TVP Dokument Wtorek, 28.05.2024 05:20 POLSKIE PARKI NARODOWE - PARK NARODOWY BORY TUCHOLSKIE Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Kołodziej Scenariusz: Agnieszka Niwińska Prowadzący: Dariusz Gross Prowadzącym program jest Dariusz Gross, dziennikarz, zafascynowany przyrodą poszukiwacz - odkrywca. Pokazuje parki narodowe, które znamy jako turyści, z innej, zaskakującej strony, przez pryzmat pracy naukowców zgłębiających sekrety ekosystemów i pracujących nad ich zachowaniem dla przyszłych pokoleń. To program pokazujący osobliwości przyrody i ukazujący wyjątkowość poszczególnych parków narodowych w Polsce, w którym spotykają się nowoczesne technologie badawcze z odwiecznym dziełem natury. 05:50 WETERYNARZE Z SERCEM - /110/ Reality show, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szymańska Scenariusz: Beata Szymańska Przed wakacjami czeka Was solidna porcja porad dotyczących domowych pupili. To czas, który możecie wykorzystać np. na zabawy klatkowe, które pomogą opanować lęk separacyjny u Waszego psa. Oglądając właścicieli i psiaki, którzy mają to już za sobą, przekonacie się, że nie jest to trudne, a zarówno Waszemu zwierzakowi, jak i Wam zapewni znaczny komfort obcowania. Kilka praktycznych rad, jak postępować z naszymi kociakami i dlaczego nie należy zabierać dzieci od kociej mamy przed dwunastym tygodniem życia. Czy na pewno macie w swoim domu miejsce dla swego futrzaczka, np. na szafie? To dla niego ważne! Zadbajcie o to! A jeśli macie więcej kotów, to pamiętajcie: tyle kuwet, ile kotów PLUS JEDNA. Dlaczego? Dowiecie się w programie. 06:25 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 1 MŁODE I BEZBRONNE (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 1. YOUNG AND VULNERABLE) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 1 Młode i bezbronne. W maju w Zambii wreszcie kończy się półroczna pora deszczowa. Młody samiec Pip, nazwany tak przez miejscowych badaczy, jest z matką i resztą stada. Ta grupa rodzinna od pokoleń żyje w tym parku narodowym, Obecnie składa się z trzech matek i siedmiorga niesfornych młodych. Pip trzyma się blisko rodziny, bo ma tylko pięć miesięcy i daleko mu do samodzielności. Samice będą musiały go ustrzec przed zagrożeniami, jakie niesie ze sobą pora sucha. To stado żyje w jednym z najdzikszych miejsc w Afryce. Park Narodowy Południowa Luangwa ma dziewięć tysięcy kilometrów kwadratowych i jest ostoją wielu afrykańskich dzikich zwierząt. Prawdziwa siła lwów bierze się z więzów rodzinnych. Lwy są najbardziej społecznymi dużymi kotami. 07:30 RUMUNIA NIEOKIEŁZNANA (UNTAMED ROMANIA) Film dokumentalny, 58 min, Niderlandy (Holandia)/Rumunia, 2019 Reżyseria: Tom Barton - Humphreys Scenariusz: Mark Strong Film dokumentalny o Rumunii. Poza zgiełkiem miast istnieje świat, którego nikt nie zna. Góry, prastare lasy i rozległe tereny podmokłe zapewniają siedliska wielu najbardziej charakterystycznym stworzeniom kontynentu. Ten film dokumentalny to celebracja naturalnego piękna i różnorodności Rumunii w całej okazałości, wdzięku i dzikości. Potężne góry sięgają chmur. Łańcuch górski o długości tysiąca sześciuset kilometrów, ciągnący się przez siedem krajów. Te góry to szkielet Rumunii. Rządzi nimi okrutna pani zima. W Karpatach pełno jest małych strumieni spływających po zboczach gór. W miejscu, gdzie Dunaj wpływa do Morza Czarnego, jest najpiękniejsza dzika przyroda Rumunii. Delta Dunaju to jeden z najbardziej zróżnicowanych ekosystemów w Europie. Nad filmem pracowało dwudziestu dwóch operatorów kamery w osiemnastu różnych lokalizacjach. Zapisano blisko czterysta godzin materiału. Ten wspaniały kraj może znaleźć się w czołówce turystyki przyrodniczej, a także zostać liderem w dziedzinie ochrony przyrody. 08:35 GLOBALNA NAUKA - ODC. 6 NOWOCZESNE TECHNOLOGIE - KSZTAŁTOWANIE PRZYSZŁOŚCI (GLOBAL SCIENCE E06: TECHNOLOGY - SHAPING OUR NEW WORLD) Cykl dokumentalny, 49 min, Francja, 2020 Reżyseria: Yohann Thiriet Ta seria dokumentalna (6 odcinków) przybliży największe odkrycia na arenie współczesnych badań naukowych, przedstawiając najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 6 - "Nowoczesne technologie, kształtowanie przyszłości". Technologia przenika wszystkie aspekty naszego życia. Smartfony, drony, wirtualna rzeczywistość. Za innowacjami stoją pionierzy kształtujący przyszłość poprzez zmianę naszego zachowania, nawyków, a nawet kultury. Technologia łączy się z ludzkością jak nigdy wcześniej. Odmienia to, jak się poruszamy i jak naprawiamy własne ciała. Uzależniliśmy się od innowacji, a technologia ewoluuje w niespotykanym dotąd tempie, aby sprostać naszym potrzebom. Witajcie w świecie, w którym technologia wprowadza ludzkość w ekscytującą przyszłość. Ludzie są istotami technologicznymi. Od pierwszych, kamiennych narzędzi Paleolitu po komputery kwantowe, dążymy do wartości niezbędnych dla naszego przetrwania: wydajności, wygody i bezpieczeństwa. Naukowcy z koreańskiego uniwersytetu Sejong opracowali klawiaturę, która mieści się w kieszeni. Nie zawiera ona żadnych sztywnych elementów poza nanorurkami z włókna węglowego. Silikonowa klawiatura zwija się, zgina i składa bez najmniejszych problemów. Po drugiej stronie świata, w angielskim Hampshire, technologia pozwala hodowcom znaleźć żywy inwentarz. Mogą wybierać swoje przyszłe krowy, korzystając z aplikacji ze zdjęciami i dokładnymi opisami bydła. W Kalifornii najnowsze technologie wirtualne przygotowują kierowników do zwalniania podwładnych. 09:35 SUROWE ŚWIATY I DZIKIE PIĘKNO. BAŁKAŃSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 5 BUŁGARIA (NATIONAL PARKS OF THE BALKAN: RUGGED WORLDS AND WILD BEAUTY BULGARIA) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Jeremy J. P. Fekete W 6 odcinkach odkryjemy ukryte skarby Bałkanów: parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Półwysep Bałkański jest jednym z trzech półwyspów południowoeuropejskich i ma powierzchnię 500 000 kilometrów kwadratowych. Bywa opisywany jako jako przytułek Europy i beczka prochu. Jest też uznawany za granicę geograficzną między Zachodem a Orientem. Jego skaliste brzegi otacza pięć mórz: Czarne, Marmara, Egejskie, Jońskie i Adriatyckie. Jego ukrytymi skarbami są parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Wybierz się w filmową podróż do dzikiej części Europy - przez góry, jeziora i morza. Odc. 5 - "Bułgaria". Lasy pierwotne, w których głuszce odbywają swoje toki. Gdzie znów wędrują bliskie wymarciu żubry i dzikie konie. Gdzie sępy krążą w powietrzu, a w starych, nadmorskich lasach bagiennych niosą się wyjątkowe dźwięki. To surowy świat i dzikie piękno Bułgarii. Masyw górski Riła w zachodniej części kraju. Znakiem rozpoznawczym jest łańcuch jezior polodowcowych, tworzących naturalne stopnie w górę do Musała - najwyższego szczytu Półwyspu Bałkańskiego. To stawia góry Riła na piątym miejscu najwyższych pasm górskich w Europie. Belmeken - daleko w wysokich górach Riła. To najwyżej położony zbiornik zaporowy na Półwyspie Bałkańskim. Kształtował krajobraz górski od lat 70. XX wieku - a także życie susła moręgowanego, imigranta z Polski i Rosji. Pasmo górskie Rodopy w Bułgarii Południowej. Rezerwat przyrody Baltata w północno - wschodniej części Bułgarii to jeden z obszarów ochrony lasów bagiennych - Longos. 10:40 CZTEROBRYGADÓWKA Reportaż, 12 min, Polska, 1972 Reportaż o czterobrygadowym systemie pracy. System zaczął funkcjonować we wrześniu 1961 roku. Pomimo wcześniejszych problemów i wątpliwości, sprawdził się w praktyce w wielu dziedzinach produkcji m.in. w hutnictwie, przemyśle chemicznym, szklarskim, celulozowo - papierniczym oraz ceramicznym. Gwarantuje on ciągłość linii produkcyjnej. W reportażu wypowiedź hutnika oraz pracowników kadry kierowniczej o korzyściach z takiego systemu pracy. Ilustracją są ujęcia z produkcji stali i papieru. 11:00 POLSKIE DZIEDZICTWO S.III - SEZON 3 ODC. 9 Magazyn historyczny, 28 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Kłobucki Scenariusz: Bartosz Kucharski, Tomasz Kępski, Kamil Szymański Trzeci sezon prowadzonego przez Stephana Thomsona cyklu dokumentalno - historycznego o polskim dziedzictwie kulturowym na Kresach Wschodnich i nie tylko, w którym przybliżona zostanie widzowi historia ziem polskich sprzed 1921 roku. Zaprezentowane zostaną najciekawsze polskie posiadłości oraz zabytki i świadectwa kultury związane z polskością, usytuowane poza naszymi obecnymi granicami (w znacznej mierze wschodnią). Ukazane zostaną najciekawsze miejsca, zarówno te oczywiste i znane z przewodników, jak również te o których już dawno zapomniano. Tym razem Stefan Tompson zabierze widzów w fascynującą, historyczną podróż śladami polskiego dziedzictwa po Słowackiej Lubowli. Opowie historię ponad 700 - letniego zamku lubowelskiego - jednej z najważniejszych twierdz w historii Rzeczypospolitej, położonej na terenie ziemi spiskiej w Karpatach. Lubowla na przestrzeni setek lat była schronieniem dla wielu polskich rycerzy i władców. To właśnie tutaj ważyły się losy licznych wojen i rozejmów. A w trakcie potopu szwedzkiego, w murach tej potężnej, nigdy nie zdobytej przez Szwedów twierdzy, ukryto wielki skarb polskich królów. Z zamkiem tym wiążą się różne legendy, a jedna z nich opowiada o jego powstaniu i czyhającym niebezpieczeństwie, które wisiało nad nim już od samego jego początku. Wszystko to i wiele więcej w dziewiątym odcinku cyklu ''Polskie Dziedzictwo''. 11:40 PERE LACHAISE - NEKROPOLIA PARYŻA (PERE LACHAISE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Christophe D’Yvoire, Augustin Viatte Film dokumentalny o słynnym cmentarzu Pere Lachaise w Paryżu. Cmentarze to naturalne świątynie pod gołym niebem, które mają własne kodeksy, estetykę, gospodarzy i organizację, a te głęboko odzwierciedlają kulturę i przekonania ludzi mieszkających w pobliżu. Za ich murami znajdujemy wspomnienia, historie ludzkie, emocje i zadumę. Wiele grobowców ma formę wysokich kapliczek. To wszystko sprawia, że łatwo się tutaj schować, poczuć jak w labiryncie. Rocznie Pere Lachaise odwiedzają trzy miliony turystów. Pielgrzymują do grobów słynnych twórców i artystów. Chopin, Proust, Edith Piaf, Montand i Signoret, Apollinaire, Oscar Wilde czy Pierre Desproges to tylko garść z długiej listy nazwisk. To największy i najsławniejszy cmentarz paryski, założony w 1804 roku w ogrodach przylegających do willi Mont - Louis, podarowanej przez Ludwika XIV swojemu spowiednikowi, francuskiemu jezuicie - Pere Lachaise. Miejsce pamięci, a zarazem coraz bujniejszy żywioł przyrody, anektowany przez rośliny i zwierzęta, które na cmentarzu Pere Lachaise znalazły swój azyl. Spacer po Pere Lachaise to niezwykła podróż. Osoby odwiedzające cmentarz odkrywają przepiękny ogród, w którym można obserwować zmieniające się pory roku, a to rzadkość w mieście. Nawet jeśli przyszliśmy tu wyłącznie ze względu na grobowce, zwrócimy uwagę na drzewa, liście, kasztany, alejki, innych zwiedzających, ptaki, przemykającego gdzieś kota - to wszystko kojarzy się z życiem, nie ze śmiercią. Każda epoka ma własną pamięć. Na cmentarzu Pere Lachaise niepodzielnym władcą okazuje się czas. Zmieniające się pory roku zacierają ślady przeszłości, by życie po raz kolejny mogło zatriumfować... w paryskiej nekropolii, wiecznym ogrodzie. 12:40 EKSTREMALNE WYZWANIA - ODC. 1 SKWAR (LIFE AT THE EXTREME WITH DAVINA MCCALL EP. 1 HOT) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Barny Revill Serial dokumentalny (4 odcinki) opowiadający o odkryciach Daviny McCall, która mierzy się z ekstremalnymi warunkami w środowisku naturalnym. Chce się dowiedzieć w jaki sposób niektóre zwierzęta i ludzie mogą przeżyć w najbardziej nieprzyjaznym otoczeniu? Udaje się w egzotyczne miejsca, poddając się najgorętszym, najzimniejszym, najgłębszym i najbardziej mokrym warunkom życia na Ziemi, aby osobiście doświadczyć i poczuć na własnej skórze na czym polega życie w ekstremalnych warunkach. Odc. 1 - "Skwar". Bohaterka serii Davina chce się zmierzyć z ekstremalnymi temperaturami. Zaczynamy od Namibii, jednego z najgorętszych krajów na świecie. Ale pomimo drastycznego klimatu, to miejsce jest pełne dzikiej przyrody. Davina będzie oświadczać życia w ekstremalnych warunkach. Namibia to szalony kraj. Od pustynnych wydm po wyschnięty busz - temperatury mogą tu sięgać 50 - ciu stopni Celsjusza, latami nie pada deszcz. Zaczyna swoją podróż w rezerwacie Naankuse, gdzie spotka się z jednym z najbardziej znanych drapieżników na świecie. Temperatura powyżej 39 - ciu stopni, powoduje dezorientację, a nawet omdlenia. Pocenie się utrzymuje ciepłotę ciała na stałym poziomie, dzięki czemu ludzie mogą biegać maratony na pustyni. Wszystkie tutejsze stworzenia mają swoje sposoby na radzenie sobie z upałem, ale nie przeżyłyby bez porannej mgły. 13:40 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 2 ZWAŚNIONE STADA (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 2. PRIDES IN CONFLICT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 2 - "Zwaśnione stada". Dolina Luangwy to jedna z ostatnich ostoi lwów na świecie. W porze deszczowej stada mogą żyć w dużej odległości od siebie. Ale w porze suchej wszystkie dzikie zwierzęta gromadzą się nad rzeką. Terytoria lwów zaczynają się wtedy zazębiać. Ta bliskość oznacza, że to, co się dzieje w jednym stadzie, nieuchronnie wpływa na życie innego. Przyszłość stada to jego młode. Jedna z tych lwich rodzin, zwana tu Hollywoodami, ma poważny problem z potomstwem. Przez niemal dwa lata żadne z jej lwiątek nie przeżyło. Czyżby obecne pokolenie Hollywoodów miało być ostatnim, które przemierza tę dolinę? 14:40 DZICY LOKATORZY MIAMI (MIAMI WILD) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2021 Reżyseria: Nathan Dappen, Neil Losin Film dokumentalny o Miami i wspaniałej, dzikiej przyrodzie w tym mieście i w jego okolicy. Miasto powstało w 1896 - m zyskując miano "magicznego". Urosło bowiem z małej osady na moczarach do rozmiarów metropolii niemal z dnia na dzień. Miami tętni życiem. Lokalnym i napływowym. Przybysze dostosowują do warunków, a miejscowi do nowych sąsiadów. To najbardziej szalone miasto Stanów Zjednoczonych. Tutaj Natura to nie tylko szczury i gołębie. Nigdy nie wiadomo, co ujrzymy za rogiem. Ta metropolia południowej Florydy stała się domem dla papug, pawi, lisów, jaszczurek i gigantycznych niebieskich krabów lądowych, które migrują ze swoich ziemskich nor do płytkich wód Zatoki Biscayne. W skomplikowanej sieci kanałów przecinających miasto można spotkać manaty, aligatory i krokodyle. Tropikalne ryby akwariowe, wypuszczane do miejskich dróg wodnych przez zmęczonych opieką właścicieli, rozwijają się tu wraz z kolorowymi pielęgnicami i Gambuzją. Nawet stado koczkodanów pochodzących z Afryki Wschodniej przetrwało dziesięciolecia w gęstych lasach namorzynowych w pobliżu lotniska Fort Lauderdale. Gdy w słonecznym Miami zapada zmrok, nietoperze wyłaniają się z kryjówek na strychach, by polować na zdobycz, a lądowe drapieżniki, takie jak szop pracz, lis szary i kojot, polują na wszystko, co mogą znaleźć. To najbarwniejsza, najbardziej egzotyczna i zaskakująca metropolia Stanów Zjednoczonych. Miasto znane jako "szalone Miami". 15:40 NAUSICAA. OCEANARIUM PRZYSZŁOŚCI (NAUSICAA, OCEAN BIODIVERSITY ON STAGE / PLANETE NAUSICAA L'AQUARIUM DU FUTUR AU SEVICE DES OCEANS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2021 Reżyseria: John Jackson, Jerome Julienne Film dokumentalny o niezwykłym akwarium Nausicaa, które ponownie otworzyło swoje podwoje w lipcu 2018 roku. Stało się największym i najbardziej innowacyjnym akwarium w Europie. Dbano przede wszystkim o to, by każde stworzenie wydobyte z morza mogło być umieszczone w jak najbardziej podobnym do jego naturalnego środowisku. Zobaczymy ogrom prac i przygotowań do prezentowania, zaaklimatyzowania i nakarmienia tysięcy zwierząt morskich, które będą żyć i rosnąć obok siebie w tym odtworzonym oceanie. Usłyszymy wypowiedzi naukowców i poznamy wspaniałe gatunkami podwodnych stworzeń. Będzie mnóstwo nieoczekiwanych sytuacji i wyzwań zaawansowanej inżynierii. Tutaj nauka, rozrywka i ochrona oceanów łączą się. 16:45 SUROWE ŚWIATY I DZIKIE PIĘKNO. BAŁKAŃSKIE PARKI NARODOWE - ODC. 6 GRECJA (NATIONAL PARKS OF THE BALKAN: RUGGED WORLDS AND WILD BEAUTY GREECE) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2022 Reżyseria: Jeremy J. P. Fekete W 6 odcinkach odkryjemy ukryte skarby Bałkanów: parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Półwysep Bałkański jest jednym z trzech półwyspów południowoeuropejskich i ma powierzchnię 500 000 kilometrów kwadratowych. Bywa opisywany jako jako przytułek Europy i beczka prochu. Jest też uznawany za granicę geograficzną między Zachodem a Orientem. Jego skaliste brzegi otacza pięć mórz: Czarne, Marmara, Egejskie, Jońskie i Adriatyckie. Jego ukrytymi skarbami są parki narodowe od Chorwacji po Grecję. Wybierz się w filmową podróż do dzikiej części Europy - przez góry, jeziora i morza. Odc. 6 - "Grecja". Sporady, wokół których wody znów są domem delfinów i fok. Jezioro będące bezpiecznym lęgowiskiem dla pelikanów. Najgłębszy wąwóz na świecie z lasem pośród pradawnych skał i laguny urzekające swoją zmiennością. To surowy świat i dzikie piękno Grecji. Alonissos - wyspa Sporad Północnych i największy park morski w Europie. Starożytni Grecy czcili delfiny jako towarzyszy bogów. Dziś morskie ssaki walczą o przetrwanie w Morzu Egejskim. Góra Olimp ze starożytnej mitologii jest de facto masywem górskim z 52 szczytami, ciągnącymi się od Morza Egejskiego do najwyższego szczytu - Mitikas. Niedaleko Salonik rozciąga się krajobraz lagunowy. Deltę tworzy rzeka Axios. Vikos uważany jest za najgłębszy wąwóz na świecie. To punkt orientacyjny najwyższego pasma górskiego na Półwyspie Peloponeskim. Ocean jest obfitym źródłem zasobów i estetycznym, harmonijnym, różnorodnym ekosystemem. Jeśli nie będziemy dbać o niego - długo z nami nie pozostanie. 17:50 SAN FRANCISCO - ŚWIATOWA STOLICA NOWYCH TECHNOLOGII (SAN FRANCISCO, WORLD CAPITAL 3.0 / SAN FRANCISCO, CAPITALE DU MONDE 3.0) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2018 Reżyseria: Antoine Dufeu Film dokumentalny o San Francisco, które jest miastem szacownych rodów zaangażowanych w życie kulturalne, przedsiębiorców z branży zaawansowanych technologii, prezesów korporacji i młodych twórców start - upów. Mieszka tu stu trzech miliarderów. Wśród dziesięciu najbogatszych, siedmiu jest z branży zaawansowanych technologii. Miasto znane jest z jogi, wegan, wyluzowanego trybu życia i łatwego dostępu do marihuany. Tu mają swoje siedziby Facebook, Google, Amazon, Pinterest, Twitter, Linkedin. To elementy naszego codziennego życia, one wiedzą o nas wszystko, ale ile my wiemy o nich? Osiedleni w Dolinie Krzemowej i San Francisco, walczą o zwycięstwo w wyścigu technologii i innowacji. Podobnie jak Twitch lub Front, przyciągają talenty z całego świata, aby szybko się rozwijać, a przepis na ich utrzymanie jest prosty: pokoje gier, bezpłatne kawiarnie, elastyczne godziny pracy, cyfrowy detoks prawie jak w domu. Ten pośpiech technologiczny ma swoją cenę, a przepaść społeczna nigdy nie była tak dotkliwa. Gwałtownie rosną wskaźniki ubóstwa, a ponad 10% populacji tego obszaru zatoki to bezdomni. San Francisco jest miastem o największych nierównościach społecznych, przed Nowym Jorkiem i Miami. Tymczasem produkt brutto regionu wynosi 720 miliardów dolarów i wśród potęg gospodarczych zajmuje dwunaste miejsce na świecie. 18:50 JRR TOLKIEN: TWÓRCA ŚWIATÓW (JRR TOLKIEN DESIGNER OF WORLDS) Film dokumentalny, 55 min, Francja, 2014 Reżyseria: Simon Backs Bohaterem tego filmu dokumentalnego jest John Ronald Reuel Tolkien, którego książki przetłumaczono na ponad sześćdziesiąt języków, a jego opowieści głęboko naznaczyły wyobraźnię milionów czytelników na całym świecie. Film zabiera nas do początków tych dzieł i jednocześnie jest okazją do ponownego odkrywania zaskakującej osobowości ich autora. Kim był ten cichy i mądry człowiek, który uczył języków i staroangielskiej literatury w Oxfordzie? Jak narodził się jego gigantyczny projekt - przechodzenia między światami, między rzeczywistością i bajecznie bogatą fikcją? Ta historia oferuje podróż do świata Tolkiena i jego życia, jako cudownej przygody umysłu. 20:00 ŻYĆ NIE UMIERAĆ. DŁUGOWIECZNI NA KAUKAZIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest nie tylko odpowiedź na pytania, dlaczego akurat na Kaukazie jest tak dużo stulatków (wbrew ciężkim warunkom życia i trudnej historii), co decyduje o długim życiu, jaki jest jego sens i czy kaukaski eliksir długowieczności można przenieść do Europy. Film przedstawia też refleksje świadków historycznych wydarzeń, ich spojrzenie na teraźniejszość i współczesne problemy rosyjskich republik kaukaskich. O sile dokumentu zadecyduje również dotarcie do rzadko pokazywanych miejsc i ludzi oraz atrakcyjna forma. 21:10 W PUŁAPCE KLIKNIĘĆ: CIEMNA STRONA CYFROWEGO ŚWIATA (THE CLICK TRAP: THE DARK SIDE OF DIGITAL ADVERTISING / LE PIEGE DU CLIC) Film dokumentalny, 52 min, Hiszpania, 2022 Reżyseria: Peter Porta Film dokumentalny o tym jak internet na nowo zdefiniował naszą cywilizację. Miliony kliknięć dziennie, wyszukiwarki internetowe całkowicie zmieniły sposób, w jaki uzyskujemy dostęp do informacji. Wszyscy zakładamy, że wyniki wyszukiwania są godne zaufania, ale wiele osób nie wie, że te wyniki to płatne reklamy. Systemy reklamowe odpowiadają za umieszczenie zdecydowanej większości reklam cyfrowych w sieci, wykorzystując wyrafinowane algorytmy do automatycznego dopasowywania produktów do potencjalnych klientów. Tylko garstka dużych firm technologicznych i mediów społecznościowych kontroluje tę technologię, pomagając utrzymać monopol na tę wielomiliardową branżę. Zobaczymy jak ta sama cyfrowa gospodarka reklamowa przyczynia się również do podsycania oszustw, dezinformacji i nienawiści do ekstremistów w Internecie, wzbogacając tym samym podejrzanych, a nawet przestępczych "twórców treści". Opierając się na opiniach ekspertów, poznamy jaki wpływ reklama cyfrowa wywiera na nasze społeczeństwa. Czy istnieje bezpieczniejszy i bardziej etyczny sposób prowadzenia działalności gospodarczej? Czy nadszedł czas na uregulowanie reklamy w Internecie? 22:15 EKSTREMALNE WYZWANIA - ODC. 2 GŁĘBINY (LIFE AT THE EXTREME WITH DAVINA MCCALL EP. 2 DEEP) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: Barny Revill Serial dokumentalny (4 odcinki) opowiadający o odkryciach Daviny McCall, która mierzy się z ekstremalnymi warunkami w środowisku naturalnym. Chce się dowiedzieć w jaki sposób niektóre zwierzęta i ludzie mogą przeżyć w najbardziej nieprzyjaznym otoczeniu? Udaje się w egzotyczne miejsca, poddając się najgorętszym, najzimniejszym, najgłębszym i najbardziej mokrym warunkom życia na Ziemi, aby osobiście doświadczyć i poczuć na własnej skórze na czym polega życie w ekstremalnych warunkach. Odc. 2 Davina zmierzy się z głębokością w ekstremalnym wydaniu. Tym razem jest pośrodku Atlantyku. Nurkuje w głębiny, by odkryć, jak zwierzęta przeżywają pod wodą. Pomimo ogromnego ciśnienia wody, zwierzęta radzą tu sobie świetnie. Ocean Atlantycki jest nieprzyjazny. Szaleją na nim sztormy. Jest zimny, nieprawdopodobnie rozległy, a w jego głębi panuje ogromne ciśnienie. Zajmuje obszar około stu milionów kilometrów kwadratowych, a miejscami jego głębokość jest równa wysokości Everestu. Pośrodku oceanu, 1600 km od lądu, leży archipelag Azorów. Został uformowany przez podwodne wulkany. Nie ma więc kontynentalnego szelfu, morze po prostu zanurza się w otchłani. To przyciąga głębinowe potwory... oceaniczne olbrzymy... i największego drapieżnika oceanu - kaszalota. Nie ma lepszego miejsca do badania głębin. 23:20 TERROR W PARYŻU - ODC. 2 DOWIEDZIEĆ SIĘ KTO, CO ZROBIŁ, JAK I DLACZEGO (THE TERROR TRIAL / V13 EPISODE 2 - FINDING OUT WHO DID WHAT, HOW AND WHY) Serial dokumentalny, 54 min, Francja, 2021 Reżyseria: Theo Ivanez Mini - seria kryminalno - polityczna (5 odcinków) o śledztwach w sprawach o zamachy terrorystyczne we Francji. Proces, który rozpoczął się we wrześniu 2021 r. dotyczący ataków popełnionych od 13 listopada 2015 r. Nadzwyczajna sprawa sądowa z 20 oskarżonymi została skierowana do specjalnie utworzonego Sądu, 220 tomów postępowań i prawie 1700 osób. Jest to wydarzenie zgodne z oczekiwaniami, którego się obawiano: ponownie otworzy rany, które ledwo zaczęły się goić. Poprzez zeznania ofiar terroryzmu, prawników, organów ścigania i członków wymiaru sprawiedliwości, ten serial dokumentalny pokazuje, jak Francja przygotowuje się do otwarcia tego bezprecedensowego procesu. Śledząc podstawy sprawy i patrząc wstecz na dowody z policyjnego śledztwa, zrozumiemy funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości antyterrorystycznej w krajach europejskich i sposób, w jaki społeczeństwo reaguje na to, co nie do pomyślenia. Część 2 - "Dowiedzieć się kto, co zrobił, jak i dlaczego". Według policji w Paryżu i jego okolicach doszło do trzech, a nawet siedmiu zamachów. 45 tysięcy sygnatur, 45 tysięcy akt sądowych, 1740 powodów cywilnych i trzystu pięćdziesięciu adwokatów. 6 miesięcy posiedzeń w sali na 600 osób specjalnie zbudowanej w sercu Pałacu Sprawiedliwości w stolicy Francji. 00:25 BARBARZYŃCA Z PALETĄ - JÓZEF CHEŁMOŃSKI Film dokumentalny, 32 min, Polska, 1989 Reżyseria: Maria Mrozek Scenariusz: Maria Mrozek Zdjęcia: Andrzej Mirski Wykonawcy: Wojciech Gąssowski, Jolanta (w napisach Joanna) Niewiadomska, Henryk Drygalski Film biograficzny o jednym z najwybitniejszych polskich pejzażystów przełomu XIX i XX wieku - Józefie Chełmońskim. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - EPITAFIUM DLA KARASIA ODC. 271 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 01:45 PRAWO JAZDY Film dokumentalny, 29 min, Polska, 2000 Scenariusz: Jerzy Bogucki Filmowy portret Bogdana Kozona, człowieka wyjątkowego, który już jako chłopiec marzył o tym, by prowadzić samochód, i już wtedy próbował. Potem przez wiele lat siedząc za kierownicą pokonywał setki kilometrów, choć nie miał prawa jazdy. Łamał przepisy, kiedy jednak ogląda się ten dokument, naprawdę trudno go za to potępić. W dzieciństwie uległ wypadkowi. Lekarze uratowali mu życie, lecz już nie był jak inne dzieci. Szpitale, sanatoria, szkoła specjalna. Kiedy dorastał, boleśnie odczuwał swoją fizyczną niedoskonałość. Była taka widoczna. Myślał, że w przyszłości zamieszka w dużym mieście, wtopi się w tłum i nikt nie będzie na niego zwracał uwagi. Stało się inaczej. Ojciec był muzykiem. Podsuwał mu instrumenty. Dźwięki towarzyszyły mu zawsze. Jako student zarabiał grając na harmonijce ustnej na wrocławskim rynku. Gra na trąbce i innych instrumentach. W szkole nauczono go pływać. Bardzo chciał posiąść tę umiejętność, zwłaszcza że ojciec się utopił. Osiągnął w tej dziedzinie mistrzowski poziom. Był w reprezentacji Polski na olimpiadach specjalnych w Nowym Jorku - skąd wrócił z czterema złotymi medalami - i Seulu. Zdał na Akademię Sztuk Pięknych. Dziś jest malarzem. Najpiękniejsza na uczelni dziewczyna, Iga, została jego żoną. Mają dzieci. Bogdan Kozon ma już prawo jazdy. Kierownica jego samochodu jest wyjątkowa, przystosowana dla kogoś tak wyjątkowego jak on. Nalepka na jego samochodzie informuje, że kierowca jest niepełnosprawny. Kiedy Bogdan Kozon był dzieckiem, poraził go prąd i spalił mu dłonie. W filmie, w sposób subtelny i refleksyjny pokazującym postać Bogdana, opowiada o sobie sam bohater, mówią o nim także jego bliscy, przyjaciele i znajomi. 02:25 JAN ZACHWATOWICZ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2000 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Ryszard Jaworski Wykonawcy: Jan Zachwatowicz Najpierw jako student Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej tworzył dokumentację zabytków stolicy, którą potem ocalił z powstańczej pożogi. Po wojnie przekonywał kolegów, że wprawdzie można dalej bawić się w konspirację, lecz można też zabrać się za odbudowę, bo to będzie odbudowa dla Polski. Został konserwatorem generalnym i podjął decyzję o totalnej odbudowie całych dzielnic. Ta koncepcja wywołała na Zachodzie wiele dyskusji i była bardzo krytykowana. Jan Zachwatowicz ignorował te opinie. Był przekonany, że skoro w Polsce miasta były niszczone z całą premedytacją, trzeba je z premedytacją odbudowywać. To jemu historia przyznała rację. Jan Zachwatowicz urodził się w Katczynie pod Petersburgiem, dokąd z końcem XIX wieku przeniósł się jego ojciec, kolejarz. Gimnazjum skończył już po rewolucji październikowej, w 1918 roku. Marzył o studiach artystycznych, lecz ukończył w Petersburgu Instytut Inżynierii Cywilnej, dający wiedzę łączącą technikę z architekturą. Przez całe studia chodził jednak na wykłady do Instytutu Sztuki, interesował się kulturą. Miał talent rysunkowy. Rozwijał go, rysując zabytki Petresburga, jakby już wtedy przygotowywał się do pracy konserwatora. W 1924 roku przeniósł się do Warszawy. Podjął studia na politechnice. Musiał nostryfikować rosyjski dyplom. Studiował w Katedrze Architektury Polskiej i Historii Sztuki u prof. Oskara Sosnowskiego. Szybko został jego asystentem. Sosnowski czuł nadchodzące zagrożenie, skierował wszystkie studenckie siły na inwentaryzację zabytków Warszawy. Jan Zachwatowicz z całym oddaniem uczestniczył w tych pracach, wraz ze świeżo poślubioną żoną, Marią. W 1939 roku zaciągnął się do wojska. Po rozbiciu jego jednostki wrócił do stolicy, był w komendzie przeciwlotniczej, zabezpieczał Zamek Królewski w czasie pożaru. Kiedy prof. Sosnowski zmarł w wyniku odniesionych ran, przejął jego funkcję - zaopiekował się dokumentacją zabytków, bez której odbudowa Warszawy nie byłaby możliwa. Cudem wydobył ją z gmachu zajętego przez gestapo. W czasie powstania warszawskiego, jako oficjalny przedstawiciel ekspozytury Rządu Londyńskiego do spraw ratowania zabytków, z narażeniem życia wywiózł bezcenne zbiory najpierw do Brwinowa, a potem umieścił je w podziemiach klasztoru bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim. Po wojnie przyjął funkcję konserwatora generalnego, lecz nigdy nie wstąpił do PZRP. Od władzy nie był też zależny, bo niczego nie chciał. Mieszkał w służbowym mieszkaniu, nie miał samochodu i apanaży. W zamian mógł mówić prawdę, co konsekwentnie czynił, walcząc z koncepcjami odbudowy stolicy sprzecznymi z historyczną zabudową miasta. W tej trudnej grze stosował nawet przemyślne wybiegi i wygrywał. Dzięki temu można dziś spacerować po warszawskiej Starówce, oddychając atmosferą przeszłości. W 1970 roku przeszedł na emeryturę, lecz nie zakończył swej wielostronnej, wytrwałej działalności. Kierował odbudową Zamku Królewskiego - społecznie. Bo też Jan Zachwatowicz, jeden z najwybitniejszych europejskich konserwatorów, był człowiekiem bez reszty i bezinteresownie oddanym swemu dziełu, w służbie ojczyźnie. W filmie opowiadają o nim jego bliscy, przyjaciele i współpracownicy, m.in. córka Krystana oraz Andrzej Wajda, prof. Andrzej Gruszecki, prof. Andrzej Tomaszewski, Jan Nowak - Jeziorański, inż. Jacek Cydzik, inż. Kazimierz M. Piechotka, Władysław Bartoszewski i prof. Andrzej Rottermund.