TVP Historia Niedziela, 21.07.2024 06:35 BYŁ TAKI DZIEŃ - 21 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1798 - bitwa pod piramidami (na północ od Kairu) zakończona zwycięstwem Francuzów; 1944 - powołanie PKWN; 1958 - rewizja SB na Jasnej Górze; 1969 - pierwsi ludzie na Księżycu; 06:38 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA CYGANÓW W MOŁDAWII Reportaż, 25 min, Polska, 2002 Autor: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow Ten odcinek przybliży widzom środowisko kibiców ukraińskiego klubu piłkarskiego Dynamo Kijów. Oglądamy je oczyma jednego z nich, 23 - letniego Żeni - magistra ekonomii i jednego z przywódców tzw. Żylety. "Szalikowcy" pojawili się na Ukrainie już w latach 80. , ale wtedy nikt o nich nie słyszał, bo radziecka propaganda skrzętnie ten fakt skrywała. Odkąd zmienił się system, działają jawnie i jest ich coraz więcej, choć nie tak dużo jak w Polsce. Są na wszystkich meczach swojej drużyny. Dla jednych rozróby stanowią sposób na rozładowanie frustracji, dla innych - sens życia. 07:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 12 KATOWICE Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Katowice. To miasto zawsze stawiało na nowoczesność. Tutaj zbudowano jeden z pierwszych drapaczy chmur w Polsce, a sala sejmowa w stojącym tu monumentalnym budynku była wzorem dla sali sejmu w gmachu przy Wiejskiej w Warszawie. Symbolem miasta jest kosmiczny Spodek, za którym w ostatnim czasie wyrosła Strefa Kultury z futurystycznymi obiektami. Można tam posłuchać jednej z najlepszych orkiestr symfonicznych w Europie, obejrzeć wystawy pod ziemią, a nawet bezkarnie chodzić po dachach. 07:30 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 170 (SEZON 2 ODC. 45) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Tomasz Matuszczak Scenariusz: Anna Krasuska, Ewa Ratusińska, Małgorzata Jurczak Aktorzy: Jarosław Gruda, Aleks Wojtkowski, Wiktor Korzeniewski, Daniel Mosior, Grzegorz Pierczyński, Joanna Moro, Krzysztof Brzazgoń, Kamil Drężek, Mariusz Jakus, Adam Zdrójkowski, Klaudia Kuchtyk, Dariusz Toczek, Michał Chorosiński, Zbigniew Stryj, Michał Bajor Fałszywe oskarżenie. Wrzesień 1427. W Wilnie trwa kłótnia Jagiełły (Sebastian Skoczeń) i Witolda (Michał Chorosiński) o koronę. Witold rzuca oskarżenie na Zofię (Maria Pawłowska). Władysław (Aleks Wojtkowski) może nie być synem Jagiełły. Król Władysław nie umie sobie z tymi pogłoskami poradzić. Pomaga mu Guślarz Krywe (Lech Dyblik). Daje królowi kubek z ziołami, które przenoszą do innego świata. Królowa nie chce dawnej Konstancji Koniecpolskiej - dwórki Granowskiej na opiekunkę małego Władysława. Sambor (Kacper Młynarkiewicz) zachował rękę, ale czy będzie sprawna? Lech (Mariusz Jakus) ma bardzo zniszczone buty. Żałuje pieniędzy na ciżmy i zamawia je u Gromka (Adam Zdrójkowski), czyli u partacza, poza cechem. 08:00 IKONOGRAF HRYSZA Reportaż, 20 min, Polska, 2023 Autor: Katarzyna Popławska Portret Grzegorza Zinkiewicza, jednego z najzdolniejszych ikonografów współczesnych czasów i jednego z pierwszych absolwentów Studium Ikonograficznego w Bielsku Podlaskim. Bliscy nazywali go Hrysza. Zaczynał jako nastolatek. 08:25 IKONY ZNAJĄ SMAK ŁEZ Reportaż, 20 min, Polska, 2023 Autor: Beata Kamińska Dymitr Drozdew, Bułgar z urodzenia i białostoczanin z zamiłowania. Urodził się w 1946 roku w Sofii. Ukończył tam Narodową Akademię Sztuki oraz Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. Do Białegostoku przyjechał za miłością swojego życia i na stałe się tu osiedlił. Zajmował się malarstwem, rzeźbą, grafiką, plakatem, rysunkiem satyrycznym, a także konserwacją malarstwa i starodruków. Znany jako autor dzieł w świątyniach prawosławnych i katolickich, takich jak: zewnętrzne freski w soborze św. Trójcy w Hajnówce, freski w kościele św. Kazimierza w Białymstoku, freski w kościele św. Andrzeja Boboli w Siemiatyczach, obraz olejny św. Jana Pawła II do jednego z kościołów w La Paz w Boliwii oraz obraz olejny Jezusa Miłosiernego w kościele w San Antonio w Teksasie. Ciekawy, oczytany, nieco zagadkowy człowiek, który przypomniał o sobie wernisażem pt. Oblicza obecności, zorganizowanym 11 lutego 2023 roku w Operze i Filharmonii Białostockiej - Europejskim Centrum Sztuki w Białymstoku. 08:55 ZAKLĘTY DWÓR - ODC. 5/7 ZAGROŻENIE Serial przygodowy, historyczny, 56 min, Polska, 1976 Reżyseria: Antoni Krauze Scenariusz: Andrzej Wydrzyński Zdjęcia: Stefan Pindelski, Maciej Kijowski Aktorzy: Krzysztof Jasiński, Gustaw Lutkiewicz, Roman Wilhelmi, Jerzy Bińczycki, Wiesław Gołas, Jan Nowicki, Olgierd Łukaszewicz, Zygmunt Zintel, Zofia Czerwińska, Danuta Kowalska, Krzysztof Różycki, Andrzej Żarnecki, Tadeusz Bartosik, Ryszard Dembiński, Wirgiliusz Gryń Żachlewicz, rządca hrabiego Zygmunta, przybywa do sędziego Gągolewskiego, by zapewnić sobie jego poparcie w sprawie obalenia testamentu. Gągolewski ochoczo na to przystaje - w zamian za pewne korzyści finansowe. Zadłużony po uszy hrabia Zygmunt wzywa Chaima. Chce sprzedać znaczną część swoich lasów. Dowiedziawszy się, że nocą w zamku znowu widać było światło, Juliusz i Damazy udają się do zaklętego dworu. Zamierzają jeszcze raz ostrzec Bulija. Tymczasem w zamku zastają dziewczynę podobną do Eugenii. Bulij uparcie twierdzi, że nie ma żadnych powodów do niepokoju. 10:00 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - DROGA DO KRÓLESTWA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2018 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac Dokument "Droga do królestwa" ukazuje podbój przez Mieszka I ziem nad Odrą i Wisłą, które stały się fundamentem Polski. Jaki obszar zdołał opanować Mieszko I w czasie swoich rządów? Mapę jego państwa wydedukowano z mało precyzyjnego opisu granic, zawartego w dokumencie zwanym Dagome iudex. Interpretacja ta budzi dziś wiele wątpliwości. Film jest próbą weryfikacji popularnej mapy państwa Mieszka I poprzez poszukiwanie jego śladów archeologicznych w różnych regionach naszego kraju. Po drodze pojawiają się pytania: czy piastowski władca miał strategię podboju ziem nad Odrą i Wisłą? Na jakich terenach szczególnie mu zależało? Skąd czerpał środki na zbrojenia i budowę nowych grodów? I wreszcie - czy mógł mieć wizję budowy Polski? Z filmu wyłania się wizerunek naszego pierwszego historycznego władcy odbiegający od podręcznikowego przekazu. Paradoksem jest, że Mieszka I, który nie wiedział, że jest Polakiem i buduje Polskę, uważamy za twórcę Polski. I słusznie! Obszar, który zdołał sobie podporządkować Mieszko I, przejął, a następnie poszerzył jego syn Bolesław Chrobry, przyjmując nazwę Polska dla swego królestwa. 11:00 KULTOWE ZABYTKI - ODC. 8 NIEZWYKŁA BAZYLIKA NOTRE DAME DE LA GARDE (NOTRE - DAME DE LA GARDE: A SYMBOL ON THE EDGE / NOTRE DAME DE LA GARDE - BASILIQUE HORS NORME) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2019 Reżyseria: Guenaelle Troly Seria dokumentalna (8 odcinków) opowiada o słynących ze swojego stylu architektonicznego, wartości historycznej i politycznej, najwspanialszych siedzibach, pałacach i katedrach. Wypowiedzi najlepszych ekspertów, archiwalia i zdjęcia zabiorą nas w podróż po najsławniejszych zabytkach Francji. Odcinek 8. Niezwykła bazylika Notre Dame de la Garde. Na wprost Morza Śródziemnego, na najwyższym wzgórzu Marsylii wznosi się majestatyczna bazylika Notre Dame de la Garde. Bazylika jest architektonicznym cudem wzniesionym na trudno dostępnej skale. Świątynia świadczy o pomysłowości dziewiętnastowiecznych budowniczych. Wzniosło ją dwustu robotników pracujących niestrudzenie na wysokości stu sześćdziesięciu metrów nad poziomem morza. Bazylika jest dziełem rewolucyjnych technologii. Świątynia wznosi się na trzystuletnim forcie. Jeszcze teraz pracownicy bazyliki podnoszą zwodzony most i Notre Dame de la Garde zostaje całkowicie odcięta od świata. Jakie tajemnice wiążą się z budową tej świątyni? Jakie odkrycia techniczne towarzyszą jej powstawaniu. Jak budowniczowie transportowali na wzgórze tysiące ton materiałów? Poznajmy historię symbolu Marsylii - Bazyliki Notre Dame de la Garde. 12:05 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 1 ANDORA - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 1 ANDORRA - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek pierwszy to wycieczka do Andory. Jest to małe państwo w południowo - zachodniej Europie, bez dostępu do morza. Leży w Pirenejach, granicząc od północy z Francją, a od południa z Hiszpanią. Niektórym kojarzy się wyłącznie z zakupami w strefie bezcłowej, innym z jazdą na nartach zimą, ale to fascynujący kraj w pięknych górach - świetne miejsce na spędzenie wakacji. 13:15 WOJOWNICY CZASU - ZAPOMNIANE POWSTANIE CZYLI NOWY ŚLĄSK 1806 - 1807 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan Jedną z najczęściej uprawianych przez Polaków form wojennego rzemiosła są powstania narodowe. Każde dziecko bez trudu wymieni kilka i to z różnych epok historycznych. Ta mnogość irredent i insurekcji sprawia, że niektóre z nich nie zostały upamiętnione choćby skromnym pomniczkiem. Taki los, całkowicie niezasłużenie, spotkał powstanie, jakie miało miejsce na Nowym Śląsku, gdy zbliżały się doń orły cesarza Francuzów. Kraina ta, będąca historycznie zachodnią częścią Małopolski, dziś zwana Zagłębiem Dąbrowskim, po trzecim rozbiorze Polski w 1795 roku przypadła Królestwu Prus jako Nowy Śląsk. Przez Prusaków traktowana była jako integralna część Księstwa Śląskiego. 13:55 HORROR W WESOŁYCH BAGNISKACH Film TVP, 82 min, Polska, 1995 Autor: Michał Choromański Reżyseria: Andrzej Barański Scenariusz: Andrzej Barański Zdjęcia: Dariusz Kuc Aktorzy: Joanna Szczepkowska, Jan Frycz, Krzysztof Kowalewski, Krystyna Feldman, Roman Kłosowski, Alosza Awdiejew, Grzegorz Damięcki, Nina Andrycz Ekranizacja powieści Michała Choromańskiego "Horror w Wesołych Bagniskach", będącej pastiszem powieści gotyckiej, której akcja rozgrywa się w latach dwudziestych. Po raz pierwszy "Horror" opublikowany został w roku 1934, jako powieść w odcinkach zamieszczana w jednej z gazet, w formie książkowej wydany został dopiero niedawno. Scenariusz filmu powstał jeszcze przed wydaniem książki. Akcja filmu rozgrywa się w roku 1923, w dworku Wesołe Bagniska na Kresach wschodnich. Dworek zamieszkują stara pani dziedziczka i dziedzic - mąż jej nieżyjącej córki. Z Biarritz przyjeżdża przyjaciel dziedzica, Jerzy Wawicki. Jego wizyta przywołuje wspomnienia sprzed kilku lat, kiedy w Wesołych Bagniskach stacjonowali czerwonoarmiści. Ich komisarz zalecał się do żony Apolinarego, Agnieszki, ona zaś romansowała z Wawickim. Ten jednak wydawał się niespecjalnie zainteresowany nie tylko nią, ale kobietami w ogóle. Wkrótce wyjechał, a po jego wyjeździe Agnieszka powiesiła się. Podobnie zresztą jak adorujący ją czerwony komisarz. Teraz Apolinary i dziedziczka obwiniają Wawickiego o śmierć Agnieszki. Korzystając z jego obecności w dworku planują krwawą zemstę, ale pijany Apolinary zabija kogoś innego. 15:20 STADION, CZYLI JARMARK EUROPA Film dokumentalny, 55 min, Polska, 1998 Reżyseria: Andrzej Sapija Zdjęcia: Piotr Muszyński Ten stadion zbudowano w błyskawicznym tempie. Za budulec posłużyły gruzy zwiezione z odbudowywanej Warszawy. Otrzymał nazwę X - lecia PRL. Był świadkiem wydarzeń sportowych i świątecznych zgromadzeń. Z czasem zaczął podupadać. Omijali go sportowcy i dygnitarze. Msza celebrowana przez Jana Pawła II była ostatnim wielkim wydarzeniem, które zakończyło okres świetności jednej z najbardziej charakterystycznych budowli Warszawy. W 1989 roku jego ostateczny upadek stał się faktem. Właściciel, Centralny Ośrodek Sportu, ogłosił przetarg na zagospodarowanie stadionu. Przekształcono go w targowisko. Andrzej Sapija wybrał się tam z ekipą w sierpniu 1997 roku. Pokazał jeden dzień z życia tego największego bazaru w Europie. Jarmak od początku budził kontrowersje, choć wówczas handlowano tylko w soboty i niedziele. Tłumy jadące na Pragę, korki, bałagan i śmieci przeszkadzały nie tylko mieszkańcom najbliższej okolicy. Jarmak jednak trwał, rozwijał się, obrastał w stragany. Rosła też jego sława. Nad Wisłę w nadziei godziwego zarobku zaczęli ściągać Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy, Wietnamczycy, Ormianie. Zjeżdżali długimi szeregami samochodów, a zwłaszcza autokarami, wypchanymi po brzegi charakterystycznymi torbami w paski. Przybyli jednak także złodzieje i bandyci z całej Warszawy i pobliskich miejscowości. Sapija patrzy na stadionowy bazar przez pryzmat spotkanych tam ludzi. Sam z kolei patrzy na nich z sympatią. Bo jego bohaterowie przyszli na Stadion X - lecia po swoją szansę i ją tam znaleźli. Harują ciężko, lecz i nie wyobrażają sobie, by mogli robić coś innego. Dzień na bazarze zaczyna się około północy. Przyjeżdżają "wózkarze", czyli ci, którzy krążą po stadionie, oferując sprzedającym i kupującym napoje, kanapki, słodycze. Wózek waży 60 kg, jednak kobieta, dzierżawiąca go od właściciela, nie skarży się - nie jest bezrobotna. Potem zjedżają ciężarówki i autobusy ze wschodnimi rejestracjami. Ich pasażerowie pędzą między stragany. Nim przyjadą pierwsi klienci z miasta, większość interesów będzie zakończona. Niemłoda już Rosjanka zaczynała karierę handlowca, sprzedając książki z własnej biblioteki, a dziś ma grono stałych odbiorców - Rosjan, ale i Polaków, którzy wolą czytać w oryginale. Dla jednego z nich szuka zbioru poezji Puszkina. Irina chciała zarobić na mieszkanie, zainwestowała oszczędności w "piramidę" i straciła wszystko. Trzy lata temu przyjechała na Stadion po raz pierwszy, za pożyczone pieniądze i z pożyczonymi drobiazgami. Dość szybko spłaciła długi. Pewna starsza Polka stoi nad rozłożonymi na gazetach ikonami. Wie, że nie są wiele warte, ale polubiła to zajęcie. Wyspecjalizowała się nawet w oczyszczaniu świętych obrazów. Wietnamczycy pracują po 16 godzin na dobę. Są przedmiotem nienawiści i zawiści. Trzymają się razem, są świetnie zorganizowani, uczą się polskiego, mają tani towar, i do tego zadowalają się 1 - 2 - procentowym zyskiem, podczas gdy Polacy nie wyobrażają sobie, by mogli brać marżę niższą niż 10 procent. Z kolei Ormianie zajęli górną koronę Stadionu. Także trzymają się razem. Próbują się zakotwiczyć w Polsce. Nie myślą o wyjeździe na Zachód. 16:20 GIGANCI HISTORII - PAŃSTWO FRANKÓW Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz Zaczęło się od niewielkiego państwa plemiennego, którego władcą był ambitny, toczący liczne ościenne wojny Chlodwig z dynastii Merowingów. Podbił kolejno sąsiednie państwa, najpierw Galo - Rzymian, wyrosłe na gruzach Imperium Rzymskiego, później Alemanów. Tak rozpoczęło się jednoczenie ziem Franków w organizm państwowy. Początki nie były łatwe. Dziedzictwo władcy uległo wkrótce podziałowi między synów, aż wreszcie pojawił się Karol Młot, który dał początek dynastii Karolingów. Ich państwo stało się najsilniejszym mocarstwem wczesnośredniowiecznej Europy. Na wyżyny prawdziwej potęgi wyniósł je Karol Wielki. Choć przez skromność nie przyjął tytułu cesarza, jego imperium - Królestwo Franków - obejmowało imponujący obszar: całą obecną Francję, Belgię, Holandię, Austrię i Szwajcarię, a także północne Włochy i zachodnie Niemcy. Nastąpiło odrodzenie kultury i starożytnej sztuki, a tzw. renesans karoliński stał się symbolem rozkwitu średniowiecznej Europy. 17:10 HISTORIA BRONI - BROŃ MIOTAJĄCA. ODC. 1/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 "Historia broni" to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny, przybliżający historię różnych rodzajów broni, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu oręża a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. 18:05 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 8/13 - ODWRÓT Serial historyczny, wojenny, 43 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Józef zostawia Tomka u zaprzyjaźnionej rodziny profesorostwa, a sam wyrusza na front. Bronek trafia do kompanii karnej, ma zabezpieczać przeprawę polskich wojsk wycofujących się na Zachód. Wpada na pomysł wrzucenia kozłów z drutami kolczastymi do rzeki, most zostaje podpalony. Niestety, oddział Władka próbujący zatrzymać napór wojsk bolszewickich, spóźnia się z przeprawą. W tej sytuacji decyduje się na sforsowanie rzeki, ale salwa karabinowa kompanii Bronka ostrzega go przed wejściem do niej. Władek postanawia przejść przez płonący most. Po chwili pojawiają się bolszewicy, próbują przeprawić się przez rzekę, ale wpadają na ukryte pod wodą kozły z drutem kolczastym. Ponoszą dotkliwe straty i wycofują się. Teofil wbrew woli matki wstępuje do ochotniczego oddziału jazdy. 19:00 TAJEMNICA CELTYCKIEGO GROBOWCA (MYSTERY OF THE CELTIC TOMB) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2018 Celtowie, kim byli? Skąd przyszli? Czy byli to mistyczni druidzi z Wysp Brytyjskich, czy może siejący postrach barbarzyńscy wojownicy, którzy zaszli Cezarowi za skórę? Odpowiedzi leżą głęboko w górach i w starożytnych grobowcach. W Europie w samym sercu Alp znaleziono niezwykłe dowody kultury, która kwitła 3000 lat temu, uwięzione i doskonale zachowane w zamkniętych kopalniach soli. To byli Celtowie i nie byli ani Brytyjczykami, ani barbarzyńcami. Byli zaawansowaną cywilizacją, która rządziła Królestwem Soli. Rzadka, drogocenna sól dawała im bogactwo i władzę. A teraz kolejna celtycka zagadka w liczącym 2400 lat grobowcu znaleziono szczątki kobiety i dwóch mężczyzn. Ona była arystokratką, oni - mężczyznami wielkiej postury. Szamanka i jej świta? Krewni czy ofiary? Interdyscyplinarny zespół naukowców pracuje nad odkryciem tajemnicy tego starożytnego "menage a trois", który może okazać się pierwszym prawdziwym dowodem mistycznych obrzędów od zarania Celtów. 20:00 OBLICZA TERRORYZMU - ODC. 3. IGRZYSKA (ODC. 3. IGRZYSKA - MONACHIUM, 1972 R.) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Joey Boink Ta wciągająca seria przybliża historie największych ataków terrorystycznych, które zmieniły świat. Wywiady ze świadkami, materiały archiwalne i rekonstrukcje pozwolą na dokładną analizę tych dramatycznych wydarzeń. Ich znaczenie staje się oczywiste tylko wtedy, gdy spojrzy się na nie z wielu perspektyw, umieszczając je w kontekście historycznym, a co najważniejsze, dzięki dokładnemu przyjrzeniu się ekonomii terroryzmu. Czołowi eksperci wypowiedzą się też na temat zmian dotyczących zjawiska terroryzmu na przestrzeni lat i jak wyglądał proces jego radykalizacji i deradykalizacji. 21:00 KINGSAJZ Komedia, 104 min, Polska, 1988 Reżyseria: Juliusz Machulski Scenariusz: Jolanta Hartwig, Juliusz Machulski Zdjęcia: Jerzy Łukaszewicz Aktorzy: Jacek Chmielnik, Jerzy Stuhr, Katarzyna Figura, Grzegorz Heromiński, Joachim Lamża, Maciej Kozłowski, Jan Machulski, Leonard Pietraszak, Liza Machulska, Witold Pyrkosz, Halina Machulska, Beata Tyszkiewicz, Olgierd Łukaszewicz W podziemiach Instytutu Badań Czwartorzędu istnieje nikomu nie znana kraina zwana Szuflandią. Jak sama nazwa wskazuje, jej pejzaż tworzą głównie szuflady, segregatory i inne atrybuty biurowo - urzędniczej rzeczywistości. Panuje tu nadszyszkownik Kilkujadek - odpowiednik współczesnego krasnoludka, metodami władzy różniący się jednak zasadniczo od króla Ćwieczka. Kilkujadek z pomocą zaufanej świty trzyma swoich "kumotrów" za twarz, by przypadkiem żaden z nich nie wykrył tajemnicy kingsajzu. Pod tą tajemniczą nazwą kryje się eliksir, pozwalający krasnoludkowi zyskać rozmiary człowieka ("king size" - królewski rozmiar) i zamieszkać w krainie ludzi, obfitującej w wolność, kobiety i inne atrakcje. Przypadek sprawia, że alchemik Adaś samodzielnie uzyskuje kingsajz. Wypija go, przenosi się do ludzkiego świata i... nie bardzo chce wracać. Tymczasem podwładni Kilkujadka odkrywają tajemnicę domorosłego uczonego. Rozgniewany nie na żarty dyktator wysyła swych siepaczy, by sprowadzili Adasia z powrotem. "Kingsajz" był czwartą komedią Juliusza Machulskiego. Poprzednie - minicykl "Vabank" i "Vabank II" oraz "Seksmisja" - spotkały się z aplauzem krytyki i publiczności. Ich twórca zyskał zaś opinię reżysera, który w atrakcyjnej formie kina popularnego potrafi powiedzieć rzeczy ważne i niebłahe. "Kingsajz" potwierdził słuszność tego poglądu. Stał się jednak również dowodem, że pomysły fabularne Machulskiego powoli zatracają pierwotną świeżość, a twórca zaczyna cytować samego siebie. Mimo to "Kingsajz" spotkał się z przychylnością publiczności, a i wśród recenzentów znalazło się sporo takich, którym przypadł do gustu. Wskazywano na jego związki z nurtem tzw. utopii negatywnej (m.in. "Podróże Guliwera" Jonathana Swifta, "Rok 1984" Orwella) oraz pełną czarnego humoru twórczością Sławomira Mrożka. Jak celnie ujął to jeden z krytyków, Machulski opowiedział tym razem historię "wesołą, a ogromnie przez to smutną". Z ironią potraktował nie tylko dogorywający wówczas w Polsce totalitaryzm, ale i samego siebie, czego dowodzi ostatnia, zaskakująca scena filmu. 22:55 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 3/18 - ŚCIŚLE TAJNE Serial TVP, 54 min, Polska, 1968 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Wanda Koczeska, Leon Niemczyk, Igor Śmiałowski, Emil Karewicz, Lech Ordon, Marian Opania Rok 1942. Dr Pulkowski, który przed wojną zajmował się badaniami nad nowym typem silnika odrzutowego, zostaje schwytany. Inżynier Erwin Reil próbuje namówić go na współpracę z Niemcami. Zadanie odbicia polskiego naukowca otrzymuje Kloss. Kloss i Rioletto przygotowują plan działania. Akcja kończy się sukcesem. Wkrótce doktor zostaje uwolniony. Udaje się zbiec także Edwardowi i Kazikowi. Podejrzenie o szpiegostwo zostaje skierowane na Puschkego, który ginie z rąk Rioletta. 00:05 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - MAŁGORZATA Z NAWARRY, KRÓLOWA FRANCUSKIEGO RENESANSU (MARGUERITE OF ANGOULEME AND MARGARET OF NAVARRE) Cykl dokumentalny, 100 min, Francja, 2022 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel Historia w postaciach zapisana (tytuł francuski "Secrets d'Histoire"), to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Prezenterem programu jest znany francuski dziennikarz telewizyjny - Stephan Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wielkiej postaci historycznej. Z kamerą udajemy się do miejsc stanowiących prawdzie skarby światowego dziedzictwa kultury: zamków i pałaców, galerii sztuki oraz parków i ogrodów. 02:05 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA DEGUSTATORKI WINA W MOŁDAWII Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Wiktor Politow W tym wydaniu jeden dzień z życia Galiny Mendelescu, degustatorki wina w Mołdawii. Galina mieszka w miejscowości Kożuszna pod Kiszyniowem i należy do elity wioski. Jej mąż jest wicedyrektorem państwowej fabryki wina, a ona głównym specjalistą i degustatorem.