TVP Dokument Wtorek, 11.06.2024 05:20 PRZYRODNIK NA TROPIE - /8/ - DĄB Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Dawno, dawno temu wierzono, że dąb był pierwszym drzewem na świecie. Jego korona miała wspierać niebo, a korzenie miały sięgać aż do piekieł, stanowiąc jego podporę. Wierzono, że tylko błyskawica z nieba mogła go pokonać. Był drzewem świętym i królewskim. Jego liście widnieją na polskich pieniądzach - na jednogroszówce mamy jeden liść, na dwugroszówce dwa liście, na pięciogroszówce pięć. 05:55 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 9 OSTRÓW LEDNICKI Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Seria podróżnicza popularyzująca wiedzę o Polsce. Tomasz Bednarek aktor znany widzom TVP1 m.in. z telenoweli "Klan", odwiedza ciekawe miejsca w wielu zakątkach kraju. Prowadzący jest postacią wszędobylską i bardzo dociekliwą. Wędruje nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale dociera również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. W trakcie tych podróży poznajemy historię miast, zwiedzamy zamki oraz najpiękniejsze pałace, katedry, klasztory, pozostałości fortów, twierdz obronnych oraz wiele innych znakomitych obiektów architektonicznych. Tomasz Bednarek na szlaku swoich podróży rozmawia z osobami, które doskonale znają historię prezentowanych zabytków. Jego rozmówcami są m.in. przewodnicy, kustosze, historycy, architekci, etnografowie, rekonstruktorzy. Dociekliwość prowadzącego w połączeniu z ogromną wiedzą jego rozmówców tworzy wciągającą, barwną opowieść o polskiej historii, kulturze, architekturze oraz obyczajowości. W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza wyjątkowe miejsce pomiędzy Poznaniem a Gnieznem, na szlaku pielgrzymkowym do grobu świętego Wojciecha. To Ostrów Lednicki - ukryty na wyspie, otoczony jeziorem gród Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Jeden z najważniejszych punktów na Szlaku Piastowskim i Romańskim w Polsce. Muzeum Pierwszych Piastów stworzyło tu znakomite warunki, by poznać jak żyli nasi przodkowie. Gospodarz programu zwiedzi również inne miejsca związane z początkiem państwa polskiego: Grzybowo - jeden z największych grodów, które wybudowano na początku panowania Piastów oraz Dziekanowice, gdzie zaprasza turystów Wielkopolski Park Etnograficzny - jedno z największych muzeów w Polsce na wolnym powietrzu. 06:25 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII - ODC. 5 PRASTARE LASY (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (5/6) ANCIENT RAINFOREST) Cykl dokumentalny, 51 min, Australia, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część 5. Prastare lasy. Daintree to część australijskiego obszaru tropikalnych lasów deszczowych. Ten leśny raj zajmuje tylko jeden procent powierzchni głównie suchego kontynentu, a zapewnia przetrwanie jednej trzeciej gatunków roślin i zwierząt Australii. Wiele z nich wyewoluowało właśnie tutaj. Dzięki nim ten zakątek zaliczamy do najwspanialszych cudów przyrody. Tropikalny, wilgotny obszar Australii porastają głównie bujne lasy deszczowe. Zajmują powierzchnię 22 tysięcy kilometrów kwadratowych wzdłuż wybrzeży północnej części stanu Queensland. Rośnie tu najstarszy las deszczowy na Ziemi - Daintree. Ten wilgotny las jest pozostałością lasów, które niegdyś pokrywały cały kontynent. Tu powstała większość wyjątkowych gatunków Australii, takich jak kazuar hełmiasty. 07:30 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 1. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 1) Cykl dokumentalny, 44 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odcinek 1. Springer Spaniele Angielskie są jedną z najlepszych ras psów tropiących. Border Collie przeganiają mewy, owce, wiewiórki, dzieci i samochody. Husky syberyjskie to psy pracujące, które hodowano do myślistwa i zbieractwa. W czasie Gorączki Złota na Alasce zaczęto ich używać w psich zaprzęgach. Labrador został wyhodowany w Nowofunlandii, by pomagać rybakom przewozić połów. Mopsy potrzebują towarzystwa człowieka. Mają intuicje, są radosne, czułe i kochają się przytulać. Od spanieli i labradorów po kelpie i collie - nie ma wątpliwości, że więź między psami i właścicielami jest niezwykła. 08:25 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 1. ODKRYWANIE KOSMOSU (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 01 EXPLORING THE UNIVERSE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 1. W tym odcinku odkrywamy kosmos. Pięćdziesiąt lat temu Neila Armstronga stającego na Księżycu oglądało 600 milionów widzów przyklejonych do telewizorów - jedna piąta mieszkańców Ziemi. Tamta chwila odmieniła życia, rozbudziła nadzieje i zapoczątkowała nową erę eksploracji kosmosu. Lądowanie na Księżycu było jednym z najważniejszych przedsięwzięć technologicznych w historii ludzkości - ale to był dopiero początek. Jeszcze w sześćdziesiątym dziewiątym NASA obrała kolejny, śmiały cel: opracować statek kosmiczny wielokrotnego użytku. Wahadłowce nie spełniły wyobrażeń o kosmicznych autobusach. Przestrzeń kosmiczna to ostatni, niekończący się obszar, w którym ludzie mogą przecierać nowe szlaki i badać nowe światy. Nigdy nie zabraknie nam rzeczy do odkrycia. 09:25 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - POLINEZJA - PERŁA PACYFIKU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Słowo "Polinezja" brzmi jak zaproszenie do podróży. Od czasów pierwszych odkrywców ten zbiór małych wysepek na olbrzymim Pacyfiku fascynował urodą i kojarzył się z Rajem na Ziemi. Jednak za stereotypami kryją się ludzie, historia i kultura - prawdziwe powody, dla których warto pokochać Polinezję. Odwiedzając Tahiti, Tuamotu czy Markizy, trafiamy do odległego i niezwykle barwnego świata. 10:35 W OBRONIE WŁASNEJ - DRUGA STRONA SIARKI Film dokumentalny, 27 min, Polska, 1985 Autor: Ryszard Kubowicz Tarnobrzeg, stolica województwa od 1975 roku, również stolica polskiej siarki za przyczyną której nastąpił ogromny rozwój miasta. W latach osiemdziesiątych trwa eksploatacja jednych z największych na świecie złóż siarki, którymi zarządza kopalnia i zakłady przetwórcze należące do przedsiębiorstwa Siarkopol. Działalność eksploatacyjna złóż siarki, poza oczywistymi aspektami ekonomicznymi, powoduje degradację i dewastację środowiska naturalnego. Zagrożone jest zdrowie mieszkańców, jak i zabytki pobliskiego Sandomierza. W programie ogólne ujęcia z lotu ptaka ogromnych obszarów złóż siarki. Przedstawiciele zarządu Siarkopolu przedstawią argumenty na rzecz podjętych działań w kierunku ochrony środowiska. Dyrektor Czesław Siwiec przedstawia inwestycje i plany zakładu służące zniwelowaniu szkodliwego działania fluoru, siarkowodoru i dwutlenku siarki na otaczające środowisko. Jan Krajewski opowiada o zastosowaniu nowych urządzeń absorpcyjnych dla szkodliwych związków siarki oraz o procesie odsiarczania spalin. Działalność Siarkopolu stanowi ogromne zagrożenie dla czystości wód gruntowych oraz rzeki Wisły. Mieczysław Powroźniak, kierownik zakładu oczyszczania, przedstawia proces związany z odsiarczaniem wody. Według przedstawicieli zarządu Siarkopolu problem rekultywacji gleb, ochrona powietrza i wód jest traktowany z ogromnym wysiłkiem i zaangażowaniem, co znajduje potwierdzenie w stanowisku przedstawicieli Zakładu Ochrony Środowiska. 11:10 PRZEDSZKOLANDIA - ODC. 9 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Barbara Pawłowska Scenariusz: Barbara Pawłowska Przedszkolaki mówią tym razem o starości - co to ich zdaniem jest starość, jak wyglądają ludzie starzy i kim są babcia i dziadek. Dzieci odwiedzają Dom Seniora "Matysiakowie", wcześniej przygotowują specjalny program artystyczny dla jego pensjonariuszy. Chłopcy ze starszaków bawią się w wojnę, popisują się znajomością sztuk walki. Budują z klocków wieże World Trade Center, następnie udając samoloty, niszczą je. Emre wciąż jeszcze nie umie bawić się w grupie i skutecznie psuje kolegom każdą nową grę. Pod przedszkolem przez cały dzień siedzi stary pies, wygląda jakby na kogoś czekał. Jedna z dziewczynek odprowadza go do właścicielki - chorej dziewczynki z sąsiedztwa. 11:45 ODYSEJA - RZECZYWISTOŚĆ, CZY FIKCJA - ODC. 1 TAJEMNICE ODYSEI (ODYSSEY: BEHIND THE MYTH EP. 1 ENIGMAS OF THE ODYSSEY) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Massimo Brega Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) odsłaniająca tajemnice eposu greckiego. Kim był Homer i jakie jest znaczenie "Odysei?" W tym dokumencie podążamy śladami Ulissesa, znanego również pod greckim imieniem Odyseusz, bohatera równie aktualnego dzisiaj, jak prawie trzy tysiące lat temu, w podróży przez jedne z najbardziej fascynujących krajobrazów i pejzaży morskich regionu śródziemnomorskiego. Z pomocą wybitnych międzynarodowych uczonych staramy się rozwiązać zagadki, które wciąż dotyczą jednego z największych dzieł literackich ludzkości i jego enigmatycznego autora. Odc. 1 - "Tajemnice Odysei". Błękitne wody Morza Śródziemnego są kolebką liczącej trzy tysiące lat opowieści przygodowej, która dała podstawy cywilizacji zachodniej. Opowieści, którą przekazywano w ciągu tysiącleci i która zawiera wiedzę, a także skrywa tajemnice. Autorstwo "Odysei" przypisuje się starożytnemu Grekowi, Homerowi. Opowiada on o fantastycznej podróży Ulissesa, który znany jest także pod greckim imieniem Odyseusz. Jego podróż zawiodła go w odległe zakątki basenu Morza Śródziemnego w miejsca, które wydawały się wtedy równie tajemnicze jak obecnie kosmos. Powstała ponad 2700 lat temu "Odyseja" to epickie arcydzieło składające się z 24 części. To jedno z najważniejszych dzieł literackich ludzkości. Wspólnie z drugim poematem Homera "Iliadą" zawiera skondensowaną wiedzę o ówczesnych czasach. Pod pewnymi względami jest jednak nieczytelna. Kim był Homer? Kim był Odyseusz? Kiedy i gdzie działa się opowieść? Co było jej inspiracją? 12:50 NA KRAWĘDZI - ODC. 6 NURKOWANIE NA BEZDECHU (ON THE EDGE 6. FREEDIVING) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 6 - "Nurkowanie na bezdechu". W głębinach Morza Śródziemnego. Celem będzie osiągnięcie 30 metrów bez oddychania, czyli głębokości, na którą mogą sobie pozwolić tylko sportowcy. Jacques Mayol jest kimś więcej niż tylko bohaterem filmu "Wielki błękit". Zainspirował całe pokolenie nurków i wciąż pozostaje legendą. Był pierwszą osobą, która zeszła na głębokość ponad stu metrów. Dziś freediverzy dochodzą nawet do 240 - stu metrów. Jak udaje im się osiągnąć takie głębokości bez powietrza? Marc chce doświadczyć tej niezwykłej wolności. Zatoka Villefranche - sur - Mer na francuskiej Riwierze jest miejscem narodzin freedivingu. Claude Chapuis uważany jest za prekursora tej dyscypliny we Francji. Ten sport uprawia już ponad 150 tysięcy freediverów. Claude wciąż lubi rzucać wyzwania swoim uczniom. Dziś jest wiele dyscyplin: takie, które odbywają się w basenie na bezdechu statycznym. Z kolei freediving dynamiczny to taki, w którym płyniesz jak najdalej pod wodą. Jest tez morze i dyscypliny głębokościowe, na przykład nurkowanie ze stałym balastem, czyli z obciążnikiem i płetwami. Jest też nurkowanie ze zmiennym balastem, gdy zanurzasz się z obciążnikiem i wynurzasz się bez niego. Zaś szczytem lenistwa jest dyscyplina no - limit, w której nurkujesz z obciążeniem, ale żeby wypłynąć, nadmuchujesz balon. 13:50 SKARBY DZIKIEJ AUSTRALII - ODC. 6 TASMANIA (AUSTRALIA’S WILD TREASURE (6/6) TASMANIA) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Aaron Pedersen Zrealizowany przez doświadczoną ekipę filmowców serial dokumentalny pokazujący różnorodne i wyjątkowe krajobrazy i ekosystemy Australii, które nie mają sobie równych. Sześć wyjątkowych miejsc o znaczeniu ekologicznym i naturalnie pięknych, w których zwierzęta przystosowały się do swoich konkretnych siedlisk, każde niesamowite na swój własny sposób. Niezapomniana podróż po niezwykłych krajobrazach, które tworzą ten australijski kontynent. Część 6. Tasmania. Na odizolowanej od kontynentu Tasmanii mogły powstać wyjątkowe gatunki. Dla innych wyspa stała się ostatnią twierdzą. Zmienna pogoda tworzy tu zachwycające krajobrazy i umożliwia istnienie jednych z najbardziej bujnych lasów strefy umiarkowanej. To Australia o nieznanym szerzej obliczu. Życie na wyspie zachęca zwierzęta do odmiennych zachowań. Izolacja daje możliwość powstania całkowicie odmiennych dróg ewolucji. Australia odłączyła się od reszty kontynentów 180 milionów lat temu. Większość miejscowych gatunków występuje tylko tutaj. Leżąca na jej południowym krańcu Tasmania jest jeszcze bardziej odległa. Pod koniec ostatniej epoki lodowej wzrost poziomu morza sprawił, że Tasmania została odcięta od kontynentu. Powstały tu gatunki niewystępujące nigdzie indziej na świecie. Tylko tutaj żyje do dziś diabeł tasmański. 14:50 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 2. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 2) Cykl dokumentalny, 45 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odcinek 2. Wielu badaczy nazywa przytulanie interwencjami zwierząt asystujących. Zwierzęta powodują redukcję reakcji krążeniowej. Przytulenie szczeniaczka wyzwala hormon zwany oksytocyną - ten sam, który wyzwala się w czasie karmienia piersią dziecka przez matkę, lub przytulenie do drugiego człowieka. Oksytocyna jest hormonem miłości i wspaniale likwiduje niepokój. Psy przewodnicy dają wielu osobom poczucie niezależności i swobody. Zmieniają ich życie dzięki lepszej mobilności i zyskaniu całkowicie oddanego im przyjaciela. Border collie czy owczarki australijskie są świetnymi psami pasterskimi, które dostawszy zadanie - wykonują je do końca. Są też psy kochające akrobacje w skokach po frisbee. 15:45 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 2. EPOKA MASZYN (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 02 RISE OF THE MACHINES) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 2 - "Epoka maszyn". W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat ludzkość ustanowiła zawrotne tempo rozwoju technologicznego i postępów w nauce. Rozpoczął się wyścig napędzany postępami w technologiach komputerowych. Jak szybko mogą działać nasze maszyny? Przez ostatnie dziesięciolecia niemal wszystkie aspekty życia zostały związane z maszynami. W 1947 roku wynaleziono proste urządzenie, które odmieniło świat: tranzystor. Niektórzy nazywają go najważniejszym wynalazkiem XX wieku. Podstawowy składnik układów scalonych umożliwił powstanie komputerów, cyfrowych kamer, czujników i urządzeń przenośnych. W ciągu zaledwie kilkudziesięciu lat maszyny stały się centralnym elementem naszego życia. Stworzyliśmy roboty, które chodzą, jeżdżą i latają, a w kieszeniach nosimy dostęp do wiedzy całego świata. Maszyny rozpoznają nowotwory i dotrzymują nam towarzystwa. 16:50 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WIETNAM. UCZTA DLA ZMYSŁÓW (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Dźwięki, obrazy, smaki... Podróż do Wietnamu to uczta dla zmysłów. W kraju, leżącym na skrzyżowaniu kultur, zachowały się ślady wszystkich cywilizacji, które miały na niego wpływ. Z jednej strony panuje tu bezustanny ruch, a z drugiej - zaduma i spokój w licznych pagodach. Wietnam to nie tylko wspaniałe widoki i niezwykli ludzie. To także długa i bogata historia. Ho Chi Minh, dawny Sajgon, skupia w sobie wszystkie paradoksy dzisiejszego Wietnamu: starą historię państwa, kolonialną przeszłość, komunistyczny reżim i nieuchronny marsz w kierunku społeczeństwa konsumpcyjnego. Tu najlepiej widać zmiany zachodzące w kraju. 17:55 ODYSEJA - RZECZYWISTOŚĆ, CZY FIKCJA - ODC. 2 W REALNYM ŚWIECIE (ODYSSEY: BEHIND THE MYTH EPISODE 2 - IN THE REAL WORLD) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Massimo Brega Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) odsłaniająca tajemnice eposu greckiego. Kim był Homer i jakie jest znaczenie "Odysei?" W tym dokumencie podążamy śladami Ulissesa, znanego również pod greckim imieniem Odyseusz, bohatera równie aktualnego dzisiaj, jak prawie trzy tysiące lat temu, w podróży przez jedne z najbardziej fascynujących krajobrazów i pejzaży morskich regionu śródziemnomorskiego. Z pomocą wybitnych międzynarodowych uczonych staramy się rozwiązać zagadki, które wciąż dotyczą jednego z największych dzieł literackich ludzkości i jego enigmatycznego autora. 19:00 CYBULSKI - OSTATNIA PODRÓŻ Widowisko, 50 min, Polska, 1997 Scenariusz: Joanna Kawalec, Jolanta Popielarz Zdjęcia: Jacek Szostak Wykonawcy: Maciej Cybulski, Krzyszto Teodor Toeplitz, Lucyna Winnicka, Mirosława Dubrawska, Kazimierz Kutz, Janisław Dyrcz, Zofia Czerwińska, Andrzej Piszczatowski 8 stycznia przypada rocznica tragicznej śmierci Zbigniewa Cybuskiego (zmarł 8 stycznia 1967 r.), przez wielu uważanego za największego aktora powojennej Polski, legendy polskiego kina. Podziwiany przez młodzież, w skórzanej kurtce i okularach, idol lat 60. stał się symbolem swojego pokolenia, nieprzeciętną indywidualnością, niestarzejącym się mitem. Urodził się 3 listopada 1927 roku. Dzieciństwo spędził na warszawskim Żoliborzu, gdzie rozpoczęła się również jego przygoda z aktorstwem - jako mały chłopiec grywał role paziów i diabłów w dziecięcym teatrzyku. Wojna położyła kres tym zabawom. Rodzice Zbyszka zostali aresztowani, a on wraz z bratem Antkiem musiał zarabiać na życie - szyli rękawiczki, sprzedawali gazety, zbierali kwiaty z śmietników, by je potem - "odświeżone" - sprzedawać. W dniu zakończenia wojny miał dziewiętnaście lat. Był prawdziwym "młodym gniewnym", który chciał naprawiać świat. I taką postawę zachował do końca. Ukształtowane wówczas rysy osobowości zadecydowały o późniejszym charakterze jego kariery artystycznej. Jego pierwszy powojenny i poważny kontakt z teatrem przypadł na rok 1947. Zakochany maturzysta (gimnazjum im. Jana Śniadeckiego) aktywnie działał w krakowskim Kole Żywego Słowa prowadzonym przez Marię Rokoszową. Jako dwudziestoletni chłopak z pasją recytował Mickiewicza czy Puszkina. Publiczność zawsze przyjmowała go entuzjastycznie, postanowił więc zostać aktorem. Zdał egzaminy na wydział aktorski krakowskiej PWST. W szkole zdarzały mu się zarówno wzloty jak i upadki, każde niepowodzenie bardzo poważnie przeżywał. Po skończeniu studiów wraz z grupą przyjaciół wyjechał na Wybrzeże, by w 1964 roku wraz z Bogumiłem Kobielą założyć tam, legendarny dziś, teatrzyk "Bim - Bom". Ich spektakle miały w sobie coś z magii, młodzi zapaleńcy wraz z "Bim - Bomem" odwiedzili Moskwę, Paryż, Amsterdam... Wtedy również zaczęła się wielka kariera filmowa Zbyszka. Rola Maćka Chełmickiego w "Popiele i diamencie" Andrzeja Wajdy przyniosła mu światową sławę. A on właściwie nie musiał "grać" w tym filmie. Był sobą. Na plan filmowy zawsze wpadał jak burza, bez charakteryzacji czy zmiany kostiumu po prostu robił swoje i... już go nie było. Nigdy nie lubił udawać kogoś, kim nie był. Dlatego wybierał bliskie sobie role, "życiowe" - grywał bohaterów rozdwojonych, pełnych kompleksów idealistów ("Nocny pociąg", "Do widzenia, do jutra", "Rozstanie", "Salto", "Rękopis znaleziony w Saragossie"). Od czasów "Popiołu i diamentu" spełniał się jako bohater młodzieży polskiej, stał się krajowym Jamesem Deanem. Przyjaciele mówią, że ciągle gonił życie. Jak wtedy, kiedy usiłował wskoczyć do pociągu relacji Wrocław - Warszawa. Wpadł pomiędzy stopnie wagonu a peron, potem pod koła... "Ostatnia podróż" to przypowieść o przeznaczeniu, o nieuchronności losu, życiu będącym podróżą i ucieczką. W rozgrywającym się na Dworcu Głównym we Wrocławiu widowisku biorą udział przyjaciele Zbyszka oraz jego syn, Maciej. 20:00 RADIO SIRIRI 41 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Nawrotkiewicz, Maciej Nawrotkiewicz Scenariusz: Maciej Nawrotkiewicz Zdjęcia: Mikołaj Syguda Muzyka: Tomasz Wiracki, Miro Kępiński W Republice Środkowoafrykańskiej, jednym z najuboższych państw świata, które od blisko dekady pogrążone jest w walkach zbrojnych i konfliktach, ponad połowa dzieci jest zmuszana do pracy fizycznej lub wcielana do wojska. Promowanie edukacji wśród najmłodszych mieszkańców tego kraju odbywa się głównie dzięki pracy i zaangażowaniu misjonarzy, którzy starają się pomagać utalentowanym dzieciom w dostępie do profesjonalnej edukacji i oderwaniu się od trudnej codzienności. W filmie odwiedzimy African Music School, wyjątkową szkołę muzyczną założoną przez brata Benedykta Pączkę. Stworzył on miejsce, w którym tutejsze dzieci mają szansę odkryć i rozwinąć swoje talenty oraz poczuć, że ich życie mogłoby wyglądać inaczej. Oczami dwójki uczniów - Hipolita i Godara, zobaczymy przygotowania do koncertu na rzecz Pokoju - Siriri oraz poczujemy z czym wiążą się realia codziennego życia w tym kraju. 21:05 KOREA - KRAJ POD PRESJĄ Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2022 Reżyseria: Łukasz Bluszcz Nowoczesny w formie dokument z gatunku current - affairs, opowiadający historię kryzysu jednego z najdynamiczniej rozwijających się na świecie państw - Korei Południowej. Zawiera rys historyczny, dotyczący rozwoju koreańskiej gospodarki, jej bezprecedensowego skoku w świat globalnych marek i nowoczesnych technologii. Ukazuje również rozwój specyficznej polityki kulturalnej hallyu, dzięki której każdy na świecie wie, co to Gangnam Style, K - pop czy serial "Squid Game". Głównym tematem jest jednak kryzys takiego modelu rozwoju, poczucie wypalenia wielu Koreańczyków, poszukiwanie nowych dróg materialnego, jak i duchowego radzenia sobie z trudną sytuacją. 22:15 NIEUDANE OPERACJE PLASTYCZNE GWIAZD S.IV - S. 4 / 5 ODC. 7/8 (BOTCHED UP BODIES) Cykl dokumentalny, 42 min, Wielka Brytania, 2016 W kolejnych odcinkach programu widzowie poznają historie pacjentów, którzy zmagają się z powikłaniami po zabiegach chirurgii plastycznej. Dzięki operacjom korygującym i pomocy najlepszych brytyjskich lekarzy bohaterowie zyskają nowy wygląd, a także zdrowie i radość życia. W tym odcinku widzowie poznają historię Danielle. Kobieta niezadowolona z wielkości swojego biustu zdecydowała się na operację, lecz zamiast jędrnych piersi, ma okaleczony i zniekształcony biust. Kristina, która od lat zmagała się z nadwagą, po intensywnym odchudzaniu straciła zbędne kilogramy, lecz boryka się z problemem obwisłej skóry. W programie poznamy również Melanie, która po operacji brzucha w Turcji mierzy się z poważnymi powikłaniami, a także Laurę, u której operacja nosa się nie powiodła. 23:10 MROCZNE DUSZE - ODC. 4 JOANNE DENNEHY: MORDERCZYNI Z PETERBOROUGH (DEADLY SOULS EP. 4 JOANNE DENNEHY: THE PETERBOROUGH DITCH MURDERER (UK)) Serial dokumentalny, 45 min, Francja, 2018 Reżyseria: Carsten Oblaender, Justin Wolfe Dokumentalna seria kryminalna (6 odcinków). Seryjni mordercy pozbawiają życia bez litości i wyrzutów sumienia. Co ich prowokuje? Co skłania do zabijania? Kapitan policji ze Stanów wraz ze znanym brytyjskim psychologiem sądowym ponownie zbadają akta niektórych z najbardziej wstrząsających seryjnych morderstw na świecie. Psycholog wraz z policjantem przeanalizują patologiczne umysły seryjnych morderców. Razem pozwolą widzowi zrozumieć, co powoduje, że niektóre mroczne dusze zabijają w najokrutniejszy sposób. Odc. 3 - "Joanne Dennehy: morderczyni z Peterborough". Dzisiaj zbadamy postać kobiety, która brutalnie mordowała mężczyzn. A do pomocy nakłaniała innych mężczyzn. Jej przypadek dowodzi, że kobieta potrafi być równie agresywna i hedonistyczna jak mężczyzna. Peterborough cieszyło się popularnością wśród imigrantów. Rejon słynie z prężnego przemysłu rolniczego. Do pracy przybywają tu tysiące ludzi z Polski, Litwy, Słowacji i Rosji. Pierwszą ofiarą Joanne był obcokrajowiec przybyły do pracy. Zainicjowała znajomość, a potem go zabiła. Ugodziła go w serce i to kilkakrotnie. Była agresywna i brutalna. Seryjna zabójczyni z rządzą krwi. Te zabójstwa jeszcze ją nakręcały. Była szalona, rządna rozgłosu i nienasycona. Werbująca mężczyzn posłusznych na każde zawołanie. Ulegała rządzy i kazała im po sobie sprzątać. 00:10 STANISŁAW LEM Film dokumentalny, 42 min, Polska, 1996 Scenariusz: Tomasz Kamiński Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Andrzej Jaskowski Wykonawcy: Stanisław Lem, Jerzy Turowicz, Czesław Miłosz, Jan Błoński, Jerzy Jarzębski Program z 1996 r. , w którym Stanisław Lem, zmarły 27 marca 2006 r. pisarz, eseista, filozof, futurolog i satyryk opowiada o swoim życiu: o dzieciństwie i młodości spędzonej we Lwowie, o okupacji sowieckiej i niemieckiej oraz trwającej przez całe życie fascynacji Lwowem. O bohaterze filmu mówią z kolei: Jerzy Turowicz - red. naczelny "Tygodnika Powszechnego", Czesław Miłosz, Jan Błoński - krytyk literacki oraz Jerzy Jarzębski - krytyk teatralny. W dokumencie wykorzystano też fragmenty filmów fabularnych nakręconych wg powieści Lema. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - ODC. 281 KAMIEŃ I PAMIĘĆ Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2022 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. "Kamień i pamięć" Zabieramy Państwa dziś na wyspę czasu przeszłego. Stąd chcemy ruszyć w przeszłość, w czas, kiedy tutaj tętniło życie. To miejscowość o nazwie Myców. Dziś pozostał tu zabytkowy cmentarzyk, pokryty niezwykłymi nagrobkami autorstwa artystów rzeźbiarzy. Jest tu także kaplica grobowa rodziny Hulimków, powstała w 1900 roku według projektu Władysława Sadłowskiego, z dekoracją rzeźbiarską Alojzego Bunscha. Przy okazji odwiedzimy miejscowość Stare Brusno, którego mieszkańcy zajmowali się w przeszłości właśnie kamieniarstwem. Był to jeden z największych ośrodków kamieniarskich w tym regionie Polski, a wywodził się stąd późniejszy znany rzeźbiarz Grzegorz Kuźniewicz. 01:35 ŚWIĘTE DZIECI Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2002 Reżyseria: Grzegorz Linkowski Scenariusz: Grzegorz Linkowski Zdjęcia: Jacek Knopp Muzyka: Robert Friedrich Wykonawcy: Arka Noego Poruszający film, z elementami poetyckiej symboliki, przesycony refleksją o cierpieniu i śmierci, która niesie mu kres. Jego bohaterami są podopieczni, pracownicy i wolontariusze z Lubelskiego Hospicjum dla Dzieci im. Małego Księcia. Dzięki tej placówce kilkuletnie dzieci i nastolatki cierpiące na nieuleczalne choroby pozostają w swych domach, wśród bliskich. Tam przyjeżdżają do nich lekarze, pielęgniarki, wolontariusze i ojciec Filip - ksiądz, który zainicjował powstanie hospicjum i jest jego prezesem. Niosą małym pacjentom pomoc medyczną, psychologiczną i duszpasterską. Służą też pomocą psychologiczną rodzicom i rodzeństwu chorych, wspierają ich w żałobie. Dla dzieci, które nie są przykute do łóżek, organizują spotkania, terapie i imprezy. Ojciec Filip, pielęgniarki, wolontariuszki opowiadają o sensie swojej trudnej pracy, a zwłaszcza o dzieciach, które los skazał na to, by żyły krótko i boleśnie. Kiedy odchodzą, ich rodzice sadzą przy hospicjum dąb. Rośnie tych dębów, opatrzonych imionami, trzydzieści. Za każdym kryje się wspomnienie wstrząsającej walki z chorobą, bólu i heroizmu, z jakim mali zmarli dźwigali ciężar ponad ludzkie siły, a jednak byli w stanie myśleć o swoich bliskich - by chronić ich przed cierpieniem. Opowieści towarzyszą symboliczne zdjęcia odchodzących dzieci i dębowych liści obmywanych deszczem oraz bajka o tym, skąd się wziął deszcz. Realizatorzy starali się trudną, chwilami wstrząsającą materię dokumentu potraktować delikatnie. Nie zawahali się jednak pokazać dziecięcego cierpienia w całym jego okrucieństwie rodzącym pytania, na które nie ma odpowiedzi. 02:10 MIŁOSZ Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2013 Reżyseria: Katarzyna Gondek Scenariusz: Andrzej Franaszek Zdjęcia: Jarosław Piekarski Wykonawcy: Antoni Miłosz, Agnieszka Kosińska, Renata Gorczyńska, Stefan Chwin, Krzysztof Czyżewski, Tomasz Fiałkowski, Aleksander Fiut, Andrzej Franaszek, Aleksander Schenker, Barbara Toruńczyk Filmowy portret Czesława Miłosza, polskiego laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury z 1980 roku. Dzięki wieloletniej pracy Andrzeja Franaszka - biografa Czesława Miłosza, a zarazem scenarzysty filmu - jest dziś możliwe o wiele pełniejsze niż dotychczas ukazanie długiej i pełnej zakrętów drogi życiowej wielkiego poety, prozaika, eseisty. Archiwa gromadzące materiały związane z pisarzem (Beinecke Library na uniwersytecie Yale w Stanach Zjednoczonych, Archiwum Instytutu Literackiego w Maisons - Laffitte, Archiwum Czesława Miłosza w Krakowie, państwowe i uniwersyteckie archiwa w Wilnie, czy wreszcie zbiory warszawskiego Muzeum Literatury) przynoszą bogactwo listów, dokumentów, rękopisów, zdjęć, pozwalających bardzo dokładnie sportretować poetę. Także w tych momentach jego życiorysu, które były dotąd mało lub w ogóle nieznane, jak młodzieńcza próba samobójcza, niezwykły, bardzo emocjonalny związek z Jarosławem Iwaszkiewiczem, wielka studencka niespełniona miłość, która powracała w jego poezji do końca życia, osobiste napięcia i lęki, które w dużej mierze kierowały jego wyborami życiowymi, młodzieńcze lewicowe, radykalne zaangażowanie polityczne, praca w dyplomacji Polski Ludowej, czy bolesne wydarzenia rodzinne u schyłku lat 70. Bogactwo materiałów pozwoliło stworzyć prawdziwy i zarazem pasjonujący portret, daleki od rocznicowej "laurki". Temu zadaniu ma też służyć podjęcie tych wątków biografii Miłosza, które wzbudzały szczególnie silne kontrowersje, czy też owiane były (zwykle czarną) legendą. Tajemniczy epizod z pobytem w Bukareszcie po wybuchu wojny i przedostaniem się przez Związek Sowiecki do Wilna; przyjęcie tamtejszego dokumentu tożsamości (tzw. litewskiego paszportu) i ewentualne posługiwanie się nim w okupowanej przez Niemców Warszawie; stosunek Miłosza do AK i powstania warszawskiego, a także polskości jako takiej; jego "flirt" z władzami komunistycznymi, gra o wyjazd z Polski, rola "czerwonego dyplomaty", czy wreszcie słynny konflikt ze Zbigniewem Herbertem - wszystkie te punkty zostały potraktowane zarówno jako intelektualny, jak i dramaturgiczny potencjał.