TVP Kultura Wtorek, 28.05.2024 08:45 ZAGINIONE SKARBY - "MISTRZ I KATARZYNA" Film animowany, 6 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska Muzyka: Michał Izydorczyk Lektor: Kacper Kaliszewski Cykl programów poświęconych kradzieżom dzieł sztuki. Odcinek prezentuje losy obrazu zatytułowanego "Nawrócenie cesarzowej Faustyny przez Katarzynę Aleksandryjską", który powstawał w latach 1514 - 1515. Dzieło przedstawia nawiedzenie świętej Katarzyny przez cesarzową Faustynę. Jego autorem jest Hans von Kulmbach (ok. 1480 - 1522). Właścicielem w chwili utraty dzieła był kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krakowie. 09:05 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 3/4 Serial historyczny, przygodowy TVP, 51 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Krzesimir Dębski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bohdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Ewa Wiśniewska, Andrzej Seweryn, Wojciech Malajkat, Rusłąna Pysanka, Marek Kondrat, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński Skrzetuski z Wołodyjowskim i Podbipiętą spotykają Zagłobę uciekającego w chłopskim przebraniu spod Baru. W zdobytym przez Kozaków zamku Bohun odnajduje Helenę. Ranną wywozi do Czarciego Jaru, gdzie mieszka zaprzyjaźniona z nim czarownica Horpyna. Sam zaś wyrusza na wojnę. Tymczasem Skrzetuski dzieli swój oddział na cztery podjazdy. Komendę nad jednym z nich obejmuje Zagłoba. Niestety, wkrótce dają o sobie znać przywary pana Onufrego. Świeżo upieczony dowódca upija się na chłopskim weselu i traci kontakt z rzeczywistością. Budzi się przywiązany "w kij" do własnej szabli i wrzucony przez Bohuna do chlewu. Fortuna wszakże mu sprzyja. Ponownie z odsieczą przychodzi Wołodyjowski. Dochodzi do pojedynku między "małym rycerzem" a Bohunem, podczas którego watażka zostaje ranny. Opiekujący się poszkodowanym Rzędzian uzyskuje informację o miejscu ukrycia Heleny. 10:10 OGNIEM I MIECZEM - ODC. 4/4 Serial historyczny TVP, 51 min, Polska, 2000 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Hoffman Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Aktorzy: Izabella Scorupco, Michał Żebrowski, Aleksander Domogarow, Krzysztof Kowalewski, Bogdan Stupka, Zbigniew Zamachowski, Wiktor Zborowski, Daniel Olbrychski, Andrzej Seweryn, Marek Kondrat, Rusłana Pysanka, Wojciech Malajkat, Ewa Wiśniewska, Gustaw Holoubek, Andrzej Kopiczyński, Maciej Kozłowski, Adam Ferency, Gustaw Lutkiewicz, Jerzy Bończak Rzędzian, Wołodyjowski i Zagłoba przybywają do Czarciego Jaru, gdzie po zabiciu Horpyny i Czeremisa uwalniają Helenę. W drodze powrotnej zostają jednak napadnięci przez Tatarów. Rzędzian ucieka z Heleną, a Wołodyjowski z Zagłobą starają się powstrzymać napastników. Na szczęście w porę przychodzi im z pomocą wojsko polskie, z którym docierają do Zbaraża. Wkrótce dochodzi do oblężenia twierdzy. Polacy pod wodzą księcia Jeremiego toczą zażarty bój z połączonymi siłami Chmielnickiego i chana. Podbipięta wypełnia wreszcie swój ślub, ścinając za jednym razem trzy pogańskie głowy. Wkrótce ginie. Skrzetuski przedziera się spod Zbaraża do króla Jana Kazimierza, który natychmiast wyrusza z odsieczą Wiśniowieckiemu. 11:15 JASMINUM Film obyczajowy, 107 min, Polska, 2005 Reżyseria: Jan Jakub Kolski Scenariusz: Jan Jakub Kolski Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Zygmunt Konieczny Aktorzy: Grażyna Błęcka-Kolska, Wiktoria Gąsiorowska, Janusz Gajos, Krzysztof Pieczyński, Monika Dryl, Patrycja Soliman, Grzegorz Damięcki, Krzysztof Globisz, Franciszek Pieczka Jan Jakub Kolski, twórca "Pograbka", "Jańcia Wodnika" czy "Cudownego miejsca", po raz kolejny zabiera widzów do swojego niezwykłego świata z pogranicza rzeczywistości i baśni. Ta opowieść jest pełna zmysłowych zapachów mających szczególną moc i wypełniona światłem, jakie roztacza miłość. Urok "Jasminum" i klasę jego odtwórców doceniła publiczność festiwalu w Gdyni w 2006 r. , przyznając filmowi swoją nagrodę, a jury dorzuciło nagrodę za scenografię. Dzieło Kolskiego uhonorowano też siedmioma Orłami 2007: za zdjęcia, muzykę, scenografię, kostiumy, dźwięk i najlepszą rolę męską (dla Janusza Gajosa) oraz nagrodą publiczności. Akcja "Jasminum" (łacińska nazwa jaśminu) rozgrywa się głównie w ubogim klasztorze mającym długą, bo sięgającą XVII w. historię i swoją własną, wciąż żywą legendę. Oto bowiem trzej braciszkowie, wzorem swych XVII - wiecznych poprzedników, wykazują dość specyficzną przypadłość: każdy wydziela zapach innego drzewa: czeremchy, śliwy lub czereśni. Przeor klasztoru, Kleofas, wierzy, że jeden z nich jest zapowiedzianym w starej przepowiedni świętym. Czeka na cud mający objawić, którego z braci Bóg uczynił swoim wybrańcem. Jakby tych niezwykłości było mało, wydzielane przez zakonników drzewne wonie mają moc budzenia w ludziach miłości - szalonej, ślepej, bezgranicznej. O jej sile przekonała się miejscowa młoda fryzjerka Patrycja. Ale nie samą miłością człowiek żyje. Klasztorną kuchnią i wszelkimi sprawami administracyjnymi zawiaduje poczciwy brat Zdrówko, mocno stąpający po ziemi i wiecznie zapracowany. Swoimi codziennymi troskami dzieli się z figurą świętego Rocha, patrona klasztoru. Pewnego dnia ustalony porządek klasztorny zakłóca pojawienie się konserwatorki obrazów, Nataszy, która otrzymała zlecenie odnowienia kilku świętych obrazów. Kobiecie towarzyszy jej 5 - letnia córeczka Gienia (narratorka filmu), dziewczynka zarazem rezolutna i po dziecięcemu naiwna, ciekawska, ale - gdy trzeba - dyskretna. Jej matka nie tylko restauruje obrazy, lecz również komponuje zapachy. Do klasztoru w Jaśminowie sprowadziło ją coś więcej niż tylko przyjęte zlecenie, ale prawdziwa przyczyna nie od razu wychodzi na jaw. W klasztornej legendzie Natasza znajduje klucz do zapachu - afrodyzjaka i pomaga Patrycji zdobyć serce wybranka. Choć jej samej ta sztuka się nie uda, to po wyjeździe Nataszy i Gieni w klasztorze zdarzy się długo wyczekiwany cud, jakkolwiek nieco inny od tego, jakiego spodziewał się przeor. 13:20 ALBINOSI W AFRYCE (ALBINO BOY IN AFRICA) Film dokumentalny, 45 min, Tanzania, 2017 Reżyseria: Camilla Magid W Tanzanii części ciał i krew albinosów używane są do sporządzania magicznych mikstur i sprzedawane za ogromne pieniądze. By chronić takie dzieci, rząd wysyła je do szkół z internatem, z dala od rodzin. Film ukazuje konsekwencje psychologiczne bycia napiętnowanym i niechcianym z perspektywy 7 - letniego dziecka. 14:20 CHIŃCZYK NA WYNOS (UN CUENTO CHINO) Film obyczajowy, komediowy, 93 min, Hiszpania, 2011 Reżyseria: Sebastin Borensztein Scenariusz: Sebastin Borensztein Aktorzy: Ricardo Darn Ricardo Darn, Muriel Santa Ana, Ignacio Huang W romantycznej scenerii, w ślicznie udekorowanej łodzi, nad pięknym jeziorem przystojny młody człowiek chce się oświadczyć ukochanej. Nagle dzieje się coś dziwnego - z nieba spada krowa, wprost na zakochaną parę. Mrukliwy Roberto prowadzi w Buenos Aires sklep żelazny. Z pogardą patrzy na klientów i wykłóca się z producentami gwoździ o swoje zamówienia. Jego życie jest spokojne i uporządkowane. Tylko pozornie. Roberto pasjami przeczesuje prasę codzienną w poszukiwaniu pikantnych, pełnych absurdu, ociekających krwią wiadomości o wydarzeniach, które przytrafiły się ludziom na całym świecie. Najciekawsze wkleja do albumów z wycinkami, które zapełniają jego mieszkanie. Z kolei Chińczyk Jun przyjechał do Buenos Aires, aby odszukać stryja. Nie zna słowa po hiszpańsku, nikt nie jest w stanie go zrozumieć, jedyne, co ma, to adres wytatuowany na przedramieniu. W jaki sposób los połączy obu mężczyzn i co wspólnego z nimi ma krowa z początku opowieści, można się przekonać, oglądając tę ciepłą, zabawną, a przede wszystkim pełną smaku komedię, która podbiła serca publiczności i krytyków. 16:05 NAD NIEMNEM - ODC. 1/4 Serial obyczajowy, 51 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Ekranizacja powieści Elizy Orzeszkowej. Autorka zawarła w niej zróżnicowany obraz nadniemeńskiej szlachty w obliczu nowych, popowstaniowych warunków politycznych i społeczno - ekonomicznych. Powieść, opisująca dzieje rodów Korczyńskich i Bohatyrowiczów, wzywała do wierności ziemi i przeszłości, gloryfikowała patriotyczną ofiarność i ideowe dziedzictwo minionych lat, głosiła niezachwianą wiarę w siłę i wartość człowieka. Korczyn, mała wioska nad Niemnem, lata 80. XIX wieku. Żywa jest tu ciągle pamięć o tragedii powstania styczniowego. Teofil Różyc, dziedzic mocno już przetrzebionej fortuny, niezainteresowany zbytnio pracą, ubiega się o względy Justyny Orzelskiej, ładnej siostrzenicy Benedykta Korczyńskiego, pana na Korczynie. Przed laty Justyna kochała z wzajemnością Zygmunta, bratanka Benedykta, lecz jego matka, obawiając się mezaliansu, nie zgodziła się na ten związek. Chociaż Benedykt ciężko pracuje, przeżywa kłopoty finansowe. Jest też skłócony z rodziną Bohatyrowiczów, zaściankową szlachtą, która dzielnie walczyła w powstaniu i była wówczas traktowana na równi z członkami znamienitych rodów. Po upadku powstania zubożali Bohatyrowicze zostali zdegradowani nieomal do roli chłopów. Jednego z nich, Jana Bohatyrowicza, Justyna obdarza uczuciem. 17:10 NAD NIEMNEM - ODC. 2/4 Serial obyczajowy, 52 min, Polska 1986 Reżyseria: Zbigniew Kuźmiński Scenariusz: Kazimierz Radowicz Zdjęcia: Tomasz Tarasin Muzyka: Andrzej Kurylewicz Aktorzy: Iwona Pawlak, Marta Lipińska, Adam Marjański, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Bożena Rogalska, Jacek Chmielnik, Michał Pawlicki, Jerzy Zygmunt Nowak, Ewa Decówna, Ewa Wencel, Jan Prochyra, Zbigniew Bogdański Zygmunt Korczyński chciałby uczynić z Justyny swoją kochankę. Ona tymczasem zakochuje się, z wzajemnością, w Janku Bohatyrowiczu. Jej pierwsza wizyta w zaścianku staje się wielkim wydarzeniem; jedni okazują jej życzliwość, drudzy wylewają przed nią pretensje do dworu. Anzelm i Jan Bohatyrowiczowie prowadzą Justynę na grób legendarnych przodków rodu, Jana i Cecylii, a także mogiłę, w której leżą brat Benedykta Korczyńskiego i brat Anzelma Bohatyrowicza. Tymczasem Teofil Różyc prosi swoją kuzynkę Kirłową, by wybadała, czy Justyna zechciałaby go poślubić. 18:15 ROCK'N'ROLLOWCY DO WYNAJĘCIA (ROCK ’N’ ROLL GUNS FOR HIRE: THE STORY OF THE SIDEMEN) Film dokumentalny, 87 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Francis Whately Wykonawcy: Earl Slick, Mick Jagger, Keith Richards, Bill Laswell, Mike Garson Dokument o sidemanach, muzykach wpierających i stojących za sukcesami największych gwiazd. Wywiady z gwiazdami, m. in. z zespołem The Rolling Stones i Billym Joelem. 20:00 TEATR TELEWIZJI - TRANS - ATLANTYK Spektakl teatralny, 124 min, Polska, 1990 Autor: Witold Gombrowicz Adaptacja i reżyseria: Mikołaj Grabowski Realizacja tv: Krzysztof Łopalewski Muzyka: Józef Rychlik Występują: Mikołaj Grabowski (Gombrowicz), Jan Peszek (Gonzalo), Władysław Dewoyno (Tomasz), Bogusław Sochnacki (Minister Kosiubidzki), Janusz Śmiłek (Ignac), Ireneusz Kaskiewicz (Baron), Andrzej Herder (Pyckal), Marek Kołaczkowski (Ciumkała), Jarosław Pilarski (Radca Podsrocki), Marek Sobczyk (Rachmistrz Rapacki), Andrzej Wichrowski (Cieciszowski), Ewa Wichrowska (Panna Zofia), Leon Charewicz (Księgowy Józef), Stanisław Jaskułka (Pułkownik Fichcik) i inni "Odczuwam potrzebę przekazania Rodzinie, krewnym i przyjaciołom moim tego oto zaczątku przygód moich, już dziesięcioletnich, w argentyńskiej stolicy" - tak zaczyna się "Trans-Atlantyk" Witolda Gombrowicza i spektakl Mikołaja Grabowskiego, będący niemal dosłownym przekładem tej powieści na język teatru. Premiera sceniczna inscenizacji miała miejsce w Teatrze im. Jaracza w Łodzi w 1981 roku. Wersję telewizyjną, nieco zmodyfikowaną, zrealizowano 9 lat później. W swym długim, blisko dwuipółgodzinnym przedstawieniu, Grabowski ograniczył do minimum scenografię. Zaufał całkowicie sile Gombrowiczowskiego tekstu oraz umiejętnościom aktorów. Intuicja go nie zawiodła. Powstał spektakl znakomity, ozdobiony kilkoma świetnymi kreacjami (Grabowski, Peszek, Sochnacki), pełen humoru, a zarazem mądrości. Obrazoburczość powieści została tu i ówdzie inteligentnie podkreślona przez drobne interwencje reżyserskie. Grabowski uniknął wszakże pułapki taniego szokowania widza i bezmyślnego szargania świętości. Z wyczuciem wyakcentował natomiast główne myślowe postulaty Gombrowicza zawarte w "Trans-Atlantyku". Bystro dostrzegł, że autor "Ferdydurke" sięgnął po drastyczne środki po to, by spowodować u odbiorcy wstrząs intelektualny i egzystencjalny, by wyrwać go ze skorupy stereotypów, uwolnić z pęt naskórkowo pojętej kultury, tradycji i religijności. Te ostatnie bowiem, nieodnawiane pod wpływem zmieniającej się rzeczywistości, zastygły w groteskowe archiwum obyczajów i rytuałów. Głównym bohaterem powieści i sztuki jest Witold Gombrowicz. Nie oznacza to jednak, że mamy do czynienia z utworem biograficznym. Jak wyjaśniał pisarz w przedmowach i komentarzach do książki, "Trans-Atlantyku" nie należy interpretować jako powieści z kluczem. Nie jest to zresztą jedyny utwór Gombrowicza, w którym główny bohater nosi imię i nazwisko autora. Akcja przedstawienia zaczyna się pod koniec sierpnia 1939 roku, kiedy Witold Gombrowicz w towarzystwie przyjaciela Czesława Straszewicza przypływa do brzegów Buenos Aires. Niedługo potem w Polsce wybucha wojna. Straszewicz razem z innymi przybyłymi do Argentyny rodakami decyduje się wracać, by pomóc ojczyźnie w trudnej chwili. Do kraju dostać się nie można, więc pozostaje płynąć do Anglii i ewentualnie tam zaciągnąć się do wojska. Gombrowicz wszakże, ku niemiłemu zaskoczeniu rodaków, postanawia zostać. Zamierza zgłosić się do miejscowego poselstwa, by nie być uznanym za dezertera. W głębi duszy jednak nie jest pewien, czy to uczyni, albowiem Polski i polskości w jej międzywojennym wydaniu ma serdecznie dosyć. Będąc daleko od kraju, staje przed niepowtarzalną szansą: uwolnienia się od ciśnienia narodowej Formy i rzucenia się na nieznane wody "czystego życia". Marzenia marzeniami, ale żyć z czegoś trzeba. Dzięki pośrednictwu polonusa Cieciszowskiego bohater nawiązuje kontakt z lokalnymi przedsiębiorcami - rodakami Baronem, Pyckalem i Ciumkałą, w firmie których dostaje posadę. Zgłasza się też mimo wszystko do poselstwa, gdzie minister Kosiubidzki od razu pragnie obsadzić go w roli zawodowego gloryfikatora polskiego patriotyzmu wobec cudzoziemców. Gombrowicz jest zdruzgotany. Oto znów, chcąc nie Niebawem na przyjęciu poznaje bogacza imieniem Gonzalo. Znajomość to nieco dwuznaczna, gdyż Gonzalo jest "puto", codziennie szukającym okazji do erotycznych przygód z młodymi chłopcami. Ostatnio zaś zadurzył się nieprzytomnie w niewinnym młodzieńcu Ignacym, którego stary ojciec zamierza wysłać na wojnę. Namawia więc Gombrowicza, by pomógł mu przywieść swego niedoświadczonego rodaka do grzechu. Bohater, mimo wyrzutów sumienia, postanawia poznać Ignaca z Gonzalem. 22:35 LEKKIE OBYCZAJE - ARAB BLUES (UN DIVAN À TUNIS) Komedia, 88 min, Francja/Tunezja, 2019 Reżyseria: Manele Labidi Aktorzy: Asha Ben Miled, Majd Mastoura, Golshifteh Farahani Słoneczna, pełna światła i soczystych kolorów komedia Manele Labidi opowiada o uniwersalnym konflikcie tradycji z nowoczesnością oraz zbiorowości i jednostki. Pokazana w "Arab Blues" Tunezja dochodzi do siebie po Arabskiej Wiośnie i jak nigdy wcześniej, potrzebuje zbiorowej terapii. A film w ciepłym, lekkim i dowcipnym tonie podkreśla, że nie ma politycznych rewolucji bez codziennej obyczajowej rewolty: przeciwko rodzicom, szkole, politykom, zasadom tak sztywnym, że nie pozwalają oddychać. I przypomina, że humor zawsze był najlepszą z terapii. 00:15 FRIDA KAHLO - BOGINI ŻYCIA (FRIDA - VIVA LA VIDA) Film dokumentalny, 90 min, Włochy, 2019 Reżyseria: Giovanni Troilo Film ukazuje dwie strony Fridy Kahlo: rewolucyjną, pionierską artystkę współczesnego feminizmu, a z drugiej człowieka. 02:05 KINO MOCNYCH WRAŻEŃ - CENA STRACHU (LA SALAIRE DE LA PEUR / THE WAGES OF FEAR) Film sensacyjny, thriller, 146 min, Francja, 1953 Reżyseria: Georges Clouzot Henri Aktorzy: Yves Montand, Charles Vanel, Folco Lulli, Peter Van Eyck, Vera Clouzot, William Tubbs, Dario Moreno, Jo Dest W nadmorskiej mieścinie Las Piedras (Ameryka Południowa) wegetuje w skrajnej nędzy grupa Europejczyków. Łączy ich brak pieniędzy i niemożność powrotu do cywilizacji. Pewnego dnia pojawia się szansa: w oddalonej o czterysta mil górskiej kopalni ropy naftowej wybucha pożar. Trzeba tam dostarczyć nitroglicerynę. Szanse powodzenia akcji są znikome, mimo to ochotników nie brakuje. W drogę wyruszają dwie ciężarówki. Załogą pierwszej są Francuzi: życiowy bankrut i oszust Jo oraz paryski cwaniak Mario, drugą prowadzą Włoch Luigi i tajemniczy Niemiec Bimba. Podróż ma trwać kilka dni, każdy obrót koła może spowodować wstrząs i eksplozję. "Cena strachu" to jeden z najsłynniejszych powojennych filmów europejskich, nieprzerwany "suspens" trzymający w napięciu aż do samego końca, nagrodzony Złotą Palmą na festiwalu w Cannes i Złotym Niedźwiedziem (nagroda publiczności) na festiwalu w Berlinie Zachodnim w 1953 r. 04:45 TRZY ROZDZIAŁY - PROFESOR KRZYSZTOF PAWŁOWSKI Film dokumentalny, 20 min, Polska, 2021 Reżyseria: Paweł Sobczyk Zdjęcia: Paweł Sobczyk Muzyka: Jan Duszyński Film "Trzy rozdziały" to filmowy portret warszawiaka na tle jego rodzinnego miasta, z którego został wygnany przez niemieckiego okupanta w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego. W ścieżce dżwiękowej filmu słyszymy fragmenty pamiętnika z powstania, matki profesora Jadwigi Puciata Pawłowskiej. W filmie widz spotyka się z przeszlością miasta i trzema historiami z jego życia prywatnego i zawodowego: Wartością tego filmu jest premierowa prezentacja dokumentalnego zapisu walk w powstaniu z perspektywy niemieckiej. Po raz pierwszy dla polskiego widza prezentujemy unikalne zdjęcia archiwalne, które w sierpniu 1944 r zarejestrowała niemiecka kronika filmowa UFA. Profesor Krzysztof Kazimierz Pawłowski jest wybitnym Polakiem i niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie rewaloryzacji miast i zespołów zabytkowych oraz historii polskiej i europejskiej urbanistyki, zasłużonym w działalności naukowej i w ratowaniu dziedzictwa kultury w kraju i na arenie międzynarodowej. Dzięki wysiłkom profesora Pawłowskiego, w dniu 2 września 1980 r. Wpisano odbudowaną Warszawę na listę światowego dziedzictwa UNESCO; w filmie reżyser ujawnia kulisy tego procesu wraz z jego trudnościami i rolą profesora jako inicjatora tego ważnego dla Polski aktu.