TVP Historia Poniedziałek, 22.07.2024 05:40 BYŁ TAKI DZIEŃ - 22 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1878 - urodził się Janusz Korczak; 1894 - pierwszy wyścig na trasie Paryż - Rouen; 1944 - radio moskiewskie podało wiadomość o utworzeniu PKWN; 1983 - zniesienie stanu wojennego. 05:45 JA CIĘ UCZYĆ KAŻĘ - ODC. 16 Program dokumentalny, 22 min, Polska, 2023 Scenariusz: Wiktor Szymborski, Paweł F. Nowakowski Zdjęcia: Wojciech Kursa Prowadzący: Wiktor Szymborski, Paweł F. Nowakowski Połączenie niestandardowego podejścia do historii nauczania i edukacji z ujęciami znanymi z opracowań dotyczących historii wychowania. Próba przełamania pewnych stereotypów dotyczących dziejów wychowania i nauczania w poszczególnych wiekach. 06:10 SPÓR O HISTORIĘ - WŁADCY POLSCY: JAN II KAZIMIERZ Debata, 30 min, Polska, 2017 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Maciej Zakrocki Jan II Kazimierz Waza, ostatni polski monarcha z dynastii Wazów wstąpił na tron po śmierci przyrodniego brata, Władysława IV. Koronacja czterdziestoletniego króla odbyła się 17 stycznia 1649 roku. Wcześniej nowy władca zdążył wziąć udział w wojnie trzydziestoletniej, trafić na dwa lata do więzienia i otrzymać z rąk papieża godność kardynała. Kiedy okazało się, że nie przynosi ona żadnych profitów, Jan Kazimierz zrzekł się jej i powrócił do Polski. Dwudziestoletnie panowanie Jana Kazimierza naznaczone było wojnami. W lipcu 1655 roku z dwóch stron w granice Rzeczypospolitej wkroczyły wojska szwedzkie. Uwikłana w wojnę z Moskwą i Kozakami Rzeczpospolita wydawała się być łatwym łupem dla spragnionych nowych zdobyczy Szwedów. Jan Kazimierz uciekł na Śląsk, skąd powrócił na początku 1656 roku. 1 kwietnia 1656 roku w katedrze lwowskiej oddał Rzeczpospolitą pod opiekę Matki Bożej, ogłaszając ją Królową Polski. W 1658 roku zawarta została Unia Hadziacka, w roku następnym zaprzysiężona przez króla i zatwierdzona przez sejm. Ustanawiała ona trzeci człon Rzeczypospolitej Księstwo Ruskie. Nie została wprowadzona wobec przeciwdziałania Moskwy. W 1667 roku na mocy rozejmu w Andruszowie Polska oddala Rosji tymczasowo ziemię smoleńską i zadnieprzańską Ukrainę wraz z Kijowem. Jan Kazimierz abdykował 16 września 1668 roku. Zostawiał Rzeczpospolitą w opłakanym stanie. Zmarł cztery lata później, we Francji. Na wieść o upadku twierdzy w Kamieńcu doznał ataku apopleksji. Współcześni królowi złośliwie odczytywali jego inicjały I. C. R. nie jako Ioannes Casimirus Rex, czyli Jan Kazimierz Król, ale Initium Calamitatis Regni, czyli Początek Upadku Królestwa. 06:45 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 7 POWOŁANIE Serial TVP, 70 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Andrzej Twerdochlib, Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Gustaw Lutkiewicz, Igor Przegrodzki, Andrzej Seweryn, Barbara Grabowska, Anna Nehrebecka, Jerzy Bińczycki, Piotr Machalica, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski, Wiesław Rudzki, Andrzej Chrzanowski, Witold Dębicki, Eugeniusz Kamiński, Józef Duriasz Szczególną rolę w zaborze pruskim zaczyna odgrywać ksiądz Piotr Wawrzyniak. Poznajemy go jeszcze w gimnazjum. Młody człowiek dochodzi do wniosku, że najlepiej będzie służył ojczyźnie jako kapłan. Dlatego po ukończeniu gimnazjum wstępuje do seminarium duchownego. Pragnie zapomnieć o swojej miłości do Matyldy Hausner, bo jest przekonany, że ludzie tego pokroju co on nie powinni przedkładać szczęścia osobistego nad dobro wspólne. Biskupem Poznania i Gniezna w tym czasie jest Mieczysław Ledóchowski, który nie cieszy się sympatią rodaków. Prusacy wydają coraz więcej ustaw ograniczających działalność Kościoła i innych polskich instytucji państwowych. Biskup Ledóchowski nie godzi się z tym i zostaje aresztowany. Dowiedziawszy się o przeszłości Ludwika Franke, Joanna Frankowska wyjeżdża. Zrozpaczony Ludwik odmawia dalszej współpracy z pruską policją i przechodzi na emeryturę. 08:00 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - WĘDRÓWKI: W POSZUKIWANIU SCHRONIENIA. Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2020 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Lektor: Jacek Sobieszczański Gefilte fish czy karp po żydowsku, knedle czy kneidlach, kreplach czy pierogi. Kuchnia polska i żydowska współistniały od stuleci. Cykl Kuchnia Żydów Polskich autorzy podzielili na dwa obszary, świąteczny opowiadający o kuchni wyznaczonej przez judaizm, przez wymogi religijne i historyczny, ten który opowiada o kuchni Żydów, którzy trafili na polskie ziemie. W kolejnym odcinku programu poznamy przepis na przygotowanie karaimskiej gęstej zupy z wołowiny oraz litwacki lokszen kugel, czyli zapiekankę z makaronem. 08:30 HISTORIA POLSKI - MILENIUM KONTRA TYSIĄCLECIE Film dokumentalny, 46 min, Polska, 2017 Reżyseria: Piotr Kuciński Scenariusz: Piotr Kuciński W końcówce lat 60. pomiędzy Kościołem katolickim i jego hierarchią a aparatem partyjnym z Władysławem Gomułką na czele, doszło do tzw. walki o rząd dusz. Władze PRL sięgały po wszelkie możliwe środki, by w 1966 roku przyćmić kościelne obchody 1000 - lecia chrztu Polski. Koszty propagandy nie grały żadnej roli, mało brakowało, a na Jasnej Górze zagrałby zespół The Beatles. Na tle tej rywalizacji możemy obserwować rozkwit muzyki, popularnie zwanej bigbitem. Choć zwykło się uważać, że mocne uderzenie to wyraz buntu polskiej młodzieży, to już dzisiaj wiemy, że władze kontrolowały wszelkie przejawy twórczości. Wielokrotnie młodzi muzycy musieli wchodzić w relacje ze strukturami państwa. W PRL - u bigbit był wentylem bezpieczeństwa, a kontestujący artyści tracili zaufanie partii i przestawali istnieć. Obieg kultury był w pełni koncesjonowany przez państwo. Prawdziwy bunt w muzyce nadszedł dopiero w latach 80. 09:25 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - PETAIN Cykl dokumentalny, 18 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Odcinek przedstawia sylwetkę marszałka Philippe'a Petaina - bohatera I wojny światowej, który, gdy stanął na czele rządu Vichy, stał się symbolem kolaboracji z okupantem niemieckim. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe. 09:50 ŻYCIODAJNE RZEKI PÓŁWYSPU IBERYJSKIEGO - ODC. 2 GWADIANA (IBERIA'S RIVERS OF LIFE / FLÜSSE DES LICHTS EP. 2 GUADIANA) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2018 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o największych rzekach Hiszpanii i Portugalii. Wielkie rzeki z dala od destynacji turystycznych ukazują nieznany i mistyczny Półwysep Iberyjski. Podobnie jak ludzkie naczynia krwionośne, rzeki są ścieżkami życia. Niemal każda zaawansowana cywilizacja zawdzięcza swój rozwój istnieniu tych pulsujących strumieni życia. Rzeki były pierwszymi autostradami; transportowały wiedzę, dobra, odkrywców i zdobywców. Podążając za tymi wielkimi strumieniami, znajdujemy zapomniane niegdyś krajobrazy, zamieszkane przez niezwykłych ludzi z często wyjątkowymi biografiami. Odcinek drugi poświęcony jest rzece Gwadiana - w Hiszpanii i Portugalii, jest to główna rzeka południowej Estremadury. Za czasów rzymskich stanowiła oś prowincji Hispania Baetica, której główne miasto Mrida, leżące nad rzeką, było jednym z ważniejszych miast ówczesnej Hiszpanii. Rzekę wymienia Pliniusz w swoim dziele. Źródła rzeki znajdują się w prowincji La Mancha. Wody rzeki stanowią główne bogactwo rolnictwa Estremadury. Na rzece znajduje się około 1830 tam służących nawadnianiu oraz kilka elektrowni wodnych. Uchodzi do Zatoki Kadyksu. 10:45 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWSTAŃCZYM SZLAKIEM Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Powstańczym szlakiem" Droga dokładnie ta sama. Taki sam mroźny wiatr uderzający w twarz. W tle niezmiennie Góry Świętokrzyskie. I tylko czas pomknął do przodu. To już nie 22 stycznia 1863 roku, a 155 lat później. Mniej więcej pięć pokoleń dalej członkowie Strzelca i mieszkańcy tych okolic deklarują powstańcom ruszającym na rosyjski garnizon w Bodzentynie: Idziemy z Wami, nikt z Was nie będzie zapomniany. To XXV Marsz Szlakiem Powstańców Styczniowych, piękny sposób na przypomnienie historii i celebrowanie jej przez lokalną społeczność. "Bohaterów portret zbiorowy" Przenosimy się w jedno z tych miejsc, w których metryka onieśmielać musi każdego wrażliwego na historie wędrowca. Jego uroda i majestat zapiera dech w piersiach, a warstwy kamienia na murach znaczą kolejne odsłony polskiej historii. W Tyńcu wystarczy stanąć na wiślanym brzegu i dać się ponieść wyobraźni. Można by się długo zastanawiać, jaki jest związek pomiędzy samotną, nieznaną dotąd mogiłą żołnierzy z 1920 r. - zlokalizowaną we wsi Pęchratka - a opactwem w Tyńcu. Natrafiliśmy na ślad ojca Konrada Małysa z miejscowego klasztoru benedyktynów. Okazało się, że jego dziadek walczył właśnie pod Pęchratką i Paprocią. 11:15 ROBIN Z SHERWOOD - ODC. 2 CZAROWNIK (CZ. II) (ROBIN OF SHERWOOD) Serial, 52 min, Wielka Brytania, 1983 Reżyseria: Richard Carpenter, Paul Knight Aktorzy: Clive Mantle, Phil Rose, Mark Ryan, Michael Praed, Ray Winstone "Robin z Sherwood", brytyjski serial fantasy nakręcony w latach 1983 - 1986, znany też w Polsce pod tytułem "Robin Hood". Serial był złożony w sumie z 26 odcinków nakręconych w trzech odrębnych cyklach. W pierwszych dwóch sezonach w roli tytułowej występował Michael Praed, natomiast w trzecim syn Seana Connery'ego, Jason. Producentem serialu był Paul Knight, a głównym scenarzystą Richard Carpenter. W tworzeniu scenariusza współpracowali z nim: Anthony Horowitz, Andrew McCulloch i John Flanagan. Reżyserem pierwszego sezonu był Ian Sharp, drugiego Robert Milton Young, a trzeciego Ben Bolt, James Allen, Gerry Mill, Sid Robertson i Alex Kirby. Serial nawiązuje do legendy o Robin Hoodzie; akcja filmu rozgrywa się na tle Anglii przełomu XII i XIII wieku, za panowania króla Ryszarda Lwie Serce i jego brata Jana bez Ziemi. Inicjatorem powstania tego serialu był jego producent Paul Knight; początkowo zamierzał on nakręcić sześcioodcinkowy mini - serial o przygodach Robin Hooda w nowej konwencji, odpowiadającej publiczności lat 80. XX wieku. 12:20 PAN WOŁODYJOWSKI CZ. I Film historyczny, 75 min, Polska, 1968 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Lutowski, Jerzy Hoffman Zdjęcia: Jerzy Lipman Muzyka: Andrzej Markowski Aktorzy: Magdalena Zawadzka, Tadeusz Łomnicki, Mieczysław Pawlikowski, Hanka Bielicka, Barbara Brylska, Irena Karel, Jan Nowicki, Daniel Olbrychski, Marek Perepeczko, Mariusz Dmochowski, Władysław Hańcza, Gustaw Lutkiewicz, Tadeusz Schmidt, Andrzej Szczepkowski, Leonard Andrzejewski Ekranizacja powieści Henryka Sienkiewicza zrealizowana z wielkim rozmachem i olbrzymim nakładem środków finansowych. Koszt produkcji osiągnął zawrotną, jak na owe czasy, sumę 40 milionów złotych. Na potrzeby filmu wzniesiono kilka ogromnych dekoracji plenerowych. W ruinach zamku w Chęcinach została zrekonstruowana twierdza kamieniecka, wybudowano miasteczko Raszków oraz fortyfikację chreptiowską. Zdjęcia były kręcone m. in. w Bieszczadach, w okolicach Białego Boru w województwie koszalińskim, a także w Związku Radzieckim w ruinach XVI - wiecznego grodu tatarskiego oraz w halach łódzkiej wytwórni filmowej. W niektórych scenach brało udział po kilka tysięcy statystów, ubranych w kostiumy zaprojektowane z ogromną dbałością o szczegóły. W tytułowego bohatera filmu znakomicie wcielił się Tadeusz Łomnicki. Aby solidnie przygotować się do roli "małego rycerza", aktor poświęcił pół roku na naukę jazdy konno, ponadto przez rok zgłębiał tajniki szermierki. Niezapomnianą kreację stworzyła również Magdalena Zawadzka, odtwórczyni Baśki, wiernej towarzyszki życia pana Michała. Jak pisali recenzenci, wszystkie role w filmie zagrane były po mistrzowsku, nawet epizodyczne urosły do rangi pierwszoplanowych. Cała prasa w nieskończoność chwaliła Mieczysława Pawlikowskiego jako dobrodusznego, pełnego humoru Zagłobę, Barbarę Brylską jako romantyczną Krzysię, a także zakochanego w niej do nieprzytomności Ketlinga, czyli Jana Nowickiego, czy wreszcie Hankę Bielicką jako wspaniałą stolnikową i innych. Dużo się mówiło i pisało o młodym aktorze Danielu Olbrychskim, który na długo pozostał w pamięci widzów jako niezrównany, okrutny Azja Tuhajbejowicz. Uroczysta prapremiera "Pana Wołodyjowskiego" odbyła się 26 marca 1969 roku w Kielcach, a premiera - dwa dni później w Warszawie. Przygotowano 70 kopii filmu, co pozwoliło na szerokie rozpowszechnianie. "Pan Wołodyjowski" bił rekordy popularności i uznawany był podówczas za najbardziej kasową produkcję w historii kina polskiego. 13:40 PAN WOŁODYJOWSKI CZ. II Film historyczny, 77 min, Polska, 1968 Reżyseria: Jerzy Hoffman Scenariusz: Jerzy Lutowski Zdjęcia: Jerzy Lipman Muzyka: Andrzej Markowski Aktorzy: Tadeusz Łomnicki, Magdalena Zawadzka, Mieczysław Pawlikowski, Jan Nowicki, Daniel Olbrychski, Mariusz Dmochowski, Marek Perepeczko, Irena Karel Dalszy ciąg przygód pana Michała Wołodyjowskiego. Basię Wołodyjowską porywa zakochany w niej Tatar Azja, syn Tuhaj - Beja. Basia rani go i ucieka, udaje jej się wrócić do Chreptiowa. Wściekły Azja napada na Raszków, zabija dziedzica Nowowiejskiego, a jego córkę - swą dawną miłość - oddaje własnym żołnierzom. Młody Nowowiejski krwawo mści się za śmierć ojca i hańbę siostry. Kiedy Turcy ruszają na Kamieniec Podolski, Wołodyjowski i Ketling wysadzają twierdzę, aby nie oddać jej wrogom. 15:00 KORONA KRÓLÓW - ODC 31 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Ewelina Chyrzyńska, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Halina Łabonarska, Mateusz Król, Marta Bryła, Paulina Lasota, Piotr Gawron - Jedlikowski, Agnieszka Mandat, Sławomir Orzechowski, Marcin Rogacewicz, Miłosz Kwiecień, Julia Młynarczyk, Jacek Milczarski, Daniel Mosior, Daniel Guzdek, Karolina Piechota, Bartłomiej Nowosielski Odc 31 Jasiek kłóci się z Heleną, co doprowadza ją do rozpaczy. Nieszczęśliwa dwórka zaczyna dziwnie się zachowywać. W tajemnicy przed wszystkimi, podejmuje bardzo złą decyzję. 15:30 SENSACJE XX WIEKU - BERIA - HISTORIA BEZPRAWIA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 2000 Scenariusz: Wojciech Pacyna, Bogusław Wołoszański, Barbara Kedzierska Prowadzący: Bogusław Wołoszański Ławrentij Beria, szef tajnej policji politycznej, przez 15 lat był jednym z najpotężniejszych ludzi w Związku Radzieckim. Jednak w lipcu 1953 roku trafił do więzienia, by zginąć kilka miesięcy później. Jak zaczęła się kariera tego człowieka? Kim był Nikołaj Jeżow i dlaczego tak nagle zniknął? Dlaczego Stalin, przy pomocy takich ludzi jak Jagoda, Jeżow czy Beria, tak okrutnie obchodził się ze swymi najbliższymi współpracownikami? 16:05 SENSACJE XX WIEKU - BERIA - HISTORIA BEZPRAWIA CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2000 Scenariusz: Wojciech Pacyna, Bogusław Wołoszański, Barbara Kedzierska Prowadzący: Bogusław Wołoszański Układ z 23 sierpnia 1939 roku zadecydował o rozbiorze ziem polskich. Około 200 tysięcy polskich żołnierzy trafiło do radzieckiej niewoli. 4 grudnia rząd radziecki podjął uchwałę o deportowaniu Polaków z ziem Ukrainy i Białorusi. To oni stali się przedmiotem szczególnego zainteresowania NKWD. Trafili w ręce Berii. 16:40 HISTORIA POLSKI - DLACZEGO? O STANISŁAWIE MIKOŁAJCZYKU Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2022 Reżyseria: Maciej Janiszewski Film dokumentalny przedstawiający losy tytułowego bohatera Stanisława Mikołajczyka. Przy pomocy zdjęć z kolekcji prywatnej, jak i archiwaliów opowie o życiu prywatnym bohatera, początkach kariery aż do momentu wybrania go w 1943 r. na stanowisko premiera Rządu Emigracyjnego. Od tego momentu pokaże dramat Mikołajczyka, który - choć oddany krajowi i sprawie Polski - jest tak naprawdę jedynie pionkiem w grze aliantów. Dokument będzie wzbogacony fabularnymi elementami wywiadów z postacią odgrywającą rolę Stanisława Mikołajczyka, jego najbliższą współpracownicą Marią Ulewicz oraz innymi świadkami tzw. ucieczki. Będziemy posiłkowali się wypowiedziami najważniejszych historyków, m.in. profesora Andrzeja Paczkowskiego mówiącego o złej sławie Mikołajczyka nazywanego "jałtańskim zdrajcą" i "sługusem anglosaskiego imperializmu" i o tym, jakim zmianom uległy poglądy na temat Mikołajczyka po publikacji biograficznej w 1987 r. Jana Borkowskiego. Obecna pozycja Andrzeja Paczkowskiego również wpisuje się w nurt, który ma na celu zrehabilitowanie oceny Mikołajczyka. Profesor Jerzego Eisler opowie o sytuacji, w jakiej znalazł się Mikołajczyk po wojnie. Usiadł do stołu z szulerami, wiedząc, że gra z szulerami, z oszustami i w pewnym momencie zaczął wygrywać. Gdyby przegrał, sprawy by nie było, ale zaczął wygrywać. Jego partnerzy szulerzy zorientowali się, że bez niedemokratycznych, pozaprawnych, pozaparlamentarnych sposobów nie są w stanie zdobyć i utrzymać władzy. Natomiast zdaniem profesora Pawła Wieczorkiewicza Mikołajczyk nie był wystarczająco twardy na tamte czasy i szukał rozwiązań polubownych. Czy było to błędem i co oznacza twardość polityka tamtych czasów? Pójście do więzienia, męczeństwo czy śmierć? Jaki sens miałoby takie rozwiązanie w sprawie Mikołajczyka i co wniosłoby do polityki? 17:45 SPÓR O HISTORIĘ - POWSTANIE LWOWSKIE 1944 Debata, 31 min, Polska, 2021 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller 22 lipca 1944 roku oddziały Armii Krajowej - w ramach Akcji "Burza" - przystąpiły do wyzwalania będącego w rękach niemieckich Lwowa. Armia Krajowa zamierzała opanować Lwów jeszcze przed wkroczeniem do miasta nacierających w kierunku zachodnim oddziałów Armii Czerwonej i wystąpić w roli gospodarza. Powstanie lwowskie zakończyło się 27 lipca. W walkach o miasto - obok oddziałów Armii Czerwonej - uczestniczyło około 3 tys. żołnierzy Armii Krajowej. Zginęło około 700. Kilka dni później NKWD aresztowało cywilne władze polskie oraz dowództwo i żołnierzy Armii Krajowej uczestniczących w powstaniu. Wielu z nich wywieziono do sowieckich łagrów. Do dzisiaj nie wiemy, ilu spośród żołnierzy polskich walczących we Lwowie zostało rozstrzelanych. Goście: dr Damian Markowski Instytut Pamięci Narodowej, dr hab. Witold Wasilewski Instytut Pamięci Narodowej. 18:30 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 8 DZIĘKI CI, ŻELAZNY KANCLERZU Serial historyczny, 70 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Andrzej Twerdochlib Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Witold Dębicki, Gustaw Lutkiewicz, Joanna Żółkowska, Jerzy Dukaj, Barbara Grabowska, Anna Nehrebecka, Mieczysław Hryniewicz, Piotr Machalica, Kazimierz Kaczor, Krzysztof Kowalewski, Andrzej Piszczatowski, Marian Rułka, Witold Zarychta, Alcja Jachiewicz, Józef Dariusz Lata siedemdziesiąte XIX wieku to okres osławionego Kulturkampfu, czyli nasilenia polityki antypolskiej i germanizacyjnej. Księża są prześladowani. Ze szkół i sądownictwa ruguje się język polski. Władysław Frankowski jest nauczycielem w Śremie. Ponieważ odmawia nauczania religii w języku niemieckim, zostaje wydalony ze szkoły. Czołową postacią w tym mieście jest ksiądz Wawrzyniak. Do Śremu przybywa też z zamiarem pozostania tu na stałe Ludwik Franke. Chce cały swój majątek powierzyć polskiemu bankowi, traktując to jako próbę naprawienia zła, które uczynił. Matylda Hausner, która ciągle kocha księdza Wawrzyniaka, wychodzi za mąż za zakochanego w niej Władysława Frankowskiego. 19:55 POGRZEB STALINA (STATE FUNERAL) Дзяржаўнае пахаванне (State Funeral), д/ф Film dokumentalny, 129 min, Litwa/Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Siergiej Łoźnica 5 marca 1953 roku ludność ZSRR wstrzymała oddech na wieść o śmierci Stalina. Dzięki odnalezionym przez Siergieja Łoźnicę archiwom widzowie mogą przyjrzeć się z niezwykłej perspektywy pogrzebowi jednego z największych zbrodniarzy w historii ludzkości. 22:15 TAJEMNICE POCZĄTKÓW POLSKI - KRZYŻ I KORONA Film dokumentalny, 53 min, Polska, 2015 Reżyseria: Zdzisław Cozac Scenariusz: Zdzisław Cozac Zdjęcia: Mariusz Gala, Zdzisław Cozac "Krzyż i korona" jest kolejnym z serii fabularyzowanych filmów dokumentalnych Zdzisława Cozaca pt. "Tajemnice początków Polski". Autor prezentuje w nim najnowszy stan wiedzy o chrzcie Mieszka I i chrystianizacji państwa pierwszych Piastów, od czasów przedchrześcijańskich do koronacji Bolesława Chrobrego w 1025 r. Jak w każdej z dotychczasowych części serii, krótkie wypowiedzi naukowców przeplatają się z barwnymi inscenizacjami przedstawianych wydarzeń i animacjami odkrywanych przez archeologów obiektów. Dlaczego Mieszko I przyjął chrzest, co mógł na tym zyskać, a co stracić? Kiedy i gdzie ochrzczono naszego pierwszego historycznego władcę, jakie daty i miejsca są dziś brane pod uwagę? Czy Mieszko rzeczywiście zwalczał skutecznie starą wiarę i zabiegał o chrystianizację swych poddanych? Jakie ślady religii chrześcijańskiej z czasów Mieszka I i Bolesława Chrobrego przetrwały do naszych czasów? Dlaczego chrześcijańską stolicą państwa pierwszych Piastów zostało Gniezno? Czy Bolesław Chrobry mógł bez zgody papieża założyć królewską koronę? Od kiedy nasze państwo nazywa się Polską? Na pytania te odpowiadają znani historycy i archeolodzy, prezentując swoje hipotezy i obalając utrwalone w popularnym obiegu mity, związane z wprowadzaniem przez Piastów nowej wiary. Wypowiedzi te przewijają się pomiędzy scenami, które obrazują m.in. przybycie Dobrawy do Mieszka, bitwę piastowskiego księcia z Wieletami, chrzest Mieszka, zaprowadzenie chrześcijaństwa wg obrazu Jana Matejki, niszczenie pogańskich bałwanów czy spotkanie Bolesława Chrobrego z cesarzem Ottonem III w Gnieźnie w 1000 r. Film zamyka scena koronacji Bolesława Chrobrego w 1025 r. , która potwierdzała wysoką rangę wczesnopiastowskiej Polski w chrześcijańskiej Europie. Reżyserem filmu jest Zdzisław Cozac, który jest także autorem scenariusza, we współpracy z archeologiem dr. hab. Błażejem Stanisławskim. Współautorem koncepcji wizualnej filmu, jak i całej serii, jest Marek Skrzecz, zarazem montażysta obrazu, wraz Markiem Domowiczem. Zdjęcia są dziełem Mariusza Gali, Zdzisława Cozaca i Stanisława Plewy. Dźwięk zrealizował Maciej Kaliński. W filmie występują cenieni historycy i archeolodzy: prof. prof. Andrzej Buko, Wojciech Fałkowski, Tomasz Jasiński, Tomasz Jurek, Michał Kara, Hanna Koćka - Krenz, Roman Michałowski, Stanisław Rosik, Henryk Samsonowicz, Dariusz A. Sikorski, Jerzy Strzelczyk i Przemysław Urbańczyk. W inscenizacjach do filmu uczestniczyło kilkudziesięciu odtwórców historycznych pod wodzą Alberta Kiszkurno z Drużyną Wojów Piastowskich Jantar. Film "Krzyż i korona" pokazuje, że mimo wielu nowych informacji uzyskanych w ostatnich latach dzięki rozwojowi nauki, chrzest Mieszka i początki chrystianizacji w państwie pierwszych Piastów kryją nadal wiele tajemnic i są przedmiotem naukowych sporów. Mimo wszystko ważne jest, by spojrzeć na te wydarzenia z dzisiejszej perspektywy i przełamać ciągle żywe fałszywe stereotypy, co autor filmu stara się czynić. 23:25 OBLICZA TERRORYZMU - ODC. 3. IGRZYSKA (ODC. 3. IGRZYSKA - MONACHIUM, 1972 R.) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Joey Boink Ta wciągająca seria przybliża historie największych ataków terrorystycznych, które zmieniły świat. Wywiady ze świadkami, materiały archiwalne i rekonstrukcje pozwolą na dokładną analizę tych dramatycznych wydarzeń. Ich znaczenie staje się oczywiste tylko wtedy, gdy spojrzy się na nie z wielu perspektyw, umieszczając je w kontekście historycznym, a co najważniejsze, dzięki dokładnemu przyjrzeniu się ekonomii terroryzmu. Czołowi eksperci wypowiedzą się też na temat zmian dotyczących zjawiska terroryzmu na przestrzeni lat i jak wyglądał proces jego radykalizacji i deradykalizacji. 00:15 SENSACJE XX WIEKU - ROMAN CZERNIAWSKI. TAJNA GRA Cykl dokumentalny, 46 min, Polska, 2001 Autor: Bogusław Wołoszański Reżyseria: Wojciech Pacyna Prowadzący: Bogusław Wołoszański Historia polskiego agenta kpt. Romana Czerniawskiego do dzisiaj pozostaje tajemnicą archiwów. Działając jako agent Abwhery, wprowadzał Niemców w błąd i przyczynił się do zwycięstwa wojsk alianckich w Normandii w 1944 roku. 01:20 CZAS APOKALIPSY (APOCALYPSE NOW) Dramat, 147 min, USA, 1979 Reżyseria: Francis Ford Coppola Scenariusz: Francis Ford Coppola Aktorzy: Marlon Brando, Robert Duvall, Martin Sheen, Frederic Forrest, Albert Hall, Sam Bottoms, Laurence Fishburne Wykonawcy: Janusz Kozioł Adaptacja opowiadania Josepha Conrada "Jądro ciemności". Przeniesiona w realia wojny wietnamskiej historia kapitana Willarda, który otrzymuje misję odnalezienia i zlikwidowania pułkownika Kurtza. 03:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POWSTAŃCZYM SZLAKIEM Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Powstańczym szlakiem" Droga dokładnie ta sama. Taki sam mroźny wiatr uderzający w twarz. W tle niezmiennie Góry Świętokrzyskie. I tylko czas pomknął do przodu. To już nie 22 stycznia 1863 roku, a 155 lat później. Mniej więcej pięć pokoleń dalej członkowie Strzelca i mieszkańcy tych okolic deklarują powstańcom ruszającym na rosyjski garnizon w Bodzentynie: Idziemy z Wami, nikt z Was nie będzie zapomniany. To XXV Marsz Szlakiem Powstańców Styczniowych, piękny sposób na przypomnienie historii i celebrowanie jej przez lokalną społeczność. "Bohaterów portret zbiorowy" Przenosimy się w jedno z tych miejsc, w których metryka onieśmielać musi każdego wrażliwego na historie wędrowca. Jego uroda i majestat zapiera dech w piersiach, a warstwy kamienia na murach znaczą kolejne odsłony polskiej historii. W Tyńcu wystarczy stanąć na wiślanym brzegu i dać się ponieść wyobraźni. Można by się długo zastanawiać, jaki jest związek pomiędzy samotną, nieznaną dotąd mogiłą żołnierzy z 1920 r. - zlokalizowaną we wsi Pęchratka - a opactwem w Tyńcu. Natrafiliśmy na ślad ojca Konrada Małysa z miejscowego klasztoru benedyktynów. Okazało się, że jego dziadek walczył właśnie pod Pęchratką i Paprocią. 04:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - CENA ZWYCIĘSTWA CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Pierwsza część odcinka poświęconego ofiarom i stratom Związku Radzieckiego.