TVP Dokument Poniedziałek, 15.07.2024 05:15 PRZYRODNIK NA TROPIE - /42/ CZARNOGŁÓWKA Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Małgorzata Kosturkiewicz Scenariusz: Łukasz Bożycki Prowadzący: Łukasz Bożycki Cykliczny program przyrodniczy w którym, prowadzący dr Łukasz Bożycki porusza różne aspekty życia zwierząt i roślin w kontekście ich wzajemnych powiązań i oddziaływań. Bohaterem tego odcinka jest jeden z najmniejszych ptaków żyjących w Polsce, czyli czarnogłówka. Dowiemy się między innymi, gdzie ten maluch z rodziny sikor najchętniej się osiedla oraz jak zachęcić go do zamieszkania w naszym ogrodzie. Prowadzący opowie nam również o bliższych i dalszych krewnych czarnogłówki. 05:45 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.IV - ODC. 37 ATOMOWA TAJEMNICA Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak w czasach zimnej wojny przygotowywano się do nadejścia atomowej katastrofy? Gdzie miały chronić się najważniejsze osoby w państwie? Jak miało wyglądać ich codzienne życie pod ziemią? Aby to sprawdzić, Radosław Kotarski rusza do obiektów, o których do niedawna wiedziało zaledwie kilkanaście osób w państwie, a umiejscowienie sekretnych budowli było jedną z najważniejszych tajemnic. Poza tym zastanawia się, czy na terenie Polski znajdowały się kiedyś głowice nuklearne, które mogły rozpocząć III wojnę światową. 06:25 BIG CATS ABOUT THE HOUSE - WIELKIE KOTY W DOMU ODC. 2 (BIG CATS ABOUT THE HOUSE EP. 2) Serial dokumentalny, 51 min, Wielka Brytania, 2018 Reżyseria: Jo Shinner W tym odcinku Giles Clark pomaga młodej samicy jaguara w decydujących o przetrwaniu pierwszych tygodniach jej życia. Giles Clark opiekuje się wielkimi kotami od ponad dwudziestu lat. Ostatnie dziesięć spędził w australijskim zoo pod Brisbane. Wychowywanie dzikich kotów przez człowieka budzi wiele kontrowersji. Część badaczy twierdzi, że u zwierząt mogą pojawiać się zaburzenia behawioralne. Na całym świecie wielkim kotom grozi wyginięcie. W ostatnich stu latach liczebność niektórych gatunków zmniejszyła się o ponad 90 procent. Badacze twierdzą, że wiele z nich może wyginąć w naturalnym środowisku w ciągu kolejnej dekady. 07:25 ROZBÓJNICY WŚRÓD ZWIERZĄT - ODC. 2 WALKA O POŻYWIENIE (NATURAL BORN REBELS EP. 2 HUNGER WARS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Holly Spearing Zwierzęta nie przetrwają bez pożywienia. Dzień po dniu stają przed podobnym wyzwaniem: muszą zdobyć posiłek. A to niełatwa sztuka. Nic dziwnego, że zdeterminowane, uciekają się do drastycznych praktyk: od kradzieży po zaskakujące sztuczki, łamanie zasad współpracy, a nawet stosowanie przemocy. Jeśli wziąć pod uwagę, jakim wyzwaniom muszą sprostać, trudno nie docenić ich zachowania. U zwierząt walczących o przetrwanie wykształciły się wyjątkowe strategie, dzięki którym mogą one zdobyć pożywienie. Okazuje się, że skłonności przestępcze nie są wyłącznie ludzką cechą. Również wśród zwierząt zdarzają się gangsterzy, oszuści, złodzieje czy porywacze, którzy niecnymi metodami zdobywają pożywienie, terytorium, możliwość przekazania swoich genów czy przychylność silniejszych. W tym trzyodcinkowym dokumencie BBC podglądamy zaskakujące zwyczaje papug kakadu, pawi, makaków królewskich, hien, krabów palmowych czy nieświszczuków (piesków preriowych). Co ciekawe, podobnie jak u ludzi, i wśród zwierząt są również takie osobniki, które "łamią prawo" bez żadnego usprawiedliwienia. 08:25 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT - /13/ (WEIRD WONDERS OF THE WORLD, S. 02 EP. 5) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - co rusz odkrywamy kolejne dziwne zjawiska przyrodnicze czy niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym, okryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zachowań, anomalii pogodowych czy medycznych cudów. 09:25 NIESAMOWITE PODRÓŻE Z SIMONEM REEVEM - ODCINEK 4. (INCREDIBLE JOURNEYS WITH SIMON REEVE) Cykl dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Gian Quaglieni Czteroodcinkowa seria BBC Studios. Simon Reeve przedstawia niektóre z najważniejszych wydarzeń ze swoich niesamowitych podróży po całym świecie. W ciągu ponad pietnastoletniej kariery Simon odwiedził ponad sto krajów na sześciu różnych kontynentach, doświadczając niesamowitych krajobrazów i odkrywając poruszające i dramatyczne ludzkie historie. Teraz dogania niektóre z niezapomnianych postaci, które spotkał po drodze. Simon ujawnia kulisy wydarzeń i odkrywa niektóre z ogromnych zmian, których był świadkiem podróżując po całym świecie. Odcinek 4. Simon przybył na wyspę Lundy, by lepiej poznać jeden z najstarszych rezerwatów przyrody. Przy okazji przedstawi inne dzikie miejsca, do których udało mu się dotrzeć, wspaniałe ostoje przyrody na naszej zielonej planecie. Poznamy sposoby jak przeciwdziałać skutkom zmian klimatu, zobaczymy niezwykłe krajobrazy, jakie mógł podziwiać na całym świecie. Wokół nas wciąż nie brak obszarów dzikiej przyrody, urzekających pięknem. Przed nami wielkie wyzwanie. Musimy ochronić te skarby natury. By dobrze poznać dzikie zakątki naszej planety, warto spędzić trochę czasu z żyjącymi tam ludźmi. W krainie Indian z plemienia Kogi kultura sięga czasów sprzed Krzysztofa Kolumba, przetrwała w stanie niemal nienaruszonym. Kogi wciąż żyją zgodnie z prastarą tradycją. Zwykle nie dopuszczają przybyszów z zewnątrz. Wielu nigdy nie widziało obcokrajowca. 10:35 SYLWETKA WŁODZIMIERZA LUBAŃSKIEGO Reportaż, 13 min, Polska, 1970 Włodzimierz Lubański - karierę piłkarską rozpoczął w 1957 roku w juniorach Sośnicy Gliwice, której prezesem był jego ojciec, Władysław. Następnie, w latach 1958 - 1962, grał w juniorach GKS - u Gliwice, a potem rozpoczął profesjonalną karierę w Górniku Zabrze. Autor reportażu T. Janik przedstawia nam sylwetkę polskiego piłkarza. W reportażu możemy poznać jego rodzinę - żonę Grażynę i córeczkę Małgosię. Dziennikarz rozmawia z żoną na temat kariery piłkarskiej jej męża oraz o tym, jak ją godzą z życiem rodzinnym i wychowywaniem dziecka. T. Janik przeprowadza wywiad z Włodzimierzem Lubańskim na temat początków jego kariery, skąd się wzięła pasja do piłki, jest także mowa o jego planach ukończenia Politechniki na wydziale górniczym. W reportażu również wywiad z kapitanem drużyny, Stanisławem Oślizło oraz trenerem zespołu, Michałem Matyasem. Możemy także zobaczyć fragment meczu i atmosferę na stadionie. 11:00 LUDZIE I PSZCZOŁY - PAN PIOTR Telenowela dokumentalna TVP, 30 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Jankowski Zdjęcia: Miłosz Kasiura To opowieść o ludziach zafascynowanych pszczołami, których życie nieodłącznie związane jest z cyklem hodowli pszczół. Dla nich hodowla pszczół, jest treścią życia, pasją, oddechem od klasycznego trwania, ucieczką od presji życia. Każdy odcinek to osobna historia danego bohatera. 11:40 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 17 FRANCUZI POZA FRANCJĄ (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 17 FRANAAIS SANS LA FRANCE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 17 - "Francuzi poza Francją". Baleary. Stolica Majorki, Palma, stanowi udane połączenie rajskich plaż z miejskim pejzażem. Siedemdziesiąt procent dochodów wyspy pochodzi z turystyki. Niektórzy turyści tak dobrze czują się na wyspie, że postanowili osiąść na niej na stałe. Spokojna starość na Balearach to marzenie wielu zamożnych Europejczyków. Zajrzyjmy też do Kanady. Co roku w Quebeku osiedla się od trzech do czterech tysięcy Francuzów. W Montrealu znacznie łatwiej jest zmienić zawód. Nikt nikogo nie szufladkuje. Przeniesiemy się do Nowego Jorku. Na koniec udamy się do Kataru. Od pewnego czasu zacieśniają się relacje między Katarem a Francją. Odkąd Katar został członkiem Międzynarodowej Organizacji Frankofonii, nauka francuskiego stała się bardzo ważna. Katar inwestuje dużo pieniędzy we Francji i w Paryżu. To bardzo nowoczesny kraj. To już nie tylko pustynia i Beduini. Wiele się zmieniło. 12:10 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 18 DUCHOWE WĘDRÓWKI (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 18 AINSI SOIENT - ILS) Serial dokumentalny, 27 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 18 - "Duchowe wędrówki". Turcja. W mauzoleum Mevlany trwają przygotowania do przyjęcia pielgrzymów. Tu, od XIII wieku spoczywa wielki perski poeta Rumi, nazywany Mevlaną. We wczesnej młodości przybył do miasta Konya wraz z rodziną. Już za życia został ogłoszony świętym. Od początków XX wieku twórczość Rumiego znana jest na całym świecie, a zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Rumi to poeta, który najlepiej objaśnił, czym jest ludzkość, miłość, przyjaźń, braterstwo i pokój. W grudniu, w rocznicę śmierci Rumiego, do mauzoleum przybywają pielgrzymi z całego świata. Przeniesiemy się do Japonii. Mówi się, że w Japonii jest dwa razy więcej wierzących niż mieszkańców, bo wielu Japończyków praktykuje dwie religie jednocześnie. Pora też na wizytę w Singapurze. W tym nowoczesnym państwie - mieście, wierzenia i duchowość zajmują ważne miejsce. 12:40 SAD DZIADKA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Karol Starnawski Scenariusz: Witold Szablowski Karolina, młoda Polka, wyrusza na wędrówkę przez Wołyń, skąd pochodzi jej rodzina. Krewni zostali zamordowani podczas tzw. Rzezi Wołyńskiej w 1943 roku. Ta trauma ciągle boli. Karolina wędruje pieszo, towarzyszy jej z kamerą ukraiński operator Oleksandr. Rozmawiają z mieszkańcami Wołynia o przeszłych wydarzeniach. To film o okruchach dobra, o pamięci i godzeniu się z własną przeszłością. To głos młodego pokolenia w procesie pojednania polsko - ukraińskiego. Nierzadko są to trudne rozmowy. Karolina poznaje opowieści o Ukraińcach, którzy pomagali Polakom ocalić życie w czasie rzezi. Traumę Wołynia dziedziczy się z pokolenia na pokolenie. Nie można o tym zapomnieć. Ale trzeba z Ukraińcami rozmawiać - takie jest sedno filmu. Dramat rzezi ukazany został z nieoczekiwanej perspektywy. Atak ukraińskich nacjonalistów zmusił ukraińskich sąsiadów Polaków do podjęcia decyzji; czy brać udział w zbrodni, czy ryzykując życie pomagać niewinnym sąsiadom. W części podróży Karolinie towarzyszy też Leon Popek, historyk zajmujący się Rzezią Wołyńską. Wśród osób, które Karolina spotyka podczas swojej wędrówki jest także Ołeksandra Wasiejko odznaczona w 2019 r. przez prezydenta RP Andrzeja Dudę medalem Virtus et Fraternitas (zdjęcia z wręczania medalu na końcu filmu). 13:45 ESTREMADURA - PRZYRODNICZY RAJ W EUROPIE (EXTREMADURA, A NATURAL PARADISE IN EUROPE) Film dokumentalny, 51 min, Hiszpania, 2022 Reżyseria: Carlos Perez Europa ma wyjątkowy region. Raj różnorodności biologicznej niezrównany na kontynencie, dzięki niesamowitej mozaice różnych siedlisk i ekosystemów, które oferuje. Region Europy Zachodniej z najwyższym odsetkiem obszarów o znaczeniu ornitologicznym. Przestrzeń, której jedna trzecia terytorium jest chroniona. Gdzie wyjątkowe zagrożone gatunki, takie jak ryś hiszpański, sęp czarny, bocian czarny i hiszpański orzeł cesarski, znajdują wspaniałe schronienie, w którym mogą dalej walczyć o przetrwanie. Gdzie znajdujemy największy na świecie obszar niezwykłego ekosystemu, który wspiera walczącego byka i świnię iberyjską: dehesa. Gdzie można zaobserwować wszystko, od triopsa, niezwykłego ocalałego, który żyje na planecie od 220 milionów lat, po tajemniczego czarnoskrzydłego latawca lub dropia wielkiego, najcięższego latającego ptaka na świecie z niesamowitym pokazem zalotów. Estremadura to żywy kraj. Estremadura to naturalny raj w Europie. Estremadura ma niejedno oblicze. Obfituje w niezmierzone bogactwo i niezwykłą różnorodność przyrody i krajobrazów. Leży na południowym zachodzie Półwyspu Iberyjskiego; Portugalia oddziela ją od Atlantyku, a Andaluzja od Morza Śródziemnego. W tym regionie Europy Zachodniej jest procentowo najwięcej obszarów interesujących ornitologicznie. Jedna trzecia powierzchni tej prowincji jest objęta ochroną środowiskową. Niebo, woda i ziemia Estremadury tętnią niezrównanym bogactwem gatunków, co sprawia, że ta prowincja jest europejskim rajem przyrodniczym. 14:40 U WYBRZEŻY NOWEJ ZELANDII SERIA III S.III - ODC. 2 MUAUPOKO (OUR BIG BLUE BACKYARD III MUAUPOKO (2/6)) Serial dokumentalny, 49 min, Nowa Zelandia, 2022 Reżyseria: Judith Currant Powrót do pięknej serii przyrodniczej, który zabierze nas pod powierzchnię morza do świata oszałamiających stworzeń żyjących wzdłuż wybrzeża Nowej Zelandii i na lokalnych wyspach. Ta seria ukazuje codzienne dramaty, wyzwania i triumfy zwierząt morskich żyjących w tych dzielnicach - od kultowych orków, delfinów i rekinów po dorsza błękitnego i raki oraz wszystko pomiędzy. Odc. 2 Półwysep Otago, w języku Maorysów - Muaupoko, osłania zatokę i duże miasto. To raj dla najrzadziej występujących zwierząt półkuli południowej. Żyzne prądy morskie przyciągają przybyszów ze wzburzonego oceanu. Niektóre gatunki po latach nieobecności wracają do tej dzikiej południowej krainy. Aotearoa - Nowa Zelandia. Wczesna wiosna w wodach u wybrzeży Muaupoko. Ten powrót ma wyjątkowe znaczenie. Zaledwie 200 lat temu na tych wybrzeżach roiło się od ssaków morskich. Zdziesiątkowani wskutek polowań przodkowie tych samic zostali zmuszeni, by wycofać się z wyspy na bezpieczne obszary subantarktyczne Oceanu Południowego. Półwysep Muaupoko to niezwykły dom dla wielu zwierząt. 15:40 WIELKIE PRZYSPIESZENIE - ODC. 4. ŻYWNOŚĆ, WODA, ODPADY (THE GREAT ACCELERATION EPISODE 04 FOOD, WATER, WASTE) Cykl dokumentalny, 52 min, Australia, 2020 Reżyseria: Dr Shalin Naik, Nik Wansbrough Scenariusz: Anja Taylor Seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o technologicznym i ludzkim postępie cywilizacyjnym. Ostatnie 50 lat ludzkich wysiłków nadało zawrotne tempo postępowi technologicznemu i odkryciom, które nieodwracalnie zmieniły nasz świat. Ta seria przedstawia fascynującą historię jednego z najbardziej dramatycznych rozdziałów w historii ludzkości i analizuje główne postępy w dziedzinie eksploracji kosmosu, informatyki, energii, zasobów, nauki o Ziemi i naszego zrozumienia ewolucji samego życia. Od 1970 r. populacja świata wzrosła ponad dwukrotnie, do prawie 8 miliardów, a wiele krajów rozwijających się goni teraz za zachodnim stylem życia polegającym na nadmiernej konsumpcji. Ponieważ produkcja żywności i zasoby wodne stają się coraz bardziej nadwyrężone, a ilość odpadów wysoka, naukowym wyzwaniem jest znalezienie sposobów, aby uzyskać więcej za mniej. Nowy nacisk na zrównoważony rozwój i wydajność zaowocował sprytnymi rozwiązaniami, które obiecują przekształcenie naszego społeczeństwa w gospodarkę o obiegu zamkniętym, w której ponowne użycie i recykling są kluczowymi elementami przyszłej produktywności. Gdy satelity obrazują każdy zakątek Ziemi z kosmosu, pojawiła się nowa perspektywa naszej planety, w której oceany, ziemia, lód i atmosfera są ze sobą połączone. Dzięki przełomowym technologiom genetycznym naukowcy zrobili ostateczny krok w opanowaniu ewolucji - tworząc nowy syntetyczny gatunek, którego nigdy wcześniej nie widziano na Ziemi. Uzbrojeni w kod DNA i moc obliczeniową możemy wreszcie wysyłać życie z prędkością światła. Dokument zawiera eksperckie komentarze naukowców z najwyższej półki, takich jak genetyk Craig Venter i laureat Nagrody Nobla Barry Barish, którzy dostarczają informacji o niektórych z największych momentów w nauce, takich jak odkrycie ciemnej energii i fal grawitacyjnych, stworzenie nowych gatunków syntetycznych i innowacyjnych rozwiązań, które mogą uratować przyszłość ludzkiej cywilizacji. 16:45 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - RADŻASTAN. DZIEDZICTWO MAHARADŻÓW. (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos W tym odcinku podróż do Indii. Radżastan, "kraina królów", to największy stan Indii. Zyskał niepodległość w 1947 roku i liczy 68 milionów mieszkańców. Wspaniałe pałace Radżastanu, jego przepych i tradycje kuszą coraz liczniejszych podróżnych. Leżący w południowo - zachodnich Indiach Radżastan zawsze był wyjątkowy. To ziemia Radźputów - indyjskich klanów wojowniczcych, których męstwo i brawura przysparzały kłopotów kolejnym okupantom. Po odzyskaniu niepodległości, w przeciwieństwie do innych stanów nowej federacji, tutejsi maharadżowie zachowali swoje tytuły i mienie. Jednak olbrzymia część ludności Radżastanu żyje na granicy ubóstwa. 17:50 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 19 PLAŻE MARZEŃ (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 19 PLAGES DE REVE) Serial dokumentalny, 26 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 19 - "Plaże marzeń". Brazylia. Plaże Rio de Janeiro należą do najpiękniejszych i najsłynniejszych na świecie. Copacabana czy Ipanema to nazwy kojarzące się z zabawą i wypoczynkiem. Na plaży zacierają się różnice społeczne. Odwiedzimy też Portugalię. Algarve słynie z pięknych plaż i klifów, ciągnących się wzdłuż atlantyckiego wybrzeża. Dodatkowym atutem tego regionu jest wyjątkowe nasłonecznienie. Pora też na wizytę w Jordanii. Akaba to jedyny port morski i miejscowość wypoczynkowa w Jordanii. Umiarkowany klimat i ciepłe wody zatoki przyciągają turystów z kraju i z zagranicy. Przeniesiemy się na Mauritius. Turkusowa laguna, biały piasek i luksusowe hotele. Maurytyjski Raj przyciąga co roku blisko milion turystów. 18:20 DOOKOŁA ŚWIATA - ODC. 20 DLA ZMOTORYZOWANYCH (AROUND THE GLOBE / REGARDE LE MONDE EP. 20 PLANATE MACANIQUE) Serial dokumentalny, 28 min, Francja, 2018 Reżyseria: Yann Streff Seria dokumentalna, geograficzno - podróżnicza. 2 sezony po 15 półgodzinnych odcinków. Jules Verne mawiał - "Życie jest krótkie, a świat jest szeroki." Przemierzając planetę z lekceważeniem odległości, ale z pragnieniem autentycznych spotkań, ten cykl oferuje niezwykłą wizualnie podróż dookoła świata: odkrycia, sport, przyroda, tradycja, gastronomia, niezwykłe środki transportu Każdy odcinek zawiera jeden motyw z pięcioma niesamowitymi miejscami docelowymi. Odc. 20 - "Dla zmotoryzowanych". Mieszkańcy Gwadelupy dbają o swoje pojazdy. Zarówno jednoślady, jak i cztery kółka zajmują w ich sercach wyjątkowe miejsce. Gwadelupczycy kochają samochody. Często je tuningują. Przeniesiemy się do Stanów Zjednoczonych. Specjalnością stanu Montana są tak zwane Demolition Derby. Zasada tej zabawy jest prosta - należy zbudować pojazd i rozbić go o inne wraki. Zajrzymy teraz na Maltę. Na całej Malcie jest około pięciu tysięcy starych samochodów. To dużo, jak na tę małą wyspę. Malta była kolonią brytyjską, dlatego tak wiele tutaj klasycznych, angielskich automobili. Przeniesiemy się do Wielkiej Brytanii. Taksówki to nieodzowny element londyńskiego pejzażu. Londyńscy taksówkarze znają nie tylko ulice miasta, lecz także ich historię i wszystkie zaułki. Na zakończenie odwiedzimy Indie. Motocykl jest jednym z najczęściej używanych środków transportu w Indiach. Większość używanych tu jednośladów pochodzi z Japonii. Jednak ulubioną marką pozostaje brytyjski Royal Enfield. 18:55 PRZYKAZANIE MIŁOŚCI. HISTORIA RODZINY ULMÓW Z MARKOWEJ Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marta Pietrasiewicz Scenariusz: Marta Pietrasiewicz Film przedstawia życie rodziny Ulmów w czasie II wojny światowej. Opowiada o tym jakimi ludźmi byli Ulmowie, jakimi kierowali się wartościami i czym się interesowali. To historia dramatycznych wyborów, które musieli dokonać. Zdecydowali się na udzielanie pomocy innym, w tym ukrywanie Żydów, narażając swoje życie. W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów. W grudniu 2022 rok papież Franciszek ogłosił decyzję o beatyfikacji rodziny. Autorka filmu przedstawia niezwykle istotne wypowiedzi archiwalne Stanisławy Kuźniak - kuzynki rodziny Ulmów, a także Anny Bącal - która była koleżanką Stasi Ulmy (dziecka Wiktorii i Józefa Ulmów). Istotnym walorem filmu są liczne archiwalne zdjęcia fotograficzne, autorstwa m. in. Józefa Ulmy. Na uwagę zasługują sceny fabularyzowane, które pozwolą przybliżyć codzienne życie rodziny Ulmów (reżyserem tych scen jest Piotr Kuciński). Konsultantami merytorycznymi byli: ks. dr Bogusław Turek - podsekretarz Dykasterii Spraw Kanonizacyjnych Stolicy Apostolskiej i dr Wojciech Hanus - historyk IPN w Rzeszowie. 20:00 ZABÓJCY PLANETY - ODC. 1 KRÓL KOŚCI SŁONIOWEJ (PLANET KILLERS EP. 1 LE ROI DE L'IVOIRE) Serial dokumentalny, 48 min, Francja, 2022 Reżyseria: Martin Boudet Mini - seria dokumentalna (4 odcinki), której twórcy dołączają do Interpolu ds. Przestępstw Środowiskowych w poszukiwaniu czterech najbardziej poszukiwanych przestępców na świecie. Cztery odcinki. Czterech przestępców. Cztery polowania. To kryminaliści zabijający naszą planetę. W tej serii śledzimy działania Jednostki Interpolu. Szacuje się, że przestępstwa przeciwko środowisku generują rocznie 300 miliardów euro. Jednocześnie kary są znacznie niższe niż w przypadku innych przestępstw, co prowadzi do postrzegania ich jako obarczonych niskim ryzykiem i jednocześnie wysokim zyskiem. Odc. 1. Samuel Jefwa - Król Kości Słoniowej. Oskarżony o kierowanie masowym handlem kłami słoni i nosorożców. 21:15 ŻYĆ NIE UMIERAĆ. DŁUGOWIECZNI NA KAUKAZIE Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2019 Reżyseria: Barbara Włodarczyk Celem filmu jest nie tylko odpowiedź na pytania, dlaczego akurat na Kaukazie jest tak dużo stulatków (wbrew ciężkim warunkom życia i trudnej historii), co decyduje o długim życiu, jaki jest jego sens i czy kaukaski eliksir długowieczności można przenieść do Europy. Film przedstawia też refleksje świadków historycznych wydarzeń, ich spojrzenie na teraźniejszość i współczesne problemy rosyjskich republik kaukaskich. O sile dokumentu zadecyduje również dotarcie do rzadko pokazywanych miejsc i ludzi oraz atrakcyjna forma. 22:15 NAJBRZYDSZY SAMOCHÓD ŚWIATA Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Szczepaniak Scenariusz: Grzegorz Szczepaniak Dokumentalny film drogi, który w ciepły i zabawny sposób opowiada historię wyjątkowej pary, mówi o ich miłości do siebie, o potrzebie bliskości, o marzeniach, a także o pasji i poświęceniu, by utrzymać przy życiu wyjątkowo brzydkiego wartburga. Kazimiera i Bogdan Różyccy zdobyli w zeszłym roku nagrodę Najbrzydszego Pojazdu Roku podczas Zlotu Zabytkowych Samochodów w Mogilnie. Przyjechali wartburgiem z 1967 roku, który od nowości nie był myty, tablice rejestracyjne i światła przyklejone były taśmą, a w pogniecionej karoserii pełno było rdzawych dziur. Kazimiera ma 94 lata, Bogdan 71, choć wygląda na dużo starszego. Przy pierwszym spotkaniu, tak jak zapewne większość, pomyślałem, że są małżeństwem. Okazało się jednak, że Bogdan jest synem Kazi i że całe swoje życie mieszkał z matką, nigdy się nie ożenił i nie miał dzieci. Teraz, żyjąc w dwuizbowym mieszkaniu w starej kamienicy w Markach pod Warszawą, Bogdan opiekuje się starą matką. Są biedni. W zeszłym roku po raz pierwszy zamontowano im kanalizację, na drewnianych schodach Bogdan codziennie rano montuje prowizoryczny zjazd dla wózka inwalidzkiego, na którym od wylewu porusza się Kazia. Żyją ze skromnej renty Bogdana i emerytury Kazi. Wszystko się zmienia, gdy nadchodzi lato, Bogdan szykuje się wtedy do sezonu Zlotów Zabytkowych Pojazdów. Od maja do października, niemal co weekend w różnych miejscach Polski odbywają się zloty, rajdy, konkursy na elegancję samochodową itp. Bogdan wraz z nieodstępującą go na krok mamą, ruszają najpierw do mechanika sprawdzić stan starego wartburga, a potem bliżej lub dalej jeżdżą na zloty. Oczywiście nie same rajdy czy konkursy na elegancję, a relacje starej, schorowanej matki i jej syna są dla mnie najciekawsze. Kazia jest wybuchowa, zwłaszcza jak jest zmęczona. Zdarza się że krzyczy na Bogdana bez powodu, staje się nieprzyjemna, a po wylewie miewa zaniki pamięci. Jej ogólna kondycja jest jednak zadziwiająca dobra. Recytuje wiersze z czasów szkolnych, często się śmieje. Bogdan całą swoją energię poświęca na zajmowanie się matką. Czasem jednak, zwłaszcza gdy rozmawia o wartburgach zapomina o wszystkim, a do prawdziwego świata sprowadzają go dopiero krzyki matki: Bogdan!, Bogdan! Bogdan zdaje sobie sprawę, że coroczne rajdy i zloty przedłużają życie mamy; dzięki temu, że są w ciągłym ruchu, Kazia stara się trwać w dobrej kondycji. Jest jeszcze inna warstwa ich opowieści. Gdy rozpoczęła się II wojna światowa 17 - letnia Kazia została zabrana do fabryki amunicji w Magdeburgu, gdzie pracując przymusowo spędziła wojnę. W pobliskim obozie jenieckim Buchenwald Kazimiera poznała swojego przyszłego męża i ojca Bogdana, który umarł na raka w 1974 roku. Bogdan gloryfikuje postać ojca, który jest dla niego ideałem i wzorem. Ojciec, garncarz z zawodu, uczył syna wyrabiania glinianych donic i waz. Bogdan zdobył dokumenty potwierdzające wojenną historię rodziców; ojciec zanim trafił do obozu w Buchenwaldzie przebywał w Majdanku pod Lublinem. Bogdan, dla którego rodzice byli zawsze całym światem, ma tylko jeszcze jedno marzenie: pojechać z mamą do Magdeburga i Buchenwaldu, żeby zobaczyć miejsce, w którym poznali się jego rodzice. 23:25 PRAWDZIWE PSY - ODC. 11/12 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega, Marcin Koszałka Zdjęcia: Walter Sarkowicz, Marcin Koszałka Aspirant Krzysztof Balawender i starszy posterunkowy Grzegorz Wójciak z Oddziału Prewencji Komendy Stołecznej Policji otrzymali zadanie zapewnienia bezpieczeństwa na koncercie znanej grupy Depeche Mode. Przed wejściem na tereny Wyścigów Konnych w Warszawie, gdzie odbędzie się koncert, na długo przed rozpoczęciem imprezy z godziny na godzinę gęstnieje tłum fanów zespołu. Wyczuwa się coraz większe zagrożenie. Ten rodzaj tłumu bywa nieprzewidywalny. Policjanci analizują potencjalny scenariusz wydarzeń. Zbliża się godzina koncertu. Zniecierpliwiona publiczność wreszcie może wejść na teren wyścigów. Organizatorzy nie stanęli na wysokości zadania. Zabezpieczenia są za słabe, a sposób wpuszczania na koncert świadczy o ich braku wyobraźni i może stać się przyczyną wypadku. Na szczęście nie dochodzi do poważnych incydentów. Policja otrzymała zgłoszenie, że w okolicach warszawskiego Dworca Centralnego stoi pod murkiem podejrzanie wyglądająca walizka. Może zawierać ładunek wybuchowy. Ze względu na miejsce, w którym zawsze przebywają setki ludzi, należy podjąć najwyższe środki ostrożności. Wkrótce dotrą tam specjaliści od ładunków wybuchowych. Ten rodzaj akcji wymaga ścisłego współdziałania wielu służb policyjnych. Dodatkowo utrudnia ją to, że ma ona miejsce w centrum stolicy. Do akcji wkraczają najpierw oddziały prewencji, które zabezpieczają teren wokół, zamykając ruch kołowy i pieszy. Następnie pojawiają się policjanci z oddziału antyterrorystycznego. Do nich należy najniebezpieczniejsze zadanie - zneutralizowanie bomby. Policjant w specjalnym, przeciwwybuchowym kombinezonie zbliża się do walizki i ustawia działko wodne. Po chwili odpala z działka pocisk neutralizujący. Walizka rozpada się. Jest pusta... Oględziny potwierdzają, że był to fałszywy alarm. Koncert zespołu Depeche Mode trwa, coraz bardziej rozgrzewając publiczność. I choć na razie panuje spokój, problemy mogą zacząć się po zakończeniu występu. Trzeba będzie podekscytowany tłum bezpiecznie rozprowadzić do domów. Pomogą oddziały konne; Monika i jej koń są gotowi do akcji. Stanowisko Kierowania w Komendzie Stołecznej to miejsce, w którym przez całą dobę przyjmuje się zgłoszenia telefoniczne o wszystkich zagrożeniach i przestępstwach na terenie Warszawy. Tu odbierany jest słynny telefon 997. Stąd też kieruje się wszystkimi patrolami poruszającymi się po mieście. SSK to centrala, w której nie tylko zbiera się wszystkie gorące informacje, lecz też natychmiast podejmuje decyzje o interwencji. Praca policjanta, który koordynuje działania około sześćdziesięciu patroli, wymaga koncentracji. Zależy od niego m.in. sprawność policji operującej w mieście. Każde zgłoszenie jest przekazywane do patrolu, który sprawdza jego wiarygodność. Na Dworcu Śródmieście leży pijany człowiek z rozciętą głową. Policjanci czekają, aż przyjedzie pogotowie i zabierze poszkodowanego. Tymczasem do policji dworcowej zgłaszają się dwaj mężczyźni. Jednego z nich pobili chuligani. Funkcjonariusz z dworca wzywa patrol śródmiejski, który zobowiązany jest włączyć się do interwencji. Policjanci lustrują pobliskie ulice w poszukiwaniu sprawców pobicia. Bez rezultatu - zbiegli w nieznanym kierunku. 23:50 PRAWDZIWE PSY - ODC. 12/12 Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 2001 Reżyseria: Krzysztof Lang, Patryk Vega, Marcin Koszałka Zdjęcia: Walter Sarkowicz, Marcin Koszałka Istnieje uzasadnione podejrzenie, że jeden z warsztatów samochodowych w Wołominie służy do przechowywania kradzionych samochodów. W akcji uczestniczą aspirant Andrzej Sadzyński i starszy sierżant Waldemar Iskra z grupy "Moskit". Na pierwszy rzut oka widać, że to typowa podwarszawska "dziupla". Jest jednak pusta. Policjanci przeprowadzają więc rutynową kontrolę. Nawet "spalenie" tego rodzaju warsztatu można uznać za sukces. Złodzieje bowiem będą musieli poszukać innego miejsca, a to na jakiś czas utrudni im proceder. Komisarze Jan Walczak i Henryk Zatorski, obaj doświadczeni policjanci, są pracownikami Wydziału Wywiadowczego. Mają przed sobą karnawałową noc na ulicach stolicy. Taka noc zwykle bywa bardzo pracowita. Już w pierwszej godzinie patrolu muszą wspomóc kolegów, którzy starają się udaremnić kradzież samochodu na holenderskich numerach rejestracyjnych. Andrzej Sadzyński, ten z grupy "Moskit", należy do najlepiej strzelających policjantów w Polsce. Strzelnica to miejsce, gdzie niewielu może stanąć z nim w szranki. Czy jednak będzie tak również podczas akcji z bronią, kiedy naprzeciwko stanie uzbrojony bandyta? Sadzyński wie, że musi przygotować się psychicznie do takiej sytuacji. Policjanci z Wydziału Wywiadowczego otrzymują informację, że dostrzeżono samochód pełen pijanych pasażerów. Mają interweniować. Z dużą prędkością udają się we wskazane miejsce. W bagażniku pojazdu znajdują fotel, którego kradzież zgłosił właściciel pobliskiego pubu. Wszystkich pasażerów samochodu zatrzymują do wyjaśnienia. Opowieść o warszawskich policjantach dobiega końca. W prywatnym życiu niektórych z jego bohaterów zachodzą zmiany. Sławek Opala - ten, który powiedział o sobie "prawdziwy pies", co dało tytuł serialowi - już od trzech miesięcy nie jest policjantem. Jego życie powoli układa się na nowo. Kilka dni temu urodziła mu się córka. Krzysztof Tkaczyk nadal pracuje w policji. Mieszka z synem w mieszkaniu zmarłej Edyty. Wychowuje chłopca sam; na razie nie myśli, by to zmienić. 00:20 MUZYKA I CISZA Film dokumentalny, 59 min, Polska, 2012 Reżyseria: Dagmara Drzazga Scenariusz: Dagmara Drzazga Film o życiu i twórczości Jana Sztwiertni, genialnego kompozytora z Wisły, autora dzieł inspirowanych muzyką beskidzką. Sztwiertnia miał być kimś na miarę Szymanowskiego, miał się swoim talentem w Europie nie zmieścić. Zmieścił się za to w obozie koncentracyjnym w Gusen, gdzie zamęczyli go hitlerowcy w sierpniu 1940 roku. Był człowiekiem niezwykle utalentowanym, pracowitym i skromnym; żył zaledwie 29 lat. Grał na skrzypcach, wiolonczeli, fortepianie i organach, był obdarzony słuchem absolutnym, prowadził dwa chóry, reżyserował amatorskie spektakle teatralne, zajmował się pedagogiką, pisał wiersze i malował. Stał dopiero u progu kariery i zapewne - wielkiej twórczości. Pomysł opowiedzenia historii Jana z Wisły opiera się na wykorzystaniu filmu w filmie. Właściwą biografię Jana Sztwiertni odkrywamy oczami studentów Wydziału Artystycznego Filii Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, studentów muzyki i plastyki - to oni bowiem chcą stworzyć film o kompozytorze. Obserwujemy ich wysiłki w odkrywaniu śladów życia i twórczości kompozytora. Dzięki temu zabiegowi "Muzyka i cisza" stała się również opowieścią o przywracaniu pamięci. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "ŚWIAT MIAŁ O NICH ZAPOMNIEĆ" ODC. 305 Magazyn historyczny, 24 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska Wykonawcy: Artur Kalicki "Świat miał o nich zapomnieć" Po wybuchu II wojny światowej los całej okupowanej Polski był tragiczny. Jednak ziemie na wschód od linii Ribbentrop Mołotow historycy nazwali później ziemiami skrwawionymi. Najpierw tkankę społeczną krwawo przeorali tu Sowieci, potem od czerwca 1941 roku tę operację przejęli Niemcy, a pierwszym celem była inteligencja - ci, którzy mogli stanąć na czele przyszłego, ewentualnego oporu. To kolejny etap naszych badań i poszukiwań. Jesteśmy w Lesie Przestrzelskim, zwanym także lasem śmierci. To właśnie tutaj żandarmi z posterunku w Jedwabnem mieli rodzaj swojego pola, gdzie mordowali swoje ofiary. Wcześniej, wraz z kolegami ze stowarzyszenia Wizna 1939, odnaleźliśmy tu dwie rodziny - Mościckich i Bronakowskich. Zostali ekshumowani, zidentyfikowani i pochowani z honorami wojskowymi na cmentarzu w Jedwabnem. Także tutaj, z dokumentów, relacji i badań dowiadujemy się, że odnalezione szczątki to ofiary zbrodni niemieckich z 1943 roku. "Wieś umarła o świcie" Następnie przenosimy się na malownicze Roztocze, na południe od Zamościa. Tu także niemieckimi ofiarami padły tysiące ludzi, lecz to, co stało się we wsi Sochy, trudno opisać słowami. 1 czerwca 1943 roku w kierunku Soch ruszył niemiecki atak. Padły strzały, rozgorzały pożary, nadleciały też niemieckie bombowce. Zamordowano większość mieszkańców wioski, ale ten dramat staje się dla nas bardziej czytelny, gdy zajmujemy się losami poszczególnych rodzin. To nieprawda, że wojny kończą się wraz z podpisaniem traktatów. Rany i blizny dziedziczy się przez pokolenia. 02:05 I WE MNIE JEST TEATR CAŁY - EWA LASSEK Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1995 Scenariusz: Agnieszka Borowiec, Zbigniew Grzywacz Zdjęcia: Bogusław Dąbrowa - Kostka Filmowa impresja o Ewie Lassek, aktorce przez niemal całe życie artystyczne związanej ze Starym Teatrem w Krakowie. Tytułowy cytat "I we mnie jest teatr cały" został zaczerpnięty ze sztuki napisanej specjalnie dla niej przez Krystiana Lupę. Jest to także myśl przewodnia filmu - teatr rodzący się z życia, życie nierozerwalnie związane z teatrem... Osią konstrukcyjną filmu są archiwalne fragmenty "Matki" Witkacego w reżyserii Jerzego Jarockiego - była to rola jej życia i zarazem jedna z najważniejszych prac teatralnych jej męża. Słowami tytułowej postaci sztuki Ewa Lassek w przedziwny sposób "włącza się" do rozmowy o samej sobie - Byłam piękna i młoda, miałam duszę, a nawet ciało... a teraz nic nie zostało... co za szkoda... A na koniec, z figlarnym uśmiechem, słowami Matki upomina reżysera, któremu nieraz w realnym, nie teatralnym wcieleniu zarzucała "topienie się w gąszczu słów" - stop, masz skłonność do długich przemówień, to nudzi publiczność... Ona nigdy nie nudziła i tego uczyła swoich studentów. Do udziału w filmie autorzy zaprosili wybitnych ludzi teatru, młodych aktorów, których Ewa Lassek wprowadzała w arkana zawodu, oraz córkę aktorki, Nanę Jarocką. Opowieści Nany są pełne ciepła, wzruszające, czasem zabawne, ogromnie szczere. Każde zdjęcie, pamiątka rodzinna przywołuje inne wspomnienia. Mama roczna, w śmiesznym wózeczku - urodziła się w Stanisławowie koło Lwowa 6 stycznia 1928 r. , potem rodzina przeniosła się do Gdańska, a w 1939 r. do Krakowa. Dziadek miał fabryczkę, mama czasem chwaliła się, że jako młoda panna jeździła kabrioletem z szoferem... Mama w młodości - gdy łączyła ją wielka namiętność ze Zbyszkiem Cybulskim, kiedy spotkała Jerzego Jarockiego, cudownego, wspaniałego ojca Nany... Mama w różnych rolach... Córka dzieliła sztuki, w których grała, na wesołe, jak "Smak miodu" i "Garbus", po których wracała do domu "normalna", i na smutne, jak "Szewcy", "Matka", także "Wiśniowy sad" i wszystkie sztuki Krystiana Lupy, po nich wracała z teatru smutna i niełatwo było z nią być. I ostatnie zdjęcie z dowodu osobistego, które oddano córce, gdy zjawiła się w urzędzie po akt zgonu - wyrwanie fotografii z dowodu było może najbardziej cielesnym wyrazem jej śmierci. Artyści, którzy współpracowali z Ewą Lassek, próbują określić istotę jej aktorstwa. Wyjątkowość jej gry wynikała z niesamowitej wrażliwości, bagażu doświadczeń i wspaniałej wyobraźni, dlatego tyle znakomitych kreacji stworzyła w sztukach Witkacego, zauważa Jerzy Trela. Gustaw Holoubek, który jako asystent profesora Woźnika poznał Ewę jeszcze w krakowskiej szkole teatralnej, zapamiętał ją jako dziewczynę zamkniętą w sobie, nieśmiałą, jednak o przenikliwej inteligencji, która zmuszała do penetrowania jej osoby. Po latach na scenie ujrzał innego człowieka i aktorkę, która osiągnęła szczyt umiejętności w precyzyjnym posługiwaniu się słowem. Marek Walczewski zalicza ją do grona nielicznych aktorów - poetów, którzy umieją na scenie żyć marzeniem. Krystian Lupa, z którym często współpracowała i ścierała się w dramatycznych bojach o rozumienie postaci i sztuki, również to podkreśla - w jej aktorstwie istniała jakaś wyższa wartość, dla której była na scenie, spalała się i grała. W ostatnim okresie najważniejsza w jej życiu była szkoła, krakowska PWST. Natychmiast wyczuwało się, że miała "dobre notowania" u młodzieży, mówi Kazimierz Kutz, który powierzył jej rolę matki głównego bohatera w "Dzieciach Arbatu". Marta Kalmus, Zbigniew Kozłowski i Wojciech Olszański zachowali bardzo osobiste wspomnienia. Do ostatnich dni przed śmiercią odwiedzali ją w szpitalu, wypytywała ich o wszystkich, wszystko chciała wiedzieć, jeszcze tyle chciała zrobić. 03:05 TYLE JEST MUZYKI Film dokumentalny, 54 min, Polska, 1994 Reżyseria: Anna Górna, Lubomir Zając Scenariusz: Anna Górna, Lubomir Zając Zdjęcia: Julian Szczerkowski, Jacek Siwecki, Leszek Skuza, Jorg Buhlmann Opowieść o pracy, życiu i twórczości Krzysztofa Pendereckiego. Autorzy starają się dać wyobrażenie o zasięgu, a także skali popularności jego muzyki. Pokazują miasta, w których była wykonywana, a także orkiestry grające jego muzykę i te, z którymi kompozytor jako dyrygent współpracuje. O jego twórczości i osobowości mówią w filmie wybitni polscy kompozytorzy i przyjaciele - profesorowie: Krystyna Moszumańska - Nazarowa, Stanisław Radwan, Mieczysław Tomaszewski. Żona kompozytora, Elżbieta Penderecka, mówiąc o ich wspólnej drodze życiowej, opowiada też fragment dziejów twórczego życia męża i charakteryzuje własną rolę organizatora pracy sławnego małżonka. Sam kompozytor stara się wyjaśnić i przybliżyć widzom tajemnicę swojej muzyki, sposób jej tworzenia, a wreszcie - swoje rozumienie muzyki i ocenę jej rangi w końcu XX stulecia.