narodowym referendum, mając szansę odzyskać swoją niepodległość, opowiedzieli się za pozostaniem w strukturach Wielkiej Brytanii. Strach przed problemami gospodarczymi, zmianą waluty i wyjściem ze struktur Unii Europejskiej przesądził o wyniku. Dwa lata później Londyn ogłosił brexit, coś, czego nikt się nie spodziewał. Film opowiada historię ruchu niepodległościowego w Szkocji oraz przybliża poglądy społeczeństwa szkockiego na temat niepodległości. 22:05 KOCHAM CIĘ JAK IRLANDIĘ Film dokumentalny, 42 min, Polska, 2012 Reżyseria: Aleksander Dembski Adam ma 56 lat, pochodzi z Opola, jest wokalistą amatorem. Pomimo braków w wykształceniu muzycznym wierzy w siebie i bardzo poważnie podchodzi do swojej pasji. Każdego dnia ćwiczy, prezentując swoje nagrania na jednym z muzycznych portali internetowych. Przez internet odświeża starą znajomość z Krzysztofem, który obecnie jest menedżerem mało znaczących kapel grających do tzw. kotleta. Adam i Krzysztof podejmują decyzję, że razem zrobią wszystko, aby wejść w struktury show - biznesu. Początkowo idzie to opornie, jednak pewnego dnia spotykają lidera bardzo znanego w Polsce zespołu muzycznego Kobranocka. Okazuje się, że muzykom jest to również na rękę, ponieważ mogą liczyć na wielki powrót na scenę w niekonwencjonalny sposób. Po kilku tygodniach prób nowy zespół muzyczny, w składzie którego znajdą się także Adam i Krzysztof, planuje zagranie koncertu dla kilkutysięcznej publiczności oraz wydanie płyty. Czy im się uda? 23:00 USA - BÓG DAŁ NAM BROŃ (THE US AND THEIR GUNS: AN AMERICAN STORY / LA LOI DES ARMES) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Romain Besnainou 14 lutego 2018 roku, Parkland na Florydzie. 19 - letni uczeń wchodzi do szkoły średniej Stoneman Douglas, uzbrojony w legalnie nabyty karabinek szturmowy. Zabija 17 osób, w tym czternaścioro uczniów. Po wydarzeniu postanowiono zmierzyć się z wszechpotężnym amerykańskim lobby zajmującym się prawami do posiadania broni. W Stanach Zjednoczonych dochodzi do 350 masowych zabójstw rocznie. Masakra w Parkland przelała czarę. Zaczęto baczniej się przyglądać potężnej NRA. Narodowe Stowarzyszenie Strzeleckie Ameryki stoi na straży prawa obywateli do noszenia broni palnej. Wpływy NRA sięgają od głębokiej prowincji Stanów po Biały Dom. Kolorado jest jednym z trzydziestu dwóch stanów, gdzie można legalnie nosić broń - od pistoletu po ciężką broń palną, zgodnie z Drugą Poprawką do Konstytucji. Ten poruszający dokument śledzi historię powstania studenckiego, jakiego nie widziano wcześniej i bada, w jaki sposób udaje się utrzymać w USA tak liberalne prawo dotyczące broni i dlaczego ma ono taką moc w amerykańskim społeczeństwie. Następują jednak zmiany, ludzie widzą, że to jest złe i będą głosować przeciwko niemu. To początek czegoś nowego, przekonamy się, gdy pójdziemy do przodu. Można wiele zdziałać w kwestii dostępu do broni w przyszłości. Czy jednak jesteśmy w punkcie zwrotnym? Czy rzeczywiście coś się zmieni, czy NRA pozostanie nadal tak potężną organizacją jak obecnie? 00:05 TU SIĘ ŻYJE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Kinga Dębska Optymistyczny film o odchodzeniu, o niezwykłym hospicjum w Wilnie i o zwariowanej siostrze Michaeli, która w ramach dodawania otuchy realizuje najbardziej szalone marzenia swoich podopiecznych. Uważa, że przed śmiercią potrzebujemy załatwić niezałatwione wcześniej sprawy, spełnić jakieś marzenie, choćby to była lampka koniaku. Według niej trafia się do hospicjum, żeby odkryć siebie i spokojnie pożegnać się z życiem. Będzie to próba odczarowania idei hospicjum i wzruszająca opowieść o ludziach na ostatniej prostej. 01:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - DOPISAĆ LOSY Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Wykonawcy: Artur Kalicki "Dopisać losy" Dziś opowieść zaczynamy 3 września 1939 roku, kiedy to nad ranem 16. Pułk Ułanów Wielkopolskich otrzymuje od generała Stanisława Grzmota - Skotnickiego, dowódcy Pomorskiej Brygady Kawalerii rozkaz osłaniania w miejscowości Bykowiec odwrotu polskich oddziałów w kierunku Bydgoszczy. Zgodnie z naszą filozofią nie zajmujemy się szerokimi bitewnymi panoramami, ale koncentrujemy na jednym szczególe. Pod Krojantami zajmiemy się poszukiwaniem miejsca jednej tankietki, osłaniającej szarżę polskiej kawalerii. 01:40 CHEMIA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2009 Reżyseria: Paweł Łoziński Scenariusz: Paweł Łoziński tekst 50 min Zdjęcia: Kacper Lisowski Niezwykły, zbiorowy portret ludzi chorych na raka, pacjentów Oddziału Chemioterapii Dziennej Centrum Onkologii w Warszawie. Reżyser filmuje ich podczas kilku godzin, jakie spędzają na oddziale podłączeni do kroplówek z lekami. Przychodzą sami albo w towarzystwie bliskich - mężów, żon, rodziców, dorosłych dzieci. Wnoszą ze sobą swoje przeżycia, nadzieje, obawy, przemyślenia. Tych kilka godzin to czas refleksji i rozmów zarówno z bliskimi, jeśli ci są w pobliżu, jak i z obcymi współtowarzyszami niedoli. Bo rak jest mniej straszny, jeśli można o nim z kimś porozmawiać. To pozwala go oswoić, ale też oswoić własny strach. Pacjenci są różni, w każdym wieku, z rozmaitych środowisk - rak to bardzo "demokratyczna" choroba. Na oddziale spotykają się więc: bosman i właścicielka warzywniaka, przyszła matka, która podczas chemioterapii czuje ruchy dziecka, i matka 5 - miesięcznego malucha, który czeka na nią w domu, uczeń, który martwi się, jak na wieść o jego chorobie zareagują koledzy z klasy, i młody muzyk, który marzy o kolejnej gitarze, nauczycielka, która wspomina swoich ulubionych uczniów, i ratownik medyczny, który uratowawszy dziesiątki ludzi od śmierci, teraz sam stoi w obliczu śmiertelnego zagrożenia, kobieta, której dzieci mieszkają daleko za granicą, i mężczyzna, któremu towarzyszy troskliwy syn student. Wszystkich łączy ta sama choroba, lecz każdy patrzy na nią po swojemu. Jedni mówią o niej z rezygnacją, inni ze złością. Niektórzy próbują żartować na jej temat, inni widzą w niej fatum. Wspólna jest nadzieja: że wyzdrowieją, że przerzutów nie będzie, albo że w końcu się zatrzymają. Walczą więc z rakiem, przełamując własną słabość. Ci, dla których lekarze nie mają dobrych wieści, już nawet nie marzą o całkowitym wyzdrowieniu. Chcieliby tylko zatrzymać na trochę czas, spowolnić jego bieg, wytargować z Bogiem choćby parę miesięcy czy tygodni. Bo jeszcze tak wiele chciałoby się zrobić, zobaczyć, jak wiedzie się dzieciom, znów pójść na spacer z mężem czy żoną. Bo przecież dobrze jest żyć. Oni to wiedzą najlepiej. Film uhonorowano Prix Europa 2009 dla najlepszego europejskiego filmu dokumentalnego na 23. Międzynarodowym Festiwalu Produkcji TV w Berlinie. Przyznano mu również Nagrodę Główną "Srebrnego Lajkonika" 2009 dla najlepszego filmu dokumentalnego na Krakowskim Festiwalu Filmowym. "Chemia" zdobyła ponadto statuetkę "Białej Kobry" - Grand Prix 19. Ogólnopolskiego Festiwalu Mediów "Człowiek w zagrożeniu". 02:50 WPINANIE KSIĘŻYCA Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2001 Scenariusz: Krystyna Piątkowska, Andrzej B Czulda Wykonawcy: Dariusz Miliński Zdjęcia: Roman Piotrowski Poetycki, piękny film o magicznym świecie, fascynującej osobowości i oryginalnej twórczości Dariusza Milińskiego, malarza, rzeźbiarza, poety, inicjatora plenerowych spektakli teatralnych, twórcy Grupy Plastycznej Pławna 9. "Mistrza wizualnej metafory". Autora dzieł tchnących specyficznym klimatem. Obrazów porównywanych do prac Boscha, Breughla, czy Dudy - Gracza. Zamieszkałych przez sympatyczne, drobne postacie, kruche kukiełki przypominające ludzi, o jasnych twarzach, dużych oczach, ciekawym i nieco smutnym spojrzeniu. Jest to także opowieść o pogodnym człowieku, który w wiejskim ustroniu znalazł swoją krainę szczęśliwości, przyjazne miejsce dla siebie, rodziny i przyjaciół. Gościnny i otwarty dom stał się miejscem pracy twórczej dla grona artystów o podobnej wrażliwości. Poznajemy niezwykły świat Dariusza Milińskiego poprzez pryzmat autorskich, wielorakich działań artystycznych, ale także jego barwną opowieść o sztuce, tworzeniu, wizji świata i artysty, stosunku do swoich prac, do ludzi oraz życiu w symbiozie z naturą. Widzimy, jak ożywają obrazy w czasie teatralnych widowisk plenerowych, jak powstają przedziwne machiny, ogromne instalacje oraz jak wpiąć księżyc. Chłoniemy ujmującą osobowość postaci z obrazów i skondensowaną radość życia w osobie ich twórcy. "Żyje nam się pięknie w tym zaczarowanym miejscu" - mówi artysta z prostotą i szczerością wprowadzając w krąg swojej magii. "Do mojego świata wchodzą chude, subtelne sprawy". "W chudości, pokraczności moich postaci jest zawarty jakiś smutek, jakaś delikatność, jakaś sugestywna piękna nuta, jakiś rodzaj poezji". "Jestem strażnikiem poetyki świata". "Czas przepracowuję idealnie". "Sztuka wplata się między musztardę, kanapki i kompanie dzieci". "Wpinanie księżyca", to swoiste misterium o sztuce i życiu szczęśliwym. Obrazy, fragmenty przedstawień i refleksje artysty układają się w harmonijną całość dopełnioną interesującą muzyką Agima Dżeljiljia, na stałe współpracującego z grupą Pławna 9. Reżyser Andrzej B. Czulda specjalizujący się w filmach o sztuce stworzył znakomite dzieło. Bardzo malarski film przykuwający uwagę od pierwszego do ostatniego kadru, daleki od standardowych biografii artystów. Reżyserowi, który przez wiele dni towarzyszył Milińskiemu w Pławnej (miejscu zamieszkania twórcy), udało się oddać na ekranie przedziwny klimat jego twórczości.