TVP Historia Piątek, 07.06.2024 06:10 BYŁ TAKI DZIEŃ - 07 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1914 - otwarto Kanał Panamski; 1942 - bitwa pod Midway; 1948 - dymisja prezydenta Benesza; 1982 - podziemna Solidarność uwolniła Jana Narożniaka; 06:18 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA DYREKTORA SANATORIUM NA KRYMIE Reportaż, 25 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W czasach komunizmu do krymskich kurortów ściągali wczasowicze i kuracjusze z całego Związku Radzieckiego: wczasy i leczenie w sanatoriach było tanie i dostępne dla wszystkich, dlatego też Półwysep Krymski odwiedzało rocznie 10 milionów przyjezdnych. Dzisiaj gości jest trzykrotnie mniej: biednych nie stać na przyjazd tutaj, bogaci wybierają wypoczynek za granicą. Jak wygląda Krym u progu XXI wieku? Czy dawne kurorty podupadły, czy nadal prosperują świetnie, tyle że obsługują inną klientelę? Pretekstem do opowiedzenia o dzisiejszym dniu czarnomorskich wczasowisk stała się wizyta w jednym z tamtejszych sanatoriów niedaleko Jałty. Placówką kieruje Władymir Rajenko. Niegdyś w jego ośrodku odpoczywały głównie partyjne elity, dziś może tam przyjechać każdy, bez względu na poglądy polityczne. Warunek jest tylko jeden - zasobny portfel. Reportaż, 25 min, Polska 2001 Scenariusz i realizacja: Barbara Włodarczyk 06:40 POLSKA Z BOCZNEJ DROGI - PRZEZ SZYBĘ EU 07 Reportaż, 10 min, Polska, 2006 Autor: Joanna Jaworska Zdjęcia: Jakub Makowski Polska "kolejowa" - zima 2006. Olsztyn i okoliczne małe stacyjki zawalone śniegiem. Kolejarze nie mają łatwego życia tej zimy. "Gdyby nie zaradni nasi ludzie, to by to wszystko padło" - mówi Mieczysław Michalski z Zakładu Taboru w Olsztynie, dziś jeden z kierowników zza biurka, a przez poprzednich 28 lat - maszynista. O nim i o jego kolejowych pasjach opowiada reportaż. 06:50 POLSKA Z BOCZNEJ DROGI - ŻYCIE NA KREDKĘ Reportaż, 9 min, Polska, 2005 Autor: Jarosław Kamieński, Andrzej Pankiewicz Zdjęcia: Leon Kotowski Pan Wojciech Pawłowski - mieszkaniec Świętej Lipki koło Reszla nie mógł się od lat pogodzić z wielkim marnotrawstwem leszczyny z miejscowych lasów. Cały czas kombinował, jak wykorzystać marnujące się drzewo. Któregoś dnia wpadł na pomysł, aby robić z niego oryginalne kredki. Pierwsze ołówki robił sam i sprzedawał je na straganie koło sanktuarium w św. Lipce. Popyt przekroczył jego najśmielsze oczekiwania. 07:05 WOJENNE DZIEWCZYNY S.IV - ODC. 52 (SERIA IV ODC. 13) Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял Serial wojenny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Anna Kazejak, Filip Zylber Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski Aktorzy: Aleksandra Pisula, Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Michał Czernecki, Peter Wolf, Katrin Buhring, Mickey Hardt, Maciej Brzoska, Magdalena Czerwińska, Piotr Nerlewski, Paweł Małaszyński Marysia spotyka się z Meyerem w krypcie kościoła, gdzie pochowana została Irka. Mężczyzna przekazuje jej zdjęcia tajnych niemieckich dokumentów oraz informuje, że Andrzej zostanie przeniesiony do ośrodka koło Warszawy. Martin von Schnitz zostaje zaproszony na polowanie zorganizowane przez Margarethe w rodzinnej posiadłości Nitki w Złoczewicach. Dziewczyny w końcu będą miały szansę, by pomścić Irkę. Dowództwo obawia się odwetu na mieszkańcach Złoczewic i nie wydaje zgody na wykonanie wyroku. Jedyna szansa na pozbycie się Martina to przeprowadzenie akcji tak, by wyglądała na wypadek. Serial wojenny, 08:00 NIE TAKA PROSTA HISTORIA - KOD DA VINCI Magazyn, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Wiktor Świetlik Prowadzący: Wiktor Świetlik Charakterystycznym zjawiskiem dzisiejszej kultury masowej jest luźne wykorzystywanie wątków historycznych poprzez serial, film, gry komputerowe, literaturę beletrystyczną. W cyklu "Nie taka prosta historia" autor programu Witold Świetlik i jego goście, na podstawie konkretnych filmów i seriali, wyjaśniają co w nich jest zgodne z prawdą historyczną, a co jest scenariuszową fikcją. 08:35 HISTORIA POLSKI - MURY RUNĄ - CZ. 2 Cykl dokumentalny, 51 min, Polska, 2010 Reżyseria: Bogdan Saganowski, Jerzy Modlinger Kluczowy dla odzyskania naszej niepodległości rok 1989 nie obrasta taką legendą jak np. rok 1918 czy 1944 (powstanie warszawskie). Wybory 4 czerwca i powołanie rządu Tadeusza Mazowieckiego były pokojową, zwycięską rewolucją. Bez hekatomby krwi przebicie się do mitologicznej świadomości Polaków wydaje się niemal niemożliwe. A jednak - konieczne. Tym, co przeszkadza Polakom w uwewnętrznieniu tamtej historycznej chwili, jest wielość sprzecznych narracji opisujących te czasy. A przecież wielość narracji jest także dowodem niezwykłości tamtego okresu. Osoby o zupełnie innych światopoglądach i hierarchiach wartości zjednoczyły się w dziele odbudowy niepodległości. Polacy wykazali swą wielkość, pokazując zdolność do współpracy. Przeszli demokratyczną próbę ognia, zanim jeszcze wywalczyli prawdziwą demokrację. "Mury runą" jest próbą opowiedzenia o tych kluczowych wydarzeniach właśnie z zachowaniem wielości narracji. Spojrzeniem na rok 1989 z różnych perspektyw. Władza, przestraszona nadciągającą katastrofą gospodarczą, kuszona przez Zachód, zachęcana do inicjatywy przez Gorbaczowa próbuje stworzyć plan zachowania władzy przy pozorach podzielenia się nią z opozycją. Plan obarczenia opozycji odpowiedzialnością za błędy władzy, bez realnego wpływu na bieg wydarzeń. Opozycja ma jedno jedyne żądanie i hasło: "Nie ma wolności bez Solidarności" - o wolnych wyborach nikt nawet nie marzy. Tak dochodzi do spotkań na Zawrat, w Magdalence, wreszcie do Obrad Okrągłego Stołu. 09:35 SENSACJE XX WIEKU - ŚMIERĆ STALINA Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 1992 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W tym wydaniu programu Bogusław Wołoszański stara się rozwikłać zagadkę śmierci Józefa Stalina. Podejmuje próbę wyjaśnienia okoliczności śmierci dyktatora. 10:10 SENSACJE XX WIEKU - ZAMACH NA LENINA Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odcinek poświęcony kulisom zamachu na Włodzimierza Lenina. Wydarzenie to miało miejsce 30 sierpnia 1918 roku. Zamachowczyni, która strzelała do Lenina, stwierdziła, że jest on zdrajcą. Program przedstawia nieznane dotąd fakty dotyczące współpracy Lenina z Niemcami. 10:35 POLSKI SZEREGOWIEC RYAN. HISTORIA BRACI KRAJEWSKICH Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2023 Reżyseria: Monika Skwirtniańska Scenariusz: Monika Skwirtniańska Zdjęcia: Wojciech Kursa W listopadzie 2023 roku, w Muzeum Armii Krajowej w Krakowie otwarto wystawę, poświęconą braciom Krajewskim, rodzeństwu, z którego trzech braci poległo w wojnie obronnej 1939 roku i w czasie okupacji, a czwarty walczył w oddziałach Ponurego Piwnika i po wojnie żył z piętnem członka reakcyjnego podziemia. Ich historia przypomina tę braci Nilandów, których losy stały się podstawą scenariusza filmu "Szeregowiec Ryan", a także innych rodzeństw, które wciągnęły wichry wojen światowych (bracia von Blucher, bracia Sullivan, bracia Jardot, bracia Borgstrom). Trwają też prace nad książką, opisującą tę historię. 11:30 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - NIEBEZPIECZNY WIRUS POPKULTURY Magazyn, 29 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski "Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem opadła żelazna kurtyna w poprzek kontynentu" - mówił Winston Churchill w przemówieniu w 1946 roku. To był początek zimnej wojny. TVP Historia prezentuje 18 - częściowy cykl autorstwa Andrzeja Mietkowskiego i Jana Sosińskiego, oparty m.in. na unikatowych nagraniach z weteranami tej wojny, która zdaniem wielu ekspertów wciąż trwa. Zobaczymy mało znane nagrania i archiwa z tamtego okresu, przypomnimy wydarzenia które w dużym stopniu kształtowały późniejszy układ sił. Cykl powstał we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej. 12:05 TAJEMNICA TWIERDZY SZYFRÓW - ODC. 10/13 Serial sensacyjny, wojenny, 45 min, Polska, 2007 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Stanisław Syrewicz Aktorzy: Paweł Małaszyński, Jan Frycz, Borys Szyc, Paweł Deląg, Piotr Grabowski, Karolina Gruszka, Anna Dereszowska, Cezary Żak, Jan Wieczorkowski, Marcin Dorociński Amerykańska grupa pancerna, osłaniająca komandosów w drodze do Czochy, zostaje zaatakowana. Napastnikom nie udaje się tak łatwo pokonać silnej formacji. Nagle komandosi uświadamiają sobie, że wysłano przeciwko nim młodzież z Hitlerjugend. Członkowie tego oddziału giną w samobójczym ataku. Pojazdy pancerne pozostają 30 km od Czochy. Komandosi zaś przedzierają się w rejon zamku. Zakładają w lesie obozowisko, skąd wkrótce ruszają dalej. Z wysokiej tamy spuszczają się po linach do jeziora, by dopłynąć do tajnego kanału. Następnie przedostają się do podziemnej części jeziora. Hamlet i Raider oddzielają się od reszty komandosów, aby dotrzeć do transformatora, który mają za zadanie wyłączyć. Wtedy Czerny, Compaigne, Afgan i Wood będą mogli w ciemnościach dostać się przez studnię do zamku. Jorg prowadzi ich do schronienia w lochu, gdzie Afgan ma pozostać jako nowy radiotelegrafista. Compaigne'owi zaś wręcza depeszę i kody do "Aparatu". Komandosi rozpoczynają odwrót, jednak nie wszyscy wracają do obozowiska w lesie. Wybuch alarmuje Globckego i załogę zamku. Globcke domyśla się, że jest to kolejna próba przechwycenia "Aparatu". Wie, że nie może dłużej zwlekać, gdyż lada dzień wrogowi może udać się wedrzeć do zamku i zniszczyć "Aparat". Nakazuje rozpoczęcie przygotowań do ewakuacji. To pozwoli mu zrealizować plan, jaki od dawna przygotowywał. Tymczasem do zamku przyjeżdża Otto Skorzeny, wsławiony akcją uwolnienia Benito Mussoliniego. Czego dowódca komandosów SS poszukuje w zamku na kresach Niemiec? 12:55 ZAPOMNIANE SZLAKI PIELGRZYMKOWE EUROPY - ODC. 1. SZLAK DO CANTERBURY (ODC. 1. ENGLAND: THE PILGRIM'S WAY TO CANTERBURY) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy/Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Mareike Mueller Scenariusz: Mareike Mueller Seria przybliża trasy trzech dawnych zapomnianych szlaków pielgrzymkowych prowadzących przez cztery kraje europejskie. Podąża śladami zwycięzców, trasami, które Napoleon i Rzymianie przemierzali przez imponujące Alpy Szwajcarskie, przez tereny wiejskie Włoch w kierunku Watykanu na Via Francigena. Wędrujemy romantycznymi ogrodami, podziwiając krajobrazy południowej Anglii szlakiem pielgrzymim i odkrywając Boski szlak Mont - Saint - Michel w Normandii. Odcinki: 1. England: The Pilgrim's Way to Canterbury, 2. France: The Mont - Saint - Michel Way. 3. Switzerland, Italy: The VIa Francigena to Rome 13:50 KAZIU, POLSKA CI DZIĘKUJE Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2006 Reżyseria: Józef Węgrzyn Scenariusz: Józef Węgrzyn Zdjęcia: Maciej Krogulski, Stanisław Plewa Filmowa opowieść o życiu Kazimierza Górskiego. Kazimierz Górski urodził się we Lwowie 2 marca 1921 roku. Karierę piłkarską rozpoczął od pozycji napastnika. Występował m. in. w drużynach: RKS Lwów, Spartak Lwów, Dynamo Lwów oraz Legia Warszawa. Pierwszą samodzielną pracę szkoleniowca zaczął w 1954 roku, kiedy to prowadził drużynę Marymont Warszawa. Trenował m. in. drużyny: Legii Warszawa, Gwardii Warszawa, Lublinianki, Łódzkiego KS, greckie drużyny: Panathinaikos Ateny, Kastoria oraz Olimpiakos Pireus. W latach 1956 - 66 prowadził reprezentację Polski juniorów, a latach 1966 - 70 pierwszą reprezentację narodową. Był to czas jego największych sukcesów. Wywalczył wówczas z tą ekipą złoty medal na igrzyskach olimpijskich w Monachium w 1972 roku, srebrny medal na mistrzostwach świata w 1974 roku oraz srebrny krążek na igrzyskach olimpijskich w Montrealu w 1976 roku. Po zakończeniu kariery szkoleniowca Kazimierz Górski od 1986 roku zasiadał we władzach Polskiego Związku Piłki Nożnej. Od 1987 roku był wiceprezesem Związku, a w latach 1991 - 1995 - jego prezesem. Od 3 lipca 1995 roku był honorowym prezesem PZPN. 14:35 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 2 TAJEMNICE PAŁACU VAUX - LE - VICOMTE (LES SECRETS DU CHATEAU DE VAUX - LE - VICOMTE) Cykl dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. Odcinek 2 - "Tajemnice pałacu Vaux - le - Vicomte". Pięćdziesiąt kilometrów od Paryża wznosi się arcydzieło z XVII w. , pałac będący wzorem dla Wersalu - Vaux - le - Vicomte. 6400 m2 powierzchni. Wyjątkowy dach z kopułą, której szczyt sięga 36 m nad ziemią. Tę skomplikowaną budowę prowadziło kilku znakomitych fachowców. Wśród nich byli przyszli budowniczowie Wersalu, architekt Louis le Vau i ogrodnik Andre le Notre. Pałac i jego czterdziestohektarowy ogród w stylu francuskim wymagają gigantycznych prac. Innowacyjna architektura, transformacja pejzażu, wojna i korupcja na najwyższych szczeblach władzy... oto historia legendarnego pałacu Wielkiego Stulecia. Vaux - le - Vicomte jest najczęściej odwiedzanym prywatnym pałacem we Francji. 15:35 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW. S. 2 - ŚMIERCIONOŚNA BROŃ. ODC. 3 (ANCIENT ENGINEERING S. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2022 Serial dokumentalny (10 odcinków) prezentujący najciekawsze i najbardziej intrygujące osiągnięcia świata starożytnego, które zainspirowały i wpłynęły na współczesną inżynierię. Każdy odcinek pokazuje jedno przełomowe osiągnięcie, takie jak np. piramidy, Wielki Mur Chiński, rzymskie drogi czy Tadż Mahal. Filmy łączą materiały archiwalne, wywiady z ekspertami, rekonstrukcje, zapierające dech w piersiach zdjęcia lotnicze oraz czerpią z najnowszych osiągnięć technologii, dzięki czemu odkrywają tajemnice starożytnego świata. Autorzy rzucają nowe światło na technikę, materiały konstrukcyjne i myśl innowacyjną stojące za każdym starożytnym osiągnięciem inżynieryjnym i oferują nowe spojrzenie na ich intrygującą i ważną historię. 16:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PRZERWANA WOJNA Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1994 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Ładysław Lipkowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony genezie wojny, której źródeł autor doszukuje się w przebiegu I wojny światowej. 16:55 HISTORIA POLSKI - NEW POLAND Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2010 Autor: Robert Kaczmarek Reżyseria: Grzegorz Braun, Robert Kaczmarek Zdjęcia: Andrzej Adamczak Wykonawcy: Władimira Bukowskiego, Jan Chodakiewicz, Wojciech Roszkowski Niektórzy wciąż wierzą, że w 1945 roku Polska została wyzwolona. Film Roberta Kaczmarka i Grzegorza Brauna rozwiewa wątpliwości. Elektryzujący opinię publiczną dokument zawiera m. in. wypowiedzi Władimira Bukowskiego, prof. Jana Marka Chodakiewicza, prof. Wojciecha Roszkowskiego, byłych pracowników CIA, a także niepublikowane dotąd dokumenty. 17:55 ŻYCIORYSY ODZYSKANE - S. URSZULA LEDÓCHOWSKA Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Mielech Scenariusz: Piotr Mielech Julia Ledóchowska przychodzi na świat 17 kwietnia 1865 roku w Loosdorf (Austria) jako drugie z siedmiorga dzieci Antoniego Ledóchowskiego (1823 - 1885) i Józefiny Salis - Zizers (1831 - 1909). W 1886 Julia wstępuje do klasztoru urszulanek w Krakowie. Po nowicjacie Julia składa śluby zakonne i otrzymuje imię s. Maria Urszula od Jezusa. Pracuje jako nauczycielka i wychowawczyni w szkole prowadzonej przez siostry urszulanki. Bierze też lekcje malarstwa i ozdabia klasztorną kaplicę malowidłami ściennymi i obrazami. W 1904 roku zostaje wybrana przełożoną klasztoru krakowskiego. W 1907 z błogosławieństwem papieża Piusa X wraz z dwiema siostrami wyjeżdża do Petersburga, aby objąć kierownictwo internatu dla dziewcząt przy polskim gimnazjum parafii św. Katarzyny. Siostry noszą strój świecki, ponieważ w imperium rosyjskim życie zakonne jest zakazane. Matka Urszula szybko znajduje drogę do serc i umysłów dziewcząt. Uczy się języka rosyjskiego i zdaje egzamin państwowy, aby móc prowadzić lekcje języka francuskiego. W 1918 roku Polska odzyskuje niepodległość. Matka myśli o powrocie ze swoją wspólnotą do kraju. W 1920 roku, dzięki ofiarności norweskiego konsula B. A. Stolt - Nielsena, zostaje kupiony majątek w Pniewach. Tu osiedla się petersburska wspólnota urszulanek po kilkuletniej wędrówce. Powstaje pierwszy dom szarych urszulanek, dom macierzysty. Wkrótce potem Stolica Apostolska daje pozwolenie na przekształcenie wspólnoty klasztoru petersburskiego w apostolskie Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego - żyjące duchowością urszulańską sięgającą korzeniami św. Anieli Merici oraz tradycją pracy wychowawczej jako uprzywilejowanego narzędzia ewangelizacji, szukające równocześnie form odpowiadających nowym potrzebom, szczególnie ludzi uboższych. Zgromadzenie szybko się rozwija. Powstają domy i dzieła w Polsce i na Kresach Wschodnich, od 1928 we Włoszech, od 1930 we Francji. 18:25 POLSKIE 100 LAT - ROK 1989, CZYLI DRUGI CUD NAD WISŁĄ Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2020 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Mirosław Chojecki, Piotr Weychert Muzyka: Michał Lorenc Wykonawcy: Kazimierz Kaczor, Tomasz Marzecki Istniejący od siedemdziesięciu lat Związek Sowiecki, supermocarstwo, nagle, w ciągu paru miesięcy utracił kontrolę nad swoim środkowoeuropejskim dominium. Ów cud z 1989 roku nie był wynikiem przypadku. Był zwieńczeniem walki, która zaczęła się wcześniej. W sierpniu 1980 roku, powstała Solidarność. Nie stawiała sobie ona za bezpośredni cel obalenia systemu i zdobycia niepodległości. W maju, a później w sierpniu 1988 roku ogarnęła kraj fala strajków. Od połowy sierpnia toczyły się wstępne rozmowy, podczas których omawiano zakres i formę przyszłych negocjacji. Podejmując negocjacje, Solidarność dążyła zdobyć możliwość wpływania na władze i kontrolowanie administracji państwowej oraz polityki gospodarczej. Postulowała między innymi swobodę zrzeszania się, liberalizację cenzury, uznanie prawa niezależnych organizacji społecznych do posiadanie własnej prasy, dostęp do państwowego radia i telewizji, odpolitycznienie i uniezależnienie od partii administracji i wymiaru sprawiedliwości. Obrady Okrągłego Stołu toczyły się w Pałacu Namiestnikowskim przez dwa miesiące - od 6 lutego do 5 kwietnia. Brało w nich udział około 700 osób uczestników i ekspertów. W zamian za utworzenie Senatu nowej izby parlamentu i wolne wybory do niej, opozycja zgodziła się, że do Sejmu wolne wybory będą dotyczyły tylko 35 procent miejsc i zaakceptowała utworzenie urzędu prezydenta. Urząd ten został skrojony na generała Jaruzelskiego Pierwsza tura wyborów, 4 czerwca, zakończyła się miażdżącym zwycięstwem kandydatów Solidarności, którzy zdobyli 160 na 161 miejsc w Sejmie i 92 na 100 w Senacie, a druga tura, 18 czerwca, uczyniła je jeszcze bardziej spektakularnym. Kandydaci Komitetu Obywatelskiego zdobyli jedyne wolne miejsce w izbie niższej i 7 na 8 w wyższej. Był to prawdziwy nokaut. 19 lipca Zgromadzenie Narodowe dokonało oczekiwanego wyboru, ale w warunkach właściwie dla Jaruzelskiego upokarzających - był jedynym kandydatem i uzyskał tylko jeden glos ponad konieczne minimum. 12 września premier Tadeusz Mazowiecki wygłosił expose i przedstawił Sejmowi skład rządu. Połowa członków gabinetu związana była z Solidarnością. 27 grudnia Sejm przyjął pakiet 11 ustaw, które wchodziły w życie 1 stycznia 1990 roku Był to decydujący krok w kierunku gospodarki wolnorynkowej, opartej na własności prywatnej. Dwa dni później Sejm znowelizował konstytucję, usuwając z nazwy państwa przymiotnik ludowa, przywracając koronę na głowie orła, skreślając zapisy o trwałym sojuszu ze Związkiem Sowieckim i kierowniczej roli partii komunistycznej oraz o gospodarce planowej. 19:00 WOJENNE DZIEWCZYNY S.V - ODC. 53 (SERIA V ODC. 1) Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял Serial wojenny, 43 min, Polska, 2021 Reżyseria: Filip Zylber Scenariusz: Wojciech Lepianka Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski Aktorzy: Aleksandra Pisula, Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Marta Mazurek, Michał Czernecki, Maciej Brzoska, Mateusz Rzeźniczak, Piotr Nerlewski Wojna trwa. Złoczewice mają zostać szpitalem dla rannych niemieckich oficerów. Jako pierwszy zostaje przywieziony ciężko ranny lotnik. To bohater, o którym Mayer ma zrobić propagandowy film, więc musi być leczony w dobrych warunkach. Niespodziewany gość utrudnia przechowywanie rodziny Chaima i produkcję granatów dla ruchu oporu. Tymczasem w Warszawie dziewczyny słuchają kolejnego propagandowego komunikatu nadawanego przez szczekaczkę. Proponują dowództwu, że przeprowadzą akcję dywersyjną i nadadzą swój komunikat o sytuacji na frontach. Akcję udaje się przeprowadzić spektakularnie i przechodnie słyszą komunikat Państwa Podziemnego oraz Mazurka Dąbrowskiego. 19:45 WOJNA W ETERZE - KONFRONTACJE IDEOLOGII Felieton, 5 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jan Sosiński, Andrzej Mietkowski Cykl "Wojna w eterze" to krótkie, kilkuminutowe filmy, w których skonfrontowane są dwie strony tej wojny: Wschód i Zachód, komunistyczne władze i kraje demokratyczne, blok sowiecki i wolny świat reprezentowany przez USA i Europę Zachodnią. To "Obrazy Propagandy" i "Głosy Prawdy". Tę konfrontacja pokazana jest przez dwa zbiory multimedialne: głosy prawdy płynące do PRL spoza żelaznej kurtyny na falach zagranicznych radiostacji, oraz obrazy propagandy peerelowskiej, którymi przez dziesięciolecia zakłamywano ważne wydarzenia, wielkie postaci, znaczące zjawiska, kluczowe daty historyczne. "Głosy Prawdy" to pół miliona minut archiwum Radia Wolności, nagrania dźwiękowe pozostałe po zamknięciu Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, a także archiwalia polskich sekcji BBC i Radia France Internationale; "Obrazy Propagandy" to zapisy z archiwów IPN, TVP, CAF/PAP i Polskiego Radia, będące filmowym, fotograficznym i dźwiękowym obrazem PRL. 20:00 POCIĄGI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - ODC. 3/4. PRZEMYSŁ (TRAINS THA CHANGED THE WORLD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2022 Seria opowiada o tym, jak cztery pociągi zrewolucjonizowały podróże koleją i zainspirowały niesamowite projekty kolejowe na całym świecie. Bez wątpienia od ponad 200 lat pociągi zmieniają życie ludzi. Zrewolucjonizowały sposób podróżowania, sposób pracy, a nawet sposób spędzania wakacji. Autorzy podróżują na pokładzie legendarnych lokomotyw kolejowych, takich jak Flying Scotsman i Stephenson's Rocket i w każdym odcinku przybliżają dziedzinę życia, która uległa epokowej przemianie dzięki pociągowi. 20:50 MYŚLICIELE - SYLWETKI POLSKIE - ODC. 25 Cykl reportaży, 4 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jacek Kloczkowski Zdjęcia: Kacper Solan, Wojciech Kursa Prowadzący: Lidia Olszak Cykl programów przedstawiających w syntetyczny sposób najważniejsze postacie polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, reprezentujące różne nurty i środowiska ideowe. Wśród ponad trzydziestu postaci są m.in. Stanisław Koźmian, Maurycy Mochnacki, Adam Jerzy Czartoryski, Zygmunt Krasiński, Stanisław Cat - Mackiewicz. 21:00 WOJNA O TRONY. PRAWDZIWA HISTORIA EUROPY S.IV - MAZARIN, MISTRZ INTRYGI. 1654 - 1661. ODC. 2/6 (REAL WAR OF THRONES. ODC. 2/6) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2020 Reżyseria: Vanessa Pontet, Alain Brunard W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły do zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami. Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich. 22:00 SENSACJE XX WIEKU - ŚMIERĆ STALINA Cykl dokumentalny, 30 min, Polska, 1992 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W tym wydaniu programu Bogusław Wołoszański stara się rozwikłać zagadkę śmierci Józefa Stalina. Podejmuje próbę wyjaśnienia okoliczności śmierci dyktatora. 22:35 SENSACJE XX WIEKU - ZAMACH NA LENINA Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odcinek poświęcony kulisom zamachu na Włodzimierza Lenina. Wydarzenie to miało miejsce 30 sierpnia 1918 roku. Zamachowczyni, która strzelała do Lenina, stwierdziła, że jest on zdrajcą. Program przedstawia nieznane dotąd fakty dotyczące współpracy Lenina z Niemcami. 23:10 ZIMNA WOJNA Dramat, 84 min, Wielka Brytania/Polska/Francja, 2018 Reżyseria: Paweł Pawlikowski Scenariusz: Paweł Pawlikowski, Janusz Głowacki Zdjęcia: Łukasz Żal Aktorzy: Joanna Kulig, Tomasz Kot, Borys Szyc, Agata Kulesza, Adam Woronowicz, Adam Ferency, Krzysztof Materna, Cedric Kahn, Jeanne Balibar Film w reżyserii Pawła Pawlikowskiego, twórcy oscarowej „Idy”. „Zimna wojna” również spotkała się z zachwytem widzów i uznaniem recenzentów, a potwierdzeniem artystycznego kunsztu były liczne nagrody w różnych kategoriach, m.in. 3 nominacje do Oscara - dla reżysera, za najlepsze zdjęcia i film nieanglojęzyczny. Ponadto 4 nominacje do nagrody BAFTA oraz Złota Palma w Cannes dla Pawła Pawlikowskiego. Akcja filmu rozpoczyna się w zniszczonej, powojennej Polsce, a potem przenosi do największych europejskich miast. To wpleciona w historyczny kontekst opowieść o trudnej miłości. Trwają przesłuchania do ludowego zespołu „Mazurek”. Jedną z kandydatek jest urocza Zula o mocnym głosie, która swoim wdziękiem i talentem przykuwa uwagę kompozytora Wiktora. Między młodą, prostolinijną dziewczyną z prowincji a znanym artystą nawiązuje się płomienny romans. Za jego namową Zula decyduje się na wyjazd z komunistycznej Polski. Przed nią perspektywa występów na europejskich scenach. Ale życie na obczyźnie też nie jest usłane różami, co w pewnym sensie przyczyni się do komplikacji uczucia, jakie połączyło te dwie artystyczne dusze. 00:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - GRUNWALD ODSŁONA KOLEJNA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2015 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Pola Grunwaldu należą do naszej narodowej, dobrze rozumianej mitologii. Jednak historia i archeologia mają wątpliwości co do dokładnej lokalizacji pola bitwy. Nasze potoczne wyobrażenia o wielkiej wojnie z zakonem krzyżackim ukształtowali artyści. Najpierw malarz Jan Matejko, potem pisarz Henryk Sienkiewicz, wreszcie Aleksander Ford ze swym nieśmiertelnym filmem. Jednak w tym marszu pokoleń artystyczne wizje i polityczne interpretacje jednego z najważniejszych militarnych wydarzeń w historii Polski przestają wystarczać i rośnie apetyt na wiedzę rzetelnie udokumentowaną. Przyglądamy się dziś poszukiwaniom pozostałości po bitwie, prowadzonym przez kolegów z Muzeum Bitwy pod Grunwaldem. Mamy nadzieję, że uda się choć trochę doprecyzować miejsce bitwy. 01:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ARMIA CZERWONA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 21 min, Polska, 1994 Autor: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek ilustrujący udział Armii Czerwonej w II wojnie światowej. Wykorzystano materiały archiwalne.