TVP Kultura Czwartek, 13.06.2024 08:15 RZECZ POLSKA - LOGO CPN Cykl dokumentalny, 11 min, Polska, 2021 Reżyseria: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks, Anna Zakrzewska Zdjęcia: Nicolas Villegas, Piotr Pawlus Muzyka: Adam Walicki, Bartosz Kruczyński Logo Centrali Przemysłu Naftowego jest uznawane za jedno z najlepszych w historii krajowego wzornictwa i funkcjonuje także jako jeden z najbardziej popularnych znaków graficznych w Polsce. Choć logo zniknęło ze stacji benzynowych w 2000 roku i zostało zastąpione nową identyfikacją wizualną Orlenu, to wciąż bez problemu jest rozpoznawalne jako przykład świetnego projektu. Co czyni to logo tak wyjątkowym? Ten biało - pomarańczowy znak przedstawiający litery CPN został zaprojektowany w 1967 roku przez Ryszarda Bojara, Stefana Solika i Jerzego Słowikowskiego. Trzy litery miały swoim kształtem przywoływać symbol rozdzielnika paliwa w latach 60. Nowe logo było częścią poprawienia wizerunku firmy, która w tamtych czasach reglamentacji paliwa, nie budziła pozytywnych skojarzeń. O ile dziś takie myślenie jest standardem, to w latach 60. nie była to codzienna praktyka. Ponadczasowe logo przez ponad pół wieku nie wymagało odświeżenia. Mało tego: w 2019 roku reaktywowano stację pod marką CPN, głównie z powodu świetnego loga, które wywołuje pozytywne skojarzenia wśród konsumentów. Jak mówili przedstawiciele firmy Orlen: "Marka wciąż żyje w świadomości Polaków, którzy traktują ją z dużym sentymentem. Reaktywując markę, chcemy naszym klientom dać okazję do tego, by mogli bezpośrednio obcować z dziedzictwem nierozerwalnie związanym z historią Polski i rodzimej motoryzacji. W odcinku zastanowimy się, na czym polega fenomen dobrego znaku graficznego. Przywołując inne ikoniczne przykłady, postaramy się pokazać, jak wiele świetnych projektów powstało na przestrzeni ostatnich dekad. Naszym gościem będzie Patryk Hardziej - ilustrator, projektant i wykładowca akademicki, który jest autorem wydanej w 2019 roku książki "CPN. Znak, identyfikacja, historia". 08:40 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - JÓZEF CZAPSKI Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Agnieszka Kosińska Józef Czapski był malarzem, rysownikiem, pisarzem, eseistą i krytykiem. Urodzony w Pradze w 1896 roku, zmarł w 1993 w Maisons - Laffitte we Francji. W swojej twórczości malarskiej kładł nacisk na wewnętrzną siłę koloru. Jest to szczególnie widoczne w obrazie "Młody mężczyzna na czerwonym tle". Płótno pochodzące z 1980 roku jest dziś prezentowane w Pawilonie Czapskiego w Krakowie, oddziale Muzeum Narodowego. Przedstawia ono anonimowego mężczyznę siedzącego w pociągu. Pochylony nad książką, prawdopodobnie śpi. O twórczości Czapskiego opowie Agnieszka Kosińska. 09:05 SIEDLISKO - ODC. 4/9 Serial obyczajowy TVP, 49 min, Polska, 1998 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Wanda Majerówna, Zofia Nasierowska Aktorzy: Anna Dymna, Leonard Pietraszak, Agnieszka Wagner, Piotr Machalica, Renata Dancewicz, Stanisława Celińska, Krzysztof Kowalewski, Danuta Szaflarska, Jerzy Zelnik, Zofia Merle, Piotr Gąsowski, Marian Opania, Magdalena Cielecka Do Panistrugi przyjeżdża Basia Resko, doktorantka Krzysztofa. Przywozi ją samochodem jej przyjaciel, biznesmen Witold Jaszczuk. Urodziwa Basia okazuje wyraźne zainteresowanie swym promotorem, co wzbudza niepokój Marianny. Mimo to pozwala ona, by mąż popłynął z dziewczyną do profesora Wanata na konsultacje. Zostaje sama z Witoldem, który próbuje ją uwodzić, a nawet obiecuje kupno kilkunastu jej obrazów do swojego banku. Wieczorem nadciąga silna burza. Mimo to Krzysztof i Basia decydują się wracać łodzią. Niestety, silnik szybko odmawia posłuszeństwa i pan Kalinowski musi chwytać za wiosła, co kończy się dlań atakiem serca. W jakiś czas potem Marianna odbiera telefon, że mąż w stanie ciężkim przebywa w szpitalu w Ełku. Zdenerwowana jedzie co tchu do lecznicy. Na miejscu przekonuje się jednak, że zdrowiu Krzysztofa nie zagraża niebezpieczeństwo. Co więcej, jej małżonek rozpoznał w jednym z lekarzy szkolnego kolegę, co stało się dogodnym pretekstem do wspólnych śpiewów i tańców. 10:05 KOT (LE CHAT) Dramat psychologiczny, 79 min, Francja, 1971 Reżyseria: Pierre Granier - Deferre Aktorzy: Jean Gabin, Simone Signoret Francusko - włoski film fabularny w reżyserii Pierre'a Graniera - Deferre'a, w którym główne role zagrali Jean Gabin oraz Simone Signoret. Historia starszej pary, która z biegiem czasu straciła ze sobą kontakt. Mężczyzna okazuje ciepłe uczucia jedynie domowemu kotu, co u kobiety wywołuje nienawiść do zwierzęcia. 11:45 REŻYSERZY S.VI - SPIKE LEE - 1/10 SEZON 6 (SPIKE LEE - 1/10 SEZON 6) Cykl dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Lyndy Saville Cykl dokumentalny poświęcony najważniejszym reżyserom kina. W tym odcinku przyglądamy się twórczości Spike'a Lee, reżysera m.in. filmów: "Ona się doigra", "Rób co należy" czy "Czarny blues". 12:35 CAŁA ZIMA BEZ OGNIA (TOUT UN HIVER SANS FEU) Dramat psychologiczny, 87 min, Szwajcaria/Belgia/Polska 2004 Reżyseria: Greg Zgliński Scenariusz: Pierre - Pascal Rossi Zdjęcia: Witold Płóciennik Muzyka: Jacek Grudzień, Mariusz Ziemba Aktorzy: Aurelien Recoing, Marie Matheron, Gabriela Muskała, Blerim Gjoci, Nathalie Boulin, Antonio Buil, Michel Voita i inni Jean i Laura Rochardowie mieszkają na wsi w górach. Oboje przeżyli niedawno wielką tragedię: w pożarze stajni zginęła ich pięcioletnia córeczka Marie. Rozpacz i poczucie winy sprawiają, że oboje coraz bardziej oddalają się od siebie: on szuka zapomnienia w ciężkiej pracy w fabryce, a wieczorami dogląda jeszcze krów na farmie, ona pogrąża się w głębokiej depresji, aż wreszcie trafia do kliniki psychiatrycznej. Tam odwiedza ją siostra, Valerie, która nigdy nie potrafiła zaakceptować małżeństwa Laury i polubić swego szwagra: jako osoba samotna pragnie teraz odzyskać siostrę. Nakłania ją, by ostatecznie rozstała się z mężem i zamieszkała z nią w mieście. Przyjąwszy Laurę pod swój dach, utrudnia kontakty małżonków, podburza siostrę przeciwko mężowi, zrzucając na niego całą winę za to, co się stało. Tymczasem Jean nawiązuje w pracy znajomość z pochodzącą z Kosowa Labinotą, młodą kobietą, która przybyła do Szwajcarii wraz z bratem, Kastriotem. On pracuje jako robotnik, ona jest zatrudniona w fabrycznej stołówce. W Kosowie pozostał jej mąż, ale od sześciu lat nie daje znaku życia. Labinota czeka jednak wytrwale, wierząc, że mąż wreszcie do niej dotrze. Równie samotny jak ona i nieszczęśliwy Jean parokrotnie broni imigrantkę przed obcesowymi zalotami niektórych robotników, później odprowadza ją do domu. Labinota patrzy na niego coraz życzliwszym wzrokiem. Na sylwestra Kastriot zaprasza Jeana do swego domu. Mężczyzna dobrze się bawi w towarzystwie Labinoty, jej brata oraz kosowskich przyjaciół i chociaż na chwilę udaje mu się zapomnieć o własnych problemach. Pewnego dnia Laura zauważa Jeana w towarzystwie Labinoty na ulicy. Oboje są roześmiani, rozluźnieni. Kobieta po raz pierwszy uświadamia sobie, że straciwszy córkę, może teraz stracić również męża. 17:00 SIEDLISKO - ODC. 5/9 Serial obyczajowy TVP, 50 min, Polska, 1998 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Wanda Majerówna, Zofia Nasierowska Aktorzy: Anna Dymna, Leonard Pietraszak, Agnieszka Wagner, Piotr Machalica, Renata Dancewicz, Stanisława Celińska, Krzysztof Kowalewski, Danuta Szaflarska, Jerzy Zelnik, Jerzy Kamas, Igor Przegrodzki, Lech Ordon, Stanisław Brejdygant, Olgierd Łukaszewicz, Grażyna Marzec, Stanisław Brudny Trwa rozbudowa domu. Marianna jedzie do Ełku i z tamtejszej poczty dzwoni do Witolda, prosząc o przesłanie zaliczki. Wkrótce do Panistrugi przyjeżdżają Zarzyccy z prezentami. Piękno okolicy robi na nich wielkie wrażenie. Podczas poświęcenia kapliczki, ufundowanej przez Kalinowskich, przed figurką zbiera się grupa ludzi ze wsi. Korzystając z okazji, Marianna zaprasza na obiad Gustawa Wolfa, który opowiada jej historię majątku ciotki Róży. W Kalinowskich z wolna dojrzewa myśl o Bożym Narodzeniu spędzonym w Panistrudze wspólnie z rodziną. Marzenia rychło przerywa tzw. proza życia. Tym razem Marianna musi jechać do chorej stryjenki. 18:20 TAMTE LATA, TAMTE DNI - EWA SZYKULSKA Magazyn, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dzisiaj spotkamy się z Ewą Szykulską. Opowie nam o swoich relacjach rodzinnych, relacjach z młodszą siostrą oraz o tym, dlaczego decyzję o rozpoczęciu kariery aktorskiej zawdzięcza Jerzemu Hoffmanowi. 19:00 POD ZNAKIEM WĘŻA - WSPOMNIENIE O TEATRZE KOBRA Film dokumentalny, 39 min, Polska, 1992 Reżyseria: Mirosława Łukaszewicz, Renata Czarnkowska - Listoś Scenariusz: Mirosława Łukaszewicz, Renata Czarnkowska - Listoś Wykonawcy: Krzysztof Teodor Toeplitz, Józef Słotwiński, Andrzej Konic, Jerzy Gruza, Andrzej Łapicki, Zbigniew Safjan, Janusz Majewski, Piotr Szulkin Zdjęcia: Hubert Waliszewski Film jest próbą scharakteryzowania "Teatru Kobra" jako zjawiska istotnego dla telewizji i kultury popularnej lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Funkcję narratora, wprowadzającego kolejne tematy pełni Krzysztof Teodor Toeplitz. Mówi o narodzinach "Kobry", jej rozkwicie i ogromnej popularności, a potem o powolnym zmierzchu. Obok niego wypowiadają się twórcy Teatru Kobra, miedzy innymi Józef Słotwiński, Andrzej Konic, Jerzy Gruza, Andrzej Łapicki, Zbigniew Safjan, Janusz Majewski, Piotr Szulkin. Wypowiedzi narratora, reżyserów i scenarzystów przeplatane są fragmentami spektakli. Od strony formalnej film nawiązuje do stylistyki Teatru Kobra. 21:30 SERIALOWA NOSTALGIA - TRZECI OFICER - ODC. 1/13 - DEZERTER Serial sensacyjny TVP, 45 min, Polska, 2008 Reżyseria: Maciej Dejczer Scenariusz: Wojciech Tomczyk Aktorzy: Borys Szyc, Paweł Małaszyński, Cezary Pazura, Katarzyna Cynke, Magdalena Różczka "Trzeci oficer", podobnie jak wcześniej "Oficerowie", nie stanowi bezpośredniej kontynuacji historii opowiedzianej w poprzedniej serii, chociaż w poszczególnych odcinkach pojawiają się nawiązania do wydarzeń, które rozegrały się bądź to w "Oficerze" bądź właśnie w "Oficerach". Na ekranie występują też osoby dobrze już znane z wcześniejszych odcinków: komisarz Tomasz Kruszyński "Kruszon", nadkomisarz Aldona Ginko - Ryś, która z pracy w policji przeszła do prokuratury, podinspektor Marek Sznajder, dowódca Specjalnej Grupy Pościgowej CBŚ, podkomisarz Alicja Szymczyszyn, Damian Ryś, Jacek Wielgosz ps. "Grand" i jego piękna żona Rita czy też szef wywiadu, gen. Michał Matejewski. Twórcom filmu udało się zachować klimat obu poprzednich serii: atmosferę tajemnicy, niedopowiedzenia, napięcia, oczekiwania. Obserwujemy kulisy międzynarodowych machinacji przestępczych, a jednocześnie żmudną, choć zarazem pasjonującą pracę grup specjalnych policji usiłujących rozwiązać skomplikowane zagadki kryminalne. Zaglądamy również za kulisy działań wywiadu, gdzie zasada: "cel uświęca środki" staje się często zasadą naczelną. Akcja serialu zaczyna się w maju 2007 r. w Nicei. Arab Daoud przekazuje oficerom polskiego wywiadu informacje o polskiej bombie atomowej, którą fizyk polskiego pochodzenia, Wiktor Chenoir, chce sprzedać organizacji terrorystycznej. Daoud udostępnia też agentom zdjęcie Chenoira wykonane telefonem komórkowym. Po wyjściu ze spotkania informator zostaje jednak zamordowany na podziemnym parkingu przez tajemniczego młodego człowieka, Kaja. Miesiąc później w Warszawie ten sam Kaj zabija w parku generała Franciszka Koneckiego, emerytowanego zastępcę komendanta głównego policji. Śledztwo w tej sprawie zostaje powierzone Specjalnej Grupie Pościgowej CBŚ, którą kieruje podinspektor Marek Sznajder. Kruszon podejrzewa, że śmierć Koneckiego może mieć związek ze znacznym majątkiem, jaki generał zgromadził na emeryturze. Mieszkał w pięknym domu, na koncie miał 340 tys. euro oszczędności, co roku jeździł na egzotyczne wakacje. Gdy Kruszon odwiedza byłą żonę Koneckiego, dowiaduje się od niej, że na krótko przed śmiercią generał odwiedził ją, chcąc odkupić od niej ich niegdyś wspólne mieszkanie. Generał Michał Matejewski, szef polskiego wywiadu, otrzymuje rozkaz udaremnienia transakcji sprzedaży bomby atomowej terrorystom. Ma za sobą wszystkie służby i pełnomocnictwa najwyższych władz państwowych. Do wykonania tego trudnego zadania chce zaangażować Tomasza Kruszyńskiego, który sprawdził się w podobnej sprawie - śledztwie przeciwko Grandowi. Matejewski osobiście odwiedza Kruszona w jego praskim mieszkaniu. Ale Kruszon, związany teraz ze swoją dawną ukochaną, prokurator Aldoną Ginko - Ryś, wdową po Krzysztofie Rysiu, i razem z nią wychowujący jej kilkuletnią córeczkę, nie chce podjąć się tego zadania, żeby po raz kolejny nie narażać życia swoich bliskich. Matejewski nie daje jednak za wygraną. 02:45 DZIEWCZĘTA Z NOWOLIPEK Dramat, 86 min, Polska, 1985 Reżyseria: Barbara Sass Scenariusz: Barbara Sass Zdjęcia: Wiesław Zdort Muzyka: Zbigniew Raj Aktorzy: Maria Ciunelis, Marta Klubowicz, Ewa Kasprzyk, Izabela Drobotowicz-Orkisz, Piotr Bajor, Krzysztof Kolberger, Iga Cembrzyńska, Jan Nowicki, Zdzisław Wardejn, Lidia Korsakówna, Franciszek Pieczka, Anna Chodakowska Powieści "Dziewczęta z Nowolipek" oraz "Rajska jabłoń" Poli Gojawiczyńskiej ukazały się drukiem w połowie lat 30. Autorka, wykorzystując własne doświadczenia i wspomnienia, opisała dzieciństwo i młodość kilku przyjaciółek, mieszkanek warszawskiej dzielnicy Nowolipki. Po raz pierwszy powieść "Dziewczęta z Nowolipek" przeniesiona została na ekran w 1937 roku przez Józefa Lejtesa. Ekranizacja ta została wysoko oceniona. Pojawiły się nawet głosy, że pod względem artystycznym film przewyższa prozę Gojawiczyńskiej. Po raz drugi powieść zaadaptowano dla potrzeb filmu na początku lat siedemdziesiątych. Ta telewizyjna adaptacja objęła także "Rajską jabłoń". Reżyser Stanisław Wohl w rolach głównych obsadził Emilię Krakowską, Elżbietę Kępińską, Zofię Kucównę i Ewę Wiśniewską. Film Barbary Sass jest więc już trzecią ekranizacją powieści Gojawiczyńskiej. Bohaterki filmu poznajemy w ostatnich latach przed wybuchem wojny. Franka, Kwiryna, Bronka i Amelka ukończyły szkołę powszechną. Poza Kwiryną wszystkie są w trudnej sytuacji finansowej, a jednak chciałyby się dalej uczyć. Niełatwo jest wyrwać się z biedy Nowolipek i dziewczęta zdają sobie z tego sprawę. Pierwsze miłosne przeżycia odmiennie kształtują ich charaktery, ale wszystkie cztery zostają ciężko przez życie doświadczone. Pierwsza miłość wrażliwej Bronki kończy się brutalnym gwałtem, później dziewczyna trafia na ulicę. Bronka daremnie oczekuje listów od Ignasia Pędzickiego, którego obdarzyła szczerym uczuciem, popada w apatię i wiąże się z całkowicie obojętnym jej Różyckim. Rodzice Kwiryny zostają zamordowani, to jednak dziewczyny nie załamuje, postanawia zacząć żyć na własny rachunek. Amelka zachodzi w ciążę z urzędnikiem Michałowskim, który skłania ją, by pozbyła się dziecka. Zabieg pozostawia trwałe ślady w jej psychice. 05:00 TAMTE LATA, TAMTE DNI - EWA SZYKULSKA Magazyn, 26 min, Polska, 2022 Reżyseria: Joanna Makowska Scenariusz: Marta Perchuć - Burzyńska, Joanna Makowska Prowadzący: Marta Perchuć - Burzyńska Marta Perchuć - Burzyńska rozmawia z wybitnymi artystami o dzieciństwie, domu rodzinnym i najważniejszych doświadczeniach, które w istotny sposób wpłynęły na ich życie i drogę twórczą. Spotykają się w miejscach, które dla bohaterów programu mają największe znaczenie i budzą w nich sentyment. Dzisiaj spotkamy się z Ewą Szykulską. Opowie nam o swoich relacjach rodzinnych, relacjach z młodszą siostrą oraz o tym, dlaczego decyzję o rozpoczęciu kariery aktorskiej zawdzięcza Jerzemu Hoffmanowi.