TVP Historia Niedziela, 30.06.2024 06:20 BYŁ TAKI DZIEŃ - 30 CZERWCA ODC. 609 Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1651 - bitwa pod Beresteczkiem; 1908 - spadł meteoryt tunguski; 1946 - sfałszowane referendum "3 x Tak"; 1983 - koniec produkcji samochodu marki Syrena; 06:29 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MIESZKANKI KOMUNAŁKI W KIJOWIE Reportaż, 25 min, Polska, 2000 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W kolejnym reportażu o codziennym życiu w krajach byłego Związku Radzieckiego spotkanie z Wiktorią Łosiewą, która jest jedną z lokatorek tzw. komunałki, czyli wielorodzinnego mieszkania ze wspólną kuchnią i łazienką. W takich warunkach żyje co najmniej dwadzieścia tysięcy kijowian. Wiktoria zajmuje jeden z pięciu pokoi i dzieli go razem z siedemnastoletnim synem. 06:50 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 6 ŻYRARDÓW Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Wojciech Chlebek, Jacek Banach Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku Tomasz Bednarek odwiedza Żyrardów. 24 lipca 1833 roku powstał tu jeden z największych i najnowocześniejszych zakładów przemysłowych w Europie Środkowej - Fabryka Wyrobów Lnianych. Starą przędzalnię, pierwszy budynek, zaprojektował wybitny architekt Jan Jakub Gay. Dookoła powstały budynki mieszkalne dla pracowników i cała infrastruktura. Tworząca się osada fabryczna dała początek miastu, które dziś ma wiele twarzy, w zależności od tego kto opowiada jego historię. Poznamy ją z każdej strony. Odwiedzimy m.in. dawny bielnik fabryki, miejsce, gdzie suszono i bielono materiał. Tu istnieje teraz Muzeum Lniarstwa, gdzie można obejrzeć Żyrardów widziany oczami robotników. Większość maszyn jest nadal sprawna, a pracownikom muzeum marzy się, by przywrócić choć niewielką linię produkcyjną fabryki. Tomasz Bednarek odwiedzi również willę Dittricha - dawnego właściciela fabryki oraz słynną Resursę, gdzie bywała miejska elita. 07:20 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 164 (SEZON 2 ODC. 39) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Anna Krasuska, Ewa Bulanda, Katarzyna Sikorska Aktorzy: Milena Suszyńska, Kacper Młynarkiewicz, Mateusz Trembaczowski, Michał Kłodnicki, Mariusz Jakus, Adam Zdrójkowski, Anna Kosik, Kacper Sosnowski, Sebastian Skoczeń, Maria Pawłowska, Przemysław Stippa, Mateusz Weber, Olga Rayska, Ilona Wrońska, Klara Williams Matka. Lato 1426. Hincza (Kamil Szklany) chce odkupić od krakowskiego złotnika (Sławomir Popek) naszyjnik królowej. Niestety, Strasz (Paul Matura), który dowiaduje się o tym od Eliszki (Milena Suszyńska), wykupuje klejnoty. Zbigniew Oleśnicki (Przemysław Stippa) zostaje wysłany do Płocka. Ma spróbować dogadać się z mazowieckimi książętami. Gromek (Adam Zdrójkowski) chce ukarać Niemirę (Renia Gosławska) i udaje umarlaka. To ona namówiła swego brata szewca Czesława, aby go wyrzucił z terminu. Niemira panicznie boi się, że duch Gromka będzie ją prześladować. Na podróżujące na Litwę do domu Aleksandrę Drucką (Ilona Wrońska) i Marię (Olga Rayska) napadają zbójcy. Aleksandra Drucka ma zawał serca i umiera. Sambor (Kacper Młynarkiewicz) zostaje ugodzony zatrutą strzałą. 07:50 GWIAZDY PRZEDWOJENNEGO KINA ALBO FILM DŹWIĘKOWY W II RP Film dokumentalny, 55 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jacek Papis Zdjęcia: Jan Klima Ubrani we fraki muzycy Jazz Bandu zaczynają grać. Ich koncert stanowi muzyczny podkład i leitmotiv filmu. Eksperci przeprowadzają nas przez etapy rozwoju polskiego kina przedwojennego, koncentrując się na wybitnych osobowościach, gwiazdach aktorskich i reżyserskich. Materiał ilustrowany fotosami z epoki i fragmentami najstarszego zachowanego filmu polskiego "Pruska kultura". Małgorzata Hendrykowska opowiada, jak odnalazła ten film w 2000 roku. W etap kina niemego wprowadza nas Stanisław Janicki ("W starym kinie"). Kolejni eksperci przywołują sylwetki pierwszych rodzimych gwiazd filmowych - Jadwigi Smosarskiej, Eugeniusza Bodo, Adolfa Dymszy. Śledzimy ich kariery, przywołując najciekawsze fragmenty filmów z ich udziałem. Dowiadujemy się, jakim wyzwaniem było dla nich pojawienie się dźwięku w filmie, co prowadzi nas w stronę piosenki, która w przedwojennym polskim kinie stanowiła niemal nieodzowny element filmu (czego dowodem jest kariera Hanki Ordonówny). Dowiadujemy się, jak postrzegane były ówczesne gwiazdy, jaki był ich status społeczny, jak wyglądało ich życie prywatne. Spośród aktorów tamtych czasów, dwoje zrobiło międzynarodową: Pola Negri, która grała m.in. w Hollywood oraz śpiewak Jan Kiepura. Opowiadamy o meandrach ich losów zawodowych i prywatnych. Życiorysy przedstawianych bohaterów miały jeden wspólny mianownik: ich świetnie zapowiadające się kariery przerwała wojna. Kto z nich odznaczył się bohaterstwem? Komu udało się przeżyć i dalej występować w filmach? Przy pomocy ekspertów próbujemy dokonać całościowej oceny przedwojennej kinematografii, rozważając popularną opinię, że przed wojną mieliśmy znakomitych aktorów, ale filmy nie dorastały do ich poziomu. Próbujemy zweryfikować to stwierdzenie, szukając w tamtych filmach ponadczasowych wartości. 08:55 JANOSIK - ODC. 12/13 - POBILI SIĘ DWAJ GÓRALE Serial kostiumowy, 43 min, Polska, 1973 Reżyseria: Jerzy Passendorfer Scenariusz: Tadeusz Kwiatkowski Zdjęcia: Stefan Pindelski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Marek Perepeczko, Ewa Lemańska, Czesław Jaroszyński, Marian Kociniak, Mieczysław Czechowicz, Bogusz Bilewski, Witold Pyrkosz, Jerzy Cnota, Janusz Kłosiński, Janusz Bukowski, Lech Ordon, Cezary Julski, Anna Dymna, Ludwik Benoit Do wioski wkraczają oddziały wojsk austriackich i rozpoczynają grabież. Janosik wzywa na pomoc drugiego harnasia - Bardosa. Dochodzi jednak między nimi do pojedynku o piękną Marynę. Zbójnicy Bardosa napadają na wieś, mordują żołnierzy i pustoszą obejścia. Po powrocie Bardosa w górach dochodzi do następnego pojedynku - jeden z harnasiów musi odejść i ustąpić pola zwycięzcy. 09:40 POLACY W KOSMOSIE - UKŁAD SŁONECZNY Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2023 W roku 1970 w przestrzeń kosmiczną trafił pierwszy przyrząd skonstruowany w Polsce. Instrument przeznaczony do rentgenowskich obserwacji Słońca zbudowali heliofizycy z Wrocławia. Chodziło o zmierzenie promieniowania, które jest blokowane przez ziemską atmosferę. Od tego czasu naukowcy i inżynierowie z Polski biorą aktywny udział w eksploracji Układu Słonecznego. Polska aparatura znalazła się także w lądowniku Huygens - pierwszym przyrządzie wysłanym na Tytana, największy z księżyców Saturna. Polacy opracowali także dziesiątki przyrządów dla sond kosmicznych wysłanych w stronę Marsa, Jowisza czy Słońca. W tym odcinku pokażemy polskich badaczy biorących udział w eksploracji Układu Słonecznego. 10:10 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - UKRYTE GNIAZDO DYNASTII Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2013 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Lektor: Maciej Gudowski Tym razem autorzy cyklu dokumentalnego wraz z naukowcami poszukują prawdziwego miejsca narodzin dynastii Piastów. Czy faktycznie jest nim Gniezno, czy może gród w Kaliszu - Zawodziu. Naukowcy różnych specjalności: archeolodzy, dendrochronolodzy, historycy przedstawiają argumenty za i przeciw obu tym koncepcjom. Dzięki animacjom komputerowym widzowie przenoszą się w czasy Mieszka I, by śledzić tajniki życia codziennego ówczesnych mieszkańców grodu oraz poznawać wielkie wydarzenia polityczne owych czasów, mające wpływ zarówno na żyjących wówczas ludzi, jak i na przyszłość. 11:05 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 5 HOTEL DE CRILLON - ODRODZENIE MITU (HOTEL DE CRILLON: THE RENAISSANCE OF A PARIS LANDMARK) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych budynkach, siedzibach, pałacach i katedrach Francji. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najbardziej kultowych zabytkach Francji. Odcinek 5 - "Hotel de Crillon - odrodzenie mitu". Ten piękny budynek w Paryżu to legenda. Wybudowany został w 1758 r. jako rezydencja dla księcia de Crillon. W 2013 r. został zamknięty na kilka lat, gdyż był w opłakanym stanie i wymagał gruntownego remontu. Zaplanowano, że po odnowieniu będzie jednym z najbardziej luksusowych hoteli na świecie. Zobaczymy, jak wszystko zostało przemyślane w najdrobniejszych szczegółach. Towarzyszymy pokojówkom, kucharzom, kwiaciarzom i dekoratorom. Dzieła sztuki. Współczesne litografie. Cenne tkaniny. Zajrzymy tam, gdzie innym nie wolno, by śledzić odrodzenie tego zabytku. Hotel de Crillon otrzymuje finalnie status luksusowego. To miejsce tchnie historią i Paryżem. To znaczy, że trzeba było nawiązać do francuskiej sztuki życia, która łączy w sobie gastronomię, rzemiosło, piękno i architekturę. 12:10 DZIKI BAŁTYK - MIĘDZY DANIĄ A ŁOTWĄ ODC. 1 (WILD BALTIC SEA / WILDE OSTSEE / 1. BETWEEN DENMARK AND LATVIA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Christoph Houschild Serial dokumentalny o dzikiej przyrodzie Bałtyku. Natura tego najbliższego nam morza oferuje wiele niespodzianek. Pierwszy odcinek prowadzi nas z Danii przez Mierzeję Kurońską Litwy na Łotwę. Zabiera nas z północnego krańca Danii, via Półwysep Dar i Mierzeję Kurońską - do rozległych plaż Łotwy. Bałtyk różni się od innych mórz, bo jest morzem śródlądowym, ze słonymi wodami na zachodzie i słodkimi na północnym wschodzie. To najmłodsze morze na świecie powstało po ostatniej epoce lodowcowej. Po dziś dzień wiatr i fale kształtują wybrzeże, niosąc piasek z klifów na moreny. Powstają wysokie wydmy i rozległe, piaszczyste plaże, charakterystyczne zwłaszcza dla zachodnich i południowych regionów Bałtyku. Blisko Skagen znajduje się najbardziej wysunięty na północ kraniec Danii, gdzie łachy piaszczyste wchodzą daleko w morze, a między Skagerrak i Kattegat Morze Północne spotyka Bałtyk. 13:05 GALEON Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Dagmara Spolniak Scenariusz: Dagmara Spolniak Zdjęcia: Dariusz Kuczera Film dokumentalny o historii jednego z najsłynniejszych XVII - wiecznych okrętów wojennych - polskiego galeonu Wodnik, i o sylwetkach związanych z nim ciekawych ludzi, od admirała Hermanna Witte, po radną z francuskiego miasta korsarzy Saint Malo, która - oczarowana historią Wodnika - postawiła w porcie jego replikę. Filmowe perypetie Wodnika staną się również pretekstem do opowiedzenia o bitwie pod Oliwą, o dowódcy polskiej floty Arendzie Dickmannie, o Krzysztofie Arciszewskim, który - zanim wylądował w Pernambuco - jako pierwszy człowiek w historii chodził po dnie Morza Północnego, wreszcie o tajemnicy spowijającej późniejsze losy galeonu. 13:40 WOJOWNICY CZASU - ZAPOMNIANE POWSTANIE CZYLI NOWY ŚLĄSK 1806 - 1807 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Jedną z najczęściej uprawianych przez Polaków form wojennego rzemiosła są powstania narodowe. Każde dziecko bez trudu wymieni kilka i to z różnych epok historycznych. Ta mnogość irredent i insurekcji sprawia, że niektóre z nich nie zostały upamiętnione choćby skromnym pomniczkiem. Taki los, całkowicie niezasłużenie, spotkał powstanie, jakie miało miejsce na Nowym Śląsku, gdy zbliżały się doń orły cesarza Francuzów. Kraina ta, będąca historycznie zachodnią częścią Małopolski, dziś zwana Zagłębiem Dąbrowskim, po trzecim rozbiorze Polski w 1795 roku przypadła Królestwu Prus jako Nowy Śląsk. Przez Prusaków traktowana była jako integralna część Księstwa Śląskiego. 14:20 NIE MA MOCNYCH Komedia, 90 min, Polska, 1974 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Andrzej Ramlau, Jacek Stachlewski Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Wacław Kowalski, Władysław Hańcza, Anna Dymna, Andrzej Wasilewski, Maria Zbyszewska, Halina Buyno - Łoza, Jerzy Janeczek, Ilona Kuśmierska, Zygmunt Bielawski, Bronisław Pawlak, Zdzisław Maklakiewicz, Witold Pyrkosz, Jerzy Turek "Sami swoi", pierwsza część komediowego tryptyku o rodzinach Kargulów i Pawlaków, odniosła olbrzymi sukces kasowy, a powiedzonka z filmu weszły do codziennego życia. Nie mniejsze powodzenie towarzyszyło premierze drugiego filmu "o Kargulach", choć zadanie było tym razem znacznie trudniejsze. W "Samych swoich" kopalnią pomysłów był sam okres historyczny. Zetknięcie się ludzi z różnych stron, problemy integracji... Ludzie tacy jak Kargul, Pawlak czy babcia, karabiny, granaty - znaczące realia tamtych lat - wszystko to było szalenie atrakcyjne z punktu widzenia dramaturgii narracji. Dawało wiele możliwości komediowych"- mówił Sylwester Chęciński. "Nie ma mocnych" zrealizował ten sam zespół i wystąpili w większości ci sami aktorzy. Bohaterów spotykamy po trzydziestu latach (akcja "Samych swoich" rozgrywała się w roku zakończenia wojny), w tej samej, choć oczywiście zmienionej wsi - zasobnej, nowoczesnej, gdzie jedynym utrapieniem mieszkańców jest brak młodych gospodarzy, którzy przejęliby ziemię zagospodarowaną przez dziadków i ojców. Taki właśnie problem trapi Pawlaka i Kargula. Ich wnuczka Ania nie dostała się na studia. Jest więc nadzieja, że pozostanie na wsi. Teraz tylko należy znaleźć dla niej odpowiedniego kandydata na męża. Na horyzoncie pojawia się Zenek Adamiec - technik mechanizacji rolnictwa. Dziadkowie zaczynają "sprawdzanie" potencjalnego dziedzica ich ziemi. 16:00 GIGANCI HISTORII - WOJCIECH KORFANTY - BOHATER NIEPODLEGŁEJ Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz "Zasługę mojego uświadomienia narodowego przypisać muszę moim hakatystycznym profesorom w gimnazjum w Katowicach, którzy zohydzaniem wszystkiego co polskie i co katolickie wzbudzili we mnie ciekawość do książki polskiej, z której pragnąłem się dowiedzieć, czym jest ten lżony i poniżany naród, którego językiem w mojej rodzinie mówiłem" - wspominał Wojciech Korfanty. Postać, bez której trudno wyobrazić sobie polski Górny Śląsk. Korfanty zdobył pierwszy polski mandat poselski do Reichstagu. Był posłem przez 15 lat, do czasu odzyskania przez Polskę niepodległości. W mowie, wygłoszonej 25 października 1918 roku, żądał włączenia do Polski ziem zaboru pruskiego wraz ze Śląskiem, Warmią, Mazurami i Gdańskiem. Zasiadał w parlamencie odrodzonej Rzeczypospolitej. Uczestniczył w powstaniu wielkopolskim. Pełnił funkcję Polskiego Komisarza Plebiscytowego na Górnym Śląsku. Stał na czele II i III powstania śląskiego. Co jeszcze zawdzięcza odrodzona Rzeczpospolita Wojciechowi Korfantemu? Między innymi o tym w kolejnym odcinku "Gigantów Historii". 16:50 GIGANCI NAUKI - JERZY RUDLICKI Cykl dokumentalny, 12 min, Polska, 2021 Reżyseria: Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Kto jest twórcą terminu witamina? Dlaczego każdy ma przy sobie monokryształ stworzony metodą Czochralskiego? Kto był nazywany Edisonem metalurgii? Wynalazek, którego z Gigantów nauki był umieszczony na wieży Eiffla? Do czego wykorzystywany był polon? Kto opracował oznaczenia grup krwi? Jak nazywał się twórca pierwszej skutecznej szczepionki na tyfus? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziemy w minicyklu "Giganci nauki". Są wśród nich polscy odkrywcy, wynalazcy, konstruktorzy i projektanci. Przedstawimy ich największe osiągnięcia, wyjaśniając równocześnie wagę poszczególnych innowacji oraz ich wykorzystanie. Zaproponowane postacie to przedstawiciele nauk medycznych, fizyki, chemii oraz matematyki. 17:05 OKRĘTY PODWODNE - CZ. 1. PŁYWAJĄCE LEGENDY (SUBMARINES) Film dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2020 Lektor: Marek Ciuniel Dwuczęściowy film dokumentalny. Dzisiejsze okręty podwodne to skomplikowane maszyny naszpikowane technologią i bronią. Ich konstrukcja jest równie imponująca, co ich niszczycielska siła. Mało która broń wywołuje tyle emocji co okręt podwodny. Uderza z zaskoczenia i może wystrzelić pociski nuklearne, wciągając cały świat w dramatyczny konflikt. Okręty podwodne powstały z zupełnie innego powodu - z chęci ludzi do oglądania świata pod wodą. Jednak zainteresowanie wojskowym wykorzystaniem łodzi podwodnych wkrótce przeważyło. 18:00 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 2/13 - POCZĄTEK Serial historyczny, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Marzec 1920 r. Władek przenosi się do garnizonu położonego we wschodniej części Mazowsza. Tam poznaje właścicieli pobliskiego majątku w Dąbrówce, państwa Olszyńskich i ich dzieci, świetnego jeźdźca Teofila i piękną, choć wyniosłą Zosię. Bronek dzięki przyjaźni z Mieciem, człowiekiem wątpliwej reputacji, poznaje świat warszawskiej cyganerii, zakochuje się w artystce kabaretowej Lulu. Pensja oficera nie wystarcza jednak na wystawne życie, zapożycza się u Miecia, a ten zamiast zwrotu długu, proponuje wspólny interes. Józef w sztabie wywiadu poznaje nowo przyjętą sekretarkę szefa, Jadwigę. Zakochuje się w niej. Aleksander, komisarz polityczny bolszewickiego oddziału pod komendą Tkaczenki, zaprowadza rewolucyjne porządki w białoruskich wsiach. 19:00 ZŁOTO, WALUTA ZACHŁANNOŚCI - ODC. 2. NIEBEZPIECZNE ZWIĄZKI (ODC. 2. FABULOUS TREASURE) Cykl dokumentalny, 52 min, Niemcy/Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Almut Faass, Tanja Dammertz Kronika fascynującej i przerażającej historii złota - powszechnie pożądanego lśniącego metalu, za którym ludzie rzucili się w krwawą pogoń. Kruszec ten napędza ludzkość od zarania dziejów. Tak jak urzekające jest jego piękno, pościg za tym cennym metalem jest bezwzględna. Żądza złota prowadzi ludzi do zabijania bez litości, niszczenia całych kultur i podejmowania samobójczych misji. Globalny popyt na złoto trwa do dziś; jest to waluta kryzysowa, pożądana w jubilerstwie, światowy skarb i gorący towar. Jego cena wciąż rośnie, eksplodując w ciągu ostatnich 40 lat. Co jest katalizatorem tego przyciągania, które trzyma świat w napięciu? Autorzy serii zgłębiają tajemnicę tego wyjątkowego metalu i badają geologiczne, kulturowe, polityczne i ekonomiczne znaczenie złota. 20:00 BAŁKANY W OGNIU - CZĘŚĆ 4. JUGOSŁOWIAŃSKA BECZKA PROCHU (THE BALKANS IN FLAMES / BALKAN IN FLAMMEN 4. SPECIAL) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Veronika Mendler, Klaus Kastenholz Czteroodcinkowa seria dokumentalna o sytuacji na Półwyspie Bałkańskim. Upadek Jugosławii w XX wieku był wynikiem wielu wojen i konfliktów, które nękały Europę Południowo - Wschodnią od ponad stu lat. Przerażające okrucieństwa z przeszłości wciąż tkwią w wielu sercach i umysłach mieszkańców dużych części regionu, powodując trwającą brutalną konfrontację, która jest jedną z przyczyn dalszego rozmieszczania żołnierzy ONZ w niebieskich hełmach. Często nie sposób zapomnieć o krwawej przeszłości. Ten serial dokumentalny dociera do sedna przyczyn konfliktów i wojen. Wypowiedzi współczesnych świadków i międzynarodowych ekspertów pomagają w dochodzeniu w sprawie kryzysu południowo - wschodniego. Jest to badanie genezy państwa, epoki dyktatora Tity, wojen jugosłowiańskich lat 90. , a także wpływu przeszłości na współczesność. Odcinek 4 - "Jugosłowiańska beczka prochu" Jugosłowiańska tragedia - dekada grozy. Cztery miliony ludzi traci domy, ponad 100 tysięcy ginie. Skala okrucieństwa w południowo - wschodniej Europie przeraża świat. Konflikt, który wydawał się niemożliwy. Jego ideologicznymi podpalaczami są Tudjman i Milosevic. Po prawie 40 latach pokoju pod rządami Tito, kraj pogrąża się w chaosie. Europa i USA przyglądają się bezczynnie. Dlaczego narody Jugosławii stały się wrogami? I jaką winę za rozmiary tej wojny ponosi społeczność światowa? Rok 1991, Jugosławia się rozpada. Pokój na Bałkanach Zachodnich jest nadal kruchy. Wystarczy tylko iskra, by beczka prochu znów wybuchła. 21:05 SEKSMISJA Komedia, 116 min, Polska, 1983 Reżyseria: Juliusz Machulski Scenariusz: Juliusz Machulski, Jolanta Hartwig, Pavel Hajny Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Muzyka: Henryk Kuźniak Aktorzy: Jerzy Stuhr, Olgierd Łukaszewicz, Bożena Stryjkówna, Bogusława Pawelec, Hanna Stankówna, Beata Tyszkiewicz, Ryszarda Hanin, Wiesław Michnikowski, Barbara Ludwiżanka, Mirosława Marcheluk, Hanna Mikuć, Elżbieta Zającówna, Dorota Stalińska, Ewa Szykulska, Grażyna Trela, Janusz Michałowski i inni "Seksmisja" z miejsca podbiła tak widzów, jak i krytyków. Zrealizowana w konwencji science fiction stanowiła modelowy przykład perfekcyjnego filmu komercyjnego, zawierającego zarazem kilka głębszych refleksji. Machulskiemu udało się połączyć potężny ładunek komizmu z satyrą na totalitaryzm i feminizm. Pozwoliło to krytykom doszukiwać się w "Seksmisji" wpływów zarówno "Ambasadora" Sławomira Mrożka, "Miasta kobiet" Felliniego, jak i sztuki "Pralnia" Stanisława Tyma. Powinowactw wynaleziono zresztą więcej. A mimo to "Seksmisja", choć złożona z wielu różnych elementów, jawi się jako twór oryginalny, opatrzony niebanalną, dowcipną (i tanią!) scenografią; zaskakuje znakomitymi dialogami i mistrzowsko skonstruowanym scenariuszem. Osobnym zagadnieniem jest aktorstwo, zwłaszcza fenomenalna rola Jerzego Stuhra jako rubasznego Maksa i kontrastująca z nią kreacja Olgierda Łukaszewicza jako mimozowatego Alberta. Trudno wreszcie nie wspomnieć o wizualno - erotycznych przewagach filmu, narzucanych przez tematykę i tytuł. Machulski wiedział, jak przyciągnąć męską widownię, obficie eksponując piękno kobiecego ciała. I choć w "Seksmisji" golizna pojawia się na ekranie dość często, nikogo to nie gorszy, tyle tu humoru, bezpretensjonalności i błazenady. Akcja filmu rozpoczyna się w sierpniu 1991 roku. Telewizja transmituje epokowy eksperyment. Maks i Albert, dwaj śmiałkowie, dobrowolnie poddają się hibernacji. Budzą się dopiero w roku 2044. Od opiekującej się nimi doktor Lamii dowiadują się, że w czasie ich snu wybuchła na Ziemi wojna nuklearna. Jednym z jej skutków było całkowite zniszczenie genów męskich, w związku z czym są obecnie prawdopodobnie jedynymi mężczyznami na planecie. Co innego z kobietami. Te dzięki partenogenezie od dawna rodzą same dziewczynki. Maks i Albert są zaszokowani. Niebawem wszakże uświadamiają sobie, że żyją w sterylnym, ulokowanym pod ziemią państwie. Na domiar złego stali się królikami doświadczalnymi w rękach ciekawych ich odmienności niewiast. Ich obecność budzi coraz większy niepokój Jej Ekscelencji, pełniącej dyktatorską władzę w "nowym, wspaniałym świecie". Wkrótce Maks i Albert pozbywają się reszty złudzeń. Odkrywają, że tak naprawdę znajdują się w więzieniu. Niewiele myśląc, postanawiają wydostać się na wolność. Jednak straże Jej Ekscelencji nie śpią. 23:15 SŁUGI WOJNY Film kryminalny, 98 min, Polska, 2019 Reżyseria: Mariusz Gawryś Scenariusz: Mariusz Gawryś, Maciej Strzembosz Aktorzy: Piotr Stramowski, Paweł Królikowski, Maria Kania, Karolina Czarnecka, Michael Schiller, Aleksandra Pisula, Zbigniew Stryj, Leszek Nitka, Magdaleba Biegańska, Bartłomiej Kotschedoff, Dariusz Jakubowski Znalezione zostaje ciało profesora Jerzego Abramskiego, specjalisty od przeszczepu szpiku i szefa firmy działającej na polu transplantologii. Jest jasne, że mężczyzna został zamordowany. Do sprawy zostaje przydzielony komisarz Samborski, ksywa Sambor. Na miejscu policjant dowiaduje się, że będzie zmuszony poprowadzić śledztwo wspólnie z młodszą aspirant Martą Zadarą. Mimo początkowych uprzedzeń, para policjantów tworzy niezawodny duet. Wkrótce ginie kolejna osoba z bliskiego otoczenia profesora. Zaczyna się wyścig z czasem. Śledczy wpadają na trop fundacji "Pomocna dłoń" należącej do nieżyjącego naukowca, a sprawą zaczyna interesować się wywiad wojskowy. Niebezpieczna gra nabiera tempa. 01:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - NAPOLEON, WYGNANIEC ZE ŚWIĘTEJ HELENY (NAPOLEON, L'EXILE DE SAINTE - HELENE) Cykl dokumentalny, 116 min, Francja, 2019 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel Historia w postaciach zapisana (tytuł francuski: "Secrets d'Histoire") to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Prezenterem programu jest znany dziennikarz telewizyjny - Stephan Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wielkiej postaci historycznej. Z kamerą udajemy się do miejsc stanowiących prawdzie skarby światowego dziedzictwa kultury: zamków i pałaców, galerii sztuki oraz parków i ogrodów. 03:20 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA ZNAWCY ŚRODOWISKA KRYMINALNEGO W PETERSBURGU Reportaż, 25 min, Polska, 2001 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu spotkanie z Andriejem Konstantinowem - rosyjskim ekspertem od przestępczości. Andriej mieszka w Petersburgu, który zyskał miano kryminalnej stolicy Rosji. Od kilku lat zajmuje się pisaniem o przestępczości, kieruje agencją dziennikarstwa śledczego, która specjalizuje się w sprawach kryminalnych.