TVP Historia Poniedziałek, 27.05.2024 06:00 BYŁ TAKI DZIEŃ - 27 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1910 - zmarł Robert Koch - odkrywca prątków gruźlicy; 1958 - powrót Melchiora Wańkowicza z emigracji; 1981 - premiera "Człowieka z żelaza" Andrzeja Wajdy; 06:03 SZEROKIE TORY - PLAC CZERWONY 25 min, Polska, 2010 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Pierwszy z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk pokazujących codzienne życie mieszkańców byłego ZSRR przez pryzmat zmian, jakie się tam dokonały po przemianach ustrojowych. Każdy z reportaży opowiada o jednym dniu z życia wybranego bohatera, którego losy odzwierciedlają znaki czasu i przemian. Tym razem autorka cyklu towarzyszy z kamerą 57 - letniemu Aleksandrowi Karbyszewowi, który od kilkunastu lat codziennie wciela się w postać wodza bolszewickiej rewolucji, Włodzimierza Lenina. W centrum Moskwy, na placu Maneżowym, przylegającym do placu Czerwonego, w przebraniu pozuje do zdjęć. Oczywiście robi to za pieniądze, bo jak sam mówi: "teraz mamy kapitalizm i za wszystko trzeba płacić"!. Na jego uderzające podobieństwo do Lenina zwrócili Karbyszewowi uwagę koledzy, a on postanowił wykorzystać daną mu przez los szansę. Miał trzydzieści kilka lat, kiedy porzucił pracę w Taszkiencie w fabryce futer i jako wódz rewolucji ruszył na podbój Moskwy. Jest w stolicy doskonale znany, jedni go podziwiają, ale są i tacy, którzy nienawidzą. Aleksander Karbyszew zaczyna dzień od niewielkiej w sumie charakteryzacji, potem jedzie na plac metrem (oczywiście jest przepuszczany przez bramkę bez biletu). "Lenin" zjawia się tu około południa i zostaje aż do wieczora, z krótką przerwą na gorącą kawę. Dopiero po skończonej pracy je kolację zakrapianą kieliszkiem czystej wódki, bo granie wodza według niego to stresujące zajęcie. Chętnych do sfotografowania się z "Leninem" nie brakuje, ale Karbyszew nie chce powiedzieć, ilu ma klientów, by nie zdradzać swoich zarobków. Kiedyś Zachód kusił go znacznie większymi pieniędzmi, ale nie skorzystał z tej propozycji. W Szwajcarii jest kawiarnia - bistro, do której Lenin wpadał na piwo. Nadal jest tam jego ulubiony stolik, przy którym teraz mógłby zasiadać sobowtór wodza, ale Karbyszew wolał pozostać w ojczyźnie. Nadal można go więc spotkać na placu Maneżowym. Nie ma jednak prawa wstępu w przebraniu na plac Czerwony, nie mówiąc już o robieniu tam zdjęć. To dla wielu święte miejsce, tu znajduje się mauzoleum Lenina, w którym wódz spoczywa od 1924 roku. Ekipa telewizyjna towarzyszy Aleksandrowi Karbyszewowi przez cały dzień, podpatruje go przy pracy, rejestruje jego rozmowy z przypadkowymi przechodniami na temat Lenina, obecnej sytuacji w kraju i w ogóle nowej rosyjskiej rzeczywistości. Do swojego niewielkiego pokoju z kuchnią bohater dokumentu wraca dopiero o dziesiątej wieczorem. Jako wychowanek domu dziecka na Uralu nigdy nie zaznał luksusów, nadal więc żyje bardzo skromnie, choć mógłby sobie pozwolić na znacznie więcej. Co miesiąc część zarobionych pieniędzy przeznacza dla wychowanków swego dawnego sierocińca, wspomaga też cerkiew w miasteczku, gdzie przyszedł na świat. Na zakończenie Barbara Włodarczyk zadaje jeszcze Karbyszewowi dwa pytania: Co jego zdaniem czeka Rosję? I czy kraj potrzebuje nowego Lenina? 06:30 POLSKA Z BOCZNEJ DROGI - KOLOROWY ŚWIAT Reportaż, 9 min, Polska, 2004 Autor: Agata Frol - Kowalik Zdjęcia: Piotr Wąsowski Młodzież z Lidzbarka Warmińskiego podjęła się niezwykłego zadania. Postanowiono wyremontować oddział dziecięcy miejscowego szpitala. Inicjatorem akcji był parlament młodzieży, który od prawie roku działa w tym mieście. W ciągu miesiąca na szpitalnych ścianach pojawiły się kolorowe postacie z baśni. To przedsięwzięcie łączy młodych ludzi, opowiada dyrektor szpitala Artur Wajs - uczy, że można bezinteresownie zrobić coś dla innych. A naszym pacjentom, łatwiej jest znieść chorobę i rozstanie z rodziną w takich kolorowych salach. 06:40 POLSKA Z BOCZNEJ DROGI - HOBBICI Z SIERAKOWA Reportaż, 8 min, Polska, 2004 Autor: Cyprian Ziąbski, Michał Paciorkowski Popegeerowska wioska Sierakowo tętni życiem. Odwiedzają ją liczne grupy młodzieży, czasem spotkać można zagubionego rycerza. Apatia i marazm zostały wyplenione dzięki idei stworzenia Hobbitonu. Wioska Hobbita staje się miejscem, w którym mieszkańcy prowadzą gry fabularne dla turystów, powstają miejsca noclegowe, tworzone są gospodarstwa agroturystyczne. Idea tolkienowskiej wioski jest swoistym panaceum na szerzące się bezrobocie. Sierakowo jest jasnym punktem na szarej mapie pozbawionego pracy Pomorza. 07:10 WOJENNE DZIEWCZYNY S.IV - ODC. 45 (SERIA IV ODC. 6) Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял Serial wojenny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Anna Kazejak, Filip Zylber Scenariusz: Wojciech Lepianka Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski Aktorzy: Aleksandra Pisula, Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Danuta Stenka, Robert Gonera, Michał Czernecki, Maciej Brzoska, Peter Wolf, Magdalena Czerwińska, Paweł Małaszyński, Wojciech Solarz, Mateusz Rzeźniczak Szpital w Hrubieszowie, w którym po wyjeździe Marysi pozostał Andrzej, zostaje splądrowany przez Niemców. Ranny Andrzej dowiaduje się, że od teraz szpital przechodzi w niemieckie ręce a on ma w nim pracować, by ułatwić kontakt z polskimi pacjentami. Po zakończonej tragicznie akcji odbicia Irki, Nitka załamuje się i wyjeżdża ze stolicy do rodzinnej posiadłości pod Warszawą. Kruk i Leokadia wysyłają Ewkę i Marysię na zwiad do Hrubieszowa. Dziewczyny mają ustalić szczegóły dotyczące, coraz częstszych przypadków wywózek dzieci z Zamojszczyzny. 08:30 HISTORIA POLSKI - MAŁA ZAGŁADA Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2018 Reżyseria: Natalia Koryncka - Gruz Scenariusz: Anna Janko, Natalia Koryncka - Gruz Zdjęcia: Zdzisław PSC Najda, Łukasz Łasica Muzyka: Alex Gruz Wykonawcy: Magdalena Cielecka Film dokumentalny o tragicznych losach wsi Sochy na Zamojszczyźnie. Wszystko stało się 1 czerwca 1943 roku. Niemcy zamordowali mieszkańców, spalili zabudowania, potem nadleciały samoloty. W ciągu paru godzin wieś przestała istnieć. Pośród zgliszczy pozostał jeden dom. Ocaleli nieliczni dorośli i garstka przerażonych dzieci. Wśród nich 9 - letnia Teresa Ferenc, matka Anny Janko. Jak opowiada Anna, tragiczna historia rodziny była drugim dnem jej dzieciństwa. Teresa - jako dziewczynka patrzyła na śmierć swoich rodziców, na rozpad całego świata. Takie życie, które rozpoczęło się od apokalipsy. Obrazy pożarów, zabijania, sieroctwa, tułaczki małych dzieci przeniknęły również do życia Anny i były jak stronice szczególnego albumu rodzinnego, który się ogląda ze ściśniętym gardłem. Bohaterkami filmu są trzy kobiety: matka, córka i wnuczka, towarzyszy im trauma wojenna, która przenosi się z pokolenia na pokolenie. Dla matki (Teresa) wojna jest bezpośrednim wstrząsającym doświadczeniem, dla córki Anny bolesną opowieścią rodzinną, dla wnuczki Oli historią, której nie chce dopuścić do swojego życia. Na koniec pojawia się refleksja, że wojna nie umiera nigdy, a trauma wojenna przenosi się z pokolenia na pokolenie. Refleksje powracają w narracji bohaterów i plastycznych obrazach - dziecięcych wspomnieniach wojennych opresji. Film powstał na podstawie opublikowanej w 2015 roku książki Anny Janko "Mała zagłada". Nagroda Stowarzyszenia Filmowców Polskich na Festiwalu Mediów "Człowiek z Zagrożeniu". 09:35 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /1/ Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 09:55 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /2/ Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Druga część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 10:30 WIELKIE RZEKI ŚWIATA - CZ. 3 MISSISIPI (EARTH’S GREAT RIVERS. MISSISSIPPI) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Flowers Trzyczęściowy serial dokumentalny BBC Studios o trzech największych rzekach na świecie: Amazonce, Nilu i Missisipi. Niezwykła i pełna emocji podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Z użyciem nowoczesnych technologii filmowania autorzy pokazują te rzeki z lotu ptaka i z niewidzianymi dotąd szczegółami. Śledzą te wodne arterie od ich źródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańscy mieszkańcy Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Potężna, mulista Missisipi. Serce i dusza amerykańskiego Południa. Źródło natchnienia wielu pokoleń pisarzy i muzyków. Jednak tak naprawdę to zaledwie ostatni fragment wielkiego systemu rzecznego. Dorzecze Missisipi obejmuje olbrzymią sieć dróg wodnych, która docierając do kilku stanów, zbiera wodę z niemal połowy obszaru Stanów Zjednoczonych. Początkowo jako górskie strumienie, z czasem kręte dopływy leniwie przemierzają otwartą prerię. Setki rzek scalają się w jedną, łącząc ze sobą zwierzęta i ludzi na przestrzeni tysięcy kilometrów. Nic tak nie zespala Stanów Zjednoczonych Ameryki jak rzeka Missisipi. Większość jej wód pochodzi z pasa o szerokości dwóch i pół tysiąca kilometrów, który biegnie przez północ Stanów Zjednoczonych i graniczy z górami. Najdłuższy dopływ Missisipi ma źródło na północnym zachodzie, pośród wysokich Gór Skalistych w stanie Wyoming, ponad pięć i pół tysiąca kilometrów w górę rzeki. W tej krainie zima trwa pięć miesięcy. W ostatnim fragmencie biegu Missisipi ludzie poświęcają miliony dolarów, by odtworzyć to, co niegdyś zachodziło naturalnie. W całym dorzeczu Missisipi zwierzęta zawdzięczają przetrwanie naturalnym zasobom rzeki. Przez wiele lat ludzie wykorzystywali jej wielkie możliwości, by łączyć i wzbogacać Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Missisipi, olbrzymia, mętna rzeka zawsze była potężnym nieposkromionym żywiołem. I wciąż pozostaje siłą napędową Ameryki. 11:30 ŻYCIORYSY ODZYSKANE - LECH NEYMAN I STANISŁAW KASZNICA Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Mielech Scenariusz: Piotr Mielech Lech Neyman (ps. "Butrym", "Domarat"), urodzony w Poznaniu, mgr prawa Uniwersytetu Poznańskiego; przed 1939 r. działacz akademicki, członek Obozu Narodowo Radykalnego, pracownik Prokuratorii Generalnej w Poznaniu. We wrześniu 1939 r. porucznik rezerwy WP, adiutant 56. pp. , ciężko ranny w Bitwie nad Bzurą; członek konspiracyjnej Grupy "Szaniec", komisarz polityczny Komisariatu Ziem Zachodnich Związku Jaszczurczego, kierownik Wydziału Zachodniego Służby Cywilnej Narodu, główny ideolog "Myśli Zachodniej" konspiracyjnego obozu narodowego. Działacz Organizacji Polskiej poziomu "A"; komendant Okręgu krakowskiego NSZ, po wojnie kierownik antykomunistycznych struktur cywilnych NSZ w Poznaniu. Aresztowany 14 lutego 1947 r. Skazany na karę śmierci i zamordowany 12 maja 1948 r. Stanisław Kasznica ("Stanisław", "Wąsal", "Wąsowski", "Przepona") (1908 - 1948). Urodzony we Lwowie, związany z Poznaniem, syn rektora Uniwersytetu Poznańskiego, mgr prawa Uniwersytetu Poznańskiego; przed 1939 r. działacz akademicki, lider Obozu Narodowo - Radykalnego w Poznaniu. We wrześniu 1939 r. podporucznik rezerwy WP, w 7. dywizjonie artylerii konnej, odznaczony na polu bitwy Orderem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych; organizator struktur i członek konspiracyjnej Grupy "Szaniec", członek poziomu "Z" Organizacji Polskiej, kierownik Administracji Ogólnej Służby Cywilnej Narodu, członek prezydium Tymczasowej Narodowej Rady Politycznej kierującej NSZ, oficer KG NSZ, powstaniec warszawski, komendant Okręgu Częstochowa NSZ, organizator struktur antykomunistycznych w Wielkopolsce w 1945, komendant Obszaru Zachód: komendant NSZ, szef wywiadu OP; Aresztowany 14 lutego 1947 r. Skazany na karę śmierci, i zamordowany 12 maja 1948 r. 12:00 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 3/13 Serial sensacyjny, wojenny, 44 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński Marzec 1945 r. Do ośrodka szkoleniowego cichociemnych w Szkocji przyjeżdża tajemnicza Joanna, która poszukuje majora Andrzeja Czernego. Nakazuje mu pojechać do willi wywiadu brytyjskiego w Duxford. Czerny usiłuje protestować, gdyż rozkaz nie pochodzi od jego przełożonych, ale Joanna oświadcza, że są sprawy, o których przełożeni nie chcą wiedzieć. W Duxford Czerny poznaje kmdr. Compiegne'a, Amerykanina, dowódcę specjalnej grupy wywiadu, która ma poszukiwać niemieckich kryptologów i szyfrów. W zamku Czocha szef kryptologów, profesor Kunze, rozzłoszczony, że Globcke tak długo nie pozwala Jorgowi podjąć pracy, zmusza szefa bezpieczeństwa do wystawienia przepustki do tajnej strefy zamku. Jorg poznaje "Aparat" - niezwykłą maszynę łamiącą radzieckie szyfry jednorazowe, uchodzące za całkowicie pewne. Jednakże maszyna źle funkcjonuje. Wraz z Kerstin Nowolk oboje mają znaleźć błąd. 12:55 BAZA LUDZI UMARŁYCH Dramat, 105 min, Polska, 1958 Reżyseria: Czesław Petelski Scenariusz: Marek Hłasko Zdjęcia: Kurt Weber Muzyka: Adam Walaciński Aktorzy: Zygmunt Kęstowicz, Emil Karewicz, Teresa Iżewska, Leon Niemczyk, Aleksander Fogiel, Tadeusz Łomnicki, Roman Kłosowski, Adam Kwiatkowski, Juliusz Grabowski, Roman Hubczenko, Tadeusz Kosudarski, Włodzimierz Kwaskowski, Józef Łodyński, Mieczysław Łoza, Stanisław Milski Adaptacja noweli Marka Hłaski "Następny do raju" (inny tytuł: "Głupcy wierzą w poranek"). Nazwisko pisarza nie znalazło się jednak w czołówce. Przyczyną była optymistyczna, choć niepozbawiona goryczy pointa filmu. Hłasko opowiadał się natomiast za pesymistyczną, niedającą bohaterom żadnej nadziei. Nie przeszkodziło to wszakże cenzurze na blisko półtora roku wycofać utwór z dystrybucji, mimo że pod wieloma względami przypominał realizowane kilka lat wcześniej produkcyjniaki. Przewyższał je jednak zdecydowanie nie tylko pod względem psychologicznej głębi, lecz także scenografii (liczne pochwały krytyki dla Wojciecha Krzysztofiaka), kostiumów, charakteryzacji i wreszcie aktorstwa. Recenzenci wyróżnili zwłaszcza kreacje Leona Niemczyka (Dziewiątka) i Tadeusza Łomnickiego (Partyzant), choć trudno znaleźć w filmie Petelskiego role zdecydowanie "puszczone". Próżno też szukać w "Bazie..." etycznych uproszczeń i socrealistycznej tendencyjności. Nie ma tu bohaterów jednoznacznie złych i jednoznacznie dobrych. Nikt też nie przechodzi budującej przemiany od ciemnego typa do przodownika pracy. Wszyscy są "przyczernieni", pozbawieni cienia idealizmu, niewolni od cynizmu. Osaczeni przez bezwyjściową sytuację, niemal co dzień stając oko w oko ze śmiercią, starają się żyć zgodnie z własnym kodeksem honorowym. Wolni od złudzeń i skrupułów, są zarazem zdolni do autentycznego bohaterstwa. Wszystko to sprawia, że mimo upływu lat utwór Czesława Petelskiego wytrzymał próbę czasu. Metaforyczno - naturalistyczna poetyka "Bazy..." wciąż może frapować, a to, co dawniej szokowało, dziś raczej wzrusza i skłania do refleksji. Akcja filmu toczy się w bazie transportu drewna w Bieszczadach. Na odludziu, w fatalnych warunkach sanitarnych pracują wyrokowcy i życiowi wykolejeńcy. Należyte wykonywanie obowiązków nieustannie utrudniają im braki samochodów, warsztatów, części oraz wiszące wciąż nad głowami widmo śmierci. Nic dziwnego więc, że nikomu nie zależy na pracy, wszystkim zaś - na możliwie rychłej ucieczce. Nie jest to wszakże takie proste. Tym bardziej że do bazy przybywa niejaki Zabawa - mechanik i aktywista partyjny. Ma on za zadanie zmobilizować ludzi do większego wysiłku, bez czego niemożliwe jest wykonanie planu. 14:55 GÓRY - ŻYCIE PONAD CHMURAMI. ANDY (MOUNTAINS. LIFE ABOVE THE CLOUDS. ANDES) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Ted Oakes Nad górami Ameryki Południowej szybuje kondor wielki. Na skrzydłach o trzymetrowej rozpiętości codziennie pokonuje 160 kilometrów, szukając pożywienia. Lecąc, mija znajdujące się poniżej niezwykłe krainy. Lasy mgliste, zamieszkane przez dziesiątki tysięcy gatunków. Największe na świecie solniska, położone na wysokości 3500 metrów n.p.m. pola lodowe ciągnące się przez 300 kilometrów. Andy, najdłuższy na Ziemi łańcuch górski, są mozaiką wielu wspaniałych, ukrytych światów. Kondor jest w nich gościem. Mieszkańcy gór musieli przystosować się do życia w panujących tu warunkach. Podniebny świat jest niezwykle zróżnicowany. Andy tworzą łańcuch ciągnący się na przestrzeni dziewięciu tysięcy kilometrów, trzy razy dłuższy od Himalajów. Zaczynają się na południowym krańcu kontynentu - Przylądku Horn. Wyłaniają się z morza, tysiąc kilometrów na północ od Antarktydy. Gwałtowny wiatr smaga tu ląd z prędkością ponad sto sześćdziesiąt kilometrów na godzinę. Pogoda zmienia się tu szybciej niż gdziekolwiek indziej w Ameryce Południowej. Kilka chwil po gwałtownej burzy panuje spokój i świeci słońce. By przetrwać w południowych Andach, zwierzęta musiały przystosować się do nieustannie zmieniającego się środowiska. Żyje tu puma. By przetrwać, drapieżcy muszą wykorzystywać każdą nadarzającą się okazję w zmiennych warunkach pogodowych południowych Andów. Taki krajobraz ciągnie się półtora tysiąca kilometrów na północ przez Chile i Argentynę. Kolejne odmienne górskie krainy narzucają mieszkańcom własne wyzwania. W północnej części Chile znajduje się najdziwniejsze miejsce w całych Andach. Chmury deszczowe nie docierają na otoczoną przez wysokie góry pustynię Atakama. To sto tysięcy kilometrów kwadratowych najbardziej suchych obszarów na świecie. Na wysokości trzech i pół tysiąca metrów n.p.m. , wśród boliwijskich Andów, znajduje się największe solnisko i zarazem jeden z najbardziej płaskich obszarów świata. Salar de Uyuni. Na powierzchni dziesięciu tysięcy kilometrów kwadratowych nie ma nic z wyjątkiem pięćdziesięciu miliardów ton soli. Ale zaledwie trzysta kilometrów dalej na północ Andy znów są imponująco wypiętrzone. Sto sześćdziesiąt szczytów wznosi się na wysokość ponad pięć i pół tysiąca metrów n.p.m. Andy Środkowe to szereg dzikich, niedostępnych światów. Niegdysiejsze centrum największej z andyjskich cywilizacji - Państwa Inków. Zaledwie pięćset lat temu było to jedno z największych imperiów świata z imponującą królewską siedzibą - Machu Picchu. 15:50 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DROGA PRZEZ PIEKŁO CZ. 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczny program Bogusława Wołoszańskiego, popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. W tym wydaniu autor omawia: - dzieje konwojów wiozących sprzęt wojenny dla Związku Radzieckiego, - sytuację na frontach europejskich, - zajęcie Norwegii przez Niemców, - pomoc Anglii w transporcie broni dla Związku Radzieckiego, - szlaki morskie z portów amerykańskich i kanadyjskich do Murmańska, - rolę Norwegii w planach wojennych Adolfa Hitlera, - znaczenie strategiczne portu w Murmańsku, - atak wojsk niemieckich na Murmańsk. 16:25 JEZIORO WSPOMNIEŃ Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2022 Reżyseria: Monika Meleń Scenariusz: Monika Meleń, Robert Sowicki Film przypomina burzliwe dzieje zapory na Jeziorze Czorsztyńskim, czyli między innymi fale protestów przeciwko jej budowie, jakie miały miejsce w 1981 czy 1982 roku. Narracja prowadzona jest przez pryzmat jednego z protestujących, który teraz próbuje rozliczyć się z przeszłością i pokazać swojej córce wady i zalety tego przedsięwzięcia. W filmie oprócz Roberta Sawickiego i jego córki występują min dr Piotr Dąbrowski z rady naukowej PPN, Andrzej Szczocarz - były dyrektor PPN, ze strony zapory będzie to Tadeusz Łagosz. Bohater spotyka się także z innym uczestnikiem protestów, Jarosławem Krajniewskim. Występują także mieszkańcy tych okolic; sołtys wsi Maniowy, członkowie Koła Gospodyń Wiejskich tej wsi oraz Marek Wojtaszek, który prowadzi stronę internetową staremaniowy.pl. W filmie przedstawiamy także punkt widzenia miejscowych przedsiębiorców; Kazimierza Wolskiego i flisaka Włodzimierza Jagiełło. Zwiedzamy też samą zaporę i rozmawiamy na temat jej funkcjonowania. Film jest próbą rozliczenia się z tamtym czasem, ale nie odpowiada jednoznacznie na pytanie czy budowa zapory w tamtym miejscu była konieczna. Walorem filmu są zdjęcia ze zbiorów prywatnych bohaterów i materiały archiwalne z zasobów Telewizji Polskiej. Niewątpliwym atutem są przepiękne krajobrazy okolic Czorsztyna i Niedzicy czyli jednego z najpiękniejszych rejonów Polski. 17:25 HISTORIA POLSKI - POLSKI AS WYWIADU - MJR JAN HENRYK ŻYCHOŃ Reportaż, 32 min, Polska, 2022 Scenariusz: Paulina Rubczak Major Jan Henryk Żychoń to jedna z najciekawszych i najbardziej barwnych postaci historycznych, związanych z Bydgoszczą i wraz ze swoimi barwnym, pełnym zwrotów akcji życiem zasługuje na filmową opowieść. Henryk Żychoń należał do najbardziej zaufanych szpiegów generała Sikorskiego. Jego zasługi były tak duże, że jego rywale oskarżali go bezpodstawnie o spiskowanie z Niemcami. Biografia majora Henryka Żychonia to biografia państwowca i patrioty. Jako dziecko działał w harcerstwie, a gdy wybuchła I wojna światowa wstąpił do Legionów Polskich, mimo młodego wieku. Miał wówczas zaledwie 12 lat! Szybko dał się poznać jako wnikliwy, inteligentny, rzeczowy i skuteczny człowiek. Działał na kierunku zachodnim, prowadząc działalność wywiadowczą nakierowaną na Niemcy. Pracował w tyglu międzynarodowego szpiegostwa Wolnym Mieście Gdańsku, a następnie w nowej ekspozyturze wywiadowczej, w Bydgoszczy. 18:15 SPÓR O HISTORIĘ - ZDRADZENI ZWYCIĘZCY Debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller "Spór o historię" to program, w którym zaproszeni do studia historycy dyskutują o ważnych epizodach w historii Polski. Temat: losy żołnierzy polskich po zakończeniu II wojny światowej. "Mamy dzisiaj dość wojska i waszej pomocy nie potrzebujemy. Może pan swoje dywizje zabrać" - powiedział Winston Churchill do generała Władysława Andersa, który zarzucił mu sprzedanie Polski w Jałcie. Los żołnierzy generała Andersa był przesądzony. Zostali sprzedani Stalinowi. Miasta i wsie, z których pochodzili, znalazły się w granicach Związku Sowieckiego. Nieliczni zdecydowali się na powrót do komunistycznej Polski. Ci, którzy pozostali na Zachodzie, szybko przekonali się, że nie zawsze są tu mile widziani. Często wykonywali najcięższe prace poniżej swoich kompetencji. Taki los spotkał chociażby zwycięzcę spod Falaise generała Stanisława Maczka, który po demobilizacji osiadł w Edynburgu. Aby utrzymać rodzinę, pracował w fabryce. Gdzie osiedlali się zdemobilizowani żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie? Dlaczego zwycięska Europa tak szybko zapominała o polskim wkładzie w zakończenie wojny? Kiedy Polska była najbardziej pożądanym aliantem? Kiedy jej pozycja zaczęła słabnąć? Ilu polskich żołnierzy walczyło na froncie zachodnim? Konferencja w Jałcie - przypieczętowanie powojennego losu Polski; a jednak wojsko walczy; żołnierze gen. Andersa, pochodzący w znacznej mierze z kresów wschodnich już wiedzą, że do domu nie powrócą. Już podczas bitwy o Monte Cassino żołnierze Nowej Zelandii i Australii zaproponowali Polakom, aby po wojnie osiedlili się u nich. Zakończenie II wojny światowej - nie ma nas wśród państw przyjmujących kapitulację III Rzeszy. Dlaczego? Jak wyglądała ewakuacja żołnierzy z Włoch? Czy obyło się bez kłopotów? Defilada zwycięzców w Londynie. Jaki udział ma w tym Polska? Kiedy sympatia do polskich żołnierzy przechodzi w nieukrywaną niechęć? Czy ma na to wpływ sytuacja ekonomiczna w Europie podnoszącej się po kilkuletniej wojnie? Losy polskich dowódców; "srebrna brygada" [czyszczenie sreber przez polskich żołnierzy]; barman i szatniarz gen. Stanisław Maczek; magazynier gen. Stanisław Sosabowski. W Polsce pozbawieni obywatelstwa; Rada Państwa pozbawiła obywatelstwa ponad 70 dowódców Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia - zadania. Jak odnajdywali się na emigracji młodzi żołnierze? Ilu zdecydowało się pozostać na Zachodzie? Co wiemy o tych, którzy pochodzili z kresów wschodnich i zdecydowali się po wojnie wrócić w rodzinne strony - wówczas już na terenie Związku Sowieckiego. Stosunek Anglików do polskich żołnierzy po wojnie. 19:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.IV - ODC. 46 (SERIA IV ODC. 7) Serial wojenny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Anna Kazejak, Filip Zylber Scenariusz: Wojciech Lepianka Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski Aktorzy: Aleksandra Pisula, Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Maciej Brzoska, Peter Wolf, Magdalena Czerwińska, Paweł Małaszyński, Sebastian Jasnoch Ewka, Marysia i Nitka kontynuują swoje zadanie na wschodzie. Z samego rana wybierają się do jednej z wsi w okolicach Hrubieszowa. Dziewczyny z bezpiecznej odległości obserwują niemiecki pluton wywlekający ludzi z własnych domów. By odwrócić uwagę żołnierzy nagle z zarośli wyłania się Nitka, a w ślad za nią Marysia. Dziewczyny pozwalają się pojmać, by dostać się do szpitala, w którym pracuje Andrzej. Meyer, korzystając z okazji, wybiera się do tej samej wsi z operatorem. Zamierza nagrać materiały do swojego filmu propagandowego. Ogrom bestialstwa niemieckich wojskowych poraża mężczyznę, który nie chce pogodzić się z tym, co zobaczył. 20:00 KTO ZABIŁ SEKRETARZA GENERALNEGO ONZ? (COLD CASE HAMMARSKJÖLD) Film dokumentalny, 118 min, Norwegia/Szwecja/Belgia, 2018 Reżyseria: Mads Brügger W 1961 roku w tajemniczych okolicznościach w Rodezji Północnej (dziś Zambia) rozbił się samolot sekretarza generalnego ONZ Daga Hammarskjölda. W katastrofie nikt nie przeżył. Hammarskjöld leciał na negocjacje w sprawie zawieszenia broni pomiędzy siłami ONZ a oddziałami z separatystycznego stanu Katanga. Był równie popularny co kontrowersyjny, bo wierzył, że może zaprowadzić pokój w Afryce, oddając kontynent Afrykanom. Okoliczności katastrofy lotniczej nie były jasne. Powszechnie wiadomo, że Hammarskjöld był wówczas zwolennikiem niepodległości Konga wbrew woli europejskich firm górniczych i innych potężnych podmiotów, a katastrofa była zamachem. Kto chciał zabić Hammarskjölda i czy prawdę można dziś ujawnić? Ponad pół wieku od tego zdarzenia znany duński dziennikarz, filmowiec i prowokator postanawia zgłębić ten temat. We współpracy z prywatnym detektywem oraz grupą zakonspirowanych współpracowników podążają krętą ścieżką wskazówek i wątków, które okazują się coraz bardziej skomplikowane. A kiedy odkrywa kluczową dla katastrofy tajemnicę, która może wstrząsnąć całym światem, okazuje się, że czasami absurd i ironia są narzędziami potrzebnymi do stawienia czoła temu, co naprawdę wydaje się złowrogie. 22:10 THE BLACK DEATH WITH DAN SNOW - ODC. 1/2 (THE BLACK DEATH WITH DAN SNOW) Film dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Dan Snow Film dokumentalny, który w 2 częściach opowiada o tym, jak czarna śmierć spustoszyła Wielką Brytanię 700 lat temu. Ta straszna zaraza zabiła około 3 milionów ludzi w całym kraju, czyli 50% populacji. Znany prezenter Dan Snow i archeolog Raksha Dave odwiedzą ogniska epidemii i będą badać dowody z tamtych czasów. Odkryją jej przerażające rozprzestrzenianie się z miesiąca na miesiąc, kiedy sparaliżowało to kraj. Zobaczymy dramatyczne rekonstrukcje wydarzeń. Dowiemy się o przerażających objawach choroby. Poznamy brutalne metody stosowane wtedy w celu wyleczenia ludzi. Dzięki analizom i najnowszym przełomowym badaniom poznamy nowe odpowiedzi na pytanie, dlaczego czarna śmierć była i pozostaje najbardziej śmiercionośną pandemią w historii. 23:15 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /1/ Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Pierwsza część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 23:40 SENSACJE XX WIEKU - STALIN - DROGA DO WŁADZY /2/ Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1993 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. Druga część odcinka poświęconego Józefowi Stalinowi - drodze do władzy i rządom. 00:10 TELEWIZJA - HISTORIA TELEWIZJI. DŻUNGLA Cykl dokumentalny, 68 min, Polska, 1993 Reżyseria: Barbara Pawłowska, Dariusz Król Scenariusz: Barbara Pawłowska, Dariusz Król Zdjęcia: Zbigniew Maziarz, Przemysław Chrząstek Historia Telewizji Polskiej w latach 1980 - 1989 ukazana na tle wydarzeń społeczno - politycznych w Polsce. 01:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "A W DUSZY ŚLAD PODKOWY" ODC. 304 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki 1. wizyta w prywatnym muzeum siodeł kawaleryjskich na Mazowszu. 2. Spotkanie w pierwszym obozie przysposobienia wojskowego kobiet, który powstał w 1926 roku, w Garczynie, w Borach Tucholskich. Wspomnienie roli kobiet w polskiej walce o niepodległość od 1918 do 1945 roku. 2. Spotkanie w pierwszym obozie przysposobienia wojskowego kobiet, który powstał w 1926 roku, w Garczynie, w Borach Tucholskich. Wspomnienie roli kobiet w polskiej walce o niepodległość od 1918 do 1945 roku. Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NIEZWYKŁE ROZKAZY HITLERA Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony agresji niemieckiej na Belgię i Francję oraz ewakuacji aliantów spod Dunkierki.