TVP Dokument Czwartek, 04.07.2024 Zmiany z dnia 11.06.2024 w stosunku do raportu z dnia 04.06.2024 (dodano pozycję programową) 05:30 PRZYRODNIK NA TROPIE - /31/ - GNIEWOSZ PLAMISTY Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Tego węża można spotkać na terenie całej Polski, choć na południu występuje częściej niż na północy kraju. Nazwa gniewosza wywodzi się od dużej zawziętości, po tym jak się zdenerwuje. Choć nie jest jadowity, potrafi wtedy dotkliwie pogryźć. Ale uwaga. Potrafi być wyjątkowo łagodny, jeśli będziemy się z nim delikatnie obchodzić i nie będziemy go drażnić. (usunięto pozycję programową) 05:50 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 39 RESZEL (dodano pozycję programową) 06:35 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 1 MŁODE I BEZBRONNE (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 1. YOUNG AND VULNERABLE) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 1 - "Młode i bezbronne". W maju w Zambii wreszcie kończy się półroczna pora deszczowa. Młody samiec Pip, nazwany tak przez miejscowych badaczy, jest z matką i resztą stada. Ta grupa rodzinna od pokoleń żyje w tym parku narodowym, Obecnie składa się z trzech matek i siedmiorga niesfornych młodych. Pip trzyma się blisko rodziny, bo ma tylko pięć miesięcy i daleko mu do samodzielności. Samice będą musiały go ustrzec przed zagrożeniami, jakie niesie ze sobą pora sucha. To stado żyje w jednym z najdzikszych miejsc w Afryce. Park Narodowy Południowa Luangwa ma dziewięć tysięcy kilometrów kwadratowych i jest ostoją wielu afrykańskich dzikich zwierząt. Prawdziwa siła lwów bierze się z więzów rodzinnych. Lwy są najbardziej społecznymi dużymi kotami. (dodano pozycję programową) 07:35 GŁOWONOGI PODBIJAJĄ MORZA (CEPHALOPODS, CONQUEST OF THE SEAS / CÉPHALOPODES: LE RÈGNE DES VENTOUSES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Bertrand Loyer Film dokumentalny, przyrodniczy, w którym poznamy bliżej mątwy, kalmary i ośmiornice. Te dziwne zwierzęta bardzo skutecznie przystosowują się do zmian w swoim środowisku. W morskich głębinach żyje olbrzymia rodzina zwierząt obdarzonych niezwykłymi zdolnościami. Te bezkręgowce potrafią do woli zmieniać kształty i barwy swoich ciał. Posiadają one liczne ramiona z przyssawkami, wyrastające bezpośrednio z głowy. Właśnie stąd pochodzi nazwa "głowonogi". Gromada ta obejmuje ośmiornice, mątwy i kalmary. Od kilkudziesięciu lat ci dalecy kuzyni ślimaków występują coraz liczniej w morzach i oceanach. Część z nich posiada osiem ramion porośniętych licznymi przyssawkami, trzy serca pompujące błękitną krew, podobną do krwi skorpionów i pająków a nawet - dziewięć mózgów: ten główny, który analizuje i zarządza, znajduje się w głowie, a osiem dodatkowych - w ramionach. Inne głowonogi posiadają wewnętrzną muszlę, która kontroluje ich wyporność, oraz dwie rozwijane macki, którymi chwytają ofiary. Te morskie kameleony mogą zmieniać nie tylko barwy, lecz także kształt ciała, dzięki milionom pojedynczych komórek - tak zwanych chromatoforów i brodawek. Badając genom głowonogów, badacze doszli do wniosku, że ich inteligencja przeszła niezwykłą drogę ewolucyjną, która nadal trwa, pod wpływem człowieka. (dodano pozycję programową) 08:40 TAJEMNICZA HISTORIA MUMII. MUMIA GUANCZÓW (SECRET MUMMIES: GUANCHE MUMMIES) Film dokumentalny, 57 min, Hiszpania, 2021 Reżyseria: Regis Francisco Lopez Film dokumentalny opowiadający o niezwykłych odkryciach. Kultura Guanczów jest jedną z najbardziej nieznanych i fascynujących w południowej Europie. Guanczowie to pierwsi znani mieszkańcy Wysp Kanaryjskich. Ludność o pochodzeniu berberyjskim. Zamieszkiwali głównie jaskinie skalne i posługiwali się własnym językiem. Ich kultura zanikła pod koniec XV wieku. Wiadomo, że pierwsi mieszkańcy Wysp Kanaryjskich mumifikowali swoich zmarłych, jednak ich pochodzenie nie jest jeszcze znane. Film nagrodzony na Festiwalu Filmowym w Hamburgu w 2021. (dodano pozycję programową) 09:45 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - LIBAN. ULUBIENIEC BLISKIEGO WSCHODU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 50 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Liban to kraj wielu różnic. Swoje niezwykłe pejzaże zawdzięcza wyjątkowemu położeniu geograficznemu. Zaznał czasów wojny i pokoju, wolności i okupacji, wielkości i upadku. Z tych doświadczeń zrodziła się jego wyjątkowa energia, legendarna gościnność oraz różnorodność kulturowa i religijna, oscylująca między Wschodem a Zachodem. Warto odwiedzić ten kraj, by sprawdzić, czym jest życie w libańskim stylu. (dodano pozycję programową) 10:45 W OBRONIE WŁASNEJ - KRAKÓW UZDROWISKIEM? Film dokumentalny, 28 min, Polska, 1985 Scenariusz: Marek Zaliński, Ryszard Kubowicz Kraków - miasto zabytków cennych dla kultury polskiej stanowi również niechlubny przykład aglomeracji zmagającej się z ogromnym zanieczyszczeniem środowiska naturalnego: gleby, powietrza. Obecność niebezpiecznych pyłów w atmosferze stanowi zagrożenie zdrowotne dla mieszkańców Krakowa. Fatalne zanieczyszczenie rzeki Wisły powoduje wymieranie jej ekosystemu. Autorzy programu stawiają pytanie: czy miasto, gdzie dewastacji ulega środowisko naturalne, może być uzdrowiskiem? Na postawione pytanie odpowiada autor raportu dotyczącego Uzdrowisk Krakowskich - Tadeusz Wojtaszek. Przedstawia bogatą historię leczenia uzdrowiskowego w Krakowie (sięgającą 400 lat wstecz). Według autora raportu, Kraków i jego okolice posiadają bezcenne zasoby wód mineralnych, które w przeszłości były wykorzystywane w leczeniu jego mieszkańców. Zasoby wód siarczanowych, chlorkowych, sodowo - magnezowych stanowią podstawę leczenia uzdrowiskowego w Krakowie, Krzeszowicach i Wieliczce. Są ważnym elementem leczenia chorób reumatycznych, neurologicznych, metabolicznych oraz chorób narządów ruchu. Woda mineralna Krakowianka, bogata w selen, magnez, wapń, stanowi wspaniałe antidotum na zanieczyszczenie krakowskiego powietrza. O problemach z wydobyciem i wykorzystaniem złóż wody w Uzdrowisku Mateczny opowiada dyrektor Krakowskich Uzdrowisk - Józef Kmiecik. Przedstawia plany rozbudowy uzdrowiska. Z podobnymi problemami boryka się Uzdrowisko w Swoszowicach, sięgające historią swej działalności wieku XVI. Naczelny lekarz Uzdrowisk krakowskich, Jan Miklasiński, przedstawia formy leczenia uzdrowiskowego stosowane w terapii leczniczej licznych pacjentów uzdrowiska - często pracowników zakładów przemysłowych, między innymi Huty im. Lenina. Wspomina o owocnej współpracy z hutą, która jest zaangażowana finansowo w pomoc w rewaloryzacji i rozbudowie zabytkowych obiektów Uzdrowiska Swoszowice. Jan Miklasiński podkreśla rolę, jaką pełni zakład przyrodoleczniczy - leczący tworzywem naturalnym, z własnym zapleczem rehabilitacyjnym - dla mieszkańców Krakowa, zwłaszcza pracowników zakładów przemysłowych. Przedstawiciel władz uzdrowisk krakowskich przedstawia koncepcję skuteczniejszego wykorzystania potencjału leczniczego uzdrowiska Swoszowice. (dodano pozycję programową) 11:25 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 2. MAGIA Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Seria podróżnicza, niewiele mająca wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Serbowie, Bośniacy czy Bułgarzy są notorycznie przesądni i nigdzie ten strach przed zjawiskami nadprzyrodzonymi nie jest bardziej namacalny niż na Bałkanach. Ludzie zajmujący się magią wołoską (Vlah) są nazywani ostatnią generacją wiedźm i liczą ponad 30 tysięcy wyznawców, pomimo najlepszych prób serbskich mediów, by przedstawiać ją jako zacofaną i brutalną. Inną tradycją na Bałkanach są Kukeri, czyli wytwórcy tradycyjnych masek mających odstraszać złe demony na wschodzie Bułgarii. Zwrócimy również uwagę na liczną mniejszość Romów w Macedonii (około 50 - 200 tysięcy osób), którzy słyną ze swoich mistycznych rytuałów. Wraz z Leną wybierzemy się w podróż do tego tajemniczego świata. (dodano pozycję programową) 12:00 NAJPIĘKNIEJSZE PARKI EUROPY - ODC. 3 TUILERIES I OGRÓD LUKSEMBURSKI W PARYŻU (PARK LIFE EP. 3 PARIS: TUILERIES & JARDIN DU LUXEMBOURG) Cykl dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Sebastian Kentner Seria dokumentalna (5 części) o najpiękniejszych parkach w Europie, w miastach, gdzie stanowią miejsce wytchnienia i oazę spokoju mieszkańców. Są również ekosystemem dla tysięcy roślin i zwierząt. Odc. 3 - "Tuileries i Ogród Luksemburski w Paryżu". (dodano pozycję programową) 12:50 HAND MADE Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Krzysztof Kunert Scenariusz: Krzysztof Kunert Przedstawiony projekt stanowi bardzo ciekawą propozycję. Dokument o niezwykłej pracy chirurgów w trzebnickim szpitalu, którzy od początku lat 70. dokonują rzeczy wyjątkowych w Europie i na świecie. To tu po raz pierwszy w Europie, już w roku 1971 reinplantowano z pełnym sukcesem rękę. W 1988 roku reinplantowano małej dziewczynce dwie odcięte nóżki tak dobrze, że do dziś już jako dorosła kobieta uwielbia tańczyć. Z kolei w 2006 roku, 12 lat po wypadku pacjenta, dokonano transplantacji ręki. I tak co roku lekarze ze szpitala w Trzebnicy mogą poszczycić się mnóstwem przyszytych kończyń i zdumiewających transplantacji. Główną osią filmu są bohaterowie, do których dotarli autorzy. Po latach poznajemy ich historie. (dodano pozycję programową) 13:50 KRAINA LWÓW - NOCĄ I ZA DNIA - ODC. 2 ZWAŚNIONE STADA (LION COUNTRY: NIGHT AND DAY 2. PRIDES IN CONFLICT) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Beth Brooks, Nathan Pilcher Trzyczęściowa opowieść o świecie lwów. Lwy. Najbardziej imponujące koty na świecie. Grozi im zagłada. Ich naturalne środowisko w Afryce się kurczy i w ostatnich dwóch dekadach ich liczba spadła niemal o połowę. Więc każde lwiątko jest na wagę złota. Przetrwanie młodych lwów jest sprawą kluczową, bo od tego zależy przyszłość całego gatunku. Jednym z ostatnich lwich azylów jest rezerwat w zambijskiej dolinie Luangwy. Zespół filmowców przez pół roku obserwuje dwa stada lwów. Odc. 2 - "Zwaśnione stada". Dolina Luangwy to jedna z ostatnich ostoi lwów na świecie. W porze deszczowej stada mogą żyć w dużej odległości od siebie. Ale w porze suchej wszystkie dzikie zwierzęta gromadzą się nad rzeką. Terytoria lwów zaczynają się wtedy zazębiać. Ta bliskość oznacza, że to, co się dzieje w jednym stadzie, nieuchronnie wpływa na życie innego. Przyszłość stada to jego młode. Jedna z tych lwich rodzin, zwana tu Hollywoodami, ma poważny problem z potomstwem. Przez niemal dwa lata żadne z jej lwiątek nie przeżyło. Czyżby obecne pokolenie Hollywoodów miało być ostatnim, które przemierza tę dolinę? (dodano pozycję programową) 14:50 PORTUGALIA - WYBRZEŻE BOCIANÓW (PORTUGAL'S SOUTHWEST: THE COAST OF THE STORKS) Film dokumentalny, 52 min, Portugalia, 2020 Reżyseria: Luis Quinta, Ricardo Guerreiro Film dokumentalny o Portugalii i pięknej przyrodzie regionu. To historia bocianów białych z południowo - zachodniej Portugalii. Południowo-zachodnie wybrzeża. Atlantyk - potężny rzeźbiarz - kształtuje dzikie i majestatyczne klify od 300 milionów lat. To wyjątkowe miejsce, które obecnie mierzy się z problemem wszystkich wybrzeży. Musi zachować równowagę między historią a coraz liczniejszą obecnością ludzi, znajdujących w oceanie potęgę. Wybrzeże i ląd tworzą unikalne i pełne wyzwań miejsce dla człowieka i dzikiej przyrody. Są gatunki, które znalazły tu idealny habitat do przetrwania i rozwoju. Wśród nich jest ptak, którego gniazda mają warunki jak nigdzie na świecie. Elegancki i majestatyczny bocian biały w pozornie nieprzyjaznym regionie - znalazł dom. (dodano pozycję programową) 15:55 TAJEMNICZA HISTORIA MUMII. ZŁOTA MUMIA (SECRET MUMMIES: GOLDEN MUMMIES / LA MOMIA DORADA) Film dokumentalny, 56 min, Hiszpania, 2021 Reżyseria: Regis Francisco Fernandez Film o podróży archeologów, którzy na podstawie wcześniejszych danych z analizy kryminalistycznej wyruszają do Egiptu, aby rozwikłać tajemnice enigmatycznej złotej mumii. Najlepszy film dokumentalny w kategorii Historia i Społeczeństwo na Międzynarodowym Festiwalu Filmu i Telewizji w Nowym Jorku. (dodano pozycję programową) 17:05 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - BALI. AZJATYCKA LEGENDA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Pod koniec lutego na Bali hucznie witany jest Nowy Rok. W obchodach uczestniczą podróżni z całego świata. My także odwiedzimy wyspę Bali w tym wyjątkowym momencie i poznamy jej autentyczne oblicze. Wielu turystów poznaje na Bali wyłącznie słynne, przeludnione plaże Kuty, pełne barów i ośrodków dla surferów. Są to najdłuższe i najliczniej odwiedzane plaże na wyspie. Trudno znaleźć tu spokój, sprzyjający odpoczynkowi. (dodano pozycję programową) 18:05 NAJPIĘKNIEJSZE PARKI EUROPY - ODC. 4 VILLA BORGHESE W RZYMIE (PARK LIFE EP. 4 ROME: VILLA BORGHESE) Cykl dokumentalny, 43 min, Niemcy, 2017 Reżyseria: Sebastian Kentner Seria dokumentalna (5 części) o najpiękniejszych parkach w Europie, w miastach, gdzie stanowią miejsce wytchnienia i oazę spokoju mieszkańców. Są również ekosystemem dla tysięcy roślin i zwierząt. Odc. 4 - "Villa Borghese w Rzymie". Dzisiaj zwiedzimy ogrody Villi Borghese w Rzymie. Projektant mody zabierze nas na sesję zdjęciową w tych ogrodach, zobaczymy elegancki świat w hotelu De Russie i odkryjemy olbrzymią kolekcję sztuki w Galerii Borghese. W centrum Rzymu leży park Villa Borghese - jeden z największych i najpiękniejszych w Europie. Ogrody leżały niegdyś poza murami miasta. Otaczały letnią rezydencję kardynała Scypiona Borghese - kolekcjonera i mecenasa sztuki doby włoskiego baroku. W swojej willi gromadził dzieła Leonarda da Vinci, Tycjana i Caravaggia. Dla mieszkańców Rzymu ogrody na wzgórzu Pincio są darem niebios. To miejsce wyróżnia się wśród parków Europy. Ogrody bogatego kardynała stały się zielonymi płucami Rzymu - oazą cudowności w jednym z najwspanialszych miast świata. (dodano pozycję programową) 19:00 CZEKOLADOWA DYNASTIA Film dokumentalny, 45 min, Polska, 1996 Reżyseria: Jacek Butrymowicz Scenariusz: Ryszard Kaczyński Czekolada w formie stałej - w blokach i tabliczkach pojawiła się w Europie Środkowej dopiero na przełomie wieku XVIII i XIX. W Polsce ten słodki przysmak jako pierwszy zaczął produkować przybyły w połowie XIX wieku z Niemiec cukiernik Karol Wedel. Sprowadził go właściciel cukierni, Karol Grohnert. Wedel przez 6 lat był jego wspólnikiem. Podobnie jaki inni, przybyli z krajów zachodnich cukiernicy, Wedel reprezentował doskonałe rzemiosło w swoim fachu, a także specjalizację dotąd w Polsce nieznaną - wyrób czekolady. Przy ulicy Miodowej Wedel otworzył cukiernię i warsztat cukierniczy. Jego wyroby bardzo szybko zdobyły sobie uznanie warszawiaków. Szczególnym powodzeniem cieszyła się czekolada, którą Karol tak reklamował w prasowych anonsach - "zupełnie nowy i szczególny utwór cukierniczy, a nade wszystko wyborny środek leczący i łagodzący wszelkie cierpienia piersiowe, nader skuteczny na słabość w miesiącach wiosennych". Karol Wedel zmarł w 1902 roku, w wieku 89 lat. Pozostawił nie tylko świetnie zorganizowane przedsiębiorstwo, ale godnego siebie następcę syna Emila. Właścicielem firmy stał się Emil już w dniu swego ślubu i był to najwspanialszy prezent ślubny, jaki mógł mu sprawić ojciec. Cukiernicza praktyka Emila obejmowała zakłady w Niemczech, Szwajcarii, Anglii i Francji, skąd sprowadzał później maszyny do nowej fabryki przy ulicy Szpitalnej. Spadkobierca Karola znacznie rozwinął firmę, nie żałując pieniędzy na inwestycje. Oprócz nowych budynków fabrycznych wybudował narożną reprezentacyjną kamienicę, która według "Kuriera Warszawskiego" należała do najpiękniejszych budynków miasta. Na parterze tej kamienicy znalazł miejsce nowy, stylowy sklep z wyrobami Wedla. Codziennymi klientami sklepu byli Henryk Sienkiewicz i Bolesław Prus. Firma rozrastała się coraz szybciej. Aby zabezpieczyć się przed konkurencją, Emil Wedel rozpoczął oznaczanie wyrobów swoim podpisem, umieszczanym na opakowaniach projektowanych przez najlepszych warszawskich grafików. A podpis ten stał się najbardziej charakterystycznym znakiem firmy. Emil Wedel przekazał firmę swemu jedynemu synowi, Janowi. W początkach lat 20. Jan, doktor chemii uniwersytetu we Fryburgu i absolwent wydziału mechanicznego politechniki w Charlottenburgu, rozpoczął pracę w fabryce ojca. Ale nie jako jeden z dyrektorów, ale zwykły robotnik. Dopiero po kilku latach ojciec uznał, że syn ma dostatecznie duże doświadczenie i dopuścił go do spółki. I znowu firma trafiła w ręce znakomitego fachowca i wspaniałego człowieka. Jan Wedel poświęcił firmie całe życie. Ten genialny menedżer rozwinął przedsiębiorstwo na ogromną skalę. W roku 1928 zastąpił transport konny swych wyrobów samochodowym. Rok później rozpoczął budowę nowej fabryki przy ulicy Zamoyskiego na Pradze. W połowie lat 30. zakłady Wedla produkowały kilka ton słodyczy dziennie, które rozsyłane były do kilkudziesięciu sklepów w kraju i za granicą m.in. w Paryżu, Londynie, Nowym Jorku. Przez pracowników Jan Wedel postrzegany był jako człowiek bardzo wymagający i surowy, ale niezwykle sumienny i sprawiedliwy. Jak nikt dbał o swoich pracobiorców. Fabryka przy Zamoyskiego jako pierwsza w Europie miała żłobek, przedszkole, przychodnię lekarską, stołówkę, a także dom z mieszkaniami dla kadry. Część terenów przy letniskowym domu Wedlów w Świdrze przeznaczono na ośrodek wypoczynkowy dla pracowników fabryki. Najbardziej zasłużeni otrzymywali nieoprocentowane pożyczki na budowę własnych domów. Dlatego też przed wojną PPS stawiała firmę Wedla za wzór rozwiązań socjalnych. Dr Jan Wedel odpowiedział także na apel rządu o pomoc w dozbrajaniu armii i zakupił ciężkie karabiny maszynowe, które w 1939 roku załoga przekazała żołnierzom "Akademickiej" w Warszawie. W czasie okupacji na terenie fabryki Jan Wedel zorganizował tajne nauczanie. Stanowczo odmówił propozycji Niemców wpisania go na honorową listę volksdeutschów. Po wojnie fabrykę znacjonalizowano. Jan Wedel został jedynie doradcą fachowym, a i tak po kilku miesiącach bezceremonialnie usunięto go nawet z tego stanowiska. Nigdy już nie przekroczył progu swego zakładu. Przychodził do mieszczącego się naprzeciwko parku i godzinami patrzył na zabudowania fabryczne. Zmarł w 1960 roku. W 1950 roku dawny Wedel stał się "Zakładami Przemysłu Cukierniczego im. 22 Lipca". Jednak wszelkie próby zdobycia zagranicznych rynków zakończyły się kompletnym fiaskiem. Dlatego też 10 lat później do nazwy państwowego zakładu dopisano "d. E. Wedel". O prawo do używania tego podpisu toczy się dzisiaj spór między obecnym właścicielem zakładów "Pepsico Food" a spadkobiercami Wedlów. Ich pełnomocnik prawny podkreśla, że roszczenia nie dotyczą reprywatyzacji, ale nazwy spółki i użycia w niej nazwiska Wedel. Zgodnie z kodeksem handlowym nie wolno używać w nazwach firm nazwisk osób bez ich zgody lub zezwolenia ich spadkobierców. Dwukrotnie sądy różnych instancji uznały racje spadkobierców Wedla, ale na skutek rewizji nadzwyczajnej zgłoszonej przez ministra sprawiedliwości w rządzie Waldemara Pawlaka Sąd Najwyższy przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. (dodano pozycję programową) 20:00 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 4 NIEWYPŁACALNOŚĆ (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 46 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. Odc. 4 - "Niewypłacalność". Dwudziesty drugi sierpnia 1991 roku traktowano jak odpoczynek po trzech dniach wyjątkowego napięcia. Ale właśnie wtedy załamała się gospodarka radziecka, choć zrozumiano to dopiero kilka miesięcy później. Deficyt był chroniczną chorobą gospodarki sowieckiej. W ostatnich latach istnienia ZSRR ze wszystkich podstawowych towarów jedynie jedenaście procent nie było deficytowymi. Ludzie odczuli problemy na własnej skórze. Jednak nie wiedzieli, że są to pierwsze jaskółki zapaści gospodarczej. Gospodarka radziecka jakoś wytrzymała 70 lat. I nagle coś się stało. Coś naruszyło równowagę. W pewnym momencie niebezpieczne procesy stały się nieodwracalne. (dodano pozycję programową) 21:05 ŚWIAT POD NADZOREM (BIG BROTHER. THE WORLD UNDER SURVEILLENCE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2019 Reżyseria: Sylvain Louvet Film dokumentalny o wykorzystywaniu najnowszych technologii do śledzenia i obserwowania ludzi. Świat zmienia się na naszych oczach. Potrzeba było pięćdziesięciu lat, aby sztuczna inteligencja dała rządom nieosiągalną wcześniej władzę. Teraz mogą nas podsłuchiwać i obserwować wszędzie, przez całą dobę. Wykorzystując hasła walki z terroryzmem, Europa, Stany Zjednoczone a przede wszystkim Chiny skupiły się na intensywnym rozwoju technologii i systemów inwigilacji. Ponad pół miliarda kamer na całym globie nie tylko obserwuje nas przez całą dobę. Rozpoznają nasze emocje, podejrzane zachowania i przewidują przestępstwa, zanim do nich dojdzie. W niektórych państwach obsesja na punkcie inwigilacji zrodziła nowy typ reżimu: totalitaryzm cyfrowy. Banki, szpitale, szkoły. System AnyVision stosuje się w całym Izraelu. Korzysta z niego także jerozolimska policja. Państwo Żydowskie jest jednym z największych eksporterów programów śledzących na świecie. Kapitalizuje w ten sposób zdobywane latami doświadczenie. W ciągu dwóch lat Pentagon wydał ponad siedemdziesiąt milionów dolarów na rozwój autonomicznych dronów, które potrafią zidentyfikować cel bez udziału człowieka. Xi Jinping zamienił Chiny w orwellowskie państwo. W dwa tysiące trzynastym roku, gdy przejmował władzę, w Chinach działało sto milionów kamer przemysłowych. Do dwa tysiące dwudziestego roku ich liczba wzrosła sześciokrotnie. Daje to jedną kamerę na dwie osoby. Europa dopiero szykuje się do objęcia obywateli totalną kontrolą. Autorzy filmu prowadzą międzynarodowe śledztwo i koncentrują się na najnowszych technologiach oraz ich wpływie na zakres wolności ludzi na całym swiecie. (dodano pozycję programową) 22:15 KURACJA Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2002 Reżyseria: Maciej Cuske Scenariusz: Maciej Cuske Zdjęcia: Radosław Ładczuk Muzyka: Tomasz Gwinciński Dokument o pacjentach uzdrowiska w Ciechocinku. (dodano pozycję programową) 23:25 MORDERSTWO W RODZINIE - ODC. 3 KELLY FITZGIBBONS, AVA I LEXI NEEDHAM (A MURDER IN THE FAMILY / AMERICAN MURDER: THE FAMILY NEXT DOOR EP. 3 KELLY FITZGIBBONS, AVA I LEXI NEEDHAM) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2022 Reżyseria: Jenny Popplewell Odc. 3 - "Kelly Fitzgibbons, Ava i Lexi Needham". Policja bada sprawę zabójstwa czterech osób w Woodmancote. Zastrzelone Kelly Fitzgibbons, czteroletnia Ava i dwuletnia Lexi. Robert Needham znaleziony ze strzelbą w rękach. Sześć dni od rozpoczęcia lockdownu w marcu dwa tysiące dwudziestego roku Robert Needham zastrzelił swą partnerkę Kelly Fitzgibbons i ich dwie córki: czteroletnią Avę i dwuletnią Lexi. Śledztwo jest w toku. Na miejscu technicy szybko stwierdzili, że oddano sześć strzałów. Wszystkie trafiły w cel. Nie było śladów szarpaniny. Wygląda na to, że Rob zaskoczył Kelly. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zaktualizowało wytyczne. Policja jednak nadal musi podejmować indywidualne decyzje. Lekarzom i policji nie zapewniono dodatkowych środków dotyczących wydawania pozwoleń na broń. (dodano pozycję programową) 00:25 KOCHANY I NIENAWIDZONY. DRAMAT ŻYCIA I ŚMIERCI TWÓRCY "KRZYŻAKÓW" Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2002 Reżyseria: Stanisław Janicki Scenariusz: Stanisław Janicki Wykonawcy: Aleksander Ford, Jerzy Stefan Stawiński, Kazimierz Kutz, Stanisław Różewicz, Kazimierz Koźniewski, Emil Karewicz, Andrzej Wajda, Mieczysław Kalenik, Beata Tyszkiewicz, Zbigniew Pitera, Mieczysław Jahoda Aleksander Ford miał 72 lata, kiedy 4 kwietnia 1980 r. w Naples na Florydzie popełnił samobójstwo. Nie po raz pierwszy targnął się na życie, ale tym razem skutecznie. Film Stanisława Janickiego, znanego historyka kina, krytyka filmowego, popularyzatora polskiego kina przedwojennego i reżysera dokumentalisty, autora wydanej w 1967 r. książki o Aleksandrze Fordzie, jest próbą odpowiedzi na pytanie, dlaczego do tego doszło. Ford (rocznik 1907) zadebiutował jako reżyser filmów dokumentalnych w 1928 r. Dwa lata później był współzałożycielem Stowarzyszenia Miłośników Filmu Artystycznego "Start", a w 1935 r. - Spółdzielni Autorów Filmowych SAF. Już jego pierwsze dokumenty i fabuły zwiastowały duży talent, oryginalność i wrażliwość artystyczną. Po klęsce wrześniowej 1939 r. znalazł się w ZSRR. W 1943 r. współorganizował Czołówkę Filmową 1. Dywizji WP im. Tadeusza Kościuszki, przekształconą później w Wytwórnię Filmową WP, której był komendantem. W 1945 r. został pierwszym dyrektorem przedsiębiorstwa "Film Polski". Stał się wtedy bodaj najważniejszą osobą w polskiej kinematografii, człowiekiem, od którego wiele zależało, który miał znajomości w najwyższych kręgach władzy. I choć po 1947 r. zajmował mniej eksponowane stanowiska, znajomości i wpływy pozostały; hołubiony przez władze Ford był nadal ważną figurą. Ceniono go zresztą także ze względu na dokonania artystyczne. Jego uhonorowana w 1954 r. nagrodą za reżyserię na festiwalu w Cannes "Piątka z ulicy Barskiej" była tego najlepszym dowodem. Do historii polskiego kina przeszedł jednak jako twórca ekranizacji "Krzyżaków", pierwszej w kraju "superprodukcji", zrealizowanej - też po raz pierwszy - w systemie CinemaScope i na taśmie Eastmancolor. Ford, profesjonalista w każdym calu i człowiek szalenie ambitny, chłonął zresztą wszystkie nowinki, starał się nadążać za nowymi trendami technicznymi i artystycznymi. Przy całym bagażu akademickiego wykształcenia, starał się być twórcą awangardowym. Jako człowiek był skomplikowany wewnętrznie, zagadkowy, budził kontrowersyjne opinie. Jedni uwielbiali go za życzliwość, serdeczność, chęć niesienia pomocy innym, umiejętność pracy z aktorami. Inni widzieli w nim człowieka pamiętliwego i zajadłego, nadmiernie dbającego o swoje interesy mistrza autokreacji, z trudem podejmującego decyzje i zazdrosnego o sukcesy innych. Kiedy w 1968 r. rozpętała się w Polsce antysemicka nagonka, Ford jako Żyd, a w dodatku człowiek związany z ekipą, która z tego powodu została odsunięta od władzy, znalazł się nagle w całkowitym osamotnieniu. Przestano się z nim liczyć, odmówiono możliwości dalszej pracy artystycznej, na dzień przed rozpoczęciem zdjęć wstrzymano produkcję jego filmu o Korczaku. Zadawnione konflikty i urazy teraz stały się pretekstem do odwetu. Nikt nie stanął w jego obronie. Po roku bezczynności i znoszenia ostracyzmu środowiskowego amerykańska żona reżysera, Elinor, namówiła go na wyjazd za granicę. Ford przenosił się z nią i trojgiem dzieci do Austrii, potem do Niemiec, Izraela, by w końcu osiąść w Danii. Udało mu się tam nakręcić film "Pierwszy krąg", nawiązał też współpracę z imigracyjnym teatrem Ateneum 77. To wszystko było jednak za mało, by w pełni wykorzystać jego potencjał twórczy. Reżyser tęsknił za pracą na planie, za krajem. Jego prośba o zgodę na powrót do Polski została jednak odrzucona. Do tych problemów doszedł narastający kryzys małżeński, zakończony rozwodem. Po latach Elinor stwierdziła, że gdyby Aleksander pozostał w kraju, prawdopodobnie zniósłby te niepowodzenia. (dodano pozycję programową) 02:00 OKRUCHY Z ULICY ŻELAZNEJ I OKOLIC Film dokumentalny, 28 min, Polska, 1993 Scenariusz: Kazimierz Karabasz, Kazimierz Karabasz Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jan Wojciechowski, Krzysztof Pakulski Kazimierz Karabasz jest jednym z najwybitniejszych polskich dokumentalistów. Od roku 1958 zrealizował ok. 40 filmów - m.in "Muzykanci", "Ludzie w drodze", "Pierwszy krok", "Rok Franka W.", "Dokąd idziecie", "Na progu", "Punkt widzenia", "Cień już niedaleko". Termin "dokument socjologiczny", który pojawił się po premierze filmu "Muzykanci", towarzyszył później całej jego twórczości. "Okruchy z ulicy Żelaznej" to opowieść o przeszłości i dniu dzisiejszym tej warszawskiej ulicy. Jej historię poznajemy poprzez losy konkretnych osób z nią związanych. Siedemdziesięcioletni Mieczysław jest "prywatnym" opiekunem jedynego fragmentu zachowanego muru z czasów getta. Umieścił na nim starannie wykonaną mapę granic getta z 1941 roku. Z powagą pokazuje miejsce, z którego została wyjęta cegła, która powędrowała do Jerozolimy, do tamtejszego Muzeum Pamięci. Prezentuje gruby album z wycinkami prasowymi o "jego" murze oraz z wpisami ludzi z całego świata, którzy miejsce to odwiedzili. Wśród nich jest zapis dokonany przez prezydenta Izraela. Pan Andrzej ma lat 55, jest inżynierem, po ojcu odziedziczył ślusarski warsztat, ale teraz pracy jest niewiele, a przyszłość niepewna. Stoją prawie nieużywane stare, solidne niemieckie i amerykańskie maszyny. Pan Andrzej razem z bratem - konstruktorem zabrał się więc do projektowania wymarzonej, unikatowej obrabiarki. Z uporem i dokładnością robią próby wykonanych już fragmentów modelu. Trzeci z bohaterów filmu, czterdziestoletni Romuald, jest szefem Teatru "Prezentacje" mieszczącego się w byłej fabryce Norblina. To teatr bez marmurów i kandelabrów, aktor jest bardzo blisko widza, przez co uzyskuje z nim niezwykły kontakt, będący często warunkiem zaistnienia sztuki. Pan Romuald przygotowuje się do kolejnej premiery - oprócz tego, że jest reżyserem, jest także gospodarzem, który musi czuwać nad sprawną obsługą całego spektaklu. Trzydziestoletni Henryk jest szewcem. W swoim miniaturowym warsztacie naprawia te nawet najbardziej zniszczone buty, ma tzw. złote ręce. Choć zajęcie to nie jest tym, o czym marzył, wykonuje je rzetelnie, uważa także, że uczy ono pokory wobec życia. Ostatnim z bohaterów filmu jest dwudziestoletni Adam, słuchacz First Business College, prywatnego studium dla pracujących. Jego dzień jest wypełniony zajęciami z prawoznawstwa, finansów, informatyki. Swoją przyszłość planuje skrupulatnie, wykorzystuje każdą chwilę, by zdobywać wiedzę - kapitał, który zaprocentuje w przyszłości. A przy Pańskiej i Łuckiej wyburza się ostatnie wiekowe domy. Obok błyszczy brązowa bryła nowoczesnej Mennicy Państwowej. Zgrzebne tabliczki i szyldy - magiel prasujący, kurczaki dzielone, wszystko dla zwierząt, futra... coraz częściej zastępowane są przez nowoczesne reklamy zachodnich produktów. Na ulicę Żelazną wchodzi już inny świat. (dodano pozycję programową) 02:40 HENRYK WIENIAWSKI - ŻYCIE I TWÓRCZOŚĆ Film dokumentalny, 59 min, Polska, 1991 Reżyseria: Emilia Skalska Scenariusz: Edmund Grabkowski Wykonawcy: Andrzej Konstanty Kulka, Roman Lasocki, Wanda Wiłkomirska, Edmund Grabkowski, Tadeusz Wroński, Jadwiga Kaliszewska, Stanisław Wisłocki, Wladimir Grigoriew, Jan Weber, Jerzy Waldorff Film dokumentalny będący próbą przedstawienia życia i twórczości Henryka Wieniawskiego, który był swego rodzaju fenomenem epoki. Autorzy filmu odwołują się do XIX - wiecznych dokumentów, zdjęć, sztychów, wspomnień i listów. W filmie prezentacja fragmentow utworów artysty, m.in.: "Polonez D", "Scherzo tarantella", "Obertas", "Kaprysy", Fragm. koncertów: D - moll i Fis - moll, "Fantazja na temat własny".