TVP Kultura Piątek, 21.06.2024 09:00 SIEDLISKO - ODC. 9/9 Serial obyczajowy TVP, 50 min, Polska, 1998 Reżyseria: Janusz Majewski Scenariusz: Wanda Majerówna, Zofia Nasierowska Aktorzy: Anna Dymna, Leonard Pietraszak, Agnieszka Wagner, Piotr Machalica, Renata Dancewicz, Stanisława Celińska, Krzysztof Kowalewski, Danuta Szaflarska, Jerzy Zelnik W domu trwają przygotowania do Świąt Bożego Narodzenia. Na podwórze zajeżdża traktorzysta i organista z opłatkiem. Marianna zaprasza ich na poczęstunek. W gabinecie Krzysztofa malarka przygotowuje ozdoby choinkowe. Mąż zaś umila jej czas, snując ciekawe opowieści na temat historii herbaty. Nadchodzi Wigilia. Do Panistrugi przyjeżdżają dzieci, ciotki i Zarzyccy. Marianna z Jasiem ubierają choinkę. Malwina z Teodorą wspominają młode lata. Edzio gra na fortepianie kolędę "Gdy się Chrystus rodzi". Wreszcie wszyscy zbierają się w salonie, składają sobie wigilijne życzenia. Kaśka ma dla rodziców wspaniałą niespodziankę. 10:05 BYĆ ALBO NIE BYĆ (TO BE OR NOT TO BE) Komedia, 95 min, USA 1942 Reżyseria: Ernst Lubitsch Scenariusz: Edwin Justus Mayer Występują: Carole Lombard, Jack Benny, Robert Stack, Felix Bressart, Lionel Atwill, Stanley Ridges, Sig Ruman, Tom Dugan, Charles Halton i inni "Być albo nie być" jest pozycją wyjątkową w dorobku Ernsta Lubitscha, jako że za tło akcji posłużyły autentyczne wydarzenia polityczne. Rok premiery filmu, 1942, był jednocześnie rokiem przełomowym dla losów II wojny światowej i rokiem krwawego, odwetowego terroru Niemców wobec ludności cywilnej. Pojawienie się na ekranie lekkiej komedii, niemal farsy, której treścią była walka polskiego podziemia z Niemcami, wywołało burzę polemik. Wielu widzów, nie tylko Polaków, uznało za przejaw złego smaku realizację obrazu na ten temat w konwencji rozrywkowej, a w dodatku przez reżysera pochodzącego z Niemiec. Z perspektywy historycznej ostrość tych zarzutów została stępiona, ale nawet wtedy, gdy film był wyświetlany po raz pierwszy, nietrudno było znaleźć argumenty w jego obronie. Mistrzostwo Lubitscha w konstruowaniu sytuacji komediowych sprawiało, że - wbrew wszelkim skojarzeniom i wspomnieniom - film ogląda się przede wszystkim jako świetną komedię. Reżyser stworzył tu opowieść o aktorach, którym każe grać role bohaterów nie tylko na scenie, ale i w życiu. Aktorzy, ukazani w krzywym zw ierciadle satyry, zabierają się do wypełniania odpowiedzialnych zadań z dużą dozą kabotynizmu, ale zarazem odważnie i z patriotycznym zaangażowaniem. I co najważniejsze, odnoszą zwycięstwo nad swymi niemieckimi przeciwnikami. Dialogi są żywe, wstawki teatralne - zręczne i dowcipne, a muzykę do tego filmu uhonorowano nawet nominacją do Oscara. "Nie było moim zamiarem ośmieszanie Polaków - stwierdził kilka lat po premierze Ernst Lubitsch. - Chciałem jedynie wykpić środowisko aktorskie, a przede wszystkim pokazać obyczaje niemieckich szaleńców i hitlerowskiego ducha, który owładnął niemieckim społeczeństwem". W sierpniu 1939 r. w jednym z warszawskich teatrów na żądanie władz państwowych, które nie chcą drażnić Niemców, zostają przerwane próby antyfaszystowskiej sztuki "Gestapo". Do repertuaru wraca Szekspirowski "Hamlet" z aktorem Józefem Turą w roli głównej. Tura, zazdrosny o swą piękną żonę Marię, aktorkę tego samego teatru, spostrzega, że zawsze, gdy rozpoczyna na scenie słynny monolog "Być albo nie być", salę opuszcza pewien młody człowiek, porucznik Stanisław Sobiński, aby - jak się później dowie Tura - odwiedzić Marię w garderobie. Wybucha wojna i do Warszawy wkraczają Niemcy. Sobiński wyjeżdża do Anglii, gdzie zostaje pilotem RAF-u. Aktorzy zakładają podziemną organizację. Hitlerowskie mundury, niewykorzystane w sztuce "Gestapo", służą im teraz jako przebranie w czasie nielegalnych akcji. Tymczasem Anglicy wysyłają do Warszawy z tajną misją profesora Zyleckiego, nieświadomi, że jest on podwójnym agentem. Walczący w szeregach RAF-u polscy lotnicy dają mu przed wyjazdem adresy swoich rodzin, prosząc, aby się z nimi skontaktował. Sobiński przekazuje nawet hasło, które ułatwi mu dotarcie do Marii. Brzmi ono: "Być albo nie być". Ale gdy okazuje się, że Zylecki nigdy nie słyszał o sławnej aktorce, Sobiński zaczyna podejrzewać, że jest on niemieckim szpiegiem. W obawie, że Zylecki może przekazać dane lotników gestapo i rozbić podziemną siatkę ruchu oporu, Anglicy wysyłają w ślad za nim porucznika Sobińskiego, który ma go unieszkodliwić. Chcąc ostrzec konspiratorów, Sobiński spotyka się z Marią w jej domu. 11:55 OCALENI PRZEZ CHOPINA (CHOPIN SAVED MY LIFE) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2012 Reżyseria: James Kent "Ocaleni przez Chopina" (Chopin Saved My Life) to film dokumentalny o Balladzie nr 1 g - moll Fryderyka Chopina. Utwór ten jest niezwykle skomplikowany i niełatwy do zagrania. W tym emocjonującym dokumencie poznajemy historie dwóch różnych osób. Dla nastoletniej Japonki Momoki i ucznia szkockiej szkoły muzycznej Paula ta kompozycja była czymś, co odmieniło ich życie. Dzieło Chopina komentują także światowej sławy pianiści: Lang Lang, Władimir Aszkenazi, Imogen Cooper i Stephen Cough. 13:00 CO MÓWIĄ LEKARZE Film krótkometrażowy, 24 min, Polska, 2009 Reżyseria: Michał Wnuk Scenariusz: Michał Wnuk Zdjęcia: Michał Popiel-Machnicki, Michał Bielawski Aktorzy: Agnieszka Glińska, Dominika Ostałowska, Tomasz Borkowski, Karolina Stefańska Dr Glik, anestezjolog, przystępuje do stwierdzania zgonu osiemnastoletniej samobójczyni i podjęcia decyzji o pobraniu jej organów do przeszczepu. Dochodzi jednak do spotkania z matką dziewczyny, która nie ufa lekarzom. Film powstał w ramach projektu "30 minut". 14:40 GDZIE JESTEŚ, BERNADETTE? (WHERE'D YOU GO, BERNADETTE) Komedia, 104 min, USA, 2018 Reżyseria: Richard Linklater Scenariusz: Richard Linklater, Holly Gent, Vincent Palmo Jr. Aktorzy: Cate Blanchett, Emma Nelson, Billy Crudup, Kristen Wiig, Judy Greer, Laurence Fishburne, Lee Harrington Bernadette Fox, z wykształcenia architektka, ma poukładane, wygodne życie. Mieszka w dużym domu w Seattle wraz z troskliwym mężem Elgie Branchem i bardzo zdolną 15 - letnią córką o imieniu Bee. Bernadette całe swoje życie poświęciła rodzinie, teraz chciałaby coś zrobić tylko dla siebie. Tymczasem za dobre oceny w szkole Bee otrzymuje atrakcyjną nagrodę, podróż na Antarktydę. Dziewczyna wymusza na rodzicach wspólną wyprawę i wtedy wszystko idzie na opak. Bernadette zaczyna zachowywać się dziwnie i nagle przepada bez wieści. Zrozpaczona Bee próbuje za wszelką cenę odnaleźć zaginioną matkę. Te wszystkie wydarzenia pozwalają odkryć zaskakujące fakty z przeszłości. 16:35 ROZMOWY O ZMIERZCHU I ŚWICIE - ROZMOWA 2. ŚWIT W PARKU PADEREWSKIEGO. LICEUM Program dokumentalny, 30 min, Polska, 1996 Reżyseria: Magda Umer Scenariusz: Magda Umer Zdjęcia: Jacek Kuźniar Prowadzący: Magda Umer W drugim odcinku biografcznego cyklu Agnieszki Osieckiej "Rozmowy o zmierzchu i świcie" - Rozmowa 2 "Liceum" bohaterka opowiada o swojej młodości. Wspomnienia ze szkoły średniej przeplatają się z pierwszymi perypetiami miłosnymi. Mówi o wzajemnych relacjach z rodzicami i pojawiającej się już wówczas potrzebie pisania. Wtedy realizowała tę potrzebę, pisząc dwa pamiętniki - jeden dla siebie i ten był prawdziwy, a drugi - gdyby ktoś przeczytał przypadkowo, co zresztą nastąpiło. Program ilustrowany materiałami archiwalnymi związanymi ze wspominanym okresem. 17:15 CZY TE OCZY MOGĄ KŁAMAĆ - PIOSENKI AGNIESZKI OSIECKIEJ ŚPIEWA ZESPÓŁ RAZ DWA TRZY Koncert, 23 min, Polska, 2002 Wykonawcy: Adam Nowak, Raz Dwa Trzy Zespół "Raz dwa trzy" od lat nie traci nic ze swej atrakcyjności i świeżości. Charakterystyczne brzmienie zespołu, melodyjne acz niebanalne kompozycje, zdystansowany egzystencjalizm i charyzmatyczna osobowość Adama Nowaka sprawiają, że od lat przyciągają wierną publiczność. Nie bez znaczenia są dojrzałe, intrygujące, często ironiczne teksty odmienne od wszechobecnej dziś papki. 9 marca 2002 w Studiu Agnieszki Osieckiej doszło do magicznego wydarzenia. Podczas specjalnego koncertu zespół "Raz dwa trzy" wykonał najsłynniejsze piosenki Agnieszki Osieckiej w nowych aranżacjach. Adam Nowak tak pisze o pomyśle: "... Takie utwory jest bardzo łatwo zepsuć, nie mówiąc o wniesieniu w ich kształt czegoś nowego i świeżego. Kiedy już dotarliśmy do naszego"obrazka"tych piosenek, okazało się, że mają one nie tylko inny wymiar, ale nie straciły nic ze swojej liryczności i głębi." Mamy zatem "obrazek" stworzony przez zespół Raz dwa trzy"- nam wydaje się niezwykły i wartościowy. W skład zespołu wchodzą: Adam Nowak, Grzegorz Szwałek, Jacek Olejarz, Mirosław Kowalik, Jarosław Treliński. 18:20 W POSZUKIWANIU NIEŚMIERTELNOŚCI (ETERNITY AT LAST) Film dokumentalny, 52 min, Niemcy/Austria, 2021 Reżyseria: Stephan Bergmann Zdjęcia: Janis Mazuch Muzyka: Bernhard Fleischmann Czy śmierć jest nieunikniona? Film "W poszukiwaniu nieśmiertelności" podejmuje pytanie, czy musimy zaakceptować chorobę i śmierć jako naturalny bieg naszego życia. Wizjonerzy opowiadają o podejmowanych próbach wpływu na ewolucję przy pomocy transhumanistycznych technologii. Ten wielowarstwowy dokument oferuje pragmatyczne spojrzenie na to, jak ludzkość próbuje przechytrzyć najbardziej podstawowy fakt życia: śmierć. 19:30 KOMEDIOWE LATO - POSZUKIWANY, POSZUKIWANA Komedia, 83 min, Polska, 1972 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Fedorowicz Zdjęcia: Jan Laskowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Wojciech Pokora, Jolanta Bohdal, Maria Chwalibóg, Wiesław Gołas, Mieczysław Czechowicz, Krystyna Borowicz, Witold Dobrowolski, Jerzy Dobrowolski, Barbara Rylska, Adam Mularczyk, Wojciech Siemion, Jolanta Wołłejko Twórczość Stanisława Barei dzieli się zwykle na dwa okresy. Pierwszy obejmuje lata sześćdziesiąte. Reżyser kręcił wówczas lekkie, przyjemne komedie sytuacyjne, zatrącające nawet o bulwarową farsę i wodewil. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych beztroski "śmiech dla śmiechu" zastąpił "śmiech z podtekstami" - zjadliwa ironia i kpina z peerelowskiej rzeczywistości, satyra na narodowe przywary, posunięta nierzadko aż do surrealizmu. Te cechy po raz pierwszy ujawniły się w "Poszukiwanym, poszukiwanej". Sprzyjał temu złożony z ciągu epizodów scenariusz, któremu krytyka początkowo zarzucała "niespójność", by po latach dostrzec w nim "głębszy sens". Bareja i Fedorowicz potraktowali zmiany miejsca pracy przez głównego bohatera jako doskonały pretekst do humorystycznego sportretowania różnych środowisk: od socjalistycznych "technokratów" począwszy, a na domorosłych bimbrownikach skończywszy. Stanisław Maria Rochowicz, fajtłapowaty historyk sztuki, zostaje niesłusznie posądzony o kradzież obrazu. Domniemanemu złodziejowi grozi 5 lat więzienia. Zdesperowany postanawia ukrywać się w przebraniu kobiety, dopóki nie namaluje kopii zrabowanego przez nieznanych sprawców płótna. Pozbawiony środków do życia musi na jakiś czas podjąć inną pracę, rzecz jasna jako kobieta, by nikt go nie rozpoznał. Zatrudnia się więc w charakterze pomocy domowej. Nie ma jednak szczęścia do chlebodawców: pierwszy chce wykorzystać go, a raczej ją w celach erotycznych, drudzy mają rozwydrzone dziecko, trzeci pędzi w łazience bimber, a czwarty to dyrektor głupek, za którego nasz bohater pisze artykuły. W końcu obraz odnajduje się, ale panu Stanisławowi, zaprawionemu już w "gosposiowaniu", trudno zrezygnować z lukratywnego zajęcia i wrócić na cienką, muzealną posadkę. Czy więc nadal pozostanie pełną wdzięku gosposią Marysią? 00:50 NOC KRÓTKICH FILMÓW - TO NIEZWYKŁE CIASTO! (CE MAGNIFIQUE GATEAU! / THIS MAGNIFICENT CAKE!) Film animowany, 42 min, Belgia/Francja/Niderlandy (Holandia), 2018 Reżyseria: Marc James Roels, Emma De Swaef Scenariusz: Marc James De Swaef, Emma Roels Zdjęcia: Marc James Roels Wykonawcy: Jan Decleir, Bruno Levie, Angelo Tijssens, Paul Huvenne Film animowany twórców obsypanego nagrodami "Oh Willy". Afryka, koniec XIX wieku, czas ekspansji kolonialnej. Na tym tle rozgrywają się historie pięciu bohaterów: zafrasowanego króla, Pigmeja w średnim wieku pracującego w luksusowym hotelu, upadłego przedsiębiorcy podczas afrykańskiej ekspedycji, zaginionego portiera oraz młodego dezertera. Film nagrodzony m. in. w Annecy i Zagrzebiu. (opis festiwalowy) 01:50 KINO NOCNE - DO UTRATY TCHU (A BOUT DE SOUFFLE) Dramat sensacyjno - obyczajowy, 86 min, Francja, 1959 Scenariusz i reżyseria: Jean - Luc Godard Występują: Jean - Paul Belmondo, Jean Seberg, Henri - Jacques Huet, Liliane David, Jean - Pierre Melville, Claude Mansard, Van Doude, Daniel Boulanger i inni Debiut 29 - letniego Jeana - Luca Godarda w opinii wielu krytyków i historyków kina stał się właściwym początkiem nowej fali i jej najbardziej reprezentatywnym obrazem, choć poprzedziły go trzy dzieła innych francuskich "nowofalowców": "Piękny Serge" Claude'a Chabrola, "Hiroszima - moja miłość" Alaina Resnais i "Czterysta batów" Francois Truffauta. Daleki od doskonałości formalnej i błahy tematycznie "Do utraty tchu" ma jednak wagę manifestu. W 1960 r. uhonorowano go za reżyserię Srebrnym Niedźwiedziem na MFF w Berlinie i Nagrodą Jeana Vigo. Pomysłem tego filmu, naszkicowanym krótko przez Truffauta, interesował się początkowo Edouard Molinaro. Godardowi sam pomysł nie podobał się zbytnio, ale od dawna chciał zrealizować film o ludziach ogarniętych obsesją śmierci. Zdał się na improwizację, która urosła do rangi metody i sprawiła, że efekt końcowy niewiele miał wspólnego z pierwotną ideą. Godard temat zredukował do kilku zaledwie wyrazistych sytuacji. Cały film zrealizował za minimalną kwotę 45 mln starych franków (4, 5 tys. nowych) w ciągu czterech tygodni, w naturalnych wnętrzach oraz plenerach Paryża i Marsylii. Główne role powierzył wschodzącej wówczas gwieździe francuskiego kina Jeanowi - Paulowi Belmondo oraz dobrowolnej hollywoodzkiej "banitce" Jean Seberg, ulubienicy krytyków i młodych reżyserów skupionych wokół prestiżowego miesięcznika "Cahiers du cinema". Nowatorstwo filmu Godarda widoczne jest na wielu płaszczyznach. Rozbieżności z obowiązującym wówczas modelem kina zaczynają się w przebiegu intrygi: działaniami bohaterów "Do utraty tchu" nie kieruje logika, co dotychczas było fundamentem scenariusza. Dotyczy to zarówno racjonalnej, mieszczańskiej Patricii, jak i jej ekranowego partnera, Michela, spontanicznego, niezależnego, nastawionego wręcz nihilistycznie. Film przypomina ciąg skeczów pozostających na pierwszy rzut oka bez żadnego związku. Dialogi są - z punktu widzenia dramaturgii - bardzo marginesowe, błahe, nie posuwają naprzód akcji, ale jednocześnie dobitnie określają mentalność postaci. Film zaskakuje również od strony technicznej: zdjęcia kręcono niemal wyłącznie z ręcznej kamery, miejscami są wadliwie naświetlone, zamazane. Zamiast montażem ciętym Godard łączy często sceny gwałtownymi przeskokami kamery, co daje wrażenie "dokumentalności", autentyzmu, dokonywanego na gorąco zapisu codzienności. Łącząc wątki sensacyjne i śmiały, jak na tamte czasy, erotyzm z pewnymi wartościami filozoficznymi, młody reżyser pozyskał zarówno szeroką widownię z przedmieść, jak i snobistycznych paryskich intelektualistów. Michel, lekkoduch zbuntowany przeciwko normom społecznym, kradnie w Marsylii samochód i udaje się na północ kraju. Znalezionym w schowku szoferki rewolwerem zabija po drodze policjanta, po czym pieszo i bez grosza przybywa do Paryża. Tu otrzymuje czek, którego jednak nie może sam zrealizować. Szukając pośrednika, poznaje młodą Amerykankę, Patricię, która studiuje i dorabia uliczną sprzedażą gazet. Umawiają się na wieczór. Tymczasem Michel zostaje rozpoznany przez policjantów, ale ucieka im, a okradłszy nieznajomego zdobywa trochę grosza. Gdy Patricia wraca do domu, zastaje go w swoim łóżku. Kochają się, po czym dziewczyna oznajmia kochankowi, że najpewniej jest z nim w ciąży. Michel proponuje jej wyjazd do Włoch. Nazajutrz kradnie kolejny samochód i próbuje go sprzedać. Zdobywszy sumę niezbędną do opuszczenia stolicy, wraca do Patricii i ponawia propozycję. Dziewczyna nie zgadza się jednak na wspólny wyjazd. Chce zostać dziennikarką lub pisarką, zrobić karierę. Policja odkrywa jej kontakty z Michelem i przesłuchuje grożąc poważnymi konsekwencjami z wydaleniem z kraju włącznie. Patricia ukrywa się z Michelem w mieszkaniu znajomych, ale pomna ostrzeżeń policji i pełna obaw, że związek z nieobliczalnym, choć fascynującym chłopakiem przekreśli jej plany na przyszłość, wymyka się z domu i dzwoni do komisariatu. Sądzi, że w ten sposób zmusi Michela do samotnej ucieczki. 03:30 LILA KIEJZIK - PORTRET Film dokumentalny, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Agnieszka Wąsikowska Scenariusz: Agnieszka Wąsikowska Lila Kiejzik to wybitna reżyserka teatralna, kierowniczka i reżyserka Polskiego Teatru Studio w Wilnie. Z Lilą wyruszamy w podróż do jej rodzinnego domu w Dojlidach, w którym mieszkała z ciotką. Przypominamy sobie widok zza okna, szkołę, i wycięty wokół sad. Podróż na Syberię, gdzie zesłany był wujek Antoni. Pierwsze spotkania z teatrem. Próby z maleńkim wtedy synem Edwardem. Krótsze i dłuższe rozstania. I obecnie - "teatr Kiejzików", który tworzą dziś razem z całym wspaniałym zespołem. A może rodziną? To opowieść o tym, że teatr może stać się domem, który jednoczy różne dusze. To refleksyjny, spokojny spacer sentymentalny, poetycka podróż przez świat Lili Kiejzik. W filmie wypowiadają się: Lila Kiejzik, Edward Kiejzik, Witold Rudzianiec, Grzegorz Jakowicz, Czesław Okińczyc.