TVP Historia Piątek, 31.05.2024 06:20 BYŁ TAKI DZIEŃ - 31 MAJA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1957 - zmarł Leopold Staff; 1978 - zmarła Maja Berezowska; 1986 - SB aresztowała Zbigniewa Bujaka; 1988 - Światowa Organizacja Zdrowia ustanowiła Dzień bez Tytoniu; 06:23 SZEROKIE TORY - SZEROKIE TORY. SEKTA WYZNAWCÓW PUTINA Reportaż, 24 min, Polska, 2012 Autor: Barbara Włodarczyk Są ubrane jak mniszki, dzień spędzają na modlitwach i bezgranicznie wielbią Putina. Jego oponentów uważają za wcielenie szatana. Mowa o członkiniach sekty, która czci Władimira Putina jako... kolejne wcielenia świętego Pawła. Ich siedziba znajduje się w wiosce Bolszaja Jelnia, 400 km od Moskwy. Założycielka sekty, zwana przez wyznawców matuszką Mariją, twierdzi, że prezydent powiela drogę biblijnego apostoła. Bo Paweł, zanim został uczniem Chrystusa, najpierw gnębił chrześcijan. A Władimir Putin najpierw służył w KGB, a dziś "zbawia Rosję". Reportaż przedstawia sektę wyznawców Putina od środka. Główną bohaterką jest przywódczyni grupy, w przeszłości karana za oszustwa finansowe. 06:45 POLSKA Z BOCZNEJ DROGI - NIEPORADNI Reportaż, 9 min, Polska, 2004 Autor: Agata Frol Wiaczesław Jarmulski - mieszkaniec Chełmży w woj. kujawsko - pomorskim od lat zajmuje się pomocą ubogim rodzinom. Dwa razy w tygodniu obchodzi miejskie targowisko i zbiera warzywa i owoce. Następnie dzieli je między potrzebującymi. Raz w tygodniu rozdaje chleb. Jego patronką i przewodniczką jest błogosławiona Juta, która całe swoje życie poświęciła ubogim. 06:55 POLSKA Z BOCZNEJ DROGI - ZOSTAŃCIE JESZCZE Reportaż, 8 min, Polska, 2004 Autor: Sebastaian Czech Zdjęcia: Jacek Szatański Bohaterem reportażu jest Arkadiusz Drygas, były dziennikarz lokalnej gazet z Krotoszyna, który zainicjował akcję ratowania ostatnich wiatraków, gromadząc wokół siebie grupę młodych pasjonatów. Razem z nimi odwiedzamy niszczejące pomniki kultury materialnej Wielkopolski szukając sposobów na ich ocalenie i sensowne wykorzystanie we współczesnych czasach. 07:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WALKI O PAMIĘĆ ODSŁONA KOLEJNA (ODC. 299) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Walki o pamięć odsłona kolejna" W przekazach ludowych na północno - zachodnim Mazowszu pojawiała się opowieść o grupie bojowników Polskiej Organizacji Wojskowej, która w październiku 1918 roku rozbiła dużą kolumnę niemieckich wojsk okupacyjnych z tzw. Ost Frontu. Historycy powiadali, że to tylko przekaz i nie ma dowodów na owo wydarzenie. Ale nam udało się dowód zdobyć. W domowym archiwum jednego z mieszkańców wsi Dobre odkryliśmy fotografie kapliczki z napisem "Na pamiątkę walki stoczonej w tym miejscu przez oddział POW z pruskim najeźdźcą w dniu 10 X 1918 roku - uczestnicy tejże w podzięce za wolność Ojczyzny krzyż ten stawiają". Na fotografii wokół kapliczki widzimy grupę kilkunastu mężczyzn, członków POW. Przez kilka dni przebadaliśmy wiele kapliczek, aż dotarliśmy do relacji, że Niemcy w 1939 roku kazali napis zalepić cementem. Mamy pewność, że wiemy, który to obiekt. "Już tylko las" Następnie ruszamy w okolice Płocka ku kolejnemu wyzwaniu. Lokalna legenda głosi, że gdzieś w okolicy była kiedyś mogiła powstańców styczniowych. Dziś nie ma po niej śladu, a my przy pomocy sprzętu georadarowego spróbujemy sprawdzić, czy jest szansa na jej odnalezienie. 07:30 SZALEŃSTWA PANNY EWY - ODC. 1 PIESKIE ŻYCIE Serial przygodowy dla młodych widzów, TVP, 50 min, Polska, 1983 Autor: Kornel Makuszyński Reżyseria: Kazimierz Tarnas Scenariusz: Kazimierz Tarnas Zdjęcia: Zdzisław Kaczmarek Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Dorota Grzelak, Piotr Fronczewski, Anna Seniuk, Emilian Kamiński, Ryszard Baer Serial w stylu retro, przywołujący barwne lata 30. , zrealizowany według powieści Kornela Makuszyńskiego. Z serialu jak z całej twórczości tego pisarza emanuje pogodna afirmacja życia i fascynacja urokiem "bezgrzesznych lat" dziecięcych i młodzieńczych. Zwraca uwagę szczególny klimat wykreowanego przez niego świata - idealistycznego, utopijnego, ale nasyconego liryzmem i humorem. Główna bohaterka swoim osobistym urokiem przydała wiarygodności filmowej Ewie, rezolutnej pannicy ciągle wściubiającej nos w nie swoje sprawy, trochę zwariowanej, odrobinę naiwnej, która swoim uśmiechem, serdecznością i niewzruszoną wiarą w zwycięstwo dobra zmienia życie ludzi wokół siebie. Zgorzkniałym przywraca radość, biedaków ratuje przed nędzą, kojarzynieszczęśliwie zakochanych. W perwszym odcinku Ewa, córka sławnego, lecz niezbyt zamożnego mikrobiologa, trafia pod opiekę państwa Szymbartów. Ojciec, pełen poświęcenia lekarz, wyjeżdża bowiem do Chin, by walczyć z rozprzestrzeniającą się tam epidemią cholery. Pani Szymbartowa, osoba skąpa i wścibska, tyranizuje męża i córkę. Nie wierzy "w lekarzy" i osiągnięcia medycyny, sama leczy anemiczną dziewczynkę, uciekając się do guseł i zabobonów. Ewa nie może się z tym pogodzić. Postanawia interweniować i zrobi wszystko, by chora na płuca Zosia mogła odbyć kurację w sanatorium w Otwocku. 09:05 HISTORIA POLSKI - I TAK BĘDĘ ŻYŁ... Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2020 Reżyseria: Paulina Ibek Scenariusz: Paulina Ibek Zdjęcia: Paulina Ibek, Rafał Śmierzchalski, Piotr Augustynek, Łukasz Perkowski, Maciej Mroziewski, Maciej Dźwigaj Wykonawcy: Marcin Kwaśny Film dokumentalny o Stanisławie Szuro, uczestniku kampanii wrześniowej, więźniu obozów koncentracyjnych, w 1947 roku przez władze komunistyczne skazanym na karę śmierci, którą później zamieniono na 15 lat więzienia. W październiku 2020 roku skończył 100 lat. Kampania wrześniowa 1939 roku, II wojna światowa, niemieckie obozy koncentracyjne, więzienia komunistyczne dla nas to fakty historyczne, które znamy podręczników szkolnych czy literatury fachowej. Dla naszego bohatera to wciąż żywe wspomnienia. Pamięta czasy dwudziestolecia międzywojennego. Od dziecka marzył, by studiować historię. Zawsze była jego pasją. Nawet nie spodziewał się, jak bardzo zostanie przez nią doświadczony. Okazuje się bowiem, że w zasadzie wszystko, co mogło się przytrafić człowiekowi w XX wieku, jemu się przytrafiło. Jego życiorys stał się odzwierciedleniem tego, z czym Polska mierzyła się w ostatnim stuleciu. 10:00 JAZZ CAMPING Film dokumentalny, 9 min, Polska, 1959 Reżyseria: Bogusław Rybczyński Zdjęcia: Ryszard Wróblewski Muzyka: Andrzej Trzaskowski Obrazek obyczajowy - orkiestra jazzowa na wypoczynku w Zakopanem. (filmpolski. pl) 10:15 LALKA Dramat obyczajowy, historyczny, 152 min, Polska, 1968 Reżyseria: Wojciech Has Scenariusz: Wojciech Has Zdjęcia: Stefan Matyjaszkiewicz Muzyka: Wojciech Kilar Aktorzy: Mariusz Dmochowski, Beata Tyszkiewicz, Tadeusz Fijewski, Janina Romanówna, Wiesław Gołas, Kalina Jędrusik, Andrzej Łapicki, Jan Machulski, Tadeusz Kondrat, Józef Pieracki, Anna Seniuk Adaptacja powieści Bolesława Prusa. Historia zamożnego kupca warszawskiego Stanisława Wokulskiego i jego miłości do pięknej, lecz zubożałej arystokratki Izabeli Łęckiej. Temu niszczącemu uczuciu Wokulski podporządkowuje swoje interesy, wchodzi w niekorzystne dla siebie układy z rodzinami arystokratycznymi, chcąc w pośredni sposób pomóc ukochanej. Lekceważy uwagi i rady swego przyjaciela i współpracownika Ignacego Rzeckiego (w tej roli Tadeusz Fijewski), daje się zwodzić Izabeli flirtującej po cichu z przystojnym kuzynem Starskim. Premiera "Lalki" w 1968 r. była wielkim wydarzeniem artystycznym. Zrealizowane z dużym rozmachem, ogromną dbałością o szczegóły, choć z konieczności okrojone o kilka wątków, dzieło Hasa nie jest jednak romansem salonowym, jak by można wnosić z krótkiego streszczenia i jak oczekiwała tego, być może, część widzów. Jest przede wszystkim historią kariery człowieka, który wydobywa się z dołów społecznych i który, blisko kresu swej wspinaczki, napotyka przeszkodę nie do pokonania w postaci bariery konwenansu, snobizmu i przesądów. Ale podczas gdy u Prusa główny akcent pada na dramat nieprzeciętnie utalentowanej, ambitnej jednostki walczącej o realizację własnej osobowości, talentów i potencjalnych możliwości, to w filmie Hasa Wokulski, mimo podkreślonych atrybutów siły i energii, jawi się przede wszystkim jako romantyczny marzyciel goniący za chimerami. Izabela jest właśnie jedną z takich chimer. Ta niespełniona miłość stanie się dla Wokulskiego tylko katalizatorem konfliktu, który istniał już wcześniej i który prawdopodobnie istniałby nadal, nawet po wejściu bohatera na niedosiężne salony: konfliktu Wokulskiego ze światem, ze swoim stanem społecznym, powołaniem, temperamentem, sytuacją historyczną kraju. Pogłębi też jego już wcześniej silne poczucie wyobcowania. "Lalka", piękna, chwilami bardzo malarska, oddaje wiernie klimat epoki, jej rodzajowość, typy ludzkie, specyficzny koloryt i wdzięk. Duża w tym zasługa Hasowskiej fascynacji kulturą secesyjną, "staroświeckością" fin de siecle'u. 12:55 BOŚNIA I HERCEGOWINA - KRASOWE POŁUDNIE (BOSNIEN UND HERZEGOWINA) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Caroline Haertel, Marjana Momirovic - Film dokumentalny (2 części) o Bośni i Hercegowinie - kraju dzikim i nieznanym - w samym sercu Europy. Z kaskadowymi wodospadami, dziewiczymi krajobrazami rzecznymi i skalistymi pasmami górskimi. Bośnia i Hercegowina urzeka jałowym pięknem krasowego południa i dziewiczą przyrodą gęsto zalesionej północy. Rzadkie i zagrożone zwierzęta wędrują po dolinach i górach pierwotnego lasu Perućica. Nietknięta przyroda oferuje dziewicze środowisko i jest świadectwem imponującej różnorodności ekologicznej. Dlaczego na górze Cincar żyją dzikie mustangi? Jak powstały wodospady wzdłuż rzeki Trebiat? A gdzie można spotkać płaszczki i skorpiony w zatoce Neum? 13:55 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 1 KRÓLEWSKI PAŁAC FONTAINEBLEAU (FONTAINEBLEAU, BULDING A ROYAL PALACE / FONTAINEBLEAU: UNE MEGASTRUCTURE ROYALE) Cykl dokumentalny, 48 min, Francja, 2019 Reżyseria: Gueenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najsławniejszych zabytkach Francji. Odcinek 1 - "Królewski pałac Fontainebleau". To - obok Wersalu - największy zamek we Francji. Znajduje się na obrzeżu liczącego 20 tysięcy hektarów lasu i odwiedza go 10 milionów turystów rocznie. Fontainebleau to rozległy pałac z budynkami postawionymi we wszystkich kierunkach. Liczy 1500 pomieszczeń. Za niektórych władców przebywało w nim do dwóch tysięcy dworzan. Budowniczowie Fontainebleau dokonali prawdziwych cudów architektonicznych. Galerię Franciszka Pierwszego stworzono 150 lat przed Salą Lustrzaną w Wersalu. Galeria Franciszka Pierwszego jest jednym z największych arcydzieł włoskiego renesansu w północnej Europie. Architekci podjęli się wyzwań, który - wydawać by się mogło - przekraczały w ich czasach ludzkie możliwości. Sprowadzili z daleka ogromne ilości kamienia. Wykopano kanał liczący ponad kilometr długości - przedsięwzięcie niebywałe jak na siedemnasty wiek. Fontainebleau było siedzibą wszystkich francuskich dynastii. Od dwunastego do dziewiętnastego wieku, Franciszek Pierwszy, Henryk Czwarty, Ludwik Czternasty, a nawet Napoleon... wszyscy rozbudowywali tę królewską siedzibę. Pałac miał symbolizować wielkość i chwałę Francji. Oto fantastyczna odyseja trwającej osiem wieków budowy siedziby królów Francji. 16:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - U - BOOT CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1993 Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Druga część audycji dotyczącej działań niemieckiej floty podwodnej w czasie I wojny światowej. Dowiadujemy sie, jakie wnioski Niemcy wyciągnęły z przegranej i jaką miały koncepcję działań morskich wobec Wielkiej Brytanii w nowej wojnie. Zwycięstwo niemieckich okrętów podwodnych tzw. u - bootów oznaczałoby przerwanie linii żeglugowych do Wielkiej Brytanii, która pozbawiona surowców, paliwa i broni z USA i kolonii musiałaby skapitulować. U - booty mogły zmienić losy II wojny światowej. W audycji przedstawiono wnętrze niemieckiego okrętu podwodnego (ekspozycja w Deutscheus Museum w Monachium) oraz materiały archiwalne z czasów II wojny światowej. 16:30 HISTORIA POLSKI - - TU JEST POLSKA CZ. 1. NIE MA WOLNOŚCI BEZ SOLIDARNOŚCI Film dokumentalny, 63 min, Polska, 2020 Reżyseria: Krzysztof Nowak, Jarosław Rybicki Scenariusz: Jarosław Rybicki, Krzysztof Nowak Film przedstawia przełomowy moment w dziejach Solidarności, kiedy festiwal wolności lat 1980 - 1981 zostaje brutalnie przerwany przez komunistyczną dyktaturę Wojciecha Jaruzelskiego, a związek zawodowy przechodzi do konspiracyjnego podziemia. Film ukazuje trudny proces przemiany, kiedy pluralistyczny i demokratyczny związek zawodowy musiał gwałtownie zmienić swą formę organizacyjną na tajną i hierarchiczną strukturę przeznaczoną do walki konspiracyjnej z wojskowym reżimem. Napięcia i konflikty towarzyszące zmianom personalnym w kierownictwie Solidarności oraz spory o dalszą strategię walki stanowią oś dramaturgiczną historycznej narracji. W prologu przypomnimy czas rewolucji wolnościowej Solidarności, która stała się pierwszą niezależną od komunistycznej władzy organizacją w ramach imperium sowieckiego. Przedstawimy także wojskowy zamach stanu przeprowadzony przez Wojciecha Jaruzelskiego w celu obrony interesów komunistycznej nomenklatury oraz jego tragiczne skutki dla państwa i narodu polskiego. W części pierwszej filmu przedstawiony jest obraz oporu społecznego przeciw dyktaturze oraz struktury konspiracyjne Solidarności i opozycji antykomunistycznej w pierwszej połowie lat 80. Pokażemy państwo pogrążone w dramatycznym kryzysie ekonomicznym, a jednocześnie społeczeństwo poddane systemowi represji ze strony wojskowej dyktatury. Opozycja antykomunistyczna skupiona wokół podziemnej Solidarności podejmująca nierówną walkę z tajną policją polityczną totalitarnego państwa. W następnej części filmu opisane zostaną źródła nadchodzących przemian, przyczyny uruchomienia nowego mechanizmu politycznego, który od roku 1986 wyzwoli proces głębokich zmian politycznych w Polsce i w całym imperium sowieckim. W ostatniej części wydarzenia lat 1986 - 1987 ilustrujące zmiany programowe, personalne i organizacyjne w Solidarności oraz ewolucję strategii politycznej środowisk opozycji antykomunistycznej. 17:35 POLSKIE 100 LAT - POLACY NA EMIGRACJI 1945 - 1956 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Krzysztof Talczewski Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Po II wojnie światowej za granicami kraju znalazły się tysiące przedstawicieli elit politycznych, wojskowych, naukowych, artystycznych, sportowych oraz zwykłych emigrantów. Tysiące Polaków, aresztowanych i wywiezionych z kraju w latach 1939 - 1945, opuszczało wyzwalane obozy w Niemczech i z robót przymusowych. Wszyscy zadawali sobie pytanie: czy jest sens powrotu do kraju? Wielu z nich nie miało dokąd wracać, bowiem ich domy znalazły się na terenach Związku Sowieckiego. Wielu obawiało się powrotu do Polski, spodziewając się represji komunistycznych. W 1945 roku poza krajem przebywało około 2,5 miliona Polaków, których wojna wyrzuciła z kraju. Największe ich skupisko znajdowało się w Anglii. Emigranci niezależnie od wewnętrznych swarów, kłótni, stosunku do nieuznawanego przez świat zachodni rządu emigracyjnego utworzyli ogromną ilość instytucji: teatry, szkoły, instytuty naukowe, wydawnictwa książkowe i prasowe nie tylko w Anglii ale także we Francji, USA, Kanadzie. Do najważniejszych instytucji, które miały znaczenie także w kraju, należało Radio Wolna Europa i Instytut Literacki Jerzego Giedroycia. Biorąc pod uwagę całokształt działalności środowisk emigracyjnych w latach 1945 - 1956, uprawniona wydaje się konstatacja, iż Polakom udało się stworzyć państwo polskie na obczyźnie. Był to jedyny tego rodzaju przypadek w dziejach powojennej Europy. 18:10 TRZEJ MUSZKIETEROWIE (THREE MUSKETEERS) Film kostiumowy, 102 min, USA/Wielka Brytania, 1973 Reżyseria: Richard Lester Scenariusz: George MacDonald Fraser Aktorzy: Michael York, Oliver Reed, Frank Finlay, Richard Chamberlain, Raquel Welch, Charlton Heston, Faye Dunaway, Christopher Lee, Geraldine Chaplin, Jean - Pierre Cassel Chociaż powieści Alexandra Dumasa mają dziś coraz mniej czytelników, zainteresowanie nimi nie wygasło całkowicie. Tyle że młodszym generacjom perypetie D'Artagnana i jego trzech dzielnych przyjaciół z gwardii Ludwika XIII znane są przede wszystkim z ekranu. Dumasowscy muszkieterowie tak bardzo fascynowali filmowców, że od początku istnienia kina nie było dziesięciolecia, w którym nie powstałaby choćby jedna nowa próba przedstawienia ich przygód. Pierwszy sięgnął po fabułę "Trzech muszkieterów" Georges Melies w 1909 r. , kolejne wersje powstawały w Ameryce, Włoszech, Meksyku, Argentynie i oczywiście we Francji. Sam Richard Lester w 1989 r. ponownie zaprosił na plan tych samych aktorów, aby zrealizować "Powrót muszkieterów". Powieść Dumasa poddawano także przeróbkom komediowym i parodystycznym, jak choćby w przypadku ekranizacji Maxa Lindera z 1922 r. Krytyka zgodnie uznała dzieło Lestera za jedno z najbardziej udanych w całej historii Dumasowskich ekranizacji. Zdjęcia kręcono w plenerach Hiszpanii, nawet do ról epizodycznych zaangażowano aktorskie sławy, a scenograf i kostiumolog mieli nieograniczone pole do popisu. Mimo wartkiej, pełnej brawurowych pojedynków akcji oraz wątku melodramatycznego, nie jest to jednak tradycyjny film "płaszcza i szpady". Całość przeniknięta jest duchem przewrotności i ironii, plebejskiej zabawy, która okazała się bardzo bliska literackiemu pierwowzorowi. Zachwycając publiczność widowiskowym przepychem, reżyser dostrzega również i pokazuje powszechny analfabetyzm, niechlujstwo życia XVII - wiecznej Francji, tragiczny los biedoty, co tłumaczy mentalność i aspiracje bohaterów, których pochłania troska o pieniądz i dążenie do zdobycia pozycji. Młody i ubogi Gaskończyk D'Artagnan, nauczony jedynie władać szpadą, lecz żądny dworskiej kariery, wyrusza do Paryża, mając przy sobie listy polecające do pana de Treville, sprawującego pieczę nad królewskimi muszkieterami. Podczas zwady w oberży młodzieniec zostaje pokonany przez mężczyznę z opaską na oku. Poprzysięga mu zemstę, nie wiedząc, że to Rochefort, jeden z zauszników kardynała Richelieu, z którym nieraz przyjdzie mu się zmierzyć. Po przybyciu do stolicy D'Artagnan naraża się kolejno trzem muszkieterom: Athosowi, Porthosowi i Aramisowi, ale do naznaczonych mu pojedynków nie dochodzi, gdyż na placu zjawiają się wspólni wrogowie - gwardia kardynała. D'Artagnan dzielnie wspiera muszkieterów, zyskując ich wdzięczność i przyjaźń. Gaskończyk zatrzymuje się w domu pana Bonancieux, którego piękna żona Constance zaczyna niebawem okazywać gościowi swe względy. Ale Constance staje się również przyczyną kłopotów D'Artagnana. Jako zaufana przyjaciółka królowej Anny Austriaczki pośredniczy w jej potajemnych spotkaniach z angielskim premierem, księciem Buckingham, co naraża ją na zamach ze strony ludzi kardynała. Broniąc ukochanej, D'Artagnan wplątuje się w aferę z kolią diamentową królowej. Okazuje się bowiem, że Anna Austriaczka dała Buckinghamowi swój naszyjnik na pamiątkę ich spotkania i w dowód łączącego ich uczucia. Gdy szpiegowie Richelieu odkrywają tajemnicę królowej, kardynał podsuwa władcy pomysł sprawdzenia wierności małżonki: niech na najbliższym balu Anna pojawi się w królewskich diamentach. Zrozpaczona królowa za pośrednictwem Constance prosi D'Artagnana i jego kompanów o pomoc. Muszą oni jak najszybciej dostać się do Anglii i odebrać od Buckinghama królewski klejnot. 20:10 POCIĄGI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - ODC. 2/4 (TRAINS THA CHANGED THE WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Seria opowiada o tym, jak cztery kultowe pociągi zrewolucjonizowały podróże koleją i zainspirowały niesamowite projekty kolejowe na całym świecie. Bez wątpienia od ponad 200 lat pociągi zmieniają życie ludzi. Zrewolucjonizowały sposób podróżowania, sposób pracy, a nawet sposób spędzania wakacji. Autorzy podróżują na pokładzie legendarnych lokomotyw kolejowych, takich jak Flying Scotsman i Stephenson's Rocket i w każdym odcinku przybliżają dziedzinę życia, która uległa przemianie dzięki pociągowi. 21:10 WOJNA O TRONY. PRAWDZIWA HISTORIA EUROPY S.IV - LUDWIK XIV - DZIECIŃSTWO KRÓLA. 1643 - 1654. ODC. 1/6 (REAL WAR OF THRONES. ODC. 1/6) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Vanessa Pontet, Alain Brunard W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły do zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami. Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich. 22:15 SENSACJE XX WIEKU - DWA ŻYWIOŁY. SKRZYDŁA Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1998 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program zrealizowany w brytyjskich muzeach przedstawia nieznaną historię pierwszych nalotów strategicznych wielkich sterowców - zeppelinów w 1914 roku i unikatowe filmy pokazujące produkcję sterowców i ich loty bojowe. 22:45 SENSACJE XX WIEKU - DWA ŻYWIOŁY. PANCERZ CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1998 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program zrealizowany w brytyjskich muzeach przedstawia historię narodzin czołgu - nowej broni, która zmieniła losy świata. 23:20 GOLDFINGER Film sensacyjny, 105 min, Wielka Brytania, 1964 Reżyseria: Guy Hamilton Aktorzy: Sean Connery, Gert Erobe, Shirley Eaton, Honor Blackman Po "Doktorze No" i "Pozdrowieniach z Moskwy", trzeci film o przygodach agenta 007 Jamesa Bonda. Wyświetlany w 1964 r. w Wielkiej Brytanii pobił tam wszelkie rekordy kasowe, powtarzając tym samym sukces komercyjny swego poprzednika. Wracając po udanej akcji z Karaibów brytyjski superagent zatrzymuje się w Miami. Tam otrzymuje zadanie rozpracowania multimilionera Aurica Goldfingera, podejrzanego o kradzież angielskiego złota. Goldfinger, zagarnąwszy większość prywatnych zasobów szlachetnego kruszcu z całego świata, spędza teraz większość czasu na grze w karty, oszukując swych partnerów. Bond kładzie temu kres, dowiedziawszy się od sekretarki Jill Masterton, jaką metodą posługuje się jej pracodawca. Za swą gadatliwość dziewczyna zostaje okrutnie ukarana: pomalowana przez Goldfingera warstewką farby z dodatkiem prawdziwego złota, które zatyka wszystkie pory. Jill dusi się i umiera. Goldfinger znika, a agent 007 wyrusza za nim w pogoń, ścigając go aż do Europy, do głównej siedziby mieszczącej się w Alpach. Po drodze napotyka siostrę zmarłej Jill - Tilly Masterton, która usiłuje zemścić się na Goldfingerze. Zanim jednak zdoła go zastrzelić, ginie z rąk jego koreańskiego ochroniarza Oddjoba, któremu udaje się schwytać także Bonda. Zamroczony narkotykami Bond zostaje wysłany z powrotem do Ameryki prywatnym samolotem Goldfingera, pilotowanym przez piękną Pussy Galore. Dziewczyna przywozi go na farmę w Kentucky, gdzie Goldfinger prowadzi przygotowania do wielkiego skoku na skarbiec USA - Fort Knox. Mając upodobanie do wyrafinowanych i oryginalnych zbrodni, multimilioner sadysta w swoim planie napadu na fort wyznacza także miejsce Bondowi: przykuty kajdankami do bomby agent 007 ma w odpowiednim momencie zginąć od jej wybuchu. "Goldfinger" to pierwszy z czterech "bondów" nakręconych przez Guy Hamiltona (1922 - 2016), angielskiego reżysera francuskiego pochodzenia, następne to "Diamenty są wieczne", "Żyj i pozwól umrzeć", "Człowiek ze złotym pistoletem". W opinii wielu krytyków "Goldfinger" uchodzi za jeden z lepszych filmów o Jamesie Bondzie, opierający się czasowi, także za sprawą sporej dawki humoru. "Goldfinger" dał początek niezwykłej, jak na tamte czasy, modzie na różnego rodzaju gadżety (zabawki, modele samochodów, lalki, gry planszowe), nawiązujące do postaci i przedmiotów pojawiających się na ekranie. Dzięki temu filmowi do rangi wielkiego przeboju awansowała także tytułowa piosenka w wykonaniu Shirley Bassey. Cała strona dźwiękowa filmu okazała się zresztą bardzo udana, czego dowodem był Oscar za najlepsze dźwiękowe efekty specjalne. 01:20 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WALKI O PAMIĘĆ ODSŁONA KOLEJNA (ODC. 299) Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Walki o pamięć odsłona kolejna" W przekazach ludowych na północno - zachodnim Mazowszu pojawiała się opowieść o grupie bojowników Polskiej Organizacji Wojskowej, która w październiku 1918 roku rozbiła dużą kolumnę niemieckich wojsk okupacyjnych z tzw. Ost Frontu. Historycy powiadali, że to tylko przekaz i nie ma dowodów na owo wydarzenie. Ale nam udało się dowód zdobyć. W domowym archiwum jednego z mieszkańców wsi Dobre odkryliśmy fotografie kapliczki z napisem "Na pamiątkę walki stoczonej w tym miejscu przez oddział POW z pruskim najeźdźcą w dniu 10 X 1918 roku - uczestnicy tejże w podzięce za wolność Ojczyzny krzyż ten stawiają". Na fotografii wokół kapliczki widzimy grupę kilkunastu mężczyzn, członków POW. Przez kilka dni przebadaliśmy wiele kapliczek, aż dotarliśmy do relacji, że Niemcy w 1939 roku kazali napis zalepić cementem. Mamy pewność, że wiemy, który to obiekt. "Już tylko las" Następnie ruszamy w okolice Płocka ku kolejnemu wyzwaniu. Lokalna legenda głosi, że gdzieś w okolicy była kiedyś mogiła powstańców styczniowych. Dziś nie ma po niej śladu, a my przy pomocy sprzętu georadarowego spróbujemy sprawdzić, czy jest szansa na jej odnalezienie. 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - MONTGOMERY Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony Bernardowi Law Montgomery' emu - kontrowersyjnemu dowódcy brytyjskiemu. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.