TVP Kultura Czwartek, 06.06.2024 Zmiany z dnia 15.05.2024 w stosunku do raportu z dnia 08.05.2024 (dodano pozycję programową) 10:00 ANTEK Film obyczjowy TVP, 49 min, Polska, 1971 Scenariusz na podstawie noweli Bolesława Prusa i reżyseria: Wojciech Fiwek Zdjęcia: Janusz Czecz Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Ryszarda Hanin, Wacław Kowalski, Aleksander Fogiel, Ludwik Benoit, Michał Pietrzak, Andrzej Machalski, Halina Wohl - Billing, Zygmunt Zintel, Edward Radulski, Wiesław Mirewicz, Zbigniew Jabłoński, Czesław Mogieliński, Włodzimierz Kwaskowski, Zygmunt Sowiński, Elżbieta Jaros Zrealizowana na taśmie czarno - białej adaptacja jednego z najpoczytniejszych opowiadań Bolesława Prusa. Reżyser wiernie nakreślił portret bohatera na tle realistycznego obrazu polskiej wsi końca XIX w. Śledzimy koleje losu ubogiego, wiejskiego dziecka, którego niskie urodzenie pozbawia szans na edukację i lepsze życie. Kilkuletni Antek mieszka w jednej z nadwiślańskich wsi. Matka, uboga wdowa, ledwo wiąże koniec z końcem. Ciekawego świata, bystrego chłopca szczególnie interesuje widoczny po drugiej stronie rzeki wielki, drewniany wiatrak. Antek podejmuje nawet wyprawę na drugi brzeg, aby z daleka przyjrzeć się dziwnej budowli. Po powrocie dowiaduje się od matki, jak zwie się skrzydlaty budynek i do czego służy. Odtąd jego największym pragnieniem jest stawiać w przyszłości podobne wiatraki. Na razie jednak chłopiec próbuje konstruować małe drewniane wiatraczki i zajęty tą pracą nieraz przegapi, że krowa weszła w szkodę. Choć regularnie dostaje za to burę, nie potrafi porzucić marzeń. Ponieważ z chłopca niewielki pożytek w gospodarstwie, matka - za namową kuma Andrzeja - decyduje się posłać go do szkoły, by nauczył się czytać i pisać. Ale biednej wieśniaczki nie stać na regularne opłacanie szkoły i Antek musi wkrótce zrezygnować z nauki. Zostaje oddany do terminu u kowala. Pojętny, pracowity chłopaczyna szybko chwyta tajniki kowalskiego rzemiosła. Okazuje się, że nawet za szybko. Obawiając się, że pod bokiem wyrośnie mu konkurent, kowal odsyła Antka do domu. Chłopiec spędza całe dnie na struganiu drewnianych figurek ludzi i zwierząt oraz ukochanych wiatraków. Uważając, że w ten sposób tylko marnuje czas, kum Andrzej proponuje, żeby wysłać chłopca do miasta, może tam na coś się przyda. Ze skromnym tobołkiem i matczynym błogosławieństwem na drogę Antek rusza w świat. (dodano pozycję programową) 12:45 RZECZ POLSKA - FIGURKA Z ĆMIELOWA Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Piotr Pawlus Muzyka: Adam Walicki, Bartosz Kruczyński Figurki z Ćmielowa znajdują się w najważniejszych światowych muzeach sztuki dekoracyjnej. Projektowane były na przełomie lat 50. i 60. ubiegłego wieku w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie. Uznawane za najbardziej oryginalny wytwór polskich projektantów czasów odwilży. Ich autorzy stworzyli nowoczesny styl, który odmienił postrzeganie kameralnej rzeźby i nadał jej rangę dzieła sztuki. Historia porcelanowych figurek sięga połowy lat 50. To wtedy w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie zatrudniono czterech młodych artystów rzeźbiarzy: Henryka Jędrasiaka, Mieczysława Naruszewicza, Lubomira Tomaszewskiego i Hannę Orthwein. Młodzi projektanci dostali zadanie stworzenia wzoru figurek, które wejdą do masowej produkcji i spełnią oczekiwania nowej estetyki, zgodnie z którą społeczeństwo socjalistyczne miało się rozstać z ideałami mieszczańskimi. Projektantom udało się zerwać z tradycyjną dekoracyjnością, uciec od pastelowych kolorów i stworzyć bardzo awangardową, syntetyczną i minimalistyczną formę. Ich porcelanowe figurki to właściwie małe rzeźby, które zaprojektowano tak, by oglądać je ze wszystkich stron. Figurki cieszyły się dużą popularnością i szybko znikały z półek sklepowych. Pokazywano je na krajowych i zagranicznych wystawach, gdzie cieszyły się dużym zainteresowaniem. Tak było np. podczas targów w Chicago, gdzie błyskawicznie wyprzedano wszystkie prezentowane egzemplarze, na wystawie w Moskwie do stoiska z figurkami ustawiały się kilometrowe kolejki. Produkowały je wszystkie największe wytwórnie porcelany w Polsce - w Wałbrzychu, Ćmielowie, Chodzieży, Jaworzynie Śląskiej, Katowicach - Bogucicach i Tułowicach. Z produkcji porcelanowej rzeźby zasłynęła jednak przede wszystkim ćmielowska wytwórnia "Świt". Przez 10 lat powstało około 130 projektów, choć nie wszystkie trafiły do produkcji. Autorem blisko 30 wzorów i mistrzem w odtwarzaniu w porcelanie miękkich ruchów i łagodnych kształtów sylwetek kobiecych: hipisowskich dziewczyn w spodniach, śpiewaczek, czeszących i kąpiących się kobiet, a także figurek zoomorficznych, takich jak "Kura", "Kogut", "Wielbłąd" jest Lubomir Tomaszewski. To jego projektom poświęcimy najwięcej uwagi. Porcelanowe ikony sprzed czterech dekad zestawimy z nowymi projektami Marka Cecuły, sprawdzając, jak dziś eksperymentuje się z tym kruchym materiałem. Naszymi ekspertami będą: Katarzyna Rzehak - dyrektor Działu Kreatywnego i PR IWP, historyk sztuki i krytyk designu; Czesława Frejlich - wykładowczyni warszawskiej i krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych; David Crowley - kierownik Department of Critical Writing in Art and Design w Royal College of Art w Londynie; profesor Józefa Mrozek - historyk designu, krytyk designu Krystyna Łuczak - Surówka oraz Marek Cecuła. Dowiemy się od nich, na czym polegał fenomen porcelanowych figurek, jaki był kontekst polityczny i ideologiczny zapotrzebowania na nowoczesną formę, którą te projekty realizowały, czy rzeczywiście figurki są oryginalnym dziełem polskich twórców i nie mają swojego odpowiednika na świecie, w jaki nurt projektowania światowego się wpisują, w jaki sposób odzwierciedlają poszukiwania nowego języka w sztuce. Dlaczego po dekadzie świetności zaprzestano ich produkcji. W dokumentalnej formie pokażemy fragmenty procesu technologii produkcji figurek w fabryce Ćmielowie, a figurki znajdujące się w muzealnych zbiorach pokażemy za pomocą zdjęć kreacyjnych. (dodano pozycję programową) 13:15 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - WŁADYSŁAW PODKOWIŃSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Kama Guzik "Szał" to jedno z najbardziej zagadkowych dzieł polskiego symbolizmu. Jego pierwszym prezentacjom towarzyszyły duże emocje. Część widzów czuła oburzenie, pytała o granicę dobrego smaku, o różnice pomiędzy sztuką i pornografią. Atmosferę skandalu wzmógł gest samego artysty, który pociął obraz nożem. Do dziś, do końca nie jest jasne, dlaczego to zrobił, jak i to, kim jest przedstawiona na obrazie naga kobieta. O obrazie Władysława Podkowińskiego opowie Kama Guzik. (dodano pozycję programową) 17:50 TAMTE LATA, TAMTE DNI - SEBASTIAN KARPIEL BUŁECKA Magazyn, 27 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dzisiaj spotkamy się z Sebastianem Karpielem - Bułecką. Opowie nam o dzieciństwie, które spędził pomiędzy zaśnieżonymi szczytami gór oraz o inspiracjach muzycznych, które czerpał ze swojego rodzinnego domu i rodzimej tradycji.