TVP Historia Poniedziałek, 01.07.2024 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 1 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1818 - urodził się I. F. Semmelweis, prekursor antyseptyki; 1929 - pojawiła się sławna postać z kreskówek - Popeye; 1980 - kolejna podwyżka cen mięsa w PRL; 1991 - koniec Układu Warszawskiego; 06:20 JA CIĘ UCZYĆ KAŻĘ - ODC. 1 Program dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Scenariusz: Paweł F. Nowakowski, Wiktor Szymborski Prowadzący: Paweł F. Nowakowski, Wiktor Szymborski Zdjęcia: Wojciech Kursa Program ma na celu połączenie niestandardowego podejścia do historii nauczania, historii edukacji z ujęciami znanymi z opracowań dotyczących historii wychowania. Idea przyświecająca poszczególnym odcinkom programu polega na przełamaniu pewnych stereotypów dotyczących dziejów wychowania i nauczania w poszczególnych wiekach. 06:45 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: STEFAN BATORY Debata, 30 min, Polska, 2017 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Maciej Zakrocki 1 maja 1576 roku książę Siedmiogrodu, Stefan Batory został koronowany na króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wcześniej poślubił Annę Jagiellonkę. Tym samym kończył się okres bezkrólewia po ucieczce do Francji Henryka Walezego. Stefan Batory zasiadał na wawelskim tronie dziesięć lat. Od początku zdecydowanie walczył z przeciwnikami. Tuż po koronacji starł się ze zwolennikami wyboru na krakowski tron Maksymiliana II. W 1579 roku wyruszył na wyprawę przeciwko carowi Iwanowi IV Groźnemu, który zagarnął Inflanty. Wojna zakończyła się trzy lata później. Po pięciomiesięcznym oblężeniu odstąpiono od Pskowa, ale na mocy rozejmu w Jamie Zapolskim zawartego15 stycznia 1582 roku do Rzeczypospolitej włączone zostały niemal całe Inflanty. Odzyskano Połock. Wielkie Księstwo Moskiewskie zostało odepchnięte od Bałtyku. Towarzyszący królowi podczas wyprawy na Inflanty inżynier wojskowy pułkownik artylerii Dominik Ridolfino mówił o nim: "Żyje jak najoszczędniej. Posiada przy tem następne cztery wielkie zalety. Po pierwsze jest dobrym katolikiem, po wtóre lubi słuchać cudzej rady, po trzecie, wykonywa natychmiast to, co postanowił; po czwarte, nie żałuje swego życia w potrzebie. W sądach cywilnych nader rozważnym i przytomnym jest". Jakie miejsce w panteonie polskich władców zajmuje Stefan Batory? Jak na to pytanie odpowiadają współcześni Polacy? 07:20 WOJNA W ETERZE - NÓŻ W PLECY Felieton, 5 min, Polska, 2023 Scenariusz: Jan Sosiński, Andrzej Mietkowski Cykl "Wojna w eterze" to krótkie, kilkuminutowe filmy, w których skonfrontowane są dwie strony tej wojny: Wschód i Zachód, komunistyczne władze i kraje demokratyczne, blok sowiecki i wolny świat reprezentowany przez USA i Europę Zachodnią. To Obrazy Propagandy i Głosy Prawdy. Tę konfrontacja pokazana jest przez dwa zbiory multimedialne: głosy prawdy płynące do PRL spoza żelaznej kurtyny na falach zagranicznych radiostacji, oraz obrazy propagandy peerelowskiej, którymi przez dziesięciolecia zakłamywano ważne wydarzenia, wielkie postaci, znaczące zjawiska, kluczowe daty historyczne. GŁOSY PRAWDY, to pół miliona minut archiwum Radia Wolności, nagrania dźwiękowe pozostałe po zamknięciu Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, a także archiwalia polskich sekcji BBC i Radia France Internationale; OBRAZY PROPAGANDY, to zapisy z archiwów IPN, TVP, CAF/PAP i Polskiego Radia, będące filmowym, fotograficznym i dźwiękowym obrazem PRL. 07:30 MARIA CURIE - ODC. 3/3 (MARIA CURIE UNE FEMME HONORABLE) Serial biograficzny, 80 min, Francja/Polska, 1991 Autor: Francoise Giroud Reżyseria: Michel Boisrond Scenariusz: Francoise Giroud Zdjęcia: Witold Adamek Aktorzy: Wojtek Klata, Karolina Kunkiewicz, Aleksandra Koncewicz, Henryk Machalica, Tomasz Marzecki, Piotr Pawłowski, Barbara Rachwalska, Hanna Stańkówna, Joanna Sobieska, Marie Christine Barrault, Jean - Luc Moreau, Roger Van Hool, Wanda Neumann, Andrzej Szczepkowski, Monika Scatti Mimo załamania spowodowanego skandalem wokół jej osoby Maria Curie postanawia osobiście odebrać Nagrodę Nobla przyznaną jej w 1911 roku w dziedzinie chemii. Pobyt u przyjaciółki w Anglii i propozycja utworzenia instytutu radowego wyrywają ją z przejściowej apatii. Słynna uczona sama kontroluje prace przy budowie placówki. Wybucha I wojna światowa. Maria ze starszą córką postanawiają pomóc walczącym na froncie. Organizują tzw. samochody Curie. Wykonują badania radiologiczne w szpitalach polowych, tuż za linią frontu. Po wojnie amerykańska dziennikarka Mary Malloney organizuje podróż Marii do Stanów Zjednoczonych w celu zdobycia pieniędzy na zakup jednego grama radu dla instytutu radowego. Stan zdrowia uczonej pogarsza się, mimo to odbywa jeszcze jedną podróż do USA. Zebrane tym razem pieniądze mają być przeznaczone dla instytutu radowego w Warszawie. 08:55 KUCHNIA JAGIELLONÓW - ODC. 16 SIOSTRY NA TRONACH EUROPY CZYLI KUCHNIA JAGIELLONEK Magazyn, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski W tym odcinku prowadzący Łukasz Modelski przygotowuje dwie potrawy: kapłona w winie muszkatołowym oraz sos zwany białą szalszą. Przepisy pochodzą z korespondencji sióstr Jagiellonek. 09:25 HISTORIA POLSKI - PARADOKS O KONDUKTORZE Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1997 Reżyseria: Michał Dudziewicz Scenariusz: Michał Dudziewicz Zdjęcia: Jacek Knopp Film zrealizowany w związku z rocznicą wydarzeń w Poznaniu w 1956 roku. Opowiada historię dwóch osób: Kazimierza Wieczorka, 25 - letniego konduktora, który został zastrzelony 28 czerwca, oraz Zdzisława Wardejna, dzisiaj znanego aktora, a wówczas 16 - latka, który spędził w tym czasie 3 dni w areszcie. Losy bohaterów filmu się przeplatają. W wyniku poszukiwań Zdzisława Wardejna, matka Kazimierza Wieczorka rozpoznała w nieżyjącym swojego syna. Film opowiada o związku tego, który przeżył, z pamięcią o człowieku nazywanym przez wiele lat NN. 10:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DALEKO NA WSCHODZIE CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1991 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Program publicystyczny poświęcony historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia przyczyny przystąpienia Japonii do wojny oraz przybliża kulisy jej ekspansji militarnej. 10:50 DZIKA KRAINA - ODC. 1/2 WALIA PO ZMROKU (WALES: AFTER DARK IN THE LAND OF THE WILD) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2023 Reżyseria: Adrian Seymur Film opowiada o dzikiej przyrodzie Walii na przestrzeni dwunastu pełnych dramatyzmu miesięcy. W każdym odcinku pokazane są momenty najbardziej kojarzące się z daną porą roku: narodziny i regeneracja w miesiącach wiosennych, dorastanie i tworzenie nowego życia w okresie letnim, przygotowanie do zmian jesienią, a następnie przetrwanie zimy. Kamera przez cały rok podąża śladami endemicznych dla tego kraju zwierząt, takich jak na przykład foki szare, co pozwala zrozumieć, jakie siły wpływają na dziką przyrodę w tym kraju. 11:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - UPARCIE WRACAMY Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Uparcie wracamy" Niektóre nasze tematy badawcze niepostrzeżenie rozrastają się do rozmiarów małych seriali. W tej formule niewątpliwie mieszczą się nasze poszukiwania pola powstańczej bitwy pod Waliłami z roku 1863. Dziś próbujemy domknąć dwa watki. Pierwszy z nich to poszukiwana przez nas mogiła poległych powstańców. Drugi to odnaleziona tu przez nas uprzednio pieczęć, którą dziś będziemy w stanie przekazać potomkom jej właścicieli. "Bitwa o wielką wieś trwa" Gdy chodzi o obronę Wybrzeża, jednym tchem wymieniamy Westerplatte, Oksywie, Hel. Dziś do tej listy chwały dopisujemy wielką bitwę o Wielką Wieś - dzisiejsze Władysławowo. Rozpoczęła się 10 września 1939 r. i miała kluczowe znaczenia dla obrony dzisiejszego Wybrzeża. My zaś przyjrzymy się imponującej rekonstrukcji tej właśnie bitwy. "Nad Wartą" Przenosimy się na zachodnie rubieże Rzeczpospolitej, nad Warte, ale w czasie pozostajemy tym samym, co w poprzedniej opowieści. Jest wrzesień 1939 roku. Scenografia została taka jak wtedy, w pierwszych dniach września - nadrzeczne łąki, polskie schrony bojowe. Tylko wieś zniknęła i rekonstruktorzy musieli ją symbolicznie odtworzyć. Obrońcy tego skrawka też o dziesiątki lat młodsi, ale motywy, dla których włożyli mundur te samy co dla ich dziadków. Oglądamy kolejną rekonstrukcję historyczną, tym razem to bitwa o Beleń Strońsko Zagórzyce. 12:15 SŁAWA I CHWAŁA - ODC. 3 WOJENKA Serial obyczajowy, historyczny, 54 min, Polska, 1998 Autor: Jarosław Iwaszkiewicz Reżyseria: Kazimierz Kutz Scenariusz: Krzysztof Teodor Toeplitz Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Michał Żebrowski, Adolf Grabowski Piotr, Mariusz Bonaszewski, Leszek Teleszyński, Artur Dziurman, Zbigniew Bielski, Piotr Adamczyk, Stanisław Górka, Agnieszka Warchulska, Leszek Zduń, Grażyna Trela Józio Royski i Janusz Myszyński dołączają do III Korpusu Armii Polskiej w Winnicy. Uczestniczą w licznych przemarszach i potyczkach. Niebawem ich formacja zostaje rozbrojona przez Austriaków. Spotkany przypadkowo Spychała wysyła Józia i Janusza do Kijowa. W pociągu młodzi żołnierze poznają malarza Antoniewskiego, dzięki któremu zawierają liczne znajomości w kijowskim środowisku teatralnym. Józio nawiązuje nawet romans z aktorką Wyczerówną. Beztroskie życie szybko się jednak kończy. Młodzieńcy wyruszają do oddziałów generała Hallera. Przyjeżdżają 11 maja 1918 roku, w dzień bitwy pod Kaniowem. Zabłąkana kula śmiertelnie rani Józia. Tymczasem jego młodszy brat Walerek stacjonuje z wojskiem w Odessie. Wpada w towarzystwo umundurowanych szumowin i przestępców. Biorąc udział w rozmaitych oszustwach i aktach przemocy, szybko oswaja się ze złem. Po pewnym czasie nie stanowi już dlań problemu zamordowanie żydowskiego kupca, dostarczającego armii konie. 13:20 NIE MA MOCNYCH Komedia, 90 min, Polska, 1974 Reżyseria: Sylwester Chęciński Scenariusz: Andrzej Mularczyk Zdjęcia: Andrzej Ramlau, Jacek Stachlewski Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Wacław Kowalski, Władysław Hańcza, Anna Dymna, Andrzej Wasilewski, Maria Zbyszewska, Halina Buyno - Łoza, Jerzy Janeczek, Ilona Kuśmierska, Zygmunt Bielawski, Bronisław Pawlak, Zdzisław Maklakiewicz, Witold Pyrkosz, Jerzy Turek "Sami swoi", pierwsza część komediowego tryptyku o rodzinach Kargulów i Pawlaków, odniosła olbrzymi sukces kasowy, a powiedzonka z filmu weszły do codziennego życia. Nie mniejsze powodzenie towarzyszyło premierze drugiego filmu "o Kargulach", choć zadanie było tym razem znacznie trudniejsze. W "Samych swoich" kopalnią pomysłów był sam okres historyczny. Zetknięcie się ludzi z różnych stron, problemy integracji... Ludzie tacy jak Kargul, Pawlak czy babcia, karabiny, granaty - znaczące realia tamtych lat - wszystko to było szalenie atrakcyjne z punktu widzenia dramaturgii narracji. Dawało wiele możliwości komediowych"- mówił Sylwester Chęciński. "Nie ma mocnych" zrealizował ten sam zespół i wystąpili w większości ci sami aktorzy. Bohaterów spotykamy po trzydziestu latach (akcja "Samych swoich" rozgrywała się w roku zakończenia wojny), w tej samej, choć oczywiście zmienionej wsi - zasobnej, nowoczesnej, gdzie jedynym utrapieniem mieszkańców jest brak młodych gospodarzy, którzy przejęliby ziemię zagospodarowaną przez dziadków i ojców. Taki właśnie problem trapi Pawlaka i Kargula. Ich wnuczka Ania nie dostała się na studia. Jest więc nadzieja, że pozostanie na wsi. Teraz tylko należy znaleźć dla niej odpowiedniego kandydata na męża. Na horyzoncie pojawia się Zenek Adamiec - technik mechanizacji rolnictwa. Dziadkowie zaczynają "sprawdzanie" potencjalnego dziedzica ich ziemi. 15:00 HISTORIA W OŻYWIONYCH OBRAZACH - UNIA LUBELSKA Cykl dokumentalny, 15 min, Polska, 2017 Reżyseria: Marek Brodzki Scenariusz: Marek Brodzki Zdjęcia: Arkadiusz Tomiak Ekranizacje dziesięciu słynnych dzieł Jana Matejki powstały przy zaangażowaniu wybitnych polskich twórców filmowych. Widzowie mają niepowtarzalną okazję, aby niejako wejść do wnętrza obrazu, przyjrzeć się jego bohaterom, usłyszeć ich rozmowy, a także poznać kontekst historyczny, w jakim znajdowała się Polska tuż przed momentem, kiedy wszyscy bohaterowie zastygli zamknięci w klatce czasu i ramie malarskiego dzieła. Warstwie fabularnej towarzyszy komentarz wybitnych historyków, znawców historii Polski. Taka forma edukacji może być przyczynkiem do lepszego zrozumienia zagadnień historycznych, pretekstem do dyskusji, a także znakomitym uatrakcyjnieniem zajęć szkolnych. 15:20 KORONA KRÓLÓW - ODC 16 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Maria Ciunelis, Agata Danielowska - Flejszman Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Halina Łabonarska, Mateusz Król, Marta Bryła, Paulina Lasota, Piotr Gawron - Jedlikowski, Andrzej Deskur, Robert Gonera, Sławomir Orzechowski, Wenanty Nosul, Marcin Rogacewicz, Wojciech Żołądkowicz, Dagmara Bąk, Renata Berger, Bohdan Graczyk, Jan Wieczorkowski Odc. 16 Trwają przygotowania do uroczystości koronacji. Jadwiga oskarża synową o zdradę i szuka potwierdzenia wśród osób, które na co dzień są najbliżej Anny. Księżniczka przyznaje się do spotkania z litewskim rycerzem, twierdząc, że musiała rozliczyć się z przeszłością. Kazimierz jest zły na żonę, ale ufa jej i wybacza. Arunas opuszcza Wawel i postanawia wstąpić do klasztoru. Cały dwór huczy od plotek, ale pomimo to ceremonia przebiega bez zakłóceń. Anna u boku Kazimierza, z dumą zakłada koronę. 15:50 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 16:20 SENSACJE XX WIEKU - RAJD NA ST. NAZAIRE CZ 2 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1994 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony brytyjskiemu atakowi na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint - Nazaire podczas II wojny światowej. Akcja została przeprowadzona w nocy 28 marca 1942 roku połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. 16:55 HISTORIA POLSKI - BYLIŚMY PIERWSI. POZNAŃ 56 Film dokumentalny, 43 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Tomasz Kornat Film o pragnących wolności chłopakach z poznańskich ulic, którzy dziś mają już około osiemdziesiątki. Z bronią w ręku walczyli z systemem komunistycznej władzy, gdy związkowcy z zakładów "Cegielskiego" i innych, domagający się jedynie spełnienia postulatów, dotyczących standardów pracy i płacy, wycofali się do domów. Wydarzenia poznańskie opowiedziane przez różne grupy uczestników, przez byłych związkowców z kilku zakładów, przez grupę bojowników dowodzonych przez Janusza Kulasa ps. Edi Polo, przez chłopaków z rogów poznańskich ulic, byłych rockandrollowców, jazzmanów z kręgu Komedy związanego z Poznaniem, studentów, bikiniarzy i innych. Wszyscy oni walczyli przeciw systemowi i przeciw radzieckiej dominacji. W filmie wystąpią też młodzi ludzie z poznańskich szkół, potomkowie uczestników czerwcowej rewolty, dla których tamte wydarzenia są czymś bardzo ważnym i inspirującym. Pierwszy w PRL - u strajk generalny i demonstracje uliczne zostały krwawo stłumione przez wojsko i milicję, a samo wydarzenie propaganda PRL - u określiła jako wypadki czerwcowe lub wręcz przemilczała. Obecnie Czerwiec ’56 bywa określany jako poznański bunt, rewolta, powstanie poznańskie. Strajk wybuchł o godz. 6:30, 28 czerwca 1956 roku w tak zwany czarny czwartek w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski Poznań, które wówczas nosiły nazwę Zakłady im. Józefa Stalina. Strajk przerodził się w spontaniczny protest przeciw władzy. Został stłumiony przez liczące ponad 10 tys. żołnierzy oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem wywodzącego się z Armii Czerwonej generała Stanisława Popławskiego. Po pacyfikacji - jak się wyraził - zbuntowanego miasta, chwalił się on wykorzystaniem w Poznaniu swoich doświadczeń ze Stalingradu. W czerwcu 1956 roku przeciwko demonstrantom użyto broni palnej. W pacyfikacji Poznania uczestniczyło 360 czołgów. W wyniku walk ulicznych obrażeń doznało 800 osób, zginęło 58. Poznański Czerwiec stał się początkiem gomułkowskiej odwilży, która nastąpiła w październiku 1956 roku, a też w pewnym sensie zaczynem do powstania przeciwko komunistycznej władzy na Węgrzech. O poznańskim powstaniu opowiedzą też kobiety, które czynnie brały udział w wydarzeniach, przypadkowi uczestnicy zajść, przechodnie, świeżo upieczeni maturzyści, rodziny ofiar, m.in. 13 - letniego Romka Strzałkowskiego, najmłodszej śmiertelnej ofiary walk ulicznych, wśród siedemnastu nieletnich. Romek wyszedł z domu po zakupy. Gdy natknął się na demonstrujący tłum, przyłączył się z transparentem "Żądamy nauki religii w szkole". Na ul. Kochanowskiego z okien budynku bezpieki w kierunku tłumu padły strzały. Romek pod gradem kul podniósł sztandar, co wywołało entuzjazm demonstrantów. Został zastrzelony. Dziś istnieje kilka interpretacji świadków tego wydarzenia. Sprawców do dziś nie ukarano. Strzałkowski stał się symbolem i bohaterem licznych utworów literackich. 17:45 SPÓR O HISTORIĘ - UNIA LUBELSKA Debata, 30 min, Polska, 2019 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller 1 lipca 1569 roku na sejmie walnym w Lublinie dotychczasową unię personalną łączącą Polskę i Litwę przekształcono w unię realną. Tym samym powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów. Państwo, które miało przetrwać blisko 250 lat. Polskę i Litwę połączył wspólny monarcha, sejm, waluta oraz polityka zagraniczna i obronna. Odrębne pozostały między innymi skarb, urzędy, wojsko i prawa. Jakie znaczenie miała dla Polski i Litwy, ale też i Europy unia lubelska? 18:30 Z BIEGIEM LAT, Z BIEGIEM DNI - KRAKÓW 1874 Serial TVP, 57 min, Polska, 1980 Reżyseria: Andrzej Wajda, Edward Kłosiński, Anna Polony, Krystyna Grochowicz Scenariusz: Joanna Ronikier Zdjęcia: Edward Kłosiński, Witold Adamek Aktorzy: Izabella Olszewska, Bolesław Nowak, Anna Polony, Jerzy Bińczycki, Roman Stankiewicz, Jerzy Stuhr, Wiktor Sadecki, Jerzy Grzegorzewski, Halina Wojtacha, Halina Kuźniakówna, Dorota Pomykała, Wanda Kruszewska Wykonawcy: Józef Radwan, Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia i Telewizji w Katowicach Obraz stosunków społeczno - politycznych panujących w Krakowie w latach 1874 - 1914 przedstawiony na przykładzie losów dwóch sióstr: Janiny Chomińskiej - żony Dulskiego, urzędnika tego samego banku. Bohaterkami odcinka są dwie młode kobiety: pani Chomińska - żona urzędnika bankowego i mieszkająca z nią siostra Aniela - zaręczona z Felicjanem Dulskim, również urzędnikiem. Ich życie w ubogim i zaniedbanym mieście wypełnia monotonia i nuda. Jedyną atrakcję stanowią zabytki, malowidła Matejki i obchody patriotycznych uroczystości możliwe dzięki liberalnej polityce cesarza Franciszka Józefa. Jednak ciągłe chodzenie po galeriach to raczej nie jest to, czego dwie piękne młode kobiety oczekują od życia. Pewnego dnia siostry postanawiają urządzić wieczorek z tańcami. Zachwycone pomysłem po cichu marzą, że bal odmieni ich los. Czeka je wszakże okrutne rozczarowanie. Przyjęcie szybko przeradza się w kompromitujące pasmo nieporozumień, kłótni i skandali. 20:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - RAGNAR - WIKING, KTÓRY ZŁUPIŁ PARYŻ (RAGNAR, LE VIKING QUI A TERRORISE PARIS) Cykl dokumentalny, 111 min, Francja, 2022 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel "Historia w postaciach zapisana" (tytuł francuski: "Secrets d'Histoire") to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Prezenterem programu jest znany dziennikarz telewizyjny Stephan Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wielkiej postaci historycznej. Z kamerą udajemy się do miejsc stanowiących prawdzie skarby światowego dziedzictwa kultury: zamków i pałaców, galerii sztuki oraz parków i ogrodów. 22:10 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - WYSPA WŁADCÓW Cykl dokumentalny, 44 min, Polska, 2012 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac, Janusz Górecki Zdjęcia: Stanisław Plewa, Zdzisław Cozac Lektor: Maciej Gudowski Tytułowa wyspa władców to Ostrów Lednicki, leżący między Gnieznem a Poznaniem, na którym znajdowała się jedna z siedzib Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Film przedstawia jego dzieje od czasów rozpoczęcia budowy rezydencji książęcej na wyspie (druga połowa X wieku) do najazdu na Wielkopolskę i zniszczenia grodu przez czeskiego księcia Brzetysława (ok. 1038 r.). Sceny z prologu filmu symbolizują historyczny przełom w państwie Mieszka I; dotychczasowe wierzenia pogańskie ma zastąpić wiara chrześcijańska, wprowadzana z woli księcia Polan. Jednym z najważniejszych zadań w tym planie była budowa nowych grodów, a w nich murowanych obiektów sakralnych, kościołów i kaplic oraz rezydencji pałacowych władcy. 23:10 BAŁKANY W OGNIU - CZĘŚĆ 4. JUGOSŁOWIAŃSKA BECZKA PROCHU (THE BALKANS IN FLAMES / BALKAN IN FLAMMEN 4. SPECIAL) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Veronika Mendler, Klaus Kastenholz Czteroodcinkowa seria dokumentalna o sytuacji na Półwyspie Bałkańskim. Upadek Jugosławii w XX wieku był wynikiem wielu wojen i konfliktów, które nękały Europę Południowo - Wschodnią od ponad stu lat. Przerażające okrucieństwa z przeszłości wciąż tkwią w wielu sercach i umysłach mieszkańców dużych części regionu, powodując trwającą brutalną konfrontację, która jest jedną z przyczyn dalszego rozmieszczania żołnierzy ONZ w niebieskich hełmach. Często nie sposób zapomnieć o krwawej przeszłości. Ten serial dokumentalny dociera do sedna przyczyn konfliktów i wojen. Wypowiedzi współczesnych świadków i międzynarodowych ekspertów pomagają w dochodzeniu w sprawie kryzysu południowo - wschodniego. Jest to badanie genezy państwa, epoki dyktatora Tity, wojen jugosłowiańskich lat 90. , a także wpływu przeszłości na współczesność. Odcinek 4 - "Jugosłowiańska beczka prochu" Jugosłowiańska tragedia - dekada grozy. Cztery miliony ludzi traci domy, ponad 100 tysięcy ginie. Skala okrucieństwa w południowo - wschodniej Europie przeraża świat. Konflikt, który wydawał się niemożliwy. Jego ideologicznymi podpalaczami są Tudjman i Milosevic. Po prawie 40 latach pokoju pod rządami Tito, kraj pogrąża się w chaosie. Europa i USA przyglądają się bezczynnie. Dlaczego narody Jugosławii stały się wrogami? I jaką winę za rozmiary tej wojny ponosi społeczność światowa? Rok 1991, Jugosławia się rozpada. Pokój na Bałkanach Zachodnich jest nadal kruchy. Wystarczy tylko iskra, by beczka prochu znów wybuchła. 00:10 "SENSACJE XX WIEKU" - KREW, MIŁOŚĆ, ZDRADA (KREW, MIŁOŚĆ, ZDRADA) Widowisko, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Mikołaj Roznerski, Natalia Klimas, Krzysztof Warunek, Maria Konarowska, Zbigniew Paterak, Ziemowit Pędziwiatr, Klaudiusz Kaufmann, Łukasz Konopka, Ksawery Szlenkier Rotmistrz Jerzy Sosnowski do dziś pozostaje legendą polskiego wywiadu. Ten bohater wojny polsko - bolszewickiej był jednym z najbardziej skutecznych polskich szpiegów w Berlinie. Nadzwyczaj przystojny kawalerzysta, a do tego skuteczny i śmiertelnie niebezpieczny szpieg. Wiedział jak korzystać ze swoich atutów - uwodził kobiety mające dostęp do tajemnic Reichswehry zdobywając cenne informacje wywiadowcze. Aresztowany przez niemiecki kontrwywiad został w drodze negocjacji wymieniony za kilku niemieckich szpiegów schwytanych w Polsce. Niespodziewanie polski sąd skazał go na długoletnie więzienie, ale co ciekawe nie odbył kary. Ewakuowany na wschód trafił w ręce NKWD. Tu zaczynają się mnożyć pytania, na które do dziś szukamy odpowiedzi. Czy był zdrajcą, podwójnym agentem pracującym dla niemieckiego wywiadu? Czy też polski wywiad poświęcił go, aby ochronić tajemnicę złamania Enigmy? Czy zdradził podwójnie, współpracując w czasie wojny z sowieckim wywiadem? W pierwszym odcinku Sensacji XX wieku w postać Sosnowskiego wcieli się Mikołaj Roznerski, a u jego boku pojawi się m.in. Natalia Klimas. 01:10 AŻ POLEJE SIĘ KREW (THERE WILL BE BLOOD) Dramat, 151 min, USA, 2007 Reżyseria: Paul Thomas Anderson Aktorzy: Daniel Day - Lewis, Paul Dano, Kevin J. O'Connor, Ciaran Hinds Swobodna adaptacja powieści "Nafta" Uptona Sinclaira, od którego reżyser Paul Thomas Anderson zapożyczył właściwie tylko punkt wyjścia swojej opowieści i inaczej niż autor literackiego pierwowzoru rozłożył akcenty znaczeniowe. Jego filmowa historia to opowieść o spustoszeniu, jakiego dokonuje w ludzkim sercu i psychice dążenie do bogactwa. Staje się ono celem samym w sobie, przesłaniając wszystko inne, a w efekcie nie przynosząc też spodziewanego szczęścia. Bezwzględny i drapieżny bohater nie potrafi okazać uczuć nawet synowi, a wobec innych ludzi odczuwa tylko pogardę. Postać tę brawurowo zagrał Daniel Day - Lewis, któremu rola Daniela Plainview przyniosła zasłużonego Oscara, Złoty Glob i nagrodę BAFTA. Ponadto film otrzymał też Oscara za zdjęcia i nominacje do tej nagrody w sześciu innych kategoriach, Srebrnego Niedźwiedzia za reżyserię na festiwalu w Berlinie i liczne nagrody branżowe. Kalifornia, rok 1898. Daniel Plainview, poszukiwacz srebra, wydobywa grudkę tego kruszcu, która stanie się zaczątkiem jego przyszłej fortuny. Z czasem jednak mężczyzna zamiast wydobyciem metali szlachetnych postanawia zająć się poszukiwaniem ropy, w tym widząc prawdziwą przyszłość. Gdy jeden z jego robotników ginie, Plainview bierze jego syna, H. W. , na wychowanie. Mija dziewięć lat i H. W. , który stał się partnerem biznesowym przybranego ojca, przybywa z nim do miasteczka Little Boston. Od charyzmatycznego przywódcy religijnego Paula Sundaya Plainview dowiaduje się, że na posiadanych przez niego rodzinnych ziemiach znajdują się znaczne złoża ropy. Daniel próbuje odkupić roponośną działkę po okazyjnej cenie, ale brat Paula, Eli, będący pastorem, winduje cenę do 10 tys. dolarów, chcąc za te pieniądze zbudować w miasteczku kościół. Ostatecznie jednak Plainview tanio nabywa działkę i rozpoczyna wydobycie. Niebawem w wypadku znów ginie jeden z robotników, a silny wybuch pozbawia H. W. słuchu. Pewnego dnia Danielowi składa wizytę obcy mężczyzna, który twierdzi, że jest jego przyrodnim bratem, Henrym, i poszukuje pracy. Gospodarz przyjmuje go pod swój dach. H. W. , który odkrywa, że mężczyzna najpewniej jest oszustem, zachowuje tę wiadomość dla siebie. Kiedy próbuje uśmiercić Henry’ego, przybrany ojciec wysyła go za karę do szkoły z internatem w odległym San Francisco. Chcąc zdobyć ziemię potrzebną mu do budowy rurociągu nad morze, Plainview zgadza się przyłączyć do wspólnoty kościelnej prowadzonej przez Eliego Sundaya. Naftowe imperium się rozrasta, ale przebywając dłużej z Henrym, również Daniel nabiera podejrzeń co do niego. W końcu mężczyzna wyznaje, że był jedynie przyjacielem prawdziwego Henry’ego, który zmarł dawno temu na gruźlicę. W odwecie Plainview zabija oszusta. Nadchodzi rok 1927. Dorosły H. W. poślubia swoją miłość jeszcze z czasów dzieciństwa, Mary Sunday, siostrę Eliego. Postanawia też wycofać się z rodzinnego biznesu. Ojciec, który z latami jeszcze bardziej znienawidził ludzi i wiedzie samotniczy żywot, reaguje gwałtownie. 04:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - UPARCIE WRACAMY Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2017 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Uparcie wracamy" Niektóre nasze tematy badawcze niepostrzeżenie rozrastają się do rozmiarów małych seriali. W tej formule niewątpliwie mieszczą się nasze poszukiwania pola powstańczej bitwy pod Waliłami z roku 1863. Dziś próbujemy domknąć dwa watki. Pierwszy z nich to poszukiwana przez nas mogiła poległych powstańców. Drugi to odnaleziona tu przez nas uprzednio pieczęć, którą dziś będziemy w stanie przekazać potomkom jej właścicieli. "Bitwa o wielką wieś trwa" Gdy chodzi o obronę Wybrzeża, jednym tchem wymieniamy Westerplatte, Oksywie, Hel. Dziś do tej listy chwały dopisujemy wielką bitwę o Wielką Wieś - dzisiejsze Władysławowo. Rozpoczęła się 10 września 1939 r. i miała kluczowe znaczenia dla obrony dzisiejszego Wybrzeża. My zaś przyjrzymy się imponującej rekonstrukcji tej właśnie bitwy. "Nad Wartą" Przenosimy się na zachodnie rubieże Rzeczpospolitej, nad Warte, ale w czasie pozostajemy tym samym, co w poprzedniej opowieści. Jest wrzesień 1939 roku. Scenografia została taka jak wtedy, w pierwszych dniach września - nadrzeczne łąki, polskie schrony bojowe. Tylko wieś zniknęła i rekonstruktorzy musieli ją symbolicznie odtworzyć. Obrońcy tego skrawka też o dziesiątki lat młodsi, ale motywy, dla których włożyli mundur te samy co dla ich dziadków. Oglądamy kolejną rekonstrukcję historyczną, tym razem to bitwa o Beleń Strońsko Zagórzyce. 04:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - O HONOR FRANCJI CZ 1 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Program cykliczny popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony budowie francuskiego systemu fortyfikacji - Linii Maginota. Wykorzystano archiwalne materiały filmowe.