TVP Historia Czwartek, 13.06.2024 05:50 BYŁ TAKI DZIEŃ - 13 CZERWCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1946 - władze PRL ogłosiły Mały Kodeks Karny; 1966 - pierwsze Międzynarodowe Biennale Plakatu w "Zachęcie"; 1997 - śmierć Bułata Okudżawy; 05:55 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA PRODUCENTA NABOJÓW I HANDLARZA BRONIĄ NA UKRAINIE Reportaż, 25 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu jeden dzień z życia właściciela pierwszych na Ukrainie sklepów z bronią i prywatnych zakładów produkujących amunicję. Bohater reportażu - Jurij - uzbraja myśliwych, sportowców i ludzi potrzebujących obrony. Jest także właścicielem kilku strzelnic pod Kijowem, na których spędzają wolny czas elity z kręgu biznesu i polityki. 06:20 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - DOKTRYNA GIEDROYCIA Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Doktryna Giedroycia. Kultura. Instytut Literacki. Jerzy Giedroyć. Swoiste polityczne centrum na emigracji. Żartowano, że gdy przed wojną wydawał tygodnik Polityka, miał jedno z ciekawszych pism kulturalnych, ale to z Kulturą zbudował kluczowy ośrodek polityczny. Redaktor myślał o polityce wschodniej w kategoriach polskich obowiązków. Wskazywał, jak po Jałcie kontynuować kierunek, wytyczony niegdyś przez Piłsudskiego. Które projekty Giedroycia z czasów zimnej wojny były odniesieniem dla polityki polskiej po 1989 roku? I czy są nadal? Gośćmi Andrzeja Mietkowskiego są: prof. Rafał Habielski, historyk, prasoznawca, autor m.in. "Życie społeczne i kulturalne emigracji", dr hab. Paweł Kowal, politolog, autor m.in. "Testament Prometeusza. Źródła polityki wschodniej III Rzeczypospolitej" oraz dr hab. Paweł Sowiński, z Instytutu Studiów Politycznych PAN, autor m.in. "Tajna dyplomacja. Książki emigracyjne w drodze do kraju". W programie pojawiają się także archiwalne wypowiedzi Jerzego Giedroycia, Michała Hellera, Bohdana Osadczuka, Iriny Iłowajskiej - Alberti, Marka Nowakowskiego, Gustawa Herlinga - Grudzińskiego, Czesława Miłosza i Natalii Gorbaniewskiej. 07:05 WOJENNE DZIEWCZYNY S.V - ODC. 56 (SERIA V ODC. 4) Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял Serial wojenny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Filip Zylber Scenariusz: Wojciech Lepianka Muzyka: Bartosz Chajdecki Aktorzy: Aleksandra Pisula, Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Karolina Rzepa, Michał Czernecki, Maciej Brzoska, Mateusz Rzeźniczak, Piotr Nerlewski, Magdalena Czerwińska, Paweł Małaszyński, Peter Wolf Cichociemna spadochroniarka z Londynu, Magda, ujawnia swoje zadanie. Ma dowiedzieć się jak najwięcej o tajnej, niemieckiej bazie wojskowej pod Warszawą. Dowództwo zarządza obserwację. Magda wraz z odziałem rozpoczyna zadanie. Podczas obserwacji dziewczyny widzą, że do ośrodka przywożeni są sowieccy jeńcy. Jeden z nich próbuje uciec i na oczach dziewczyn zostają zastrzeleni przez Niemców. Ewa ma pretensje do Magdy, że na to pozwoliła. Widać, że nie darzy jej sympatią. Nie pomaga fakt, że Ewka widzi, że pomiędzy Witkiem a Magdą wyraźnie iskrzy. Tymczasem w Złoczewicach częstym gościem jest pan Odrowąż. Przyjaciel gospodarzy sprzed lat adoruje Nitkę, a jednocześnie próbuje namówić rodzinę na świetny interes. Z dużym zainteresowanie obserwuje posiadłość, w związku z czym jego obecność mocno utrudnia ukrywanie Chaima i jego bliskich, nie mówiąc o produkcji broni. Serial wojenny, 07:55 CZARNA WOŁGA - ODC. 3 W ODPOWIEDZI K - 44 Cykl dokumentalny, 38 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Michał Bożek Wykonawcy: Przemysław Semczuk W 1957 roku nieznani sprawcy dokonują włamania do Muzeum Śląskiego we Wrocławiu (obecnie Muzeum Narodowe). Ich łupem pada 13 bezcennych płócien. Wśród nich m.in. Gierymskiego, Matejki, Kossaka i innych znanych malarzy. Kilka dni później złodzieje przysyłają anonim z żądaniem okupu podpisany "K - 44". Władze podejmują negocjacje niczym w amerykańskim filmie sensacyjnym. Odpowiedzi pojawiają się wśród ogłoszeń drobnych w "Expressie Wieczornym" i "Słowie Polskim". Milicja jest pewna, że ma do czynienia z międzynarodową szajką złodziei dzieł sztuki. Jednak ślad urywa się po kilku tygodniach. Po trzech latach śledczy odnajdują jednego ze sprawców i odzyskują obrazy. Okazuje się, że skoku dokonał lokalny chuligan, pijak i złodziejaszek. Nikt nie wierzy, że mógł tego dokonać sam. Dlatego śledztwo trwa nadal. Pozostali członkowie bandy zostają schwytani po trzynastu latach. O tym jednak prasa nie wspomina ani słowem. 08:35 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 4. JADWIGA I JAGIEŁŁO. FUZJA JADŁOSPISÓW. Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Cykl, w którym autorzy przedstawiają czasy dynastii Jagiellonów od strony kuchni. Kuchnia tamtych czasów to nie tylko tłuste mięsiwa suto podlewane miodem. To kuchnia pełna finezji, owoców, warzyw, zup, wypieków. W kolejnym odcinku poznamy przepis na grzankę z resztkami wołowymi i szpikiem oraz rybę w polskim sosie. 09:10 HISTORIA POLSKI - BRUTUS, CZARNOCKA, MARIA... SIATKA PUŁKOWNIKA GANO Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2019 Reżyseria: Grażyna Czermińska, Bogdan Czermiński Scenariusz: Bogdan Czermiński, Grażyna Czermińska Film o pułkowniku Stanisławie Gano, twórcy polskiego wywiadu w czasie II wojny światowej. Jako szef Oddziału II Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie, w 1941 roku, stworzył najlepszą aliancką siatkę wywiadowczą nie tylko w okupowanej Europie, ale także w Stanach Zjednoczonych, Ameryce Płd. i północnej Afryce. Zorganizował polski wywiad w sposób wyjątkowo nowoczesny, który dopiero po wojnie przejęły inne centrale wywiadowcze. Jeszcze w Polsce, w 1939 roku, pułkownik Gano jako Szef Biura Techniki Oddziału II Sztabu Generalnego WP nawiązał współpracę z najlepszymi wówczas naukowcami i wykorzystywał najnowsze zdobycze techniki, chemii, mechaniki, fotografii, toksykologii i łączności. Zdobyta wiedza została później przekazana polskim agentom pracującym w czasie wojny. Po wojnie Amerykanie proponowali pułkownikowi Gano pracę w tworzonej właśnie CIA, ale odmówił. Jak na szpiega przystało, pułkownik Gano ma w swoim życiorysie także interesujące i do tej pory w pełni niewyjaśnione wydarzenia. Co stało się z archiwum II Oddziału? Dlaczego, jako wybitny szef polskiego wywiadu, nie został zaproszony do komisji badającej katastrofę w Gibraltarze? Jaka była rola polskiego wywiadu w znikaniu zawartości zaplombowanych niemieckich transportów złota i kosztowności przerzucanych przez Hiszpanię do Ameryki Płd.? Po wojnie władze komunistyczne potraktowały pułkownika Gano w sposób dla siebie charakterystyczny. Uchwałą Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z 26 września 1946 roku pozbawiony został obywatelstwa polskiego, które przywrócono mu pośmiertnie w 1971 roku. Osią konstrukcyjną filmu będzie opowieść Stanisława Gano o wybranych polskich agentach i wydarzeniach II wojny światowej, na które mieli oni wpływ. Realizatorzy jako motyw łączący poszczególne elementy filmu zastosują inscenizacje. Będzie to wywiad z pułkownikiem Stanisławem Gano, do którego w rzeczywistości oczywiście nigdy nie doszło. W filmie wykorzystano oryginalne dokumenty, dotyczące Oddziału II Sztabu wodza Naczelnego w Londynie oraz pamiątki pochodzące ze zbiorów prywatnych. W filmie obok głównego bohatera, zaprezentowane zostaną sylwetki słynnych polskich agentów: Romana Czerniawskiego, Mieczysława Słowikowskiego i innych. 10:05 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - OPERACJA WESERUBUNG Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckiej inwazji na Norwegię. (Obraz tworzą w całości czarno - białe archiwalne materiały filmowe.) 10:30 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - URUGWAJ, KRAINA PROSTOTY (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Urugwaj. Bywa nazywany Szwajcarią Ameryki Południowej. Ale nie dlatego, że znajdziesz tam najwyższe na kontynencie góry. To sytuacja ekonomiczna i gospodarcza tego kraju sprawia, że jest on porównywany do państwa czekolady, zegarków i bankierów. Urugwajczykom rzeczywiście żyje się spokojnie i dostatnio. Za to turystom na pewno będzie się po tym państwie dobrze podróżować. 11:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWRÓT DO SŁUŻBY Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Powrót do służby Gdyby próbować wymienić walory cechujące armię II Rzeczpospolitej, na pewno na poczesnym miejscu znalazłyby się nieustanna dalekowzroczna innowacyjność i umiejętność znajdowania konstrukcji, które dzięki zakupom licencyjnym staną się podstawą naszej własnej produkcji, wreszcie angażowanie polskich producentów i środowisk uzdolnionych inżynierów w działania na rzecz polskiego przemysłu obronnego. Te wszystkie cechy doskonale ilustruje działo przeciwlotnicze Bofors, które do publicznej prezentacji przygotowują właśnie koledzy rekonstruktorzy z Poznania. Namawiamy widzów, by przy najbliższej nadarzającej się okazji przyjrzeć się bliżej Boforsowi, bo jest przykład polskiej techniki wojennej na najwyższym wówczas poziomie. Tajemnica powstańczego obozowiska Następnie od wyrafinowanej techniki umykamy w zakątki Puszczy Białej. Cofamy zegar do czasów Powstania Styczniowego. Znajduje się tu dawne obozowisko powstańcze, którego prawdopodobnie nie tknęła jeszcze łopata kolegów poszukiwaczy. To, co następnie tu wyrosło, ukryło powstańcze skarby, porzucone tu w dramatycznych okolicznościach. 11:50 MOTORYZACJA W KONSPIRACJI Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2013 Autor: Andrzej Gładkowski Scenariusz: Maria Wiśnicka, Andrzej Wyrozębski Poruszenie tematu motoryzacji w konspiracji może dziś budzić zdumienie. Jak taka działalność była w ogóle możliwa? Zwłaszcza w sytuacjach, kiedy Polak nie mógł legalnie posiadać własnego samochodu. A jednak... Ciekawych zapraszamy do obejrzenia naszego reportażu. 12:05 PRZECZYTAJ MI TĘ HISTORIĘ - ODC. 49 Felieton, 5 min, Polska, 2020 Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Emilia Kowalska To cykliczna audycja rekomendująca książki dla dzieci o tematyce historycznej, co należy rozumieć dość szeroko. To np. historia Polski i świata, ale też historia naturalna, historia wynalazków, ważne postaci etc. Każdy odcinek zawiera propozycje dwóch książek, dla najmłodszych i nieco starszych, przedzielone sondą z przedszkolakami i uczniami początkowych klas szkół podstawowych. Książki prezentuje, znana z "Pytania na śniadanie" Emka Kowalska, a sondy przygotowuje Joanna Ficińska. 12:15 PRZEPROWADZKI - ODC. 1/10 - KUFER LILIANY Serial obyczajowy, 51 min, Polska, 2000 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Zdjęcia: Krzysztof Ptak Muzyka: Michał Lorenc Aktorzy: Małgorzata Kożuchowska, Kinga Preis, Krzysztof Banaszyk, Artur Janusiak, Andrzej Mastalerz, Jacek Lenartowicz, Anna Radwan, Edyta Jungowska, Andrzej Strzelecki, Jan Nowicki, Łukasz Nowicki, Sławomira Łozińska, Józef Fryźlewicz, Waldemar Obłoza, Tomasz Marzecki "Pomysł scenariusza przyszedł mi do głowy podczas własnej przeprowadzki, którą powierzyłem znanej warszawskiej firmie. Pomyślałem, że to świetny filmowy temat. Upewniłem się, kiedy moja mama, widząc wygrzebaną z piwnicy walizkę, popłakała się i opowiedziała historię ucieczki ze Lwowa z tą właśnie walizką. Jej opowieść uświadomiła mi, że historia Polski to historia ciągłych przeprowadzek i towarzyszących im emocji" - mówił w jednym z wywiadów Cezary Harasimowicz. Reżyserem serialu został Leszek Wosiewicz ("Kornblumenblau", "Kroniki domowe"), mimo że do realizacji cykli telewizyjnych odnosił się dotychczas sceptycznie. "Przeprowadzki" ujęły go jednak ciepłem, łagodnym humorem i z lekka ironicznym dystansem do przedstawianych w nich zdarzeń. Serial Harasimowicza i Wosiewicza to oryginalnie ujęta saga rodzinna, odległa klimatem od brazylijskich czy wenezuelskich telenowel. Melodramatyczne efekty ustępują tu miejsca Hrabalowskiej i Munkowskiej z ducha refleksji nad tragikomizmem ludzkiej egzystencji. Akcja cyklu trwa równo sto lat - od sylwestra 1900 do sylwestra 2000. Każdy z odcinków to odrębna fabularna całość, opowiadająca o jakiejś przeprowadzce i zagubionym podczas niej przedmiocie. Jedynym łącznikiem między poszczególnymi częściami jest rodzina Szczygłów, kierująca firmą przewożącą dobytek ludzi zmieniających mieszkanie. Z woli scenarzysty w tle każdej z dwudziestu jeden opowieści rozgrywają się doniosłe wydarzenia historyczne. Nie pozostają one, rzecz jasna, bez wpływu na dzieje rodziny Szczygłów. Zbliża się koniec roku 2000, a zarazem XX wieku. W firmie "Szczygieł - Przeprowadzki. Rok zał. 1901" wybucha pożar. Stanisław Szczygieł, obecny właściciel przedsiębiorstwa, zostaje śmiertelnie ranny. Przed zgonem przekazuje synowi pilnie strzeżoną przez lata tajemnicę. W firmie znajduje się tajny magazyn zagubionych podczas przeprowadzek rzeczy. W ręce Bogusia Szczygła trafia pożółkła ze starości księga, w której opisane są losy tych przedmiotów. Chłopak zaczyna czytać. Pierwsza historia dotyczy "kufra Lilianny" i rozgrywa się w roku 1900 na warszawskim Powiślu. Bracia Mietek i Czesiek Szczygłowie zarabiają na życie, wożąc gnój. Pewnego dnia spotykają piękną pannę, która postanowiła porzucić swą bogatą, bankierską rodzinę i poświęcić się walce o oswobodzenie proletariatu z pazernych rąk kapitalistów. Liliannę, która w swoim kufrze ukrywa rewolucyjną bibułę, ściga ochrana. Dziewczyna musi uciekać z kraju. Emigruje aż do Ameryki. W sylwestrową noc na peron odwozi ją zakochany Czesiek Szczygieł. Przypadek sprawia, że Lilianna odjeżdża bez kuferka, w którym znajduje się teraz tylko elegancka suknia i skromny zestaw niezbędnych do życia rzeczy. Zrozpaczony Czesiek nagle doznaje olśnienia. A może by tak zamiast gnoju wozić ludzi i ich dobytek? Pomysł przedni, tylko skąd wziąć pieniądze na rozkręcenie interesu? I wówczas, jeszcze tej samej nocy, spotyka niejaką Różę Żychniewicz, dzięki której jego życie całkowicie się odmieni. Serial obyczajowy, 52 min, 21 odc. , Polska 2000 Reżyseria: Leszek Wosiewicz Scenariusz: Cezary Harasimowicz Aktorzy: Krzysztof Banaszyk, Artur Janusiak, Małgorzata Kożuchowska, Jan Nowicki, Kinga Preis, Andrzej Mastalerz, Łukasz Nowicki, Sławomira Łozińska, Marta Stebnicka, Andrzej Strzelecki, Józef Fryźlewicz, Waldemar Obłoza, Tomasz Marzecki, Tomasz Preniasz, Tadeusz Hanusek, Jacek Lenartowicz, Karolina Muszalak i inni 13:20 ROZKWIT BAŁKAŃSKICH MIAST - BUKARESZT (BALKAN BOOM TOWNS BUCHAREST / METROPOLEN DES BALKAN) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Mirjana Momirovic Scenariusz: Ann - Christin Hornberger Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku piątym - Bukareszt. Stolica Rumunii leży na wschodnim krańcu Europy. Ze względu na styl i architekturę podobną do francuskiej nazywano go Małym Paryżem. W czasie ponad dwudziestoletniej dyktatury Nicolae Ceausescu miasto przeszło brutalną transformację. W miejscu historycznych budowli wzniesiono pretensjonalne gmaszyska. Obecnie miasto poszukuje nowej tożsamości. Czeka na odkrycie wraz ze swoją różnorodnością stylów architektonicznych i kultury oraz rezerwatem przyrody. Burzliwa historia Bukaresztu zaczęła się na skraju starego miasta. Stało się ono metropolią dzięki temu, że tu krzyżują się drogi handlowe. Pierwszy zapis o Bukareszcie pochodzi z roku 1459. Dokument podpisał przywódca Vlad Țepes, czyli Wład Palownik, współcześnie lepiej znany jako hrabia Drakula. Zachowała się część jego posiadłości. W Bukareszcie modne stały się śluby w nieczynnych fabrykach, gdzie można urządzić wesele niewielkim kosztem. W krajobrazie Bukaresztu nadal dominuje pałac Ceausescu. To drugi po Pentagonie największy na świecie budynek administracji, pomnik, który Ceausescu postawił sam sobie. Wcześniej trzeba było wyburzyć całą dzielnicę. Zaprojektowano bulwar o kilka metrów dłuższy od Champs - Élyses. Dla Ceausescu inspiracją była wizyta północnokoreańskiego dyktatora Kim Ir Sena oraz monumentalna architektura Pjongjangu, ale nie zrealizował swych megalomańskich planów. Po jego upadku wielu domagało się rozbiórki tej budowli, lecz koszty okazały się ogromne. Obecnie pałac to atrakcja turystyczna, miejsce do robienia pamiątkowych zdjęć. 14:25 NARODZINY NAZIZMU S.II - WOJNA DYKTATORÓW. BARBAROSSA (RISE OF THE NAZIS) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Julian Jones, Julian Jones Seria przybliża decydujące starcie II wojny światowej, kiedy to Hitler stawił czoła równie bezwzględnemu dyktatorowi: Stalinowi. Będąc u szczytu swej potęgi, Hitler próbuje oszukać sowieckiego przywódcę, przedstawiając plan inwazji na Wielką Brytanię, jednocześnie potajemnie przygotowując atak na Związek Sowiecki. Stalin ma jednak szpiega w kwaterze głównej Hitlera. Obaj dyktatorzy przejmują dowodzenie nad własnymi armiami. Ludzie Hitlera składają fałszywe obietnice, a w Stalinie Hitler znalazł swojego przeciwnika. W obliczu klęski Niemiec na froncie wschodnim Hitler zostaje zmuszony do odwrotu. Pojawiają się głębokie konflikty, a jego najbliższy krąg walczy o władzę. W miarę jak narasta opór przeciwko niemu, a wewnętrzny wróg knuje, jak go zabić, Hitler popycha Niemcy ku zniszczeniu. Wniknięcie w umysły dwóch dyktatorów, których złudzenie niezwyciężoności doprowadziło do ich własnej klęski, to opowieść o tym, dlaczego dyktatury upadają. Jest to również przerażający opis pychy i mrocznej sztuki politycznej, która sprzysięgła się, by zniszczyć wolność, ale ostatecznie zniszczyła samą siebie. 15:25 KORONA KRÓLÓW - ODC 4 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Maria Ciunelis, Agata Danielowska -Flejszman, Ilona Łepkowska Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Agata Bykowska, Marek Karpowicz, Krzysztof Chudzicki , Karina Seweryn, Sławomir Głazek, Wiktoria Zembrzycka, Grzegorz Kowalczyk , Mirosław Kupiec, Wojciech Słupiński, Piotr Bała, Jan Dravnel, Halina Łabonarska, Mateusz Król, Marta Bryła, Paulina Lasota odc. 4 Tajemniczy mężczyzna w kapturze przekupuje jednego z wieśniaków, który ma podrzucić do królewskiej spiżarni truciznę. W pobliże Krakowa docierają książęta: Władysław łęczycki i Przemek sieradzki, bratankowie Łokietka, którzy po śmierci liczą na przejęcie jego ziem. Córka królewskiej pary, Kunegunda, ma nadzieję, że polską koronę zdobędzie jej syn Bolko. Tuż przed śmiercią król Władysław prosi bliskich, by wspierali Kazimierza i to jego wybiera na swojego następcę. Na dworze pojawia się tajemnicza dziewczynka. Anna od razu rozpoznaje w niej podobieństwo do męża. Telenowela historyczna, 15:55 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 3 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. Już na początku lat 20. podjęto próby odtworzenia niemieckiej potęgi wojskowej, ograniczanej postanowieniami traktatu wersalskiego. Rosła również w siłę Armia Czerwona. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. 16:25 SENSACJE XX WIEKU - STALOWE PRZYMIERZE ODC. 4 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1999 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program poświęcony współpracy wojskowej III Rzeszy i Związku Radzieckiego w latach poprzedzających II wojnę światową. W programie wykorzystano najnowsze dokumenty ujawnione przez archiwa rosyjskie, dotyczące tajnych porozumień militarnych między ZSRR i Niemcami. Przytoczono następujące fakty: - wspólne próby z bronią chemiczną w bazie Kama; - zwiększający się potencjał wojskowy ZSRR; - czystki w armii radzieckiej; - wojna domowa w Hiszpanii; - aneksja Austrii przez Niemcy w kwietniu 1938 i zajęcie Sudetów we wrześniu 1938; - pakt Ribbentrop - Mołotow z sierpnia 1939 - układ o nieagresji z tajnym protokołem o podziale Europy Środkowej; - wspólna defilada wojsk radzieckich i niemieckich w Brześciu nad Bugiem we wrześniu 1939; 17:00 HISTORIA POLSKI - PO CAŁYM CIELE Film dokumentalny, 47 min, Polska, 1999 Reżyseria: Grzegorz Królikiewicz Scenariusz: Grzegorz Królikiewicz Zdjęcia: Jacek Łechtański, Andrzej Wojciechowski, Rafał Wróblewski Opowieść o działalności tajnego harcerstwa w Piotrkowie Trybunalskim w latach 50. Powstała tam organizacja "Mała Dywersja", młodzież w niej skupiona wypisywała na murach antykomunistyczne hasła, rozwieszała plakaty i transparenty. Trafili do więzienia, bo donos złożył kolega z sąsiedztwa. Większość ofiar żyje, a w kwietniu 1998 r. odbył się proces ich więziennych oprawców. 17:50 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - TERRORYŚCI NA ZLECENIE Magazyn, 29 min, Polska, 2018 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Prasa partyjna bije na trwogę: Wolna Europa wprowadza audycje muzyczne na osobiste polecenie prezydenta Lyndona Johnsona. Chce zdobyć zaufanie niedojrzałej politycznie warstwy społecznej. Zachodni rock podminowuje system komunistyczny. W programie prof. Jerzy Eisler, oraz gwiazdy Wolnej Europy - Barbara Nawratowicz, Janusz Marchwiński, Janusz Herburt - Hewell. Niezwykłe archiwalia. 18:30 WOJENNE DZIEWCZYNY S.V - ODC. 57 (SERIA V ODC. 5) Ваенныя дзяўчаты (Wojenne dziewczyny), серыял Serial wojenny, 44 min, Polska, 2021 Reżyseria: Filip Zylber Scenariusz: Marcin Ciastoń Muzyka: Bartosz Chajdecki, Piotr Komorowski Aktorzy: Vanessa Aleksander, Maja Szopa, Karolina Rzepa, Michał Czernecki, Maciej Brzoska, Mateusz Rzeźniczak, Piotr Nerlewski, Magdalena Czerwińska, Paweł Małaszyński, Magdalena Smalara Partyzanci potrzebują funduszy na produkcję stenów. W związku z tym planują akcję napadu na furgon pocztowy przewożący pieniądze. Ewa w tym celu urabia jednego z pracowników poczty, co bardzo nie podoba się zazdrosnemu Sońce. Para zdobywa informacje pozwalające na szybkie przeprowadzenie akcji, ale Leokadia nakazuje czekać. Sońka nie słucha zwierzchników i postanawia wziąć sprawy we własne ręce. W tym celu odświeża stare znajomości. Tymczasem Odrowąż chce wynająć od matki Nitki część pomieszczeń w pałacu do produkcji konserw rybnych. Z jakiegoś powodu potrzebuje on dużej ilości pieniędzy. Z kolei Meier przebywa w tajnej placówce badawczej doktora Lunda. Magda i Witek prowadzą zwiad w pobliżu, chcą jak najlepiej rozeznać się w terenie. Trafiają na trop i podążają za dziwną ciężarówką dostawczą, która opuściła placówkę. Serial wojenny, 19:20 CZARNA WOŁGA - ODC. 4 PSYCHOPATA CIEMNOŚCI Cykl dokumentalny, 38 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Michał Bożek Wykonawcy: Przemysław Semczuk Latem 1973 roku do redakcji lokalnego tygodnika "Nowiny Jeleniogórskie" przesłano anonim. Jego autor informował, że wrzuci 1, 5 kg cyjanku potasu do miejscowego ujęcia wody. Opinia publiczna nie dowiedziała się o sprawie. Ale fakt wzbudził paniczną reakcję służb. Prowadzono na niespotykaną skalę śledztwo. Wydano na nie ponad dwa miliony złotych. Milicja zatrzymała chorego psychicznie młodzieńca, który list napisał w chwili wzburzenia i o nim zapomniał. 20:00 GDY KWITNĄ KASZTANY. NASZ NAZARET Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2022 Reżyseria: Rafał Bryll Scenariusz: Rafał Bryll Zdjęcia: Rafał Bryll, Paweł Sierpiński Dokumentalna historia Szkoły Sióstr Nazaretanek w Warszawie, podczas Powstania Warszawskiego nazwanej Twierdzą przy Czerniakowskiej. Film z sekwencjami aktorskimi inscenizowanymi oraz animowanymi. Historia rozpoczyna się współcześnie, wiosną, kiedy kwitną kasztany, a maturzystki przygotowują się do egzaminów. Jedna z maturzystek, podczas przeglądania szkolnego archiwum trafia na ślad swojej rówieśniczki, która w 1944 roku, tuż przed Powstaniem Warszawskim także zdawała maturę - w konspiracji. Wraz ze współczesną bohaterką, poznajemy wojenne losy Szkoły, istotę tajnego nauczania, a szerzej - zapoznajemy się z historią Zgromadzenia Sióstr Nazaretanek oraz ideami, które od początku kierowały życiem Sióstr. Z ust okupacyjnych maturzystek, nauczycieli oraz samych nazaretanek, dowiadujemy się, dlaczego nauczanie młodzieży było, jest i będzie dla Sióstr sprawą najwyższej wagi. Ten film to podróż w czasie, między współczesnością a historią. 21:00 ARKTYKA (ARCTIC) (ARCTIC) Dramat, 93 min, Islandia/USA, 2018 Reżyseria: Joe Penna Scenariusz: Joe Penna, Ryan Morrison Aktorzy: Mads Mikkelsen, Maria Thelma Smaradottir, Tintrinai Thikhasuk Zatrważający dramat rozgrywa się w samym środku arktycznego pustkowia, gdzie panują ekstremalne warunki pogodowe. Z siarczystym mrozem, śnieżycami, silnym wiatrem zmaga się samotny bohater filmu ocalały z rozbitego samolotu. Choć wydaje się, że w walce z potężnym żywiołem jest z góry skazany na przegraną, nie poddaje się, do końca nie traci nadziei. Zaopatrzony w najpotrzebniejszy sprzęt wyciągnięty z wraka samolotu, rozbitek rusza przed siebie, szukając ratunku. Wraz z rozwojem akcji coraz bardziej staje się jednak jasne, że jego szanse na przetrwanie są znikome. Czy mimo przeciwności losu wytrwa do końca? 22:45 SENSACJE XX WIEKU - BITWA POD MOKRĄ - SIŁA KAWALERII Widowisko historyczne, 46 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Aktorzy: K. Dracz, R. Mohr, R. Pazura, A. Szopa, J. Schejbal, D. Deląg, E. Lubos, A. Szczytko, A. Ilczuk, W. Zakrzewski Zdjęcia: Waldemar Szmidt Widowisko z cyklu "Sensacje XX wieku" przypomina mało znaną historię z września 1939 roku. Atak Niemiec na Polskę pamiętamy zwykle jako pasmo klęsk i porażek naszej armii. Błędy taktyczne dowództwa, spowodowane ślepą wiarą w naszych sojuszników oraz oczywista przewaga wojsk niemieckich doprowadziły do ostatecznej przegranej. Ale w tej historii są epizody, w których niewielkie polskie oddziały zadawały jednostkom Wermachtu poważne straty. Jednym z nich jest bitwa pod miejscowością Mokra. Dowódca Armii Poznań, generał Tadeusz Kutrzeba, przewidział rozwój sytuacji na froncie i doprowadził do starcia, w którym znakomicie współpracowały ze sobą różne formacje wojskowe. Trzon polskiego natarcia stanowiła Wołyńska Brygada Kawalerii wspierana przez pociąg pancerny Śmiały oraz lotnictwo. Niemcy doznali ogromnych strat, ale bitwa pod Mokrą nie mogła zmienić biegu wydarzeń. 23:45 ROSJA I CHINY - MAŁŻEŃSTWO Z WYRACHOWANIA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2018 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Przeludnionym Chinom brakuje ziemi ornej. Tymczasem w sąsiedniej Rosji po rozpadzie ZSRR i upadku kołchozów na Dalekim Wschodzie jedna czwarta pól leży odłogiem. Hasło Ziemia bez ludzi, dla ludzi bez ziemi, które w XX wieku promowało żydowskie osadnictwo w Palestynie, dziś idealnie pasuje do sytuacji na pograniczu rosyjsko - chińskim. Przez dalekowschodnią granicę Rosji na dużą skalę odbywa się chińska migracja ludzi, produktów i inwestycji. Według szacunków tylko w Kraju Chabarowskim mieszka już poł miliona Chińczyków. Głośne stały się transgraniczne małżeństwa. W Chinach polityka jednego dziecka doprowadziła do znaczącego niedoboru kobiet. Rosjanki zaś zachęca wizja trzeźwego i pracowitego męża, o co w pogrążonych w gospodarczej stagnacji regionach Rosji, bywa trudno. Chińczycy dzierżawią setki tysięcy ha ziemi ornej, zakładają fermy i sprowadzają do pracy rodaków. Wszystko to budzi coraz więcej obaw w Rosji i coraz większy strach przed Chinami, które według założeń Kremla miały być strategicznym przyjacielem. Celem filmu będzie pokazanie skali, przyczyn i następstw zjawiska zasiedlania Dalekiego Wschodu przez Chińczyków. Dokument przedstawi realia życia na pograniczu chińsko - wschodnim i odpowie na pytanie, jak silny jest strach Rosjan przed chińskim zalewem oraz w jaki sposób odbija się to na relacjach Moskwa - Pekin. 00:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWRÓT DO SŁUŻBY Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Powrót do służby Gdyby próbować wymienić walory cechujące armię II Rzeczpospolitej, na pewno na poczesnym miejscu znalazłyby się nieustanna dalekowzroczna innowacyjność i umiejętność znajdowania konstrukcji, które dzięki zakupom licencyjnym staną się podstawą naszej własnej produkcji, wreszcie angażowanie polskich producentów i środowisk uzdolnionych inżynierów w działania na rzecz polskiego przemysłu obronnego. Te wszystkie cechy doskonale ilustruje działo przeciwlotnicze Bofors, które do publicznej prezentacji przygotowują właśnie koledzy rekonstruktorzy z Poznania. Namawiamy widzów, by przy najbliższej nadarzającej się okazji przyjrzeć się bliżej Boforsowi, bo jest przykład polskiej techniki wojennej na najwyższym wówczas poziomie. Tajemnica powstańczego obozowiska Następnie od wyrafinowanej techniki umykamy w zakątki Puszczy Białej. Cofamy zegar do czasów Powstania Styczniowego. Znajduje się tu dawne obozowisko powstańcze, którego prawdopodobnie nie tknęła jeszcze łopata kolegów poszukiwaczy. To, co następnie tu wyrosło, ukryło powstańcze skarby, porzucone tu w dramatycznych okolicznościach. 01:30 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PODWODNA WOJNA CZ 1 Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1991 Scenariusz: Maciej Zakrocki, Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Bogusław Wołoszański przedstawia przebieg działań wojennych prowadzonych przez niemieckie okrety podwodne u - booty. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe.