TVP Dokument Czwartek, 11.07.2024 05:20 PRZYRODNIK NA TROPIE - /38/ GRUBODZIÓB Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Serial przyrodniczy, w którym prowadzący dr Łukasz Bożycki, porusza różne aspekty życia zwierząt w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Młody biolog, jednocześnie uznany międzynarodowy fotograf przyrody, podpatruje z kamerą w naturalnym środowisku wybrane gatunki rodzimej fauny i flory. Bohaterem tego odcinka jest grubodziób, tego fascynującego ptaka łatwiej usłyszeć niż zobaczyć, przez większą część roku prowadzi skryty tryb życia, ukrywając się wysoko w koronach drzew. Te pięknie ubarwione ptaki w okresie godowym namiętnie i delikatnie dotykają się dziobami oraz popisują się przed partnerem widowiskowym tańcem godowym. 05:50 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.III - ODC. 33 JAK SMAKUJĄ KRESY? Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2016 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Skoro pierogi ruskie nie pochodzą z Rosji, to skąd się wzięła ich nazwa? Czym różni się barszcz ukraiński od swojej polskiej wersji? Radek Kotarski przemierza pola, restauracje i targi Ukrainy. Szuka odpowiedzi na pytanie, dlaczego o tym rejonie mówiono spichlerz Europy. Razem ze swoimi przewodnikami po kresowych smakach przygotowuje potrawy w profesjonalnej restauracji, na polu i w zwykłym domu. Pokaże też, ile słodyczy znajdziemy w połączeniu ogórków i miodu. 06:30 MALUCHY - ODC. 3 PIERWSZE KROCZKI (BABY STEPS / A PETITS PAS / EP03: FIRST STEPS) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2016 Trzyczęściowy film dokumentalny o najmłodszych zwierzętach. Roczna obserwacja trzech wyjątkowych, małych zwierząt i ich hodowców, od ich narodzin, poprzez pierwsze kroki i zmieniające życie doświadczenia. Poznamy bliżej lemury o turkusowych oczach, od których zależy przetrwanie tego gatunku. Bohaterem odcinka będzie też źrebak, dla którego scena stanie się prawdziwym placem zabaw, oraz szczeniak, który ma zostać psem pasterskim. Odcinek 3 - "Pierwsze kroczki". Po trudnym początku z kaczkami, Girouette uczy się komend do pracy z owcami. Do zawodów zostały tylko 2 miesiące. Girouette robi duże postępy. Jest bardzo miła i posłuszna. Przyjemnie i łatwo się z nią pracuje. Potrafi być spokojna i jednocześnie bardzo szybka. To prawdziwa przyjemność... Jak na swój wiek nauczyła się wielu komend i zmierzy się z doświadczonymi psami. 07:30 URODZENI W GÓRACH SKALISTYCH - ODC. 1 PIERWSZE KROKI (BORN IN THE ROCKIES EPISODE 1. FIRST STEPS) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Joseph Pontecorvo Film dokumentalny (2 części) o zwierzętach urodzonych w Górach Skalistych w Ameryce Północnej. Opowiada o życiu kilku rodzin zwierząt, które walczą o wychowanie młodych w jednym z najtrudniejszych siedlisk na ziemi. Młode muszą szybko zacząć ruszać się w swoim środowisku, rozumieć zasady panujące w ich społeczeństwie i stawiać czoło wyzwaniom szybko zmieniającego się świata. Góry Skaliste są drugim co do wielkości pasmem górskim na ziemi, mają 4800 kilometrów długości i obejmują sto oddzielnych pasm od najbardziej wysuniętego na południe punktu na południowym zachodzie Ameryki do północnego krańca w kanadyjskiej Arktyce. Z tego powodu Góry Skaliste obejmują zdumiewającą gamę ekosystemów od prerii po alpejską tundrę. Wiele największych rzek Ameryki Północnej ma swoje źródła w Górach Skalistych, dostarczając życiodajną wodę suchym lądom i świeżą wodę pitną milionom domów. Stale rosnąca populacja wywiera coraz większą presję na dziką przyrodę, czyniąc Góry Skaliste jedną z ostatnich ostoi najbardziej kultowych gatunków Ameryki Północnej, w tym owiec rasy bighorn, żurawi kanadyjskich, niedźwiedzi grizzly i żubrów amerykańskich. W tej epickiej dwuczęściowej serii odkrywamy historię Gór Skalistych oczami tych, którzy się tu urodzili. 08:30 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 1. ODKRYWANIE KOSMOSU (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 01 EXPLORING THE UNIVERSE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 1. W tym odcinku odkrywamy kosmos. Pięćdziesiąt lat temu Neila Armstronga stającego na Księżycu oglądało 600 milionów widzów przyklejonych do telewizorów - jedna piąta mieszkańców Ziemi. Tamta chwila odmieniła życia, rozbudziła nadzieje i zapoczątkowała nową erę eksploracji kosmosu. Lądowanie na Księżycu było jednym z najważniejszych przedsięwzięć technologicznych w historii ludzkości - ale to był dopiero początek. Jeszcze w sześćdziesiątym dziewiątym NASA obrała kolejny, śmiały cel: opracować statek kosmiczny wielokrotnego użytku. Wahadłowce nie spełniły wyobrażeń o kosmicznych autobusach. Przestrzeń kosmiczna to ostatni, niekończący się obszar, w którym ludzie mogą przecierać nowe szlaki i badać nowe światy. Nigdy nie zabraknie nam rzeczy do odkrycia. 09:35 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - TUNEZJA. GWIAZDA AFRYKI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Tunezja to najmniejsze, najbardziej otwarte i kosmopolityczne państwo Maghrebu, kolebka cywilizacji kartagińskiej. Krzyżowały się tu różne wpływy: od rzymskich po francuskie i arabskie. Tunezja zyskała niepodległość w 1956 roku. W 2011 roku odbyła się tu tak zwana "jaśminowa rewolucja", która przekształciła się w arabską wiosnę, niosąc zew wolności innym krajom arabskim. 10:35 KUSY I INNI Film dokumentalny, 24 min, Polska, 1994 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Jerzy Sztwiertnia, Bohdan Tomaszewski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Prowadzący: Bohdan Tomaszewski Lektor: Bohdan Tomaszewski Film opowiada o etosie sportu przedwojennego, który był również pewnym przesłaniem, a nie tylko walką o rekordy. 11:10 LENA NA BAŁKANACH - ODC. 8. TRADYCJA Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Konrad Zagórski Scenariusz: Konrad Zagórski Prowadzący: Lena Urbańska Wykonawcy: Agnieszka Barjasz Seria podróżnicza, niewiele mająca wspólnego z typowym przewodnikiem turystycznym. Spróbujemy wejść głębiej w tkankę społeczeństwa, zanurzymy się w bałkańskim kotle, czyli mieszance religii, wyjątkowych kultur i ich burzliwej historii. W każdym odcinku będziemy skupiać się na wybranym zagadnieniu współczesnych Bałkanów. Zagadnienia te będą przedstawione poprzez kilku lokalnych bohaterów, którzy przybliżą nam swoją kulturę i opowiedzą o swojej działalności. Jest to seria skupiająca się na człowieku, opowiadająca o regionie przez poznanie ludzi. To seria o podróżach poza utartym szlakiem. 11:45 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 9 SPORTOWE EMOCJE (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 9 DESTINATION SPORT) Serial dokumentalny, 25 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 9 - "Sportowe emocje". Od grudnia do maja wybrzeża Hawajów są królestwem surferów, zdolnych atakować nawet dziesięciometrowe fale. Historia surfingu zaczęła się właśnie tutaj, choć nie wiadomo dokładnie kiedy. Hawajskie rodziny przekazywały sobie tajniki tego sportu z pokolenia na pokolenie. Hawaje to mekka surferów. Na Hawajach trudno jest zdobyć renomę. Trzeba mieć talent, i robić wszystko, by zainteresować sobą sponsorów. Talentów i fal tutaj nie brakuje, ale niewiele jest firm, gotowych promować surferów. Przenosimy się do Turcji. Jest tu wielu zapaśników. Na wyspie Reunion sport jest synonimem przygody. Bierzemy kurs na Polinezję. Przed nami także wizyta w Szwajcarii. 12:15 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 10 ODROBINA LUKSUSU (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 10 RIEN QUE DU LUXE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 10 - "Odrobina luksusu". Polinezja. Wyspa Bora - Bora uznawana jest za wymarzone miejsce na urlop. Zawdzięcza tę reputacje nie tylko turkusowej lagunie, ale także luksusowym hotelom na palach. To miejscowy znak firmowy: dachy z liści pochutnika, bambus i egzotyczne drewno nadają hotelowi polinezyjski styl. Noc kosztuje tu około sześciuset euro. Budynki wymagają stałej konserwacji. Duże zasolenie powietrza i silne słońce sprawiają, że lakiery, którymi chronimy drewno, zużywają się po osiemnastu miesiącach. Co półtora roku trzeba remontować hotele, by goście zastali taki sam widok, jak na folderach i kartkach pocztowych. Wody wokół wyspy obfitują w bogatą florę i faunę. Między bungalowami biolodzy założyli szkółkę koralowca. Bezludne raje u wybrzeży Karaibów to prawdziwe oazy luksusu. Przenosimy się do Meksyku. Stąd polecimy prosto do Włoch. Francuski półwysep Cap Ferret również przyciąga miłośników luksusu. 12:45 FILM DLA STASIA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2015 Reżyseria: Monika Meleń Film dla małego Stasia nagrywa amatorską kamerą dorosły Stanisław. Długo i cierpliwie tłumaczy dziecku, co jest w życiu ważne, a także jak sobie radzić z najprostszymi czynnościami, które małemu Stasiowi mogą sprawiać trudność. Uczy go siły, pokazuje jak mimo wszystko cieszyć się życiem i brać z niego tyle, ile się zamarzy. Duży Stanisław to artysta, malowanie obrazów jest jego pracą i pasją, którą także stara się zarazić małego Stasia. Są przyjaciółmi, choć dzieli ich spora różnica wieku. Obaj mają ułomność, która z pozoru powinna im utrudniać normalne życie, a jednak każdego dnia udowadniają sobie i światu, że jeśli się naprawdę chce, można osiągnąć wszystko. To film o sile przyjaźni i radości życia. 13:45 MALIKA: KRÓLOWA LWICA - CZĘŚĆ 1. (MALIKA: THE LION QUEEN) Cykl dokumentalny, 42 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Karin Slater Scenariusz: Tom Hugh - Jones Dwuczęściowa opowieść o królowej lwicy imieniem Malika. Widzowie poznają jej niezwykłe życie, od lwiątka do pięknej, dumnej samicy. Zobaczymy jak każdego dnia zdobywa doświadczenie, ciągle walczy o przetrwanie, a to wszystko na przepięknej sawannie. Poznamy również innych członków królestwa lwów. Ten film jest zachwycającym spektaklem, epicką historią o zwierzętach. Oferuje wyjątkowo bliski wgląd w ekosystem i otoczenie jednego z najpotężniejszych i najpiękniejszych zwierząt, jakie żyją na Ziemi. Film zrealizowali zdobywcy nagrody Emmy za produkcję serii BBC: Planet Earth II, Blue Planet i Hostile Planet. 14:40 URODZENI W GÓRACH SKALISTYCH - ODC. 2 DORASTANIE (BORN IN THE ROCKIES EPISODE 2. GROWING UP) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2020 Reżyseria: Joseph Pontecorvo Druga część filmu dokumentalnego o zwierzętach urodzonych w Górach Skalistych w Ameryce Północnej. Opowiada o życiu kilku rodzin zwierząt, które walczą o wychowanie młodych w jednym z najtrudniejszych siedlisk na ziemi. Młode muszą szybko nauczyć się poruszać w swoim środowisku, rozumieć zasady panujące w ich społeczeństwie i stawiać czoło wyzwaniom szybko zmieniającego się świata. Góry Skaliste są drugim co do wielkości pasmem górskim na ziemi, mają 4800 kilometrów długości i obejmują sto oddzielnych pasm od najbardziej wysuniętego na południe punktu na południowym zachodzie Ameryki do północnego krańca w kanadyjskiej Arktyce. Z tego powodu Góry Skaliste obejmują zdumiewającą gamę ekosystemów od prerii po alpejską tundrę. Wiele największych rzek Ameryki Północnej ma swoje źródła w Górach Skalistych, dostarczając życiodajną wodę suchym lądom i świeżą wodę pitną milionom domów. Stale rosnąca populacja wywiera coraz większą presję na dziką przyrodę, czyniąc Góry Skaliste jedną z ostatnich ostoi najbardziej kultowych gatunków Ameryki Północnej, w tym owiec rasy bighorn, żurawi kanadyjskich, niedźwiedzi grizzly i żubrów amerykańskich. W tej epickiej dwuczęściowej serii odkrywamy historię Gór Skalistych oczami tych, którzy się tu urodzili. 15:40 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 2. EPOKA MASZYN (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 02 RISE OF THE MACHINES) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. Odc. 2 - "Epoka maszyn". W ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat ludzkość ustanowiła zawrotne tempo rozwoju technologicznego i postępów w nauce. Rozpoczął się wyścig napędzany postępami w technologiach komputerowych. Jak szybko mogą działać nasze maszyny? Przez ostatnie dziesięciolecia niemal wszystkie aspekty życia zostały związane z maszynami. W 1947 roku wynaleziono proste urządzenie, które odmieniło świat: tranzystor. Niektórzy nazywają go najważniejszym wynalazkiem XX wieku. Podstawowy składnik układów scalonych umożliwił powstanie komputerów, cyfrowych kamer, czujników i urządzeń przenośnych. W ciągu zaledwie kilkudziesięciu lat maszyny stały się centralnym elementem naszego życia. Stworzyliśmy roboty, które chodzą, jeżdżą i latają, a w kieszeniach nosimy dostęp do wiedzy całego świata. Maszyny rozpoznają nowotwory i dotrzymują nam towarzystwa. 16:45 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RPA - AFRYKAŃSKA TĘCZA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Republika Południowej Afryki liczy 51 milionów mieszkańców. To wyjątkowo zróżnicowany kraj o niezwykłych pejzażach i burzliwej historii. Odkryjemy dziś państwo leżące na południowym skraju kontynentu afrykańskiego. 17:50 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 11 ZIMOWE SZALEŃSTWO (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 11 DESTINATION NEIGE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 11 - "Zimowe szaleństwo". Amerykański stan Wyoming. Ze względu na surowy klimat zapadlisko Jackson Hole pozostało niezamieszkane aż do 1870 roku. Dawna ziemia traperów i kowbojów jest dziś znanym ośrodkiem turystycznym. Działa tu najstarsza stacja narciarska na zachód od Missisipi. Dziś Jackson cieszy się opinią luksusowego ośrodka narciarskiego dla bogatej klienteli. Przenosimy się kilka tysięcy kilometrów na wschód, do Turcji. Góra Erciyes, o wysokości 3970 m, góruje nad miastem Kayseri w Kapadocji. Zapaleni narciarze odkryli ją dopiero niedawno. Od kilku lat na jej szczycie działa nowoczesny ośrodek narciarski, którego trasy zjazdowe mają łączną długość dwustu kilometrów. Będziemy też w Norwegii, skąd przeniesiemy się do Kanady. W Górach Skalistych znajdują się setki kilometrów szlaków przeznaczonych wyłącznie do jazdy na skuterach śnieżnych. Wracamy do Europy. W Szwajcarii narciarze mogą korzystać nie tylko ze świetnych warunków klimatycznych, ale także z licznych tras zjazdowych i stoków. 18:20 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 12 PARKI I REZERWATY (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 12 AU BONHEUR DES PARCS) Serial dokumentalny, 27 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 12 - "Parki i rezerwaty". Chorwacja. Tutaj niedźwiedzie brunatne są stosunkowo liczne. Jednak w wielu innych europejskich krajach wyginęły, podobnie jak rysie, wilki czy duże ptaki drapieżne. W parku naturalnym mamy do czynienia z mieszkańcami, a nie z turystami. Jest tu sporo wiosek, a nawet miasteczek. Przenosimy się do Stanów Zjednoczonych. Stan Montana to raj dla miłośników przyrody. Na terenie Montany znajduje się aż osiem parków narodowych. Wody Polinezji stanowią schronienie dla niezwykle bogatej fauny. Tetiaroa była dawniej siedzibą władców Polinezji. Marlon Brando utworzył tu rezerwat, w którym dziś bezpiecznie bytują olbrzymie kolonie głuptaków, rybitw i fregat. Park Narodowy Doana to doskonały przykład bogactwa i różnorodności ekosystemów. Dominują tu wydmy, śródziemnomorskie zarośla i bagna. w 1984 roku Park Narodowy Doana został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. 18:55 JANE - NOWE POKOLENIE (JANE NEW GENERATION) Film dokumentalny, 48 min, Francja, 2020 Reżyseria: Pascal Sarragot Scenariusz: Floriane Brisotto Film dokumentalny, który jest spojrzeniem na życie i obecne projekty Jane Goodall - światowej sławy etnolożki, specjalistki od prymatologii i paleontologii oraz wszechstronnej pionierki badań naukowych. Opowiedziana oczami jej wnuka Merlina. Jak opowiadał - "Dorastałem w Tanzanii. Tutaj czuję się jak w domu Od dziecka byłem bardzo związany z tą kulturą. Moja babcia spędziła tu większość swojego życia. Przyjeżdżała dwa razy w roku. Bardzo za nią tęskniłem. Mam nadzieję, że ona też za mną tęskniła! Moja babcia, ja i miliony ludzi wierzymy w przyszłość i mamy wszelkie powody do nadziei. Nowe pokolenie wie, co ma robić. Nazywam się Merlin van Lawick, a moją babcią jest Jane Goodall." To intymny portret i jej jasne przesłanie - nowe pokolenia są naszą najlepszą nadzieją na lepsze jutro. Świetnym przykładem tej nadziei jest właśnie jej wnuk, za którymi podążamy przez Tanzanię, gdzie dla Jane wszystko się zaczęło, gdy zdecydowała się opuścić swoje brytyjskie życie i zamieszkać w lesie z szympansami. Przyczyniła się do poznania procesów społecznego uczenia się, myślenia, działania i kultury wśród dzikich szympansów. Pełen nadziei na przyszłość dokument to wzruszająca opowieść o życiu, działaniach i doświadczeniach Jane Goodall. 20:00 TRUCIZNY PUTINA - ODC. 2 NOWA ZIMNA WOJNA (POISON (S) 2. LA NOUVELLE GUERRE FROIDE) Cykl dokumentalny, 55 min, Francja, 2023 Reżyseria: Jennifer Deschamps Odc. 2 Nowa zimna wojna. Każda afera związana z otruciem odkrywa kulisy rozgrywek, będących pokłosiem zimnej wojny, i objaśnia to, co dzieje się od chwili rozpoczęcia konfliktu Rosji z Ukrainą. Pod koniec pierwszej dekady XXI wieku agent Władimir Putin zdołał narzucić nowe zasady. Rozwiązuje problemy własnymi sposobami i nie znosi krytyki. Udaje zaangażowanie w walkę z terroryzmem. To działa. Zachód opuszcza gardę. Żaden przywódca nie przeczuwa powrotu zimnej wojny. Barack Obama też nie chce nowej "zimnej wojny". Uparcie trzyma się strategii "resetu". Skripal przekazuje Brytyjczykom informacje w trakcie całego pierwszego mandatu Putina. Rozsierdzony przywódca chce go dopaść. W żargonie rosyjskich służb akronim "smiersz" oznacza "śmierć wrogom". 21:15 ROSYJSKI AKCENT W IZRAELU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2023 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Scenariusz: Barbara Włodarczyk W Izraelu mieszka ponad milion Żydów pochodzących z byłego ZSRR, najwięcej z Rosji. Wielu z nich ma podwójne obywatelstwo. Było to dobrze widoczne podczas rosyjskich wyborów prezydenckich, kiedy to gospodarza Kremla wybierały w Izraelu setki tysięcy osób. Na przedmieściach Hajfy czy Tel Awiwu częściej można dziś spotkać Rosjan niż rodowitych Izraelczyków. Niektórzy z nich nie mówią w ogóle w języku hebrajskim. Nie muszą, bo prawie wszędzie mogą się porozumieć po rosyjsku - od obsługi lotnisk, poprzez sklepy, na urzędach państwowych skończywszy. Od 2008 roku między Rosją a Izraelem obowiązuje ruch bezwizowy, który jeszcze umocnił ten stan. Tylko na trasie Moskwa - Tel Awiw odbywa się co najmniej 60 lotów tygodniowo. Rosjanie i Żydzi z byłego ZSRR mają w Izraelu własną partię polityczną, własne media, swoich bohaterów i artystów, sklepy z rosyjską żywnością oraz ogromne wpływy. Bez dużej przesady można powiedzieć, że stworzyli tam istne państwo w państwie, co najwyraźniej widać na niektórych ulicach Tel Awiwu czy Hajfy. Prawie wszystkie izraelskie partie polityczne muszą liczyć się z ich głosem i zabiegać o ich przychylność. Nie mówiąc już o tym, że ze Związku Sowieckiego wywodzi się wielu najwyższych urzędników państwa, jak chociażby przewodniczący Knesetu - Juli Edelstein. Ogromna rosyjska diaspora ma duży wpływ na kształtowanie obrazu Polski w Izraelu. Dlatego przyjrzenie się jej z bliska jest ważne. Celem filmu jest pokazanie rosyjskiej diaspory w Izraelu od środka. Na czym polega jej specyfika? Jak zmieniła oblicze Ziemi Świętej? W jakich dziedzinach ma największe wpływy? 22:15 CZEKAJĄC NA NIEBO Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2020 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Tu rozgrywają się rzeczy najważniejsze. To ostatnia prosta całego biegu życia - mówi o hospicjum doktor Paweł Grabowski. Jeden z jego ostatnich pacjentów, pan Jan, wykładowca literatury na Uniwersytecie w Białymstoku, w terminalnej fazie choroby nowotworowej wrócił z żoną do swojego domu na podlaskiej wsi. Tu się urodził i tu chce umrzeć. Zakosztowałem radości bycia dzieckiem i to było rozkoszne. Wspomnienie kromki chleba z cukrem, zbieranie poziomek w lesie z siostrą, rozmów z mamą, wszystko do mnie wraca. Wędruję w myślach, zwłaszcza nocą. Życie to klepsydra. Myślę, że mój piasek już się przesypał - opowiada doktorowi. Inna pacjentka - pani Alina - mówi, że swoje już przeżyła, 82 lata. Co ma powiedzieć ten, co umiera w wieku 40, 60 lat? Czasem chcę już pójść na tamten świat i zobaczyć jak tam ludzie żyją. Z tym że jeszcze wybieram się do Lewkowa. Już przyszykowałam sobie miejsce na cmentarzu. Pan Walenty od trzynastu lat opiekuje się chorą na Alzheimera żoną Niną, zmienia pampersy, co 20 minut odssysa ślinę. Mówi do niej: Jaka ty byłaś piękna. Jak to wszystko szybko minęło. Bohaterowie filmu dokumentalnego to niezwykły lekarz, doktor Paweł Grabowski, i jego pacjenci z podlaskich wsi. Będziemy towarzyszyć im z kamerą w bardzo intymnych rozmowach w czasie, kiedy człowiek odchodzi, wspomina całe życie, to, co było dobre i złe, czego żałuje, za czym tęskni, co się nie wydarzyło. Rozmowy o tym wszystkim, co najważniejsze - o domu, miłości, rodzinie, zwykłych, codziennych chwilach. Czasem ktoś chce się pojednać z dzieckiem, z którym nie ma kontaktu od lat, czasem kogoś przeprosić za coś, co wydarzyło się 50 lat temu - opowiada doktor Paweł. A czasem ktoś pragnie dokładnie zaplanować swój pogrzeb, bo dla niego to jest najważniejsze. Panie zastanawiają się, czy lepiej będę wyglądać w bluzce z dekoltem w serek, czy raczej pod szyję. I kupują odpowiednie ubranie do trumny. Tu śmierć i pogrzeb są czymś zwyczajnym. Dzieci kręcą się wokół łóżka chorej babci czy dziadka, widzą jak słabną i odchodzą. Doktor Paweł kilka lat temu stworzył na Podlasiu pierwsze wiejskie hospicjum onkologiczne. Zrezygnował z pracy w warszawskim Centrum Onkologii, gdzie robił karierę jako chirurg szczękowo - twarzowy. W tamtym czasie otarł się o śmierć, serce stanęło na 45 sekund, trzeba go było reanimować. I wtedy podjął dla wielu szaloną decyzję. Wyjechał na Podlasie, zmienił całe swoje życie. Gdy sobie uświadomisz, że wystarczy mały pstryk i już cię nie ma, nabierasz odwagi. Wiesz już, że brakuje ci czasu na rzeczy ważne, więc trzeba robić najważniejsze - mówi. Założone przez niego Podlaskie Hospicjum Onkologiczne początkowo było wyłącznie społeczne, dopiero od niedawna ma podpisany kontrakt z NFZ. Dziś doktor Paweł mieszka w Michałowie, ma pod opieką ponad 30 chorych z małych wiosek, do których czasem jedzie kilkadziesiąt kilometrów: Jestem głęboko przekonany, że żaden człowiek, który doświadcza autentycznej troski, nie poprosi o eutanazję - mówi. 23:20 PRAWDZIWE PSY - ODC. 7/12 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega, Marcin Koszałka Zdjęcia: Walter Sarkowicz, Marcin Koszałka Na placu ćwiczeń Oddziału Prewencji starszy posterunkowy Grzegorz Wójciak prowadzi zajęcia z młodymi policjantami. Funkcjonariusze przygotowują się do przeciwdziałania ewentualnym zamieszkom podczas manifestacji pierwszomajowej. Część ćwiczących ma pozorować zachowania manifestantów, druga grupa ma się nauczyć pacyfikowania demonstrantów zakłócających porządek. Starszy posterunkowy jako drużynowy będzie dowodził akcją, a podczas ćwiczeń instruuje mniej doświadczonych młodych kolegów. 1 maja na korytarzu Oddziału Prewencji odbywa się odprawa funkcjonariuszy skierowanych do ochrony manifestacji. Po jej zakończeniu policjanci wsiadają do samochodów czekających na placu apelowym i na sygnałach udają się na miejsce operacji. Podkomisarz Sławomir Opala i jego partner z Wydziału Zabójstw, Krzysztof Tkaczyk, kontynuują śledztwo w sprawie zabójstwa homoseksualisty z Ochoty. Opala prosi Tkaczyka o załatwienie u naczelnika Dyjasza pieniędzy na czekające ich spotkanie z płatnym informatorem, mogącym udzielić informacji istotnych dla dalszych postępów śledztwa. Spotkanie daje obiecujące rezultaty. Informator sporo wie o sprawie i jest gotów naprowadzić policjantów na trop osób zamieszanych w zabójstwo. Propozycja zostaje przyjęta i Opala wyznacza termin następnego spotkania. Przed siedzibą OPZZ na Krakowskim Przedmieściu zebrali się uczestnicy pierwszomajowego pochodu należący do ugrupowań lewicowych. Na miejscu są też grupy anarchistyczne. Jeszcze przed rozpoczęciem manifestacji padają wrogie hasła, ujawnia się wzajemna agresja. Policjanci interweniują, oddzielają kordonem grupy demonstrantów i ruszają z "podwójnym" pochodem, starając się utrzymywać porządek i zapewnić pokojowy charakter manifestacji. Na trasie dochodzi do poważnego incydentu. W grupie osób szczególnie agresywnych znajduje się mężczyzna uzbrojony w bagnet. Policjanci sprawnie wyłuskują go z tłumu. Okazuje się, że jest to Lech Grobelny, znany z głośnej afery bankowej. Zostaje rozbrojony i aresztowany do wyjaśnienia. Policjantami znajdującymi się na czele manifestujących anarchistów dowodzi Grzegorz Wójciak. Ćwiczenia przyniosły pożądany rezultat. Dzięki znajomości wielu wariantów zachowania demonstrantów i biernej, lecz zdecydowanej postawie sił porządkowych, udaje się uniknąć prowokacji, a zgromadzeni zachowują się coraz spokojniej. Wreszcie koniec. Po powrocie do koszar można spokojnie wziąć prysznic w łaźni. W Wydziale Kryminalnym odbywa się żmudne sprawdzanie wydruków komputerowych z danymi osób wytypowanych podczas śledztwa w sprawie seryjnego gwałciciela nazwanego "Szklarzem". Dane są porównywane z portretem pamięciowym poszukiwanego, co pozwala wyeliminować znaczną grupę podejrzanych. Informacje, jakie podkomisarz Opala uzyskuje od "swojego człowieka", okazują się bardzo przydatne w sprawie zabójstwa na Ochocie. Najbardziej prawdopodobnym podejrzanym jest znany w okolicach Dworca Centralnego przestępca o imieniu Konrad. Informator wskazuje nawet adres, pod ten którym się ukrywa. Opala natychmiast udaje się z konfidentem na ulicę Kolejową, by na miejscu dokonać oględzin i wybrać wariant aresztowania podejrzanego. 23:55 PRAWDZIWE PSY - ODC. 8/12 Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega, Marcin Koszałka Zdjęcia: Walter Sarkowicz, Marcin Koszałka Podkomisarze Sławomir Opala i Krzysztof Tkaczyk, wraz z innymi pracownikami operacyjnymi z Wydziału Zabójstw, jadą na ulicę Kolejową zatrzymać Konrada, podejrzanego o zabójstwo homoseksualisty z Ochoty. Decydują się użyć podstępu, by dostać się do mieszkania, w który ukrywa się przestępca. Zatrzymują Konrada w chwili, kiedy zamierza wyskoczyć przez okno. Aby zyskać możliwie najpełniejszy obraz sprawy, policjanci wraz z informatorem jadą zatrzymać "Długiego" Przemka, który może być ważnym świadkiem. Już w samochodzie, w drodze do komendy, Przemek opowiada, jak doszło do zabójstwa i potwierdza winę Konrada. W komendzie składa szczegółowe zeznania, opisując przebieg zbrodni. Konrad natomiast, którego przesłuchują Opala i Tkaczyk, twierdzi, że nie zamierzał zabić, lecz został zaatakowany nożem i musiał się bronić. W sprawie "Szklarza" pewien postęp. Laboratorium kryminalistyczne przesłało kierownikowi tropiącej go Grupy Operacyjnej informację, iż jedna z próbek krwi, pobranej od wytypowanej osoby, pokrywa się ze strukturą DNA ze spermy jednego z podejrzanych. Informacja ta jednoznacznie wskazuje sprawcę. Wkrótce jeden z pracowników Wydziału Kryminalnego relacjonuje przebieg zatrzymania gwałciciela. Krzysztof Tkaczyk towarzyszy żonie w czasie porodu. Poród nie należy do najłatwiejszych, po kilku godzinach jednak następuje szczęśliwe rozwiązanie. Zgodnie z wynikiem badania usg, Tkaczykowie mają synka. Dadzą mu na imię Jakub. 00:25 DOWODY NA ISTNIENIE HANNY K. Film dokumentalny, 648 min, Polska, 1999 Reżyseria: Andrzej Titkow Scenariusz: Andrzej Titkow Zdjęcia: Jacek Knopp Muzyka: Krzysztof Antkowiak, Marek Czapelski Wykonawcy: Zofia Kucówna "Ja po prostu wierzę moim bohaterom i wierzę moim historiom. Każdy ma swoją misję, każdy ma swoje zadanie. To bardzo miłe wiedzieć, co w życiu ma się do zrobienia. Tylu ludzi żyje, żyje, żyje i nie bardzo wie, po co, a ja wiem. Taką codzienną miarą czasu są listy, które dostaję od pewnej kobiety. Dwadzieścia kilka lat temu o niej napisałam i teraz, spod Bostonu, pisze do mnie listy. Dwa, trzy razy w tygodniu. Opowiada mi o swoim autystycznym synku, o tym, jak walczy o niego, o jego zdrowie, jego normalność. Któregoś dnia napisała, że zauważył słońce. A potem, że był w rezerwacie ptaków i po raz pierwszy dmuchał dmuchawiec. Właśnie tak normalnie, jak dziecko, urwał i dmuchał. Codzienna walka matki o dziecko przywraca mi poczucie proporcji, hierarchię wartości. Czasem wydaje mi się, że heroizm, cierpliwość i siła tej kobiety spływa na mnie poprzez te listy..." Bohaterka filmu debiutowała jako reporterka na łamach "Życia Warszawy" w 1957 roku. Była korespondentką i redaktorką "Polityki", pracowała w Zespole Filmowym "Tor". W 1977 roku ogłosiła w Wydawnictwie Literackim głośną opowieść "Zdążyć przed Panem Bogiem", potem publikowała następne utwory, także w oficynach niezależnych. Jest znaną i cenioną pisarką, tłumaczoną na języki obce. Jej książki, niecierpliwie oczekiwane, rozchodzą się w dużych nakładach. Niektórzy krytycy uznają prozę autorki "Tam już nie ma żadnej rzeki" za reportaż, podobnie zdaje się uważać bohaterka. Poeta Ryszard Krynicki nazywa teksty Hanny Krall "reportażami metafizycznymi", Michał Cichy określa je mianem "baśni dokumentalnych". Film Andrzeja Titkowa nie próbuje rozstrzygnąć wątpliwości w sposób jednoznaczny. Hanna Krall zaś podkreśla nieustannie, że opisuje wyłącznie prawdziwych ludzi i prawdziwe zdarzenia. Sama ukrywa starannie swą biografię. Uważa, że historie, które opowiada, są ciekawsze niż jej własna. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "KONFEDERATÓW DZIKOWSKICH WYPRAWA NAD ODRĘ" ODC. 302 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. Ten odcinek opowiada o konfederacji dzikowieckiej, która pod przewodnictwem Adama Tarły zawiązała się w 1734 roku, w Dzikowie pod Tarnobrzegiem dla poparcia Stanisława Leszczyńskiego przeciwko królowi Augustowi III. 12.000 polskiej, uzbrojonej szlachty doszło do Kargowej nad Odrą, gdzie dalszy pochód na Drezno uniemożliwiły im wojska saksońskie i rosyjskie. 02:00 WYKLUCZENI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2017 Reżyseria: Artur Dziurman Film dokumentalny o krakowskiej grupie Integracyjnego Teatru Aktora Niewidomego. Obraz w reżyserii Artura Dziurmana stanowi osobisty portret zespołu aktorskiego działającego w teatrze ITAN. W "Wykluczonych" członkowie grupy opowiadają o swoim życiu, pracy artystycznej, problemach i marzeniach. Film przedstawia niełatwą sytuację, w jakiej znaleźli się twórcy oraz to, jak mimo przeciwności radzą sobie z tworzeniem spektakli i codziennością. Ukazuje aktorów w okresie pracy nad przedstawieniem "Starsi panowie dwaj" (na podstawie dorobku Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego), w którym oprócz stałego zespołu występują również Bohdan Łazuka i Jacek Fedorowicz. To muzyczne widowisko scala wszystkie postaci występujące w filmie. Ukazuje także pełne możliwości i talent aktorów jedynego w Polsce zawodowego, integracyjnego teatru osób z dysfunkcją wzroku. 02:55 TAKIE ZWYKŁE SPRAWY Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2001 Reżyseria: Anna Orchowska, Dorota Szuszkiewicz Scenariusz: Anna Orchowska, Dorota Szuszkiewicz Zdjęcia: Ryszard Janowski Mieszkają w Białej Podlaskiej. Urodzili się w bardzo dla Polski znaczącym okresie, w latach 1981 - 1983. Sześć dziewcząt, dwóch chłopców. Kamera wyławia ich z tłumku młodzieży w bardzo dla nich ważnym okresie - tuż przed maturą. Potem towarzyszy im w trakcie egzaminów na studia, podsłuchuje rozmowy, także te prowadzone przed pierwszymi dla nich wyborami do parlamentu. Powstają portrety indywidualne i portret zbiorowy młodzieży z prowincji, z niedużego miasta na wschodzie Polski. Jakie problemy ją zaprzątają, jakie ma aspiracje i życiowe plany? Choć bohaterowie filmu zdają egzamin dojrzałości, dojrzali i odpowiedzialni jeszcze się nie czują i nie bardzo chcą. Tłem spotkań jest Biała Podlaska, Gdańsk, Sopot. Szczególnie Biała podlaska robi wrażenie. Przedstawiony w filmie obraz niedużego miasta pomaga zobaczyć rozwój, wyrównywanie różnic w standardzie życia i zarazem poszukiwanie odrębnego charakteru. Jest ładnie, schludnie i kolorowo. Jeszcze nie w każdym zakątku, ale wyraźnie widać, że miasto się zmienia. Czy takie zwykłe sprawy jego młodych mieszkańców są dziś inne, niż były kiedyś ich rodziców?