TVP Historia Piątek, 19.07.2024 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 19 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1900 - pierwsza linia metra w Paryżu; 1903 - zakończył się pierwszy Tour de France; 1944 - Armia Czerwona pod Miednikami otoczyła 6000 żołnierzy wileńskiej AK; 1983 - pierwsza rekonstrukcja mięsożernego dinozaura; 06:20 JA CIĘ UCZYĆ KAŻĘ - ODC. 15 Program dokumentalny, 21 min, Polska, 2023 Scenariusz: Wiktor Szymborski, Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Wojciech Kursa Prowadzący: Paweł F. Nowakowski, Wiktor Szymborski Połączenie niestandardowego podejścia do historii nauczania i edukacji z ujęciami znanymi z opracowań dotyczących historii wychowania. Próba przełamania pewnych stereotypów dotyczących dziejów wychowania i nauczania w poszczególnych wiekach. 06:45 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - BEZPIEKA UDERZA W KOŚCIÓŁ Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Komuniści postrzegali Kościół jako wroga numer jeden. Agentura bezpieki podważała wiarygodność niepokornych kapłanów. W PZPR zdecydowano: partia wobec duchowieństwa raz działa siłą logiki, innym razem logiką siły. Dyspozycje krucjaty antykościelnej płynęły z Moskwy. Do samego końca PRL. A nawet trochę dłużej. 07:20 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 6 JUŻ TYLKO NADZIEJA Serial TVP, 67 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Wiesław Rudzki, Andrzej Seweryn, Piotr Garlicki, Gustaw Lutkiewicz, Barbara Grabowska, Jerzy Bińczycki, Henryk Bista, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski, Wiesława Mazurkiewicz, Tatiana Sosna - Sarno, Janusz Bylczyński, Andrzej Chrzanowski, Józef Duriasz Wzmagają się nastroje niepodległościowe. Szef poznańskiej policji pragnie ostatecznie rozprawić się z ugrupowaniami patriotycznymi. Zadanie rozszyfrowania grup konspiracyjnych otrzymuje Ludwik Franke. Tymczasem w Królestwie Kongresowym wybucha powstanie styczniowe, które odbija się szerokim echem również w Wielkopolsce. Na pomoc powstańcom śpieszą Bentkowski, Jackowski, ks. Smarzewski i Jan Frankowski. Janek ginie w potyczce, inni dostają się do więzienia. Wdowę odwiedza Ludwik Franke pod pretekstem spłacenia długu wdzięczności wobec rodziny świętej pamięci kuzyna. Zataja prawdziwy cel swojej wizyty i rolę, jaką odgrywa w poznańskiej policji. 08:35 BRONKA KOBIETA SKAŁA Reportaż, 18 min, Polska, 2018 Scenariusz: Monika Meleń Zdjęcia: Roman Piotrowski Bronka ma 92 lata, mieszka pod górą Mount Rainier, która jest czynnym wulkanem. To zbyt blisko, kiedy wulkan wybuchnie, ona nie zdąży się ewakuować. Ale mimo to zdecydowała się tu żyć, jest przewodnikiem. Oprowadza po górach okolicznych mieszkańców i turystów, którzy dowiedzieli się o tym, że jest niezwykłą przewodniczką. Bronka urodziła się w Polsce w Sandomierzu, w rodzinie żydowskiej. Przeżyła holokaust. Wyszła za mąż za Szweda, ale szybko przenieśli się do Ameryki. Pod koniec życia zapragnęła zamieszkać obok wulkanu i pewnego dnia go zdobyć. Po wielu latach prób w końcu jej się tu udało. Bronka zdobyła Mount Rainier. W domu pod wulkanem mieszkała ze swoim mężem, który, niestety, już nie żyje. Rozsypała jego prochy w górach i rozpoczęła samotne życie. Odtąd jest nazywana "panią z gór" (Lady of the mountains). Codziennie pisze pamiętnik po polsku, doskonale pamięta każdy dzień z obozowego życia i marzy, by kiedyś wrócić do Sandomierza, gdzie zostały resztki najpiękniejszych dziecięcych wspomnień. Bronka ma wiele tajemnic i historii do przedstawienia. Okolica, w której mieszka jest tak malownicza, że warto zobaczyć to niesamowite zmaganie piękna człowieka z pięknem gór. 08:55 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - SZABAT - ZIMNY BUFET I STYGNĄCY PIEC Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski W tym odcinku poznamy potrawy serwowane w czasie szabatu. Pierwsza to danie jednogarnkowe - czulent z kaszą i ciecierzycą, a druga - śledź korzenny z rodzynkami. 09:30 HISTORIA POLSKI - SEN O MORZACH I KOLONIACH Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2011 Reżyseria: Tomasz Rudomino Scenariusz: Tomasz Rudomino Ten film dokumentalny to niezwykła podróż w czasie i przestrzeni. Przypomina o jednym z najmniej znanych i najbardziej obrosłych mitami elementów polskiej polityki w dwudziestoleciu międzywojennym, a mianowicie o polskich staraniach o ekspansję kolonialną. W filmie pokazane jest tło historyczne, które sprawiło, że część polskiej opinii publicznej zaczęła domagać się udziału w kolonialnym podziale świata. Przedstawione są organizacje, takie jak Liga Morska i Kolonialna, która liczyła prawie milion członków, a której zadaniem było m.in. upowszechnianie wiedzy o polityce morskiej i zamorskiej. Autorzy filmu pokazują, jak powściągliwa była polityka polskiego rządu w kwestiach kolonialnych, a jednocześnie docierają do miejsc, gdzie miały powstawać polskie osady, a więc na Madagaskar, i tam gdzie kolonialny sen niemal udało się zrealizować, czyli do położonej w Argentynie Wandy. Rozmowy z potomkami polskich osadników oraz wizyta w stworzonym przez Polaków miasteczku to poruszająca relacja o wielkiej polityce, która przełożyła się na zwykłe życie zwykłych ludzi. 10:20 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - DESANT Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Jerzy Dłużkowski Rola wojsk desantowych podczas walk w II wojnie światowej. Program ilustrowany fragmentami filmów archiwalnych z frontów II wojny światowej. 10:55 PLATERÓWKI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2019 Reżyseria: Maciej Kieres Scenariusz: Daniel Jasiński Zdjęcia: Marcin Grobelny, Piotr Marcjasz, Artur Stroiński, Jerzy Szota, Miłosz Mickiewicz Film opowiada o losach młodych Polek, które po wybuchu II wojny światowej, w wieku kilkunastu lat, zostały wywiezione przez NKWD ze wschodniej Polski w głąb ZSRR. Pracując katorżniczo chciały wrócić do Polski. Zrobiły to, przyłączając się do formowanego pod kuratelą Stalina Wojska Polskiego. Jako żołnierki 1. Samodzielnego Batalionu Kobiecego im. Emilii Plater ruszyły na Zachód, walcząc z niemieckim okupantem, własnym strachem i kpinami kolegów żołnierzy. Młode żołnierki bohatersko walczyły o powrót do Polski, do swoich domów na wschodzie II Rzeczpospolitej. Po ustaleniach w Jałcie ten powrót okazał się jednak niemożliwy. Żołnierki często musiały osiąść na terenach znienawidzonego, niemieckiego wroga, na Ziemiach Odzyskanych i tam stworzyć swój nowy dom, nową Polskę. 1. Samodzielny Batalion Kobiecy im. Emilii Plater był wyjątkową jednostką w historii polskiej armii, a celem filmu ma być oddanie hołdu kobietom walczącym o Polskę. Platerówki, występujące w filmie: Helena Jabłońska, z domu Figura, Anna Lewkowska, z domu Figura, Wiktoria Leoniarek z domu Krzywoń, Maria Starczewska, z domu Kamińska. Film przybliża dramatyczne losy kobiet i ich rodzin po zajęciu Kresów przez Armię Czerwoną: wstąpienie do armii i chęć walki o Polskę, udział w boju (od rzeki Oki do Warszawy), a potem zakończenie wojny. Było ono dla tych kobiet często gorzkie, bo walcząc o Polskę, walczyły o domy na wschodnich terenach II Rzeczpospolitej, które musiały opuścić i do których nie było już powrotu. Powrót do powojennej Polski oznaczał już powrót do Polski po Jałcie, w której ziemie zachodnie przypominały o niemieckiej kulturze, przypominały znienawidzonego wroga. W filmie pokazano również skomplikowane położenie tych kobiet w ogólnej polityce aliantów walczących z III Rzeszą. Żołnierki były prostymi dziewczynami chłopkami, szlachciankami, wyrwanymi brutalnie z własnych domów przez Armię Czerwoną. W tych przedwojennych domach pielęgnowano patriotyczne i religijne wartości. Problem walki z faszystowskimi Niemcami, u boku wcześniejszych katów - Sowietów - był dla nich szczególnie bolesny i miał wymiar tragiczny. 11:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - SZKICE DO MAPY PAMIĘCI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Puszcza Biała, zwana niegdyś Puszczą Biskupią, bo leżała pośrodku posiadłości biskupów płockich. Podczas powstania styczniowego te ostępy zamieniły się w jedną wielką zieloną fortecę. Dziesiątki bitew, pościgów i potyczek, które odnotowali w puszczy historycy, tworzą mocno już zatartą mapę znaczoną pochylonymi krzyżami i okruchami ludzkiej pamięci. Zamierzamy precyzyjnie ustalić miejsce bitwy w uroczysku Bykowce, zapisanej też jako bitwa pod Łączką. Posłużymy się w tym celu pomocą naukową - pamiętnikiem starego żołnierza Bronisława Deskura, zatytułowanym "Dla moich wnuków". Przeniesiemy się też do Horostyty, majątku ziemskiego Deskura, nabytego w roku 1860. Tu gospodarzył, ale też tu zaczęły się pierwsze działania związane z przygotowaniami powstania. 12:25 ROBIN Z SHERWOOD - ODC. 1 CZAROWNIK (CZ. I) (ROBIN OF SHERWOOD) Serial przygodowy, 51 min, Wielka Brytania, 1983 Reżyseria: Richard Carpenter, Paul Knight Aktorzy: Michael Praed, Ray Winstone, Clive Mantle, Phil Rose, Mark Ryan "Robin z Sherwood" (ang. "Robin of Sherwood"), brytyjski serial fantasy nakręcony w latach 1983 - 1986, znany też w Polscepod tytułem "Robin Hood". Serial był złożony w sumie z 26 odcinków nakręconych w trzech odrębnych cyklach. W pierwszych dwóch sezonach w roli tytułowej występował Michael Praed, zaś w trzecim - syn Seana Connery ' ego, Jason. Producentem serialu był Paul Knight, a głównym scenarzystą Richard Carpenter. W tworzeniu scenariusza współpracowali z nim: Anthony Horowitz, Andrew McCulloch i John Flanagan. Reżyserem pierwszego sezonu był Ian Sharp, drugiego Robert Milton Young, a trzeciego Ben Bolt, James Allen, Gerry Mill, Sid Robertson i Alex Kirby. Serial nawiązuje do legendy o Robin Hoodzie; akcja filmu rozgrywa się na w Anglii na tle przełomu XII i XIII wieku, za panowania króla Ryszarda Lwie Serce i jego brata Jana bez Ziemi. Inicjatorem powstania tego serialu był jego producent Paul Knight; początkowo zamierzał on nakręcić sześcioodcinkowy miniserial o przygodach Robin Hooda w nowej konwencji, odpowiadającej publiczności lat 80. XX wieku. 13:30 TAJEMNICE WYSP BRYTYJSKICH - ODC. 4/4 (BRITAIN'S SECRET ISLANDS) Serial dokumentalny, 44 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Stewart Mcpherson Podróż dookoła Wielkiej Brytanii, połączona ze zwiedzaniem mniejszych wysp, uznających Elżbietę II za swą królową. Jest ich ponad 6 tysięcy, niektóre wielkości boiska piłkarskiego. Rejs zaczyna się w Greenwich, pierwszy przystanek to archipelag Farne, a ostatni - opancerzone wieże Maunsella u ujścia Tamizy. Brytyjczycy ostrzeliwali z nich niemieckie samoloty, sposobiące się do bombardowania Londynu. Widzowie będą mieli okazję zobaczyć: latarnie morskie, megality, ruiny opactw i średniowiecznych zamków, pamiątki po wikingach i epoce rewolucji przemysłowej, florę i faunę oraz osobliwości geologiczne i krajobrazowe. Przed kamerę zapraszani są lokalni patrioci i historycy. Realizatorzy odwiedzą między innymi: Bass Rock - dawniej wyspa twierdza, potem więzienie, a obecnie raj dla tysięcy głuptaków. Szetlandy: mieszkańcy przebierają się za wikingów, których zresztą są często potomkami i maszerują z pochodniami. Tubylcy z Fair, najbardziej odosobnionej z zamieszkałych wysp brytyjskich, nie poddają się rozpaczy: hodują owce i z ich runa produkują słynne swetry. Z takich miejsc dobrze widać zorzę polarną, zaś mieszkańcom kulturowo i mentalnie blisko jest do Norwegów czy Islandczyków. Związki z Londynem poświadcza czerwona budka telefoniczna. Północne wody są niebezpieczne, wybrzeża skaliste i zdradliwe, na dnie morza zalega mnóstwo wraków. Koło Hebrydów pod wodą rdzewieją pozostałości niemieckiej floty, zatopionej po przegranej pierwszej wojnie światowej. Wybrzeża są usiane fortami i bunkrami, budowanymi w obawie przed inwazją Hitlera. Na wyspie Man kultywuje się celtyckie, pogańskie święta. Połączona mostem z Kornwalią arturiańska wyspa Tintagel wabi jaskinią, w której ponoć zamieszkiwał Merlin. Na wysepce Brownsea na kanale la Manche narodził się ruch skautowski: lord Baden - Powell w 1907 roku zorganizował tam obóz dla 20 młodzieńców. Narratorem i dowódcą ekspedycji jest 38 - letni Stewart McPherson, który zasłynął z serii książek o dzikiej przyrodzie, zrealizował też dla BBC i SkyVision wiele serii dokumentalnych. 14:20 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW. S. 2 - DAWNE SZLAKI WODNE. ODC. 9 (ANCIENT ENGINEERING S. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2022 Serial dokumentalny (10 odcinków), prezentujący najciekawsze i najbardziej intrygujące osiągnięcia świata starożytnego, które zainspirowały i wpłynęły na współczesną inżynierię. Każdy odcinek pokazuje jedno przełomowe osiągnięcie, takie jak np. piramidy, Wielki Mur Chiński, rzymskie drogi czy Tadż Mahal. Filmy łączą materiały archiwalne, wywiady z ekspertami, rekonstrukcje, zapierające dech w piersiach zdjęcia lotnicze oraz czerpią z najnowszych osiągnięć technologii, dzięki czemu odkrywają tajemnice starożytnego świata. Autorzy rzucają nowe światło na technikę, materiały konstrukcyjne i myśl innowacyjną stojące za każdym starożytnym osiągnięciem inżynieryjnym i oferują nowe spojrzenie na ich intrygującą i ważną historię. 15:20 KORONA KRÓLÓW - ODC 30 Telenowela historyczna TVP, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Ariadna Lewańska, Ewelina Chyrzyńska, Monika Zięba Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Mateusz Król, Marta Bryła, Paulina Lasota, Piotr Gawron - Jedlikowski, Agnieszka Mandat, Sławomir Orzechowski, Wenanty Nosul, Marcin Rogacewicz, Dagmara Bąk, Maciej Mikołajczyk, Aleksandra Grzelak, Karina Seweryn, Jacek Kopczyński, Piotr Ligienza, Wojciech Sikora odc 30. Porwany rycerz wykazuje się wielką odwagą. Niestety, płaci za to wysoką cenę. Anna niedobrze znosi ciążę, źle się czuje. Sytuacji nie ułatwia wiadomość o śmierci Arunasa. 15:55 SENSACJE XX WIEKU - TRAGEDIA NA PUSTYNI Cykl dokumentalny, 29 min, Polska, 1992 Reżyseria: Wojciech Pacyna Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański W tym wydaniu: operacja "Miska ryżu", która miała miejsce 24 kwietnia 1980 roku. Celem operacji było uwolnienie amerykańskich zakładników, więzionych w Teheranie od ponad pół roku. 16:30 SENSACJE XX WIEKU - BITWA O SUEZ Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1983 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W tym wydaniu: przyczyny i przebieg wojny między Egiptem a Izraelem o Kanał Sueski. Przyczyny konfliktu: polityka zagraniczna Nasera i reakcja na nią Izraela - napad na Egipt. Historia powstania Kanału Sueskiego, jego rola w komunikacji morskiej na świecie, interesy wielkich mocarstw świata Anglii, Francji, ZSRR i USA w tym regionie i ich walka o polityczne znaczenie i ekonomiczne korzyści z panowania na Bliskim Wschodzie i w Afryce północnej. Komentarz Bogusława Wołoszańskiego uzupełniony jest migawkami filmowymi (materiały archiwalne) z przebiegu walk o Kanał Sueski. 17:00 HISTORIA POLSKI - MILENIUM KONTRA TYSIĄCLECIE Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński W końcówce lat 60. pomiędzy Kościołem katolickim i jego hierarchią a aparatem partyjnym z Władysławem Gomułką na czele, doszło do tzw. walki o rząd dusz. Władze PRL sięgały po wszelkie możliwe środki, by w 1966 roku przyćmić kościelne obchody 1000 - lecia chrztu Polski. Koszty propagandy nie grały żadnej roli, mało brakowało, a na Jasnej Górze zagrałby zespół The Beatles. Na tle tej rywalizacji możemy obserwować rozkwit muzyki, popularnie zwanej bigbitem. Choć zwykło się uważać, że mocne uderzenie to wyraz buntu polskiej młodzieży, to już dzisiaj wiemy, że władze kontrolowały wszelkie przejawy twórczości. Wielokrotnie młodzi muzycy musieli wchodzić w relacje ze strukturami państwa. W PRL - u bigbit był wentylem bezpieczeństwa, a kontestujący artyści tracili zaufanie partii i przestawali istnieć. Obieg kultury był w pełni koncesjonowany przez państwo. Prawdziwy bunt w muzyce nadszedł dopiero w latach 80. 17:50 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - BEZPIEKA UDERZA W KOŚCIÓŁ Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Komuniści postrzegali Kościół jako wroga numer jeden. Agentura bezpieki podważała wiarygodność niepokornych kapłanów. W PZPR zdecydowano: partia wobec duchowieństwa raz działa siłą logiki, innym razem logiką siły. Dyspozycje krucjaty antykościelnej płynęły z Moskwy. Do samego końca PRL. A nawet trochę dłużej. 18:30 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 7 POWOŁANIE Serial TVP, 70 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Andrzej Twerdochlib, Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Gustaw Lutkiewicz, Igor Przegrodzki, Andrzej Seweryn, Barbara Grabowska, Anna Nehrebecka, Jerzy Bińczycki, Piotr Machalica, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski, Wiesław Rudzki, Andrzej Chrzanowski, Witold Dębicki, Eugeniusz Kamiński, Józef Duriasz Szczególną rolę w zaborze pruskim zaczyna odgrywać ksiądz Piotr Wawrzyniak. Poznajemy go jeszcze w gimnazjum. Młody człowiek dochodzi do wniosku, że najlepiej będzie służył ojczyźnie jako kapłan. Dlatego po ukończeniu gimnazjum wstępuje do seminarium duchownego. Pragnie zapomnieć o swojej miłości do Matyldy Hausner, bo jest przekonany, że ludzie tego pokroju co on nie powinni przedkładać szczęścia osobistego nad dobro wspólne. Biskupem Poznania i Gniezna w tym czasie jest Mieczysław Ledóchowski, który nie cieszy się sympatią rodaków. Prusacy wydają coraz więcej ustaw ograniczających działalność Kościoła i innych polskich instytucji państwowych. Biskup Ledóchowski nie godzi się z tym i zostaje aresztowany. Dowiedziawszy się o przeszłości Ludwika Franke, Joanna Frankowska wyjeżdża. Zrozpaczony Ludwik odmawia dalszej współpracy z pruską policją i przechodzi na emeryturę. 19:50 GALERIA WIDMO - PIĘKNA MADONNA Z TORUNIA Serial dokumentalny, 7 min, Polska, 2021 Reżyseria: Beata Szuszwedyk - Sadurska Scenariusz: Beata Szuszwedyk - Sadurska "Galeria Widmo" prezentuje animowaną historię zaginionego w czasach II wojny światowej mistrzowskiego dzieła przełomu XIX i XV wieku, gotyckiej rzeźby "Piękna Madonna z Torunia", przedstawiającej Marię i dzieciątko Jezus. 20:00 HISTORIA BRONI - BROŃ MIOTAJĄCA. ODC. 1/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 "Historia broni" to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny, przybliżający historię różnych rodzajów broni, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu oręża a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. 21:05 ZAPIS ZBRODNI W POWOJENNYCH NIEMCZECH - ZACHÓD (CRIME IN POST - WAR GERMANY) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 2 - częściowa seria dokumentalna. Niemcy w 1945 roku. Głód i przeciwności losu kształtują codzienne życie ludzi w całym kraju. Jaki wpływ miały okrucieństwa II wojny światowej na stosunek mieszkańców do prawa i moralności? Ten dwuczęściowy film dokumentalny pokazuje, jak trudne było życie w latach 1945 - 1949 w czterech strefach okupacyjnych Niemiec. Na przykładzie pojedynczych, najcięższych spraw kryminalnych, np. w Dreźnie zbieracz drewna odnajduje odcięte nogi człowieka czy w Hamburgu, gdzie tzw. morderstwa w gruzach wywołują przerażenie mieszkańców. Psychologowie kryminalni i eksperci medycyny sądowej wyruszają na poszukiwanie tropów i analizują te brutalne zbrodnie. Historycy i świadkowie opisują stan wyjątkowy z końca lat czterdziestych, który zakończył się powstaniem dwóch państw niemieckich. 22:10 ZDRAJCA - ODC. 6 (TRAITOR, EP 6) Serial sensacyjny, 57 min, Estonia, 2018 Reżyseria: Ergo Kuld Aktorzy: Eva Koldits, Margo Mitt, Mart Nurk, Tambet Tuisk, Veiko Porkanen Serial inspirowany aferami szpiegowskimi współczesnej Estonii. Wypuszczony z aresztu informatyk, zanim zdążył złożyć zeznania przed komisją śledczą, w tajemniczych okolicznościach popełnia samobójstwo. W wypadku ginie również były fiński agent, który miał pomóc Marko Arrakowi ustalić powiązania Vinta z rosyjskimi służbami. Szantażowany przez Walerija Vint zrywa współpracę z Rosjanami i wyjawia wszystko Oskarowi. Jednak po namyśle powoduje wypadek, w którym Oskar ginie. Vint zajmuje jego miejsce i dostaje awans od Moskwy. 23:20 SENSACJE XX WIEKU - POJEDYNEK W VENLO Widowisko historyczne, 50 min, Polska, 2004 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Adek Drabiński Zdjęcia: Waldemar Szmidt Muzyka: Dariusz Żebrowski Aktorzy: Piotr Garlicki, Tomasz Dedek, Wojciech Wysocki, Marek Kalita, Jerzy Schejbal Opatrzność czuwała nad wodzem. Choć ładunek dynamitu z aż trzema, dla pewności, zapalnikami i dwoma mechanizmami zegarowymi eksplodował w ściśle wyznaczonym czasie, to jest 8 listopada 1939 o godzinie 21:20, zabijając sześciu i raniąc wielu towarzyszy partyjnych, w monachijskiej piwiarni "Buergerbraeukeller" Hitlera już nie było. Wbrew obyczajom, wcześniej niż zwykle opuścił siedzibę corocznego zjazdu nazistów. Szczęście uśmiechnęło się też do organów ścigania. Hans Georg Elser, stolarz z zawodu i komunista z przekonania, został schwytany tego samego dnia, wieczorem, podczas próby ucieczki do Szwajcarii. Podobno zachowywał się podejrzanie na przejściu granicznym. Nie sposób pojąć, dlaczego tak wytrawny i przezorny zamachowiec zamiast spokojnie wrócić do domu, usiłował opuścić Niemcy. Pytań jest więcej. Ktoś musiał pomagać Elserowi w składaniu tajnych wizyt w piwiarni. Ktoś musiał nie słyszeć - przez trzydzieści nocy z rzędu! - hałasu towarzyszącego drążeniu w filarze wnęki na bombę. Kto? Skąd u prostego stolarza imponująca wiedza pirotechniczna? I wreszcie dlaczego pojmany zbrodniarz nie stanął natychmiast pod murem ani nawet przed sądem? Został osadzony w Dachau, w którym przebywał przez kilka lat w dobrych, jak na obóz koncentracyjny, warunkach. Został zamordowany dopiero w kwietniu 1945 roku. Tego samego dnia stracono byłego szefa Abwehry, Wilhelma Canarisa, dzień później - bliskiego współpracownika admirała, Hansa Ostera. Ktoś zadbał o to, aby zwycięscy alianci nie poznali sekretów tajnych służb Trzeciej Rzeszy. W kolejnym odcinku "Sensacji XX wieku" Bogusław Wołoszański przedstawia zagadkowe, do dziś nie w pełni wyjaśnione kulisy zamachu na Hitlera dokonanego w listopadzie 1939 roku. Wojna z Polską już się skończyła, wojna z Zachodem - pomijając farsę "drole de guerre" - jeszcze się nie zaczęła. Trwały za to intensywne gry polityczne i dyplomatyczne, zmagania stronnictw i koterii, a także walki służb wywiadowczych. Nie tylko z przeciwnikami zza linii frontu. Niemiecka generalicja obawiała się przedwczesnego uderzenia na mocarstwa zachodnie. Z niepokojem patrzyła na rosnące wpływy SS. Wywiad wojskowy admirała Canarisa ostro konkurował z kierowanym przez Waltera Schellenberga wywiadem SS. Zamach monachijski i wydarzenia późniejsze, w tym nader łatwe schwytanie sprawcy, oraz porwanie przez Sicherheitsdienst w nadgranicznym holenderskim miasteczku Venlo dwóch wywiadowców brytyjskich, mogły być następstwem rywalizacji niemieckich tajnych służb - Abwehry i SS, jak też pokłosiem znacznie poważniejszego konfliktu w najwyższych kręgach kierowniczych Trzeciej Rzeszy. Czyżby Elser miał zabić nieobliczalnego Adolfa Hitlera, by nowy przywódca, rozsądny Heinrich Himmler, mógł szybko wynegocjować warunki pokoju z zachodnimi aliantami i pomaszerować na Wschód? 00:25 PIŁKARSKI POKER Komedia sensacyjna, 101 min, Polska, 1988 Reżyseria: Janusz Zaorski Scenariusz: Jan Purzycki Zdjęcia: Witold Adamek Muzyka: Piotr Figiel Aktorzy: Małgorzata Pieczyńska, Janusz Gajos, Marian Opania, Mariusz Dmochowski, Jan Englert, Edward Lubaszenko, Mariusz Benoit, Adrianna Biedrzyńska, Bronisław Pawlik, Borys Marynowski, Henryk Bista, Andrzej Zaorski, Grzegorz Warchoł, Olaf Lubaszenko, Zdzisław Wardejn Laguna, niegdyś sławny piłkarz, którego karierę przerwała kontuzja, pogrąża się w alkoholizmie. Jego dawnym kolegom z boiska też nie wiedzie się najlepiej. Laguna - obecnie sędzia - jest bacznym obserwatorem tego, co się wokół niego dzieje. Zdaje sobie sprawę z istniejących w piłkarskim światku układów, przekupywania piłkarzy i sędziów, manipulowania ludźmi. Nie chce mieć z tym nic wspólnego. Postanawia w niezwykły sposób ukoronować swoją sędziowską karierę - zadrwić z traktujących go protekcjonalnie działaczy klubowych. Chce doprowadzić do tzw. niedzieli cudów, czyli "ustawić" ostatnią kolejkę rozgrywek ligowych tak, by w poszczególnych meczach padły ustalone przez niego wyniki. Różnymi sposobami przekupuje zawodników, a nawet innego sędziego. Gdy jednak dochodzi do decydującego meczu, nieoczekiwanie zmienia swój plan. Roboczy tytuł filmu brzmiał "Kocham piłkę", co ujawniało tęsknotę reżysera za romantyką sportu, której spragnieni są jego prawdziwi miłośnicy. Utrzymany w konwencji filmu sensacyjnego "Piłkarski poker" ujawnia kulisy krajowej piłki. "Polska piłka nożna toczy się po równi pochyłej. Wyniki i jakość gry są uzależnione od wartości pieniądza. Na trybunach siedzi kilka lub kilkanaście tysięcy naiwnych kibiców. Czekają na wynik, nie wiedząc, że ustaliło ten wynik wcześniej kilka osób" - mówił reżyser Janusz Zaorski.