TVP Dokument Niedziela, 26.05.2024 05:30 POLSKIE PARKI NARODOWE - PARK NARODOWY GÓR STOŁOWYCH Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 06:00 WETERYNARZE Z SERCEM - /108/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Dzięki Fundacji Pomocy Goldenom "Aurea", przybliżymy rasę golden retriever. Piękne, ciepłe i prorodzinne - dlaczego, tak jak np. Sonia, bohaterka kącika adopcyjnego, trafiają do fundacji? Mamy nadzieję, że nie tylko Sonia podbije Wasze serca! Poznacie też zwierzęta, których nazwać potrafiłoby pewnie niewielu z Was. To egzotyczni mieszkańcy toruńskiego ogrodu zoobotanicznego. Ale dzisiaj skupimy się na pandach rudych i tarajach. Co zrobić, jeżeli bardzo pragniemy mieć psa, ale z różnych względów nie możemy podjąć decyzji na wiele lat? Dobrym rozwiązaniem jest stworzenie tak zwanego domu tymczasowego. 06:35 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT - / 9/ (WEIRD WONDERS OF THE WORLD S. 02, EP. 1) Serial dokumentalny, 47 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - odkrywamy kolejne dziwne zjawiska przyrodnicze i niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym, odkryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zjawisk, anomalii pogodowych, medycznych cudów. 07:30 ROZBÓJNICY WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 2 WALKA O POŻYWIENIE (NATURAL BORN REBELS EP. 2 HUNGER WARS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Holly Spearing Zwierzęta nie przetrwają bez pożywienia. Dzień po dniu stają przed podobnym wyzwaniem: muszą zdobyć posiłek. A to niełatwa sztuka. Nic dziwnego, że zdeterminowane, uciekają się do drastycznych praktyk: od kradzieży po zaskakujące sztuczki, łamanie zasad współpracy, a nawet stosowanie przemocy. Jeśli wziąć pod uwagę, jakim wyzwaniom muszą sprostać, trudno nie docenić ich zachowania. U zwierząt walczących o przetrwanie wykształciły się wyjątkowe strategie, dzięki którym mogą one zdobyć pożywienie. Okazuje się, że skłonności przestępcze nie są wyłącznie ludzką cechą. Również wśród zwierząt zdarzają się gangsterzy, oszuści, złodzieje czy porywacze, którzy niecnymi metodami zdobywają pożywienie, terytorium, możliwość przekazania swoich genów czy przychylność silniejszych. W tym trzyodcinkowym dokumencie BBC podglądamy zaskakujące zwyczaje papug kakadu, pawi, makaków królewskich, hien, krabów palmowych czy nieświszczuków (piesków preriowych). Co ciekawe, podobnie jak u ludzi, i wśród zwierząt są również takie osobniki, które "łamią prawo" bez żadnego usprawiedliwienia. 08:30 NIEZWYKŁY KSIĘŻYC (WONDERS OF THE MOON) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: James van der Pool Księżyc w kolorze krwi, Superksiężyc, pełnia i całkowite zaćmienie. Poznamy wiele ciekawostek o tym jedynym naturalnym satelicie Ziemi. Jest nazywany srebrnym globem, miesiącem lub luną. To piąty co do wielkości Księżyc w Układzie Słonecznym. Zdjęcia robione aparatami o słabym świetle ukazują Księżyc w jego naturalnym blasku. Dowiemy się, jak fazy Księżyca wpływają na różne procesy na Ziemi, na przykład w podmorskim świecie Południowego Pacyfiku rafy koralowe rozmnażają się zgodnie z cyklami Księżyca. Przyjrzymy się zaćmieniom, gdy Słońce, Ziemia i Księżyc znajdują się w jednej linii. Występują one podczas nowiu, kiedy Księżyc znajduje się pomiędzy Ziemią a Słońcem. Większość ludzi nie zdaje sobie sprawy z tego, iż Księżyc jest widoczny na nocnym niebie tylko przez kilka godzin. Wyjątkiem są tylko dni w okolicach pełni, kiedy Księżyc gości na niebie przez całą noc. W pierwszej kwadrze widoczny jest wieczorem i zachodzi około północy, a w ostatniej kwadrze wschodzi dopiero około północy. Poznamy też festiwale i festyny księżycowe, które odbywają się na świecie i wtedy uwaga wszystkich skupiona jest na srebrnym globie. 09:30 AFRYKA Z ADE ADEPITANEM - CZĘŚĆ 1. AFRYKA ZACHODNIA (AFRICA WITH ADE ADEPITAN) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Olly Bootle Czteroodcinkowa seria geograficzno - podróżnicza BBC Studios. Afryka jest najbardziej żywym i zróżnicowanym kontynentem na Ziemi, z ponad 50 krajami i setkami różnych kultur. Ade Adepitan podróżuje po Afryce, aby odkryć, jak zmienia się kontynent. Od dynamicznie rozwijającej się technologii Lagos po wspaniałe plaże Mozambiku i od zagrożonych goryli w DRK po rozdarte wojną ulice Somalii, Ade widzi w Afryce najlepsze i najgorsze. Dzięki jego bardzo osobistemu spojrzeniu na kontynent i niezwykłym spotkaniom, seria ta zadaje pytanie: tak jak ostatnie 30 lat zmieniło Azję, czy przyszłość należy do Afryki? Część 1 - "Afryka zachodnia". Adi odwiedzi najbardziej fascynujący kontynent - Afrykę. Ponad pięćdziesiąt krajów i setki kultur. Pierwszy etap podróży to Afryka Zachodnia. Od Wysp Zielonego Przylądka, potem Senegal, Wybrzeże Kości Słoniowej, a na koniec Nigeria. Rozpoczyna w Republice Zielonego Przylądka, najdalej na zachód wysuniętym punkcie Afryki. To jedno z najmniejszych państw afrykańskich. Życie tutaj, jak i w całej Afryce, potrafi dać w kość. Następny przystanek: Senegal. Afryka Zachodnia jest pełna szemranych agentów. Tysiące okłamanych młodych piłkarzy wyjeżdżają zagranicę. Wielu zostaje bezdomnymi, nie stać ich na powrót do domu. Afrykańscy piłkarze stanowią tu kolejny eksploatowany zasób. Ostatni przystanek na tym etapie podróży to Nigeria. Nigeria ma największą gospodarkę w Afryce i potężne złoża ropy. Ale ludzie nie są tu bogaci. Trudno za to obwiniać świat zewnętrzny. Panują tu ogromna korupcja, złe zarządzanie i przestępczość. Państwo nie dba o obywateli, dlatego wiele osób szuka pomocy gdzie indziej. 10:40 SUKCES Film dokumentalny, 13 min, Polska, 1968 Reżyseria: Marek Piwowski Zdjęcia: Stanisław Niedbalski, Zygmunt Samosiuk Filmowy portret Czesława Niemena. 10:55 REFREN Reportaż, 10 min, Polska, 1972 Reżyseria: Krzysztof Kieślowski Opowieścią o codzienności zakładu pogrzebowego w latach 70. Przedstawia fragmenty rozmów urzędników z petentami, którzy przyszli tu po stracie kogoś bliskiego. Bezduszna biurokracja w spotkaniu z ludzkim smutkiem. 11:15 MISJA ZAMBIA - KAPLICA NA WIOSCE Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2022 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Zdjęcia: ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk Wykonawcy: Grzegorz Szponder Niedziela to dzień, kiedy misjonarze wyjeżdżają do kaplic poza placówki misyjne. Jedziemy na wioskę. Miejscowość nazywa się Lwanga. Księża przyjeżdżają tu raz na dwa, trzy miesiące. Miejscowi już od kilku godzin czekają na misjonarza. Młodzież odpowiedzialna za oprawę muzyczną przygotowuje instrumenty. Napręża membrany w bębnach. Parafianie w tej wiosce to świetnie zorganizowana społeczność, bogata w liczne grupy parafialne. 11:30 MISJA ZAMBIA - WYKSZTAŁCENIE Cykl reportaży, 12 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Kot Scenariusz: Piotr Kot Zdjęcia: ks. Maciej Makuła, Piotr Kot, Robert Jażdżyk Muzyka: Wojciech Mularczyk W stolicy Zambii - Lusace - siostry salezjanki od 20 lat prowadzą placówkę, w której pomagają młodym ludziom wyjść z ubóstwa zapewniając im dostęp do edukacji. Prowadzony przez nich ośrodek początkowo oferował kursy z krawiectwa, a następnie zaczęto uczyć tu informatyki i przygotowania do pracy w hotelarstwie. Salezjańska szkoła Garden Open Community School została założona w latach 90. Ze względu na ogromną liczbę małych dzieci pochodzących z przyległych dzielnic, rozbudowano ją o kolejną placówkę Garden Community School. Uczy się w niej blisko 1000 dzieci. 11:45 FASCYNUJĄCE MIEJSCA - FASCYNUJĄCE WOGEZY - DZIKOŚĆ W ŚRODKU EUROPY (FASCINATING VOSGES - WILDERNESS IN THE HEART OF EUROPE) Cykl dokumentalny, 14 min, Niemcy, 2014 Reżyseria: Moritz Mayerle, Annette Scheurich W tym odcinku poznamy Wogezy - siedzibę licznych gatunków dzikich zwierząt. Są tam góry, doliny, rozległe lasy i pola. W południowych Wogezach krajobraz jest ukształtowany przez tradycyjną alpejską gospodarkę rolną. W Wogezach północnych z kolei lasy, bogate w gatunki często sięgają i po wyższe zbocza, poprzecinane tylko głęboko popękanymi wychodniami z piaskowca, górującymi nad drzewami. W rezerwacie przyrody w Wogezach północnych duże tereny są chronione przed wycinką i uprawami rolnymi. Kopulaste szczyty Wogezów południowych są w większości nieporośnięte. Zwane są balonami i tylko z rzadka można napotkać zahartowanego przez wiatr buka. W Wogezach północnych echo niesie pradawne odgłosy. Jesień zmienia las liściasty Wogezów w morze barw. Drzewa wkrótce potracą wszystkie liście. Las Wogezów musi czekać aż do wiosny, zanim znowu zbudzi się do życia. 12:05 RZYM ARMIA BUDOWNICZYCH (ROME: AN ARMY OF BUILDERS / ROME, L'ARMEE DES BATISSEURS) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2021 Reżyseria: Raphal Rouyer Opowieść o tym jak armia Cezara wykorzystywała potęgę swojego militarnego geniuszu, by pokonać Galów. Po podbiciu terytoriów umiejętności techniczne rzymskich legionistów zostały wykorzystane do budowy monumentalnej infrastruktury, takiej jak imponujące kamienne forty, które służyły do ochrony granic imperium. Legion rzymski, będący narzędziem zarówno podboju ziemi, jak i planowania terytorialnego, okazał się najcenniejszym atutem Rzymu: potężną armią budowniczych. Legion Rzymski kojarzy nam się ze zdyscyplinowanymi, walecznymi żołnierzami. Ale to tylko część prawdy. To byli śmiali wojownicy i wielcy budowniczowie. Umiejętności budowlane były jednym z atutów rzymskiej armii. Każdy legionista był zdolnym robotnikiem umiejącym posługiwać się bronią i wszelkimi narzędziami. Umiejętności techniczne były jednym z politycznych filarów rzymskich podbojów. Podczas wojny w Galii armia Juliusza Cezara wykorzystywała budowniczą sprawność do podporządkowania sobie galijskich plemion. 13:05 TACY BYLIŚMY - BAJM Cykl reportaży, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Michał Bandurski Scenariusz: Michał Bandurski Sentymentalny cykl dokumentalno - rozrywkowy, który stanowi niezwykłą i barwną podróż w czasie do lat 70. i 80. minionego stulecia. Przypominamy, jak wyglądało wówczas życie i... jacy byliśmy. W tym odcinku twórcy cyklu wracają do zespołu BAJM. Ta supergrupa przez dekady dostarczała nie tylko pięknych melodii i przejmujących tekstów, ale przede wszystkim wspaniałych wspomnień i wzruszeń. 13:35 PODRÓŻE MAŁEJ I DUŻEJ - SEZON IV ODC. 5 CYPR Magazyn, 23 min, Polska, 2023 Monika razem z córeczką Laurką (3 lata i 7 miesięcy) odwiedzą wyspę Afrodyty - lecą na Cypr. Zobaczą miejsce, gdzie bogini rzekomo wyłoniła się z piany morskiej, zajrzą też do Kurionu - jednego z ważniejszych stanowisk archeologicznych na wyspie i do podziemnych Grobowców Królewskich, w których żaden król nie był pochowany! Poprzeskakują strumyki w malowniczym wąwozie Avakas, odwiedzą podwodne muzeum, nakarmią też osiołki i powiedzą, co zwierzaki miały wspólnego z Kleopatrą. 14:00 KAMERY WŚRÓD ZWIERZĄT, SERIA 1 - ODC. 2 (ANIMALS WITH CAMERAS) Cykl dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Anne Sommerfield, Clare Dornan, Hannah Ward Seria dokumentalna o zwierzętach, którym zainstalowano małe kamerki do obserwacji. Dzięki temu możemy po raz pierwszy zobaczyć dziki świat z perspektywy jego mieszkańców. Bez względu na to, czy przebywają na drzewach, czy pod ziemią, będziemy świadkami życia, którego żaden człowiek nigdy nie widział. Nowo narodzone surykatki, pingwiny polujące na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego, a także rodzina szympansów z bardzo bliska. Zwierzęta z kamerami to kolejny genialny pomysł realizatorów filmów przyrodniczych BBC Worldwide. W tym odcinku dzięki naszym kamerom przyjrzymy się życiu trzech bardzo odmiennych zwierzęcych rodzin. Zobaczymy, jak w wodach u wybrzeży Australii uchatki uciekają przed rekinami białymi - jednymi z najgroźniejszych drapieżników oceanu. W Afryce Południowej narasta konflikt między rolnikami i pawianami. Czy kamery pomogą go rozwiązać? Podróż rozpoczynamy w Namibii, królestwie geparda - najbardziej zagrożonego wyginięciem gatunku wielkiego kota w Afryce. Te najszybsze ssaki świata osiągają prędkość sto kilometrów na godzinę w zaledwie 3 sekundy. Na otwartych obszarach trawiastych można je dostrzec bez trudu. W Namibii gepardy żyją w buszu. Tu są znacznie mniej widoczne. Mamy nadzieję, że dzięki naszym kamerom będziemy mogli przyjrzeć się bliżej trójce wyjątkowych gepardów. Działaczka na rzecz ochrony przyrody Marlice Van Vuuren zaopiekowała się trójką młodych gepardów, które zostały sierotami w pierwszym dniu życia. Marlice wciąż dostarcza im pożywienie. Chce jednak wiedzieć, czy jej podopieczni potrafią już samodzielnie zdobyć posiłek. Liczy na to, że zdołamy wyposażyć zwierzęta w odpowiednie kamery, pokazujące, jak młode gepardy radzą sobie w buszu. Specjalista od miniaturowych kamer, Chris Watts, podejmuje wyzwanie. 15:00 JAK DOBRZE SPAĆ? (HOW TO SLEEP WELL WITH MICHAEL MOSLEY / MICHAEL MOSLEY AND SLEEP) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Jon Willers Film dokumentalny BBC Studios. Kompleksowy przewodnik po nauce o śnie i jego wpływie na wszystko, co robimy. Sen to rytuał, który nas wszystkich łączy. Obecnie coraz powszechniej występują zaburzenia snu. 1/3 z nas ciągle zmaga się z bezsennością, a w pandemii urosło to do 50% populacji - najwyższy odnotowany odsetek. Zgłębienie tajemnic śpiącego mózgu może pomóc w naszych zmaganiach z bezsennością. Ten dokument pokazuje, w jaki sposób sen wpływa na prawie każdą część naszego fizycznego i psychicznego samopoczucia, od pamięci i nastroju po odporność, wagę i płodność. Lepszy sen poprawia zdrowie, pokonuje choroby, obniża poziom cukru we krwi, pomaga poprawić nasz system odpornościowy i zdolność zwalczania infekcji oraz poprawia zdrowie psychiczne. Nowe badania i teorie poddawane są próbie w eksperymentach, których nigdy wcześniej nie pokazywano w telewizji. Nie każdy sen jest taki sam. De facto - składa się z 4 różnych faz, układających się w cykle. Naukowcy dowiadują się coraz więcej, jakie to ma znaczenie dla naszego psychicznego i fizycznego zdrowia. Nauka o śnie rozwija się w szybkim tempie - ze wspaniałymi i rewolucyjnymi rozwiązaniami na horyzoncie. A więc - pora do łóżek i szansa na otrzymanie jak najwięcej cudownych fal mózgowych z głębokiego snu. 16:00 TAJEMNICE LUDZKIEGO CIAŁA. NAUKA (SECRETS OF THE HUMAN BODY. LEARN) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Martin Johnson Zdjęcia: Patric Acum Film dokumentalny BBC Worldwide o sekretach ludzkiego ciała. Za pomocą pionierskiej grafiki i nowych naukowych odkryć poznamy lepiej wewnętrzną mechanikę ludzkiego organizmu, który należy do najbardziej wyrafinowanych na ziemi. Jest cudem naukowym, wciąż odkrywanym na nowo. Sposoby rozwoju, adaptacji i przetrwania naszego organizmu. Komunikacja mózgu z resztą ciała. Związek pragnienia tłustych potraw a konieczność nagłego wzrostu. Regeneracja komórek. W filmie poznamy organizmy ludzi z całego świata. Cudowne dziecko w Phoenix demonstruje zdolność mózgu do nadawania priorytetu rozwojowi umysłowemu nad wzrostem fizycznym. Schładzanie w lodowatym jeziorze pokazuje, jak drżenie może uratować nam życie. Niskie, eksperymentalne tortury w londyńskim laboratorium unaocznią sposób, w jaki nasze ciało blokuje ból. Zobaczymy fascynujące i precyzyjnie dostrojone systemy, które utrzymują motorykę ciała. 17:00 SIMON REEVE I JEGO ŚRÓDZIEMNOMORSKIE PRZYGODY ODC. 1 (MEDITERRANEAN WITH SIMON REEVE 1) Cykl dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Eric McFarland Simon Reeve, brytyjski dziennikarz specjalizujący się w odkrywaniu świata zaprasza nas do poznania niesamowitej część świata, urokliwej, pełnej humoru i położonej wokół Morza Śródziemnego. To był niegdyś symbol spokoju, turkusowych mórz i pysznej kuchni. Ale teraz znajduje się w epicentrum wydarzeń współczesnego świata. W tej wielkiej i nieoczekiwanej podróży Simon spotka wielu kolorowych i pełnych pasji ludzi, którzy przybywają z pięknych i niespokojnych regionów południowych Włoch i Albanii, przez niespokojny Bliski Wschód i Afrykę Północną, zanim odkrywają sekrety Hiszpanii i Lazurowego Wybrzeża. W pierwszym odcinku Simon podróżuje promem do Kalabrii na południu Włoch, odkrywa region opanowany przez najpotężniejszą mafię w Europie - Ndrangheta. Dzięki kontaktom z policyjnymi śledczymi, Simon podąża za zbrojnym konwojem wiozącym tonę kokainy. Odwiedzi ogromną podziemną warownię tuneli i bunkrów zbudowanych przez nieuchwytnych bossów mafii. Podróżując na wschód wzdłuż południowego krańca Włoch, Simon odwiedza centrum konserwacji żółwi, gdzie spotyka Raoula, żółwia uratowanego po połknięciu ogromnych ilości plastiku, stanowiącego ogromne zagrożenie dla śródziemnomorskiej przyrody. Simon pomaga wypuścić go z powrotem do morza. Nocnym promem Simon przybywa do jednego z najmniej znanych, ale najpiękniejszych zakątków Morza Śródziemnego w Albanii. Pod rządami komunistycznymi Albania została odizolowana i odcięta od reszty świata. W kraju, który liczy na członkostwo w UE, Simon odkrywa starożytną kulturę vendetty, w której jeśli dorosły popełnia przestępstwo, dziecko może zostać zabite w zemście. Simon kończy pierwszy etap swojej podróży w niezwykłym rezerwacie przyrody, w którym życie ptaków wraca do normy po przełomowym zakazie polowań w tym kraju. 18:05 BV DOSHI. OBIETNICA ARCHITEKTA (THE PROMISE. ARCHITECT BV DOSHI / DAS VERSPRECHEN. ARCHITEKT BV DOSHI) Film dokumentalny, 90 min, Niemcy, 2023 Reżyseria: Jan Schmidt - Garre Film dokumentalny o Balkrishna Doshi (1927 - 2023), który był jednym z najbardziej wpływowych indyjskich architektów XX wieku i zdobywcą prestiżowej nagrody Pritzkera, czyli odpowiednika Nagrody Nobla w dziedzinie architektury. Projektował przez ponad 70 lat. Współpracował z Le Corbusierem i Louisem Kahnem. Wymyślał to, o czym dyskutują dzisiaj młodzi architekci. Od lat 60. XX wieku budował w sposób zrównoważony: z lokalnych materiałów, energooszczędnie, z naturalną klimatyzacją. Od lat 80. XX wieku tworzył tanie osiedla mieszkaniowe, które były dalej rozbudowywane przez mieszkańców slumsów dużych indyjskich miast, co umożliwiało im awans społeczny. Film opowiada o jego życiu i dorobku. Podróżujemy z Doshim od europejskiego modernizmu lat 50. XX wieku do współczesnej architektury. Odwiedzamy indyjskie budowle Le Corbusiera i Louisa Kahna, których projekty realizował z nimi jako młody architekt. Poznajemy też jego innych nauczycieli. Obserwujemy, jak Doshi rozwija nowe projekty w swoim biurze w Ahmedabadzie razem z czterema partnerami i sześćdziesięcioma pracownikami. Odwiedzamy zaprojektowane przez niego inne ważne budynki w Bangalore, Indore i Ahmedabadzie. Doshi nigdy nie był formalistą. W centrum jego uwagi zawsze była jednostka, która jako student, pracownik, gość lub mieszkaniec korzystała z jego budynków w sposób użytkowy. Dla głęboko wierzącego Doshiego źródłem inspiracji były także religijne rytuały. Razem z nim odwiedzamy hinduskie świątynie i islamskie meczety, które ukształtowały jego architektoniczne idee. Jego bystrość umysłu, humor i mądrość tworzą obraz człowieka, od którego możemy nie tylko nauczyć się, jak budować po ludzku, ale przede wszystkim jak być prawdziwym humanistą. BV Doshi zmarł w wieku 95 lat, 24 stycznia 2023 w Ahmedabadzie w Indiach. 19:05 URSZULA DUDZIAK: ŻYCIE JEST PIĘKNE Film dokumentalny, 41 min, Polska, 2008 Reżyseria: Beata Postnikoff Scenariusz: Beata Postnikoff Zdjęcia: Wojciech Ostrowski, Sławomir Pultyn Dokument przedstawiający Urszulę Dudziak, oryginalną i niepowtarzalną wokalistkę, legendę polskiego i światowego jazzu. Opowiada o jej karierze, rodzinie, gwiazdach, z którymi występowała na scenie, o Ameryce i powrocie do Polski. 20:00 BEKSIŃSCY - ALBUM WIDEOFONICZNY Film dokumentalny, 80 min, Polska, 2017 Reżyseria: Marcin Borchardt Scenariusz: Marcin Borchardt Muzyka: Marcin Dymiter Dokument przedstawia historię rodzinną wybitnego polskiego malarza Zdzisława Beksińskiego ze szczególnym uwzględnieniem jego skomplikowanej relacji z synem Tomaszem, popularnym dziennikarzem muzycznym, cierpiącym na depresję i podejmującym wielokrotnie próby samobójcze. Wstrząsający dokumentalny dramat rodzinny precyzyjnie zrekonstruowany na podstawie prywatnych listów oraz nigdy wcześniej w takiej formie niepublikowanych dźwiękowych i filmowych materiałów z archiwum Zdzisława Beskińskiego. Scenariusz filmu oparty został na bogatej dokumentacji i motywach bestselerowej biografii Magdaleny Grzebałkowskiej - "Beksińscy. Portret podwójny" (Wydawnictwo Znak, Kraków 2014). Film otworzył 57. Krakowski Festiwal Filmowy (2017) i otrzymał nominację do Europejskiej Nagrody Filmowej, a reżyser Marcin Borchardt otrzymał wyróżnienie w Konkursie Międzynarodowym Filmów Dokumentalnych na tym festiwalu. Pod koniec dekady lat 60. fascynująca, transgresyjna sztuka Zdzisława Beksińskiego wkroczyła na PRL - owskie salony. Artysta szybko stał się bardzo znany. Latem 1977 roku wraz z żoną i synem wyjechał z rodzinnego Sanoka do stolicy. Otoczony tajemniczą, mroczną aurą ekscentryk stronił od ludzi. W latach 80, jego syn Tomasz, szturmem podbił serca słuchaczy Polskiego Radia audycją "Romantycy muzyki rockowej". Niezwykła muzyka i charyzma prowadzącego sprawiły, że program zyskał status kultowego. Publiczne sukcesy ojca i syna skutecznie kamuflowały rozgrywający się pomiędzy nimi dramat. O Beksińskich zrobiło się głośno po samobójstwie Tomasza w wigilię świąt Bożego Narodzenia 1999 roku. Zdzisław został brutalnie zamordowany we własnym mieszkaniu kilka lat później. Przez niemal pół wieku Zdzisław Beksiński niezwykle skrupulatnie dokumentował całkowicie prozaiczne, codzienne życie swojej najbliższej rodziny. Robił to w rozmaitej formie - pisał listy, fotografował, prowadził dziennik foniczny, kręcił amatorskie filmy. Istniejący materiał archiwalny jest ogromy, obejmuje kilkaset godzin taśm audio i wideo. Jedne z najwcześniejszych zapisów dźwiękowych - pochodzą z kwietnia 1958 roku - Zdzisław z żoną rozmawiają o zbliżających się narodzinach dziecka. Kolejne listy, taśmy, filmy ukazują złożone relacje łączące rodzinę. Silny, na swój sposób kochający Zdzisław, nigdy syna nie uderzył, ale też nie przytulił. Wolał być najlepszym kumplem niż ojcem. Tomek - nadwrażliwiec szukający romantycznej miłości, był twórcą wyimaginowanych wewnętrznych światów, które w zderzeniu z rzeczywistością raz za razem rozpadały się jak domek z kart. Rozczarowany i zrozpaczony - w śmierci szukał ucieczki przed życiem. Z filmowego punktu widzenia tragedia Beksińskich to przede wszystkim szalenie uniwersalna i ponadczasowa opowieść o skomplikowanej relacji ojca z synem. Narracyjnym kontrapunktem dla kameralnego rodzinnego dramatu, rozgrywającego się głównie w klaustrofobicznym mieszkaniu, jest historia karier, jakie stały się udziałem Zdzisława i Tomka. W pierwszym przypadku jest to szalenie interesujący portret peerelowskiej bohemy artystycznej, w drugim, pobudzający wyobraźnię świat nocnych audycji radiowych lat osiemdziesiątych. 21:35 CAŁE ŻYCIE KRÓLOWEJ ELŻBIETY (THE QUEEN: A ROYAL LIFE) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2022 Ten dokument przygląda się życiu królowej Elżbiety II, najdłużej panującej brytyjskiej monarchini, w czasie wojny i pokoju oraz wszelkich kryzysów. Wielka Brytania opłakuje kobietę, która poświęciła swoje życie służbie. 22:40 TAMTE LATA, TAMTE DNI - ANNA DYMNA Magazyn, 24 min, Polska, 2020 Reżyseria: Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Tym razem swoje dzieciństwo i młodość wspomina popularna wybitna aktorka, Anna Dymna. Rozmowa toczy się w krakowskim Parku Jordana - miejscu jej dziecięcych zabaw, w Piwnicy pod Baranami, związanej z miłością życia - Wiesławem Dymnym oraz za kulisami sceny Starego Teatru, na której artystka odnosiła swoje pierwsze aktorskie sukcesy. 23:15 PRZEKLĘTE DZIECI (LES ENFANTS TERRIBLES) Film dokumentalny, 89 min, Francja/Niemcy/Turcja, 2022 Reżyseria: Ahmet Necdet Cupur Zeynep jest wychowywana w tradycyjnej, surowej rodzinie w wiosce w południowej Turcji. Pracuje w fabryce tekstyliów i marzy o wyjeździe na studia wbrew woli ojca. Jej bracia Cemal i Mahmut również przezywają trudne chwile. Cemal, podobnie jak Zeynep, poszukuje wolności, podczas gdy Mahmut czuje się uwięziony w pozbawionym miłości małżeństwie. Ich starszy brat, filmowiec Ahmet Necdet Cupur, po otrzymaniu wiadomości od Zeynep, wraca do rodzinnej wioski. Znajduje tam nieszczęśliwą rodzinę. Co wyniknie z tego międzypokoleniowego konfliktu? Intencją reżysera było sfilmowanie rodzeństwa i otaczających go ludzi podczas szukania rozwiązania. Pomyślał, że łatwiej będzie patrzeć przez obiektyw kamery, jakby to, co filmuje, nie było prawdziwym życiem, ale światem fantazji filmowca. Chciał uchwycić uczucia ludzi, ich bezradność podczas próby stworzenia własnego sposobu na życie. 00:55 CZASEM ŚNIĘ, ŻE LATAM Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2012 Reżyseria: Aneta Popiel - Machnicka Scenariusz: Aneta Popiel - Machnicka Pełen dramatycznych zwrotów akcji film dokumentalny, który opowiada o przekraczaniu granic w dążeniu do spełnienia marzeń i uzyskaniu aprobaty ze strony rodziców. Bohaterką tej przejmującej opowieści jest 18 - letnia, wybitnie utalentowana tancerka. Balet jest jej jedynym światem, perfekcja w tańcu - celem istnienia, wielka scena - spełniającym się snem. Stale towarzyszący jej ból, życie prywatne, samotność i zmęczenie pozostają gdzieś na marginesie, aż do chwili poważnego wypadku, któremu ulega dwa dni przed kluczową dla jej kariery premierą w Operze Berlińskiej. Poetycka narracja, piękne zdjęcia i muzyka, a także los tancerki, która postawiła wszystko na jedną kartę, rozbudzają emocje i nakłaniają do refleksji nad ceną, jaką Weronika płaci za wybór, którego dokonano, gdy miała 10 lat. 01:55 DRUGA STRONA PLAKATU Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2007 Reżyseria: Marcin Latałło Scenariusz: Marcin Latałło Zdjęcia: Marcin Latałło Muzyka: Agim Dżeljilji Historia polskiego plakatu pokazana na przykładzie młodych studentów z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i w Krakowie. Pozycja polskiego plakatu na tle innych krajów. Ania ma zaprojektować plakat do tego filmu. Jest to niemałe wyzwanie, gdyż w przeciwieństwie do współczesnych plakatów, których głównym zadaniem jest sprzedaż, jej plakat powinien odzwierciedlać bogatą kulturę polskiej szkoły plakatu. W powojennej polskiej rzeczywistości, kiedy ulice miast były szare, a analfabetyzm powszechny, plakat był nie tylko najlepszą formą przekazu, ale również jedynym kolorem w krajobrazie polskich miast. To właśnie w tym miejscu, gdzie cenzura znacznie ograniczała możliwości wyrażania artystycznych wizji, plakat stał się sztuką niezwykle ekspresywną, a zarazem subtelną. Polska szkoła plakatu zainicjowała nurt artystyczny, który zmienił kulturę plakatu w całej Europie. 02:55 PERKUSISTA Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2004 Reżyseria: Grzegorz Sadurski Scenariusz: Grzegorz Sadurski Zdjęcia: Alexander Pavlowić Dom Opieki Społecznej w Rzadkowie - duży, biały budynek malowniczo położony pod lasem, wśród zielonych łąk i pól. Jednym z pensjonariuszy opiekuńczego zakładu jest 19 - letni Robert Wasiak. Niewysoki chłopak z bujną czupryną i w okularach, tryskający energią i optymizmem od razu wzbudza sympatię i zaufanie. "Mały", jak go nazywają terapeuci i koledzy, nie mówi. Potrafi jedynie wydawać nieartykułowane dźwięki, w które trzeba się bardzo uważnie wsłuchiwać, by wydobyć z nich sens. Ale chłopak ma znakomity słuch. Gra na perkusji w zespole Na Górze, działającym przy domu opieki. To jego wielka życiowa pasja. Jest samoukiem. Zgłębił tę trudną sztukę, podpatrując i naśladując innych perkusistów. Grupę rockową Na Górze tworzą trzej terapeuci i czterech podopiecznych z zakładu. Muzycy jeżdżą po kraju z występami, grają w małych klubach, domach kultury. Kamera towarzyszy im, gdy przygotowują się do koncertu w Pile, w nowym klubie. "Mały" jest bardzo podekscytowany występem, zresztą wszystkim się udziela jego niekłamany optymizm. Zaprasza na koncert sympatyczną kucharkę z zakładu, Olę, która obiecuje, że przyjdzie na pewno. Przy aplauzie zebranych gości zespół gra słynny utwór Rolling Stonesów "Satisfaction". Na zakończenie udanego koncertu muzyków czeka pieczenie kiełbasek przy ognisku, wśród znajomych i przyjaciół. "Mały" ma jeszcze jeden ważny powód do radości. Właśnie spotka się z matką, której nie widział dziesięć lat. Jego ojciec nie żyje, zmarł mając 33 lata. Matka - bezrobotna, biedna i samotna kobieta - długo czekała, by zobaczyć się z synem. Spotkanie przebiega w wyjątkowo ciepłej i wzruszającej atmosferze.