TVP Dokument Piątek, 26.07.2024 05:30 PERŁY BAŁTYKU - MORSKIE DRAPIEŻNIKI Serial dokumentalny, 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Prowadzący: dr Andrzej Kruszewicz Bałtyk jest pełen tajemnic. Te najciekawsze ukrywa głęboko w swojej toni i wysoko ponad nią. To najmłodsze morze świata, które nieustannie się zmienia. W jednym milimetrze bałtyckiej wody żyje ponad 5 milionów organizmów. Bo Bałtyk, wbrew wszystkiemu - nie umiera. Życie w nim dopiero nabiera rozpędu. Andrzej Kruszewicz postanawia przyjrzeć się mu z bliska. Odc. 7. Ekosystem jest zdrowy wtedy, gdy żyją w nim duże drapieżniki. Największe ssaki drapieżne Bałtyku to foki, rzadziej spotykane sporadycznie morświny. Nazywa się je strażnikami równowagi ekosystemu, bo trzymają w ryzach populację gatunków, którymi się żywią. Wpływają na ich kondycję i zdrowie. Pomagają zachować bioróżnorodność, zapobiegają szerzeniu się chorób. Drapieżnikami są również morskie ptaki m.in. bieliki, kormorany oraz interesujące gatunki ryb np. okoń, dorsz, belona. 06:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 48 ŚLĄSK NIEOCZYWISTY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Śląsk to nie tylko węgiel, kopalnie i rolada wołowa z kluskami, ale także niezwykle bogata historycznie kraina. Już samo jej umiejscowienie może być dla wielu sporym zaskoczeniem. Radosław Kotarski rusza śladami mniej znanych śląskich impresji i wydobywa je na światło dzienne. 06:40 PARK NARODOWY MASAI MARA - ODC. 1 SANKTUARIUM KOTOWATYCH (MAASAI MARA WILDLIFE CROSSOVER / MASAI MARA, REGARDS SAUVAGES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Ronan Fournier - Christol Dwuczęściowy film dokumentalny o Rezerwacie Narodowym Masajów Mara w Kenii, który słynie na całym świecie z bogactwa i gęstości dzikiej przyrody. Wielkie migracje gnu, które rytmicznie przychodzą i odchodzą. Setki tysięcy roślinożerców pod czujnym okiem drapieżników. To tutaj rozgrywa się wielka historia dzikiej przyrody, w której spotykają się ofiary i drapieżniki, a każde spotkanie może zadecydować o ich losie. Odc. 1 - "Sanktuarium kotowatych". Prowincja Wielkiego Rowu w zachodniej Kenii słynie z pejzaży złożonych z rozległych płaskowyżów i zadrzewionych wzgórz. Na wysokości tysiąca pięciuset metrów, na terenie sawanny, rozciąga się Park Narodowy Masai Mara. Ma on postać sawanny poprzecinanej oazami. To tam znalazły schronienie liczne gatunki fauny - w tym trzy najsłynniejsze gatunki afrykańskich kotów. Majestatyczne i władcze lwy tworzą niewielkie, rodzinne stada. Gepard to samotnik, wypatrujący ofiar na rozległych, porośniętych trawą łąkach. Lampart bezszelestnie jak duch przemierza porośnięte lasami masywy. Gatunki te różnią się zatem nie tylko wyglądem, ale i trybem życia. 07:40 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 4. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 4) Cykl dokumentalny, 44 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odc. 4. Towarzystwo własnych psiaków pomaga zmniejszyć napięcie w biurze. Poza tym - wprowadza zdrowszy styl życia pracownikom, bo kilka razy dziennie muszą wyprowadzić psy na spacer. Psy pracują jak reszta personelu. Jest taki czas w życiu, kiedy trzeba przenieść się do domu opieki. To przytłaczające i wielkie przeżycie, ale są w tych domach przyjaciele, którzy umilają pobyt. Zapewniają dobrą terapię rezydentom, zwłaszcza tym z demencją. Śmieją się wtedy, głaszczą psy i cieszą się z ich wizyt. Border collie to wybitnie inteligentne psy, więc potrzebują stale zajęcia. Codziennie miliony osób i paczek przechodzi przez lotniska na całym świecie. Dużym problemem jest bezpieczeństwo biologiczne. Ludzie przenoszą choroby i pasożyty - nawet o tym nie wiedząc. Na szczęście na linii frontu czuwają czworonożni eksperci, wyszkoleni, by wywęszyć wszystko, co nie powinno przekroczyć granicy. Labradoodle to połączenie labradora retrievera z pudlem są częstym wyborem na psy asystujące lub terapeutyczne. Psy poszukiwawczo - ratownicze pracują niezależnie od pogody, szukając zaginionych i rannych osób w każdym terenie. Psy szkoli się do tropienia zapachu ludzkiego. Psy można wyszkolić do wykonywania niezwykłych zadań - np. do pomagania niedowidzącym w bardziej aktywnym życiu. Psy pomagające niesłyszącym - alarmują ich o ważnych dźwiękach w domu. Różne rasy są predysponowane do różnych ról, ale pewne kudłacze kwalifikują się do prawie każdego zadania. Np. do testowania w firmie, produkującej pokarm dla zwierząt lub bycia uroczym psem w oknie. Niezależnie od umiejętności psa - zawsze znajdzie się dla niego odpowiednie zadanie. 08:35 PERE LACHAISE - NEKROPOLIA PARYŻA (PERE LACHAISE) Film dokumentalny, 52 min, Francja, 2020 Reżyseria: Christophe D’Yvoire, Augustin Viatte Film dokumentalny o słynnym cmentarzu Pere Lachaise w Paryżu. Cmentarze to naturalne świątynie pod gołym niebem, które mają własne kodeksy, estetykę, gospodarzy i organizację, a te głęboko odzwierciedlają kulturę i przekonania ludzi mieszkających w pobliżu. Za ich murami znajdujemy wspomnienia, historie ludzkie, emocje i zadumę. Wiele grobowców ma formę wysokich kapliczek. To wszystko sprawia, że łatwo się tutaj schować, poczuć jak w labiryncie. Rocznie Pere Lachaise odwiedzają trzy miliony turystów. Pielgrzymują do grobów słynnych twórców i artystów. Chopin, Proust, Edith Piaf, Montand i Signoret, Apollinaire, Oscar Wilde czy Pierre Desproges to tylko garść z długiej listy nazwisk. To największy i najsławniejszy cmentarz paryski, założony w 1804 roku w ogrodach przylegających do willi Mont - Louis, podarowanej przez Ludwika XIV swojemu spowiednikowi, francuskiemu jezuicie - Pere Lachaise. Miejsce pamięci, a zarazem coraz bujniejszy żywioł przyrody, anektowany przez rośliny i zwierzęta, które na cmentarzu Pere Lachaise znalazły swój azyl. Spacer po Pere Lachaise to niezwykła podróż. Osoby odwiedzające cmentarz odkrywają przepiękny ogród, w którym można obserwować zmieniające się pory roku, a to rzadkość w mieście. Nawet jeśli przyszliśmy tu wyłącznie ze względu na grobowce, zwrócimy uwagę na drzewa, liście, kasztany, alejki, innych zwiedzających, ptaki, przemykającego gdzieś kota - to wszystko kojarzy się z życiem, nie ze śmiercią. Każda epoka ma własną pamięć. Na cmentarzu Pere Lachaise niepodzielnym władcą okazuje się czas. Zmieniające się pory roku zacierają ślady przeszłości, by życie po raz kolejny mogło zatriumfować... w paryskiej nekropolii, wiecznym ogrodzie. 09:35 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - SENEGAL, MĘDRZEC AFRYKI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Senegal. 10:40 ULICA FLORIAŃSKA 30 min, Polska, 1981 Autor: Jerzy Biały Zdjęcia: Tadeusz Metz Prowadzący: Jerzy Biały Wykonawcy: Artur Bober Platea Soneti Floriani - ulica prowadząca do kościoła św. Floriana, taki wpis znajdujemy w średniowiecznych aktach miejskich Krakowa na określenie ulicy Floriańskiej, która biegnie od Rynku Głównego w stronę Kleparza. Redaktor Jerzy Biały w rozmowach z historykami sztuki i konserwatorami zabytków opowiada o świetności Via Regia, przedstawia dowody na jej pryncypialność i otwiera bramy kamienic, z których większość pełniła rolę pałacu miejskiego w XV wieku. Michał Rożek wyjaśnia jak narodziła się legenda o pobycie Balzaka w hotelu pod Różą. Jerzy Kossowski w restaurowanych wnętrzach kamienicy przy Floriańskiej 13 pokazuje multiplikację w architekturze. Piotr Krakowski mówi o błędach popełnianych przez współczesnych gospodarzy zabytkowych budynków na przykładzie Domu Filatelisty, mieszczącego się w kamienicy Pod Aniołkiem. Prof. Janusz Bogdanowski tłumaczy, co oznacza użyty przez niego w jednej z prac termin "krajobraz ulicy Floriańskiej". W Domu pod Wiewiórką, kamienicy należącej w XIX w. do Walerego Rzewuskiego, znalazł siedzibę Zespół Inwentaryzacji Zabytków Instytutu Sztuki PAN. Rozmowa z kierownikiem placówki, doc. Janem Samkiem o powstającym kolejnym tomie Katalogu zabytków Krakowa, który stanowi kompilację wiedzy o zinwentaryzowanych zabytkach miasta. Dalej oglądamy fasady następnych kamienic przy ulicy Floriańskiej; nr 39 należącej do Michała Bałuckiego, nr 47 siedziba najstarszej firmy optycznej, Dom pod Dzwonami. Pod numerem 41 znajduje się Dom Jana Matejki, po jego wnętrzach oprowadza Barbara Czałówna, kustosz muzeum. Na zakończenie wstępujemy do Jamy Michalika, miejsca spotkań młodopolskiej bohemy i twórców Zielonego Balonika. Występuje Marian Cebulski, aktor Teatru Słowackiego. Po drugiej stronie ulicy mieści się salon sztuki współczesnej Związku Polskich Artystów Plastyków. I tak docieramy do bramy Floriańskiej i murów obronnych, których ocalenie przed wyburzeniem zawdzięczamy prof. UJ, Feliksowi Radwańskiemu. 11:20 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 4 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Jolanta i Robert Blujowie pochodzą z Wilna, ale nie udało im się odnaleźć w mieście "tego czegoś". Tego, co sprawia, że życie daje radość. Wyprowadzili się więc do lasu, w sam środek Parku Regionalnego Rzeki Wilii. Dzisiaj oni oraz ich 28 psów są jedynymi mieszkańcami wsi Žalgiris, gdzie założyli "Akademię przygód". Dzieci i dorośli przyjeżdżają tu na wędrówkę, zabawę i naukę jazdy psimi zaprzęgami - sportu, którego Blujowie są na Litwie prekursorami. Czy są szczęśliwi? Czy rzeczywiście przeprowadzka na wieś sprawiła, że odnaleźli spokój ducha? 11:50 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 5. ISLANDIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 5 - LAND OF FIRE AND ICE - ICELAND, RAW NATURE) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Położona na północnym Atlantyku, między Grenlandią a Norwegią, Islandia jest wulkaniczną wyspą o wspaniałej, surowej przyrodzie, unikalną w skali świata. Dlaczego ludzie zdecydowali się skolonizować Islandię? To odległa, zimna wyspa, targana nieustannymi wiatrami i działaniem sił natury, które są burzliwe i często przerażające. To ogrom niezwykłych krajobrazów, jakby wyrzeźbionych przez brutalnego olbrzyma. Majestatyczne pejzaże Islandii są wynikiem intensywnej działalności wulkanicznej. Na wyspie znajduje się prawie 100 aktywnych wulkanów. Islandzka ziemia to w dużej mierze lawa, żużel i popioły. To raj dla wulkanologów, ale piekło dla rolników. Dawna Islandia była żyzna i zalesiona. Największą z plag wyspy pozostaje erozja. Islandczycy wiedzą, że ich wyjątkowa przyroda jest cennym darem, dlatego starają się nie eksploatować nadmiernie jej zasobów. Islandia jest klejnotem natury, który ludzie powinni chronić za wszelką cenę. 12:50 POLKA PO INDYJSKU Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2019 Reżyseria: Katarzyna Marcysiak Scenariusz: Katarzyna Marcysiak Zdjęcia: Katarzyna Marcysiak, Gautam Shapiro, Vipin Bhardvaj, Vikas Garg Słodko - gorzka opowieść o wnikaniu w obcą kulturę i oswajaniu jej, o rozpoznawaniu nieznanych światów, a przez to siebie samej. To historia pięciu Polek mieszkających w Indiach, które połączyły swoje życie z tym krajem poprzez pracę i małżeństwo z Hindusem. Reprezentują różne pokolenia, inny sposób myślenia, temperament i pomysł na życie. Najstarsza z nich mieszka w Delhi od ponad pół wieku, najmłodsza przyjechała tu sześć lat temu. Każda z bohaterek znalazła własny sposób na życie, ale wszystkie są aktywne zawodowo oraz zaangażowane w życie mieszkającej tu społeczności polskiej. Co lubią w Indiach, a czego nie chcą tu zaakceptować? Czy udało się im zachować własną tożsamość w obcym świecie? Bohaterkami filmu są: Alicja Shrivastava, Maria Puri, Bogusia Dhingra, Anna Kumar, Joanna Mazumdar. Jakie są konsekwencje odważnego, a nawet szalonego kroku jakim jest międzykulturowe małżeństwo? Czy może być udane, dać szczęście i spełnienie? Czy raczej taki międzynarodowy romans to ułuda? Najstarsze z bohaterek wyjechały jeszcze z Polski komunistycznej, niekiedy ze względów politycznych, najmłodsze chcą się tu dorobić i odważnie wkraczają na salony bogatej i wpływowej klasy średniej. Jak te różne pokolenia postrzegają Indie? Jak zmieniły się przez ostatnie dekady Polki i ich sposób myślenia o karierze i małżeństwie? Spotykają się, odwiedzają nawzajem, goszczą w spotkaniach organizowanych przez Ambasadę RP. Zobaczymy bohaterki w sytuacjach codziennych, osobistych, od kuchni i na salonach, w gronie rodziny i przyjaciół, a także w okolicznościach zawodowych i społecznych. Ich portrety zarysowane zostaną na barwnym tle Indii, świata który fascynuje swoją różnorodnością, a czasem przeraża. Dowiemy się, co zadecydowało o tym, że wybrały życie w Indiach, jak pokonywały początkowe trudności, jak uczyły się rozumieć obcą kulturę, i to począwszy od nowych ostrych smaków indyjskiej kuchni, po odmienność obyczajową i społeczną. Co lubią w Indiach, a czego nie chcą zaakceptować? Każda z nich reprezentuje inny zawód: bizneswoman, prawniczka, działaczka społeczna, pisarka, naukowiec, nauczycielka. Wszystkie łączy jedno: są odważne i pewne własnej wartości. Są pasjonatkami, które potrafiły zachować swoją wyjątkowość i tożsamość w obcym świecie. Seniorka w tym gronie, pani Alicja Shrivastava, kiedy przybyła do Indii w 1963 roku była jedyną Polką mieszkającą stale w Delhi. Pracowała naukowo i w organizacjach charytatywnych, dzisiaj aktywnie działa na rzecz Polonii. Podobnie jak Maria Puri, tłumaczka literatury, w której gościnnym domu zawsze znajdzie miejsce każdy potrzebujący wsparcia Polak. Zaangażowane w życie społeczności polskiej jest też średnie i młodsze pokolenie, które reprezentują: Bogusia Dhingra, która wraz z mężem prowadzi w Delhi sieć polskich piekarni i z sukcesem rozwija dalej biznes, czy Anna Kumar, mama trójki dzieci. Najmłodsza ambitna i przebojowa, szybko pnie się po szczeblach kariery w Indiach. Ten kraj jest dla niej i jej rówieśników często szansą na zawodowy rozwój, świetne zarobki i zdobycie wysokiej pozycji w międzynarodowych korporacjach. Mimo to też aktywizuje życie tutejszej Polonii i chcą promować Polskę. Joanna Mazumdar wymyśliła Polka Party, cykliczne spotkanie indyjskiej Polonii, na które zaprasza także międzynarodowych dyplomatów i znanych Hindusów. 13:50 PARK NARODOWY MASAI MARA - ODC. 2 KRÓLESTWO DRAPIEŻNIKÓW (MAASAI MARA WILDLIFE CROSSOVER / MASAI MARA, REGARDS SAUVAGES) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2022 Reżyseria: Ronan Fournier - Christol Dwuczęściowy film dokumentalny o Rezerwacie Narodowym Masajów Mara w Kenii, który słynie na całym świecie z bogactwa dzikiej przyrody. Wielkie migracje gnu, które rytmicznie przychodzą i odchodzą. Setki tysięcy roślinożerców pod czujnym okiem drapieżników. To tutaj rozgrywa się wielka historia dzikiej przyrody, w której spotykają się ofiary i drapieżniki, a każde spotkanie może zadecydować o ich losie. Odc. 2 - "Królestwo drapieżników". Tysiące antylop gnu i zebr przemierzają co roku płaskowyże kenijskiego rezerwatu Masai Mara. Stanowią one stosunkowo łatwy łup dla licznie bytujących tu drapieżników, w tym zagrożonych gatunków jak gepard. Kotowate mają tu stały dostęp do pożywienia. Na terytorium parku żyje wiele lwich rodzin. Ale nawet dla zwierząt stojących na szczycie piramidy żywieniowej życie na sawannie nie zawsze bywa łatwe. Przyroda niekiedy wydaje się nam okrutna, lecz zło, jakie wyrządza człowiek - czasem nieświadomie - jest znacznie poważniejsze. Gepardom, lampartom i lwom grozi wyginięcie. Mogą żyć spokojnie wyłącznie w rezerwatach i parkach, które zakładamy, wierząc, że to ochronią je przed kłusownikami. 14:50 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 5. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 5) Cykl dokumentalny, 45 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odc. 5. Border collie to wspaniałe psy, niezwykle bystre, z ogromną energią i łatwo je szkolić. To rasa pasterska lub pracująca. Czasem w miejskim środowisku, jeśli nie pracują, mają problemy ze stresem i lękami. Jednak czy można nauczyć psa prowadzić samochód? Sznaucery olbrzymie to energiczne i bardzo inteligentne psy. Muszą mieć dużo ruchu i wyzwań. Psy są szkolone do szukania narkotyków. Wybierając odpowiednie psy bierze się pod uwagę inteligencję, chęci i zapał. Teriery są szkolone do tropienia szkodników, zwłaszcza szczurów. To psy różnej wielkości, są wyjątkowo inteligentne, pełne werwy i zapału. Psy pracujące są przyjaciółmi na całe życie. 15:45 LUWR PONADCZASOWY (THE TIMELESS LOUVRE / LE LOUVRE) Film dokumentalny, 44 min, Francja, 2019 Reżyseria: Anne - Claire Danel Od ponad 200 lat położony w Paryżu Luwr jest obowiązkowym miejscem odwiedzin oraz źródłem wzruszeń, marzeń i fantazji. Muzeum mieści się w Pałacu Luwru (Palais du Louvre) znanym już w średniowieczu. Znajduje się tu ponad 38 000 dzieł sztuki. Nigdy nie przestaje urzekać, zadziwiać i angażować gości. Ten dokument to podróż do tego pięknego miejsca, w którym pracuje dwa tysiące ludzi, aby zadbać o wszystko i utrzymać w dobrej kondycji. Spotkamy tych, którzy są od dawna związani z tym miejscem. Skorzystamy z wyjątkowych archiwów i opinii ważnych osób. Zbadamy, co powoduje, że to miejsce jest tak ponadczasowe i wieczne. 16:45 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - KONGO, SERCE AFRYKI (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Kongo. 17:45 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 1 WENECJA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 1 VENICE) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 1 - "Wenecja". Tutaj ludzie żyją wspólnie, jak wielka rodzina. To wymarzone miejsce dla rzemieślników. Wyspa Murano, usadowiona w północnej części weneckiej laguny, słynie jako światowa stolica szklarstwa. Dawno temu rzemieślnikom w Murano nie wolno było opuszczać wyspy. Podobno, by ustrzec Wenecję od ognia, który płonie tu w dzień i w nocy. Inni twierdzą, że chodzi o zachowanie tajemnic zawodu, który przekazuje się z pokolenia na pokolenie. Wenecja jest miastem powstałym z drewna na wodzie. Po upadku Cesarstwa Rzymskiego ludność przeniosła się z lądu stałego na wyspy. Miasto rozrastało się. zbudowano więc drewniane platformy i wykopano kanały, by łatwiej się przemieszczać. W całej Wenecji z wody wyrastają kamienne i ceglane budynki. Podobnie jak w większości miast nadmorskich, także w Wenecji prosperuje targ rybny. Kupuje się tu i sprzedaje dary morza od stuleci. Czas dominacji weneckich twórców luster może przeminął, ale dziedzictwo rodziny Barbinich ma się dobrze. Ich ręcznie wykonane zwierciadła znajdują odbiorców na całym świecie. Każdy z tych rzemieślników stanowi ogniwo w długim łańcuchu tradycji zawodów, praktykowanych w Wenecji dawno temu. 18:50 PIERWSZA DAMA Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2017 Reżyseria: Artur Szulc Film dokumentalny o Irenie Szewińskiej. Najbardziej utytułowana w historii polska lekkoatletka wspomina najważniejsze momenty swojej kariery. 20:00 CZARNA WOŁGA - ODC. 5 DOLCE VITA Cykl dokumentalny, 40 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Jeremi Grzywa, Michał Bożek Wykonawcy: Przemysław Semczuk Na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku doszło do dwóch głośnych zabójstw, których sprawcami byli bardzo młodzi ludzie. "Proces żyrardowski" doprowadził do zaostrzenia kodeksu karnego. Z kolei sprawa dwóch przestępców z Konstantynowa Łódzkiego okazała się największą akcją poszukiwawczą okresu PRL. 21:00 TAJWAN. ŻYCIE W CIENIU CHIN Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2023 Reżyseria: Krzysztof Dzięciołowski Film opowiada o Tajwanie. Od wysp Kinmen aż po życie w stolicy kraju Tajpei. Politycy, zwykli ludzie, muzycy, dziennikarze i biznesmeni żyją od lat słysząc o możliwej inwazji Chin na archipelag. Opowieść obejmuje różne aspekty sytuacji na Tajwanie, w tym historię konfliktu, obecny stan gotowości wojskowej oraz relacje z Chinami. Film rysuje również paralele między Tajwanem a Ukrainą, ponieważ oba kraje stoją w obliczu podobnych zagrożeń ze strony potężniejszych sąsiadów, którzy roszczą sobie prawo do ich terytorium. Joseph Wu, Minister Spraw Zagraniczynych Tajwanu, tłumaczy dlaczego lokalna społeczność staje przed wyborem: czy Tajwan powinien zadeklarować pełną niepodległość ryzykując gwałtowną reakcję Pekinu i liczyć, że Waszyngton podtrzyma gwarancje bezpieczeństwa dla wyspy, czy żyć w obecnym stanie niedopowiedzenia? No i czy rzeczywiście w całym geopolitycznym napięciu pomiędzy Stanami a Chinami chodzi o półprzewodniki i mikrochipy, źródło tajwańskiego sukcesu gospodarczego. Bu Gong - Jhih, weteran zbrojnej walki z Chinami na wyspie Kinmen zakończonej w 1949 r. , dzieli się z nami swoim doświadczeniem. Maestro Wu, który pragnie pokoju, zbiera łuski pocisków zaśmiecających plaże i wzgórza Kinmen, a następnie wykuwa z nich noże kuchenne, które kupują chińscy turyści z kontynentu. Członkowie zespołu Sorry Youth, który produkuje muzykę odnoszącą się do mrocznej przeszłości Tajwanu, biorą udział w przeszkoleniu cywili na wypadek wojny wraz z Jackiem Yao, który przez trzy miesiące walczył w Donbasie w międzynarodowym batalionie ochotników będących po stronie ukraińskiej. 22:05 SYNDROM ZIMOWNIKÓW Film dokumentalny, 73 min, Polska, 2016 Reżyseria: Piotr Jaworski Scenariusz: Piotr Jaworski Zapomniany pionierski eksperyment psychologa wojskowego dr. Terelaka, badającego granice ludzkiej psychiki w warunkach izolacji antarktycznej, będący mimowolną metaforą systemu niepozbawioną ironii i humoru. Staje się prologiem do rzeczywistości, która dopiero nadejdzie. Śledząc wydarzenia, które miały miejsce w polskiej bazie polarnej niemal 40 lat temu, doświadczamy presji, jakiej poddani będą członkowie misji marsjańskich. Spoglądając w przeszłość, obserwujemy przyszłość, ale czy uwarunkowania psychologiczne naszego gatunku nie staną niespodziewanie na przeszkodzie kolonizacji innych planet, nawet gdy pokonane zostaną bariery technologiczne? 23:35 ŻĄDZA KRWI: PORTRET PSYCHOPATY (BLOODLUST - THE DESIRE TO KILL / MORDLUST - DIE DUNKLE SEITE IN UNS) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Sebastian Gunther Film dokumentalny docu - crime. Co czyni człowieka mordercą? Czy to kwestia genetyki czy uwarunkowań społecznych? To pytania, które zadają sobie nie tylko naukowcy, ale także miłośnicy kryminałów, zarówno tych literackich i filmowych, jak i z życia wziętych. Autorzy filmu rozmawiają z reporterką sądową i autorką kryminałów o fikcji i rzeczywistości w jej najgorszej sprawie o morderstwo. Spotykają neurobiologa badającego mózgi psychopatów i pytają mordercę o to, jak się nim stał. 00:35 MAGDA, MIŁOŚĆ I RAK Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2009 Reżyseria: Alina Mrowińska Scenariusz: Alina Mrowińska Zdjęcia: Adam Fręśko Patrząc na piękną, smukłą Magdę Prokopowicz, nikt nie pomyślałby, że przez kilka lat walczyła ze śmiertelną chorobą, która ją straszliwie okaleczyła. Wszystko wskazuje na to, że tę walkę wygrała, chociaż pewności nie będzie miała nigdy. Magda bardzo wcześnie musiała oswoić się ze śmiercią. Jej rodzice zmarli na raka: ojciec - gdy miała 14 lat, a matka, gdy Magda była osiemnastolatką. Ona sama była więc w grupie podwyższonego ryzyka, mogła spodziewać się, że i jej los nie oszczędzi takich doświadczeń. Gdy poznała Bartka Prokopowicza, znanego operatora i swojego przyszłego męża, oboje zakochali się w sobie od pierwszego wejrzenia i szybko zdecydowali się na ślub. Wiedzieli, że chcą być ze sobą na dobre i na złe, "dopóki śmierć ich nie rozłączy". Chmury zawisły nad ich szczęściem, gdy Magda miała 27 lat. Pewnego dnia wyczuła guzek w piersi. Diagnoza brzmiała jak wyrok: obustronny złośliwy rak piersi. Dla Bartka było oczywiste, że będzie przy niej trwał, wspierał ją, że nie przestanie jej kochać. A właśnie wtedy szczególnie go potrzebowała. Początkowo, pamiętając wieloletnie cierpienia matki, którą pokonał rak piersi, Magda nie chciała poddawać się tradycyjnej kuracji, nie wierzyła w jej efekty. Próbowała medycyny niekonwencjonalnej. Lekarze namawiali ją jednak na poddanie się obustronnej mastektomii, ostrzegając, że inaczej nie będzie dla niej żadnego ratunku. Gdy okazało się, że jest w ciąży, namawiali ją na jej usunięcie. Magda jednak zdecydowała się urodzić, a w utrzymaniu ciąży bardzo pomógł jej onkolog, dr Jerzy Giermek. Ze względu na dziecko zrezygnowała jednak z eksperymentów, zgodziła się na operację. Była w trzecim miesiącu ciąży, kiedy usunięto jej obie piersi. Bardzo to przeżyła: do tej pory trudno jej o tym mówić, choć jej mąż zapewnia, że nie wpłynęło to w żaden sposób na jego uczucie do niej i ze sposobu, w jaki wypowiada te słowa, widać, że nie jest to tylko pusta deklaracja. Później była półroczna chemioterapia, podczas której Magdzie wypadły piękne, gęste włosy, stanowiące jeden z jej atutów. Przyszła mama wstydziła się swej łysej głowy, właściwie na cały czas kuracji odcięła się od świata. Dwa tygodnie po jej zakończeniu na świat przyszedł mały Leonek, oczko w głowie rodziców, którzy - świadomi, jak cenny jest wspólnie spędzony czas - starają się ani na chwilę nie rozstawać ze sobą i z nim. Żona i dziecko jeżdżą więc z Bartkiem na plany filmowe kolejnych produkcji, przy których jest on operatorem, nawet za granicę. Rok temu Magda dowiedziała się, że ma przerzuty do wątroby i kości. Ale i wtedy nie załamała się. Oboje wiedzieli, że zwycięstwo nad rakiem zależy w dużym stopniu od determinacji pacjenta, jego woli życia. A tego Magdzie nie brakowało. I zmiany chorobowe ustąpiły. Od tamtej pory stan zdrowia Magdy się poprawia. Jeszcze nosi różne peruki, ale już odrastają jej włosy, przybyło sił. Dziewczyna szykuje się do zabiegu rekonstrukcji piersi i marzy, żeby znów założyć suknię bez ramiączek, w której brała ślub. Oswoiła raka, teraz uczy innych, jak się go nie bać: koresponduje z wieloma chorymi, udziela wywiadów. Razem z Bartkiem buduje dom na wsi. Wierzy, że spędzą tam jeszcze wiele szczęśliwych lat. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "NA POLU CHWAŁY" ODC. 310 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska 1. Pierwszy Pułk Morski. W miejscowości Kołaki Kościelne znajduje się pomnik cmentarz dziewięciu młodych marynarzy; mieli po 19 - 20 lat i zginęli po 17 września 1939 roku w bitwie z rosyjskimi agresorami pod wioską Wróble - Arciszewo. Okoliczni chłopi pochowali ich na wojennym cmentarzyku, ale znali tylko jedno nazwisko Kazimierz Burzyński. Pozostali pochowani są bezimienni. 2. Zbrodnia pomorska w Gogolinie pod Koronowem. Już we wrześniu 1939 roku Niemcy zaczęli "oczyszczać" pomorskie gminy z Polaków. Egzekucje odbywały się w rejonie Gogolina. Miejscowi pochowali rozstrzelanych gdziekolwiek na okolicznych polach. Ich zwłoki leżą tam do dziś. Ogółem na Pomorzu Niemcy zabili około 11.000 Polaków, swoich sąsiadów. Ostatecznie planowano się z Pomorzanami rozprawić w ciągu 5 lat, a najbardziej zasłużeni oprawcy mieli zagwarantowane przyjęcie do SS. 02:15 PIĘKNE LATA NIEWOLI Film dokumentalny, 40 min, Polska, 1996 Reżyseria: Grzegorz Królikiewicz Scenariusz: Grzegorz Królikiewicz Zdjęcia: Stanisław Szymański Janusz Nasfeter, jeden z najwybitniejszych polskich reżyserów, wspomina zdarzenia ze swej młodości i lat dojrzałych. Opowiada o wydarzeniach okresu okupacji i lat powojennych, powraca do przeżyć, które stały się inspiracją jego twórczości. Reżyser relacjonuje także wydarzenia, które mogłyby być kanwą jego twórczości i filmu, jaki już nie powstanie. Jest to szczególny portret 72 - letniego, nieżyjącego dziś mężczyzny, którego życie przebiegało w latach zniewoleń Polski: niemieckiej okupacji 1939 - 1945 i radzieckiej hegemonii 1945 - 1989. 03:05 TWÓRCY NASZEJ TRADYCJI - HRABIA HENRYK Film dokumentalny, 50 min, Polska, 1997 Reżyseria: Mariusz Malinowski Scenariusz: Mariusz Wituski Zdjęcia: Jacek Mierosławski Muzyka: Robert Obcowski Aktorzy: Andrzej Chyra, Leszek Teleszyński, Katarzyna Łochowska, Agnieszka Wagner, Sławomir Orzechowski, Dariusz Jakubowski, Sławomira Łozińska, Ewa Florczak, Krzysztof Stelmaszyk, Zbigniew Korepta, Stanisław Biczysko, Katarzyna Gajdarska, Karol Stępkowski Wykonawcy: Borys Jaziński, Paweł Dolewski Film o życiu i twórczości romantycznego poety, autora "Nie - Boskiej komedii". Wydarzenia związane z jego osobą widziane są i komentowane słowami samego pisarza, zaczerpniętymi z listów do najbliższych. Wszystkie teksty są autentyczne, nawet te ułożone w dialogi, toczone przez przyjaciół, partnerów, członków rodziny. W programie wykorzystano także fragmenty "Nie - Boskiej komedii". Osią dramatu są przede wszystkim niezwykle emocjonalne stosunki z ojcem, hrabią Wincentym, niegdyś mężnym uczestnikiem wojen napoleońskich, później ugodowym politykiem Królestwa Kongresowego, który haniebnie wsławił się w czasie powstania listopadowego. Postawa polityczna ojca zaciążyła na życiu i twórczości syna. Zygmunt Krasiński urodził się w 1812 roku w Paryżu. Był synem hrabiego Krasińskiego i księżniczki Radziwiłłówny. Ojcem chrzestnym chłopca był sam Napoleon - imię cesarza nosił jako drugie obok imienia Zygmunt. Syn żywił w stosunku do ojca bezgraniczne uwielbienie, ale jego miłość i szacunek wielokrotnie wystawiane były na próbę. Wincenty Krasiński w sprawach społecznych i politycznych reprezentował stanowisko przeciwne opiniom większości rodaków. Kiedy umarł senator Piotr Bieliński, a jego pogrzeb nabrał znaczenia manifestacji patriotycznej, generał nakazał synowi złamać solidarność z kolegami i pójść na wykłady. Zygmunt został obrzucony wyzwiskami, a nawet czynnie znieważony i w rezultacie opuścił uniwersytet. Wspomnienie owej tragedii towarzyszyło mu do końca życia. Młody Krasiński wyjechał na studia do Genewy. Poznał tam Adama Mickiewicza, umocnił się także jego kosmopolityzm. Szczycił się swą polskością i znaczeniem przodków w dziejach narodu, ale język francuski na równi z polskim odczuwał jako rodzinny. Kiedy wybuchło powstanie listopadowe, chciał wrócić do kraju i wziąć w nim udział, jednak stać go było jedynie na gorące pragnienie i patetyczny list do ojca. Długo sobie wyrzucał, że podróżuje po Europie, podczas gdy jego rodacy walczą i giną za ojczyznę. Chorowity od dziecka Zygmunt zaczął mieć problemy ze wzrokiem, groziła mu ślepota. Nękany cierpieniami fizycznymi i brzemieniem swych przemyśleń, dojrzał do sformułowania wizji dziejów Europy. To, co w twórczości Krasińskiego jest najbardziej interesujące i nowatorskie, to jego stosunek do historii i roli jednostki w dziejach świata. Wydana w 1835 roku "Nie - Boska komedia" zawiera stwierdzenie logicznej konieczności, przesądzającej o nieuchronnej zagładzie ustroju XIX - wiecznej Europy. Dramat ten jest rezultatem zarówno osobistych przeżyć, jak i obserwacji stosunków panujących wówczas na kontynencie. Dla romantycznych poetów cierpienia były źródłem natchnienia. Krasiński cierpiał, gdyż uświadamiał sobie rozdźwięk między tworzeniem fikcji artystycznej a rzeczywistym kreowaniem dziejów. Wyrazem skrajnego pesymizmu jest właśnie "Nie - Boska komedia" - dokonał w niej sądu nad sobą: człowiekiem i poetą romantycznym oraz współczesnym mu światem.