TVP Historia Środa, 24.07.2024 06:30 BYŁ TAKI DZIEŃ - 24 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1888 - John Dunlop opatentował pneumatyczną oponę; 1978 - odbyła się premiera "Wodzireja" Feliksa Falka; 1991 - zmarł Isaac Bashevis Singer. 06:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA OFIAR TRZĘSIENIA ZIEMI W SPITAKU Reportaż, 23 min, Polska, 2003 Autor: Barbara Włodarczyk Tym razem reportaż z Armenii, z ormiańskiego miasta Spitak, gdzie w grudniu 1988 roku miało miejsce jedno z największych trzęsień ziemi w historii regionu. W wyniku wstrząsów miasto zostało całkowicie zniszczone. Reportaż pokazuje, jak wyglądało codzienne życie w Spitaku 15 lat po katastrofie. Bohaterem jest rdzenny mieszkaniec miasta - świadek i ofiara trzęsienia ziemi, stracił żonę i córkę. Kamera towarzyszy mu w dniu, w którym po 15 latach oczekiwania dostaje wreszcie mieszkanie. 07:00 SPÓR O HISTORIĘ - KSIĘSTWO WARSZAWSKIE 7 lipca 1807 roku Napoleon i Aleksander I zawarli w Tylży pokój. Jednym z postanowień traktatu było utworzenie państwa o nazwie Księstwo Warszawskie. Jaki był ustrój tego państwa i jaką rolę odegrało w historii Polski? Dyskutują: prof. Jarosław Czubaty i prof. Dariusz Nawrot, 07:40 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 9 AUSROTTEN Serial historyczny, 67 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Witold Dębicki, Gustaw Lutkiewicz, Joanna Żółkowska, Piotr Krukowski, Katarzyna Ejmont, Anna Nehrebecka, Włodzimierz Tympalski, Piotr Machalica, Piotr Stockinger, Konrad Morawski, Andrzej Piszczatowski, Teresa Mikołajczyk, Gabriel Nechrebecki, Wiktor Nanowski, Barbara Rachwalska Lata osiemdziesiąte XIX wieku, trwają tzw. rugi chłopskie, czyli usuwanie pod byle pretekstem osiadłych na ziemi polskich chłopów. Powstaje Hakata, osławiona instytucja do walki z wszelkimi przejawami polskości na ziemiach Wielkopolski. Tworzą się komisje kolonizacyjne zajmujące się wykupywaniem polskich majątków. W Śremie Towarzystwo Polskie nie dopuszcza do wykupienia przez Niemców majątku hr. Poturzyckiego. Kasia Frankowska zaręcza się z zakochanym w niej od dawna Gieruszem. 08:50 NIEZWYKŁE HISTORIE BIAŁO - CZERWONYCH - ZBIGNIEW PIETRZYKOWSKI Reportaż, 16 min, Polska, 2020 Autor: Krzysztof Miklas Prowadzący: Krzysztof Miklas Zmarły w 2014 roku Zbigniew Pietrzykowski, uznany jest za najlepszego polskiego boksera w historii, trzykrotny medalista olimpijski i czterokrotny mistrz Europy. 09:10 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - ZŁOTY WIEK DLA WSZYSTKICH Magazyn kulinarny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski W kolejnym odcinku programu poznamy przepis na gęsi pipek w dwóch wersjach. Pierwszy prosty przepis na gęsi pipek po galicyjsku i drugi, który jest bardziej złożony - gęsi pipek po litewsku. 09:40 HISTORIA POLSKI - HISTORIA POLSKIEGO SPORTU - KU NIEPODLEGŁOŚCI CZ. 1 Cykl dokumentalny, 48 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zbigniew Rytel Scenariusz: Zbigniew Rytel Cykl dokumentalny, zrealizowany z okazji stulecia odzyskania niepodległości, podsumowujący sto lat sukcesów polskiego sportu. To historia polskich sportowców, ich osiągnięć, rekordów, zwycięstw, medali, sukcesów i porażek, pokazywana na tle dziejów Polski. Serial łączy formę klasycznego dokumentu z klipem, bazującym na emocjach, wynikających z pokazywania znanych wszystkim Polakom, sukcesów sportowych. To sentymentalna podróż przez dzieje polskiego sportu, opowiedziana ustami głównych bohaterów. Wszystko zmontowane w płynną opowieść, snutą niczym baśń, czytana wnukowi przez dziadka z pradawnej księgi. 10:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - NIEZNANA WOJNA Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1994 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony początkowej fazie wojny ukazuje rozwój sytuacji w Polsce i krajach nadbałtyckich. Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe. 11:05 POŁUDNIOWA HISZPANIA Z LOTU PTAKA (AERIAL PROFILES, SERIES 2) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Richard Pickwoad Nasz krajobraz zawiera znaki i ukryte wskazówki dotyczące minionych wydarzeń i działalności człowieka. Producenci serii ponownie wznoszą się w niebo, aby pokazać, w jaki sposób działalność człowieka odcisnęła piętno na naszym krajobrazie, zaś krajobraz w rewanżu wpłynął na kształt kultury i cywilizacji. Każdy odcinek przedstawia inny kraj lub region i, wykorzystując zdjęcia lotnicze z helikoptera, drona i satelity, pokazuje drogi jego rozwoju. Unikalna technologia mapowania i obrazy historyczne pomagają ożywić nasz krajobraz. 12:05 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KATOWNIA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Katownia" Z pozoru to jedna z wysepek przeszłości starej warszawskiej Pragi. Tak jak inne jej podobne, kurczy się i cofa pod naporem nowoczesnej zabudowy. I tak jak inne enklawy czasu minionego wydaje się być w rozgrywce o przyszłość skazana na przegraną. Otóż nic bardziej mylnego. Wpisana w te zmurszałe mury historia czyni z niej sanktuarium narodowej pamięci. Na warszawskiej Pradze w latach 1944 - 1947 znajdowało się około trzydziestu miejsc, gdzie rozgrywały się ludzkie dramaty. W tym budynku w przeszłości mieścił się nie tylko areszt, ale i tzw. wojenny trybunał wojskowy. Szacuje się, że tylko w tym miejscu skazano na karę śmierci i rozstrzelano na pobliskim podwórzu około pięciu tysięcy osób. "Orlik faza dojrzała" Na naszych ścieżkach często spotykamy zwyczajnych ludzi, którzy z potrzeby serca opowiadają nam zapomniane fragmenty narodowej historii. I taki też jest bohater naszej kolejnej opowieści. To Jerzy Gruchalski, pasjonat lotnictwa, który mozolnie, dzień po dniu rekonstruuje Orlika, szkolno - treningowy samolot, produkowany niegdyś w PZL Warszawa - Okęcie. 12:35 ROBIN Z SHERWOOD - ODC. 4 SIEDMIU UBOGICH RYCERZY (ROBIN OF SHERWOOD) Serial, 50 min, Wielka Brytania, 1983 Reżyseria: Richard Carpenter, Paul Knight Aktorzy: Clive Mantle, Mark Ryan, Michael Praed, Phil Rose, Ray Winstone "Robin z Sherwood", brytyjski serial fantasy nakręcony w latach 1983 - 1986 znany też w Polsce pod tytułem "Robin Hood". Serial był złożony w sumie z 26 odcinków nakręconych w trzech odrębnych cyklach. W pierwszych dwóch sezonach w roli tytułowej występował Michael Praed, natomiast w trzecim syn Seana Connery'ego, Jason. Producentem serialu był Paul Knight, a głównym scenarzystą Richard Carpenter. W tworzeniu scenariusza współpracowali z nim: Anthony Horowitz, Andrew McCulloch i John Flanagan. Reżyserem pierwszego sezonu był Ian Sharp, drugiego Robert Milton Young, a trzeciego Ben Bolt, James Allen, Gerry Mill, Sid Robertson i Alex Kirby. Serial nawiązuje do legendy o Robin Hoodzie; akcja filmu rozgrywa się na tle Anglii przełomu XII i XIII wieku, za panowania króla Ryszarda Lwie Serce i jego brata Jana bez Ziemi. Inicjatorem powstania tego serialu był jego producent Paul Knight; początkowo zamierzał on nakręcić sześcioodcinkowy mini - serial o przygodach Robin Hooda w nowej konwencji, odpowiadającej publiczności lat 80. XX wieku. 13:30 TAJEMNICA CELTYCKIEGO GROBOWCA (MYSTERY OF THE CELTIC TOMB) Film dokumentalny, 50 min, Austria, 2018 Celtowie, kim byli? Skąd przyszli? Czy byli to mistyczni druidzi z Wysp Brytyjskich, czy może siejący postrach barbarzyńscy wojownicy, którzy zaszli Cezarowi za skórę? Odpowiedzi leżą głęboko w górach i w starożytnych grobowcach. W Europie w samym sercu Alp znaleziono niezwykłe dowody kultury, która kwitła 3000 lat temu, uwięzione i doskonale zachowane w zamkniętych kopalniach soli. To byli Celtowie i nie byli ani Brytyjczykami, ani barbarzyńcami. Byli zaawansowaną cywilizacją, która rządziła Królestwem Soli. Rzadka, drogocenna sól dawała im bogactwo i władzę. A teraz kolejna celtycka zagadka w liczącym 2400 lat grobowcu znaleziono szczątki kobiety i dwóch mężczyzn. Ona była arystokratką, oni - mężczyznami wielkiej postury. Szamanka i jej świta? Krewni czy ofiary? Interdyscyplinarny zespół naukowców pracuje nad odkryciem tajemnicy tego starożytnego "menage a trois", który może okazać się pierwszym prawdziwym dowodem mistycznych obrzędów od zarania Celtów. 14:25 PODZIEMNE WŁOCHY - NEAPOL. ODC. 3/8 (UNDER ITALY) Serial dokumentalny, 60 min, Włochy, 2016 Reżyseria: Dario Marani Pełna przygód podróż po podziemnym, nieznanym i tajemniczym świecie kryjącym się zarówno pod największymi miastami, jak i wioskami Włoch. Miały one często ogromne znaczenie historyczne, dlatego ich eksploracja pozwala poznać od podszewki dawne i współczesne dzieje tego kraju. W każdym odcinku gospodarz serii, amerykański archeolog Darius Arya, osobiście odkrywa włoskie podziemia: od Rzymu do Neapolu, od Narni do Gran Sasso, przez miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i archeologicznym, po współczesne miejskie kanały, a to pozwala prześledzić historię Italii od prehistorii, przez epokę grecko - rzymską, wczesnego chrześcijaństwa i średniowiecze do dziś. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 33 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Jerzy Krysiak, Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Ewelina Chyrzyńska, Małgorzata Jurczak, Agnieszka Olejnik Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Halina Łabonarska, Mateusz Król, Marta Bryła, Paulina Lasota, Marcin Rogacewicz, Agnieszka Mandat, Sławomir Orzechowski, Dagmara Bąk, Andrzej Popiel, Blanka Wiatrowska, Julia Młynarczyk, Karina Seweryn, Krzysztof Wrona, Jacek Kopczyński, Wiktoria Zembrzycka Odc 33 Kazimierz podejmuje decyzję o ukaraniu dwórki. Spotyka się to z dużym sprzeciwem jego doradców. Jasiek odkrywa okrutne fakty. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - KUTRZEBA CZ. 2 Widowisko kameralne, 47 min, Polska, 2002 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Jan Tarczyński Zdjęcia: Adam Sikora Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Niemieckie armie od północy i południa szły na Warszawę, spychając pobite i wykrwawione polskie wojska. Armia Poznań była pośrodku tych wielkich kleszczy. Nieatakowana przez Niemców zachowała pełnię sił. Mogła, jak proponował jej dowódca gen. Tadeusz Kutrzeba, uderzyć w bok niemieckiej 8. Armii. Jednakże marszałek Rydz - Śmigły odrzucił tę możliwość. Od 3 września 1939 roku zatem Armia Poznań, zgodnie z jego rozkazem, cofała się z Wielkopolski w stronę Warszawy, aby zająć pozycje obronne za Wisłą. Czas mijał. Marsz na Warszawę nie mógł być szybki. Wszystkie drogi zapełnili uchodźcy i części niezmobilizowanych oddziałów. Posuwanie się wojska utrudniał też nieład panujący na tyłach. Noce nie wystarczały do marszu, trzeba więc było iść dniami, narażając się na ataki niemieckiego lotnictwa. Tysiące ludzi uciekających przed ogniem wojny mieszało się z wojskiem, blokując i tak powolny marsz kolumn żołnierzy i konnych taborów. Niemiecka doktryna wojny błyskawicznej przewidziała wykorzystanie takiej sytuacji. Samoloty wroga bombardowały wsie i miasteczka, które nie miały strategicznego znaczenia, by w ten sposób zmusić ludzi do ucieczki. Potem atakowały bezbronny tłum. Płonące wozy, rozbite samochody hamowały ruch polskich wojsk. Generał Bortnowski stracił jedną trzecią swojej armii. Bardzo to przeżywał, ale chciał się bić. Gotów był przejść pod rozkazy gen. Kutrzeby, którego żołnierze, ciągle w odwrocie, szli już siódmy dzień i jeszcze nie widzieli wroga. Bez rozkazu naczelnego wodza Tadeusz Kutrzeba nic jednak nie mógł zrobić. Gdyby uderzył na skrzydło niemieckiej 8. Armii, napotkałby tylko jedną niespodziewającą się ataku dywizję piechoty, rozciągniętą na przestrzeni 25 kilometrów. W dodatku przewaga liczebna byłaby po polskiej stronie. Tadeusz Kutrzeba niecierpliwie czekał na zgodę marszałka. Wreszcie połączył się ze sztabem. Do telefonu podszedł szef sztabu, gen. Stachiewicz, który właśnie przygotowywał się, by opuścić Warszawę i wyruszyć do Brześcia, śladem marszałka Rydza - Śmigłego. Kutrzeba spytał, czy ma uderzyć w kierunku Ozorkowa i czy może współdziałać z nim armią Pomorze gen. Władysława Bortnowskiego. Szef sztabu nie mógł sam podjąć decyzji w tej sprawie. Czas naglił. W końcu Stachiewicz wyraził wstępną zgodę, miał jednak jeszcze przysłać potwierdzenie, że marszałek propozycję zaaprobował. Kutrzeba poprosił Stachiewicza, by przyjechał osobiście omówić plan wielkiego przedsięwzięcia, które mogło zmienić bieg kampanii wrześniowej. Nie udało się to. Następnego dnia, tj. 9 września, szef sztabu wyjechał z Warszawy do Brześcia. Nie przysłał też nikogo w swoim zastępstwie. 17:05 HISTORIA POLSKI - HISTORIA POLSKIEGO SPORTU - NARODZINY GWIAZD CZ. 2 Cykl dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zbigniew Rytel Scenariusz: Zbigniew Rytel Cykl dokumentalny, zrealizowany z okazji stulecia odzyskania niepodległości, podsumowujący sto lat sukcesów polskiego sportu. To historia sportowców, ich osiągnięć, rekordów, zwycięstw, medali, sukcesów i porażek, pokazywana na tle dziejów Polski. Serial łączy formę klasycznego dokumentu z klipem, bazującym na emocjach, wynikających z pokazywania znanych wszystkim Polakom sukcesów sportowych. To sentymentalna podróż przez dzieje polskiego sportu, opowiedziana ustami głównych bohaterów. Wszystko zmontowane w płynną opowieść, snutą niczym baśń. 18:00 SPÓR O HISTORIĘ - GOSPODARKA II RP Debata, 30 min, Polska, 2018 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska Prowadzący: Tomasz Muller Odradzająca się po 123 latach niewoli Rzeczpospolita stanęła wobec poważnych problemów gospodarczych. Poza katastrofalnymi zniszczeniami wojennymi należało uporać się z połączeniem w jedną całość trzech różnych systemów gospodarczych i pieniężnych oraz przezwyciężyć duże dysproporcje w rozwoju gospodarczym dzielnic zaborczych. Konieczność zapewnienia krajowi swobodnego eksportu leżała u podstaw odważnej decyzji o budowie portu i miasta Gdyni. Prace rozpoczęto wiosną 1921 roku. Oficjalnie port otwarty został dwa lata później. Linia kolejowa z Gdyni na Śląsk umożliwiła eksportowanie węgla. Już po 10 latach port w Gdyni stał się jednym z największych na Bałtyku. Mimo kryzysu światowego polska gospodarka rozwijała się. Podstawą rozwoju stała się reforma monetarna i wprowadzenie stabilnej złotówki. Powstawały nowe fabryki - prywatne i państwowe. Samoloty projektowane i produkowane w Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie należały do najlepszych na świecie. Wybudowane dwie wielkie elektrownie wodne w Rożnowie i Porąbce. W 1937 roku, w ramach inwestycyjnego planu czteroletniego zainicjowano budowę Centralnego Okręgu Przemysłowego. Było to nawiązanie do wysuniętej w 1928 roku koncepcji rozwoju przemysłu wojennego w widłach Wisły, Sanu i Dunajca. Okręg został zlokalizowany we wschodniej części woj. kieleckiego, płd. lubelskiego, wsch. krakowskiego i zach. lwowskiego. Wybór tego miejsca na lokalizację przemysłu wojennego uzasadniano przede wszystkim oddaleniem od granicy z Niemcami i Związkiem Sowieckim. Nowe inwestycje w Centralnym Okręgu Przemysłowym dawały blisko 107 tysięcy miejsc pracy, aktywizując tym samym słabiej uprzemysłowiony region Polski. 18:30 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 10 NA WOJNIE JAK TO NA WOJNIE Serial historyczny, 56 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Witold Pyrkosz, Joanna Żółkowska, Witold Dębicki, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Wiktor Grotowicz, Piotr Machalica, Jan Łopuszniak, Lech Ordon, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Wojciech Wysocki, Andrzej Żółkiewski Wyrazem patriotyzmu i umacniania się polskości na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego jest powstanie tzw. polskich spółek zarobkowych. Prezes Prowincji Poznańskiej, Wilamowitz, zdając sobie sprawę z roli, jaką odgrywają spółki, usiłuje osłabić ich skuteczność. Efekt jest jednak odwrotny. Tymczasem Władysław Frankowski dowiaduje się o dawnej miłości Matyldy do ks. Wawrzyniaka. Zrozpaczony zostawia żonę z dwoma synami i wyjeżdża do Poznania. 19:40 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 1 AMERICAN DREAM (FORSAKEN PLACES - GEHEIME WELTEN / AMERICAN DREAM) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 20:45 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 4/18 - CAFE ROSE Serial TVP, 70 min, Polska, 1968 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Alina Janowska, Joanna Jedlewska, Barbara Klimkiewicz, Jolanta Wołłejko, Janusz Bylczyński, Edmund Fetting Hans otrzymuje rozkaz usunięcia angielskiego szpiega działającego na terenie konsulatu III Rzeszy w Istambule. Na miejscu kontaktuje się z madame Rose, właścicielką "Cafe Rose", w rzeczywistości członkiem siatki wywiadowczej. Kloss dowiaduje się od niej, że poza agentem angielskim, w konsulacie pracuje także skorumpowany urzędnik. Jest nim Witte, radca handlowy konsulatu. Witte sądzi, że Kloss przyjechał, aby pozbawić go stanowiska, chce wręczyć mu łapówkę. Pomaga mu w tym handlowiec Christopulis. Podczas przyjęcia w ambasadzie zostaje nagle zamordowana madame Rose. Klossowi udaje się zdobyć materiały obciążające Wittego. Wkrótce odkrywa, że rezydentem brytyjskiego wywiadu jest książę Mdżawanadze. Kloss chce skierować podejrzenie o współpracę z Anglikami. na Wittego, prowokuje go do ucieczki. Skorumpowany urzędnik usiłuje zabić Klossa... 22:15 SEKRETY STAROŻYTNYCH INŻYNIERÓW. S. 2 - BUDOWA MOSTÓW. ODC. 10 (ANCIENT ENGINEERING S. 2) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2022 Serial dokumentalny (10 odcinków), prezentujący najciekawsze i najbardziej intrygujące osiągnięcia świata starożytnego, które zainspirowały i wpłynęły na współczesną inżynierię. Każdy odcinek pokazuje jedno przełomowe osiągnięcie, takie jak np. piramidy, Wielki Mur Chiński, rzymskie drogi czy Tadż Mahal. Filmy łączą materiały archiwalne, wywiady z ekspertami, rekonstrukcje, zapierające dech w piersiach zdjęcia lotnicze oraz czerpią z najnowszych osiągnięć technologii, dzięki czemu odkrywają tajemnice starożytnego świata. Autorzy rzucają nowe światło na technikę, materiały konstrukcyjne i myśl innowacyjną stojące za każdym starożytnym osiągnięciem inżynieryjnym i oferują nowe spojrzenie na ich intrygującą i ważną historię. 23:20 SENSACJE XX WIEKU - DECYDUJĄCY CIOS Widowisko kameralne, 47 min, Polska, 2004 Reżyseria: Adek Drabiński Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Ziemowit Pędziwiatr, Cezary Żak, Juliusz Krzysztof Warunek, Zbigniew Paterak, Mirosław Neinert, Andrzej Dopierała, Ryszarda Celińska, Anna Kudulska, Grzegorz Sikora, Anna Dobrowolska, Bolesław Abart, Jerzy Schejbal Wykonawcy: Bogusław Wołoszański "Jesteś śmieciem. Jutro odejdziesz z tego miłego więzienia do obozu koncentracyjnego. Stamtąd pewnie nie wyjdziesz żywy, gdyż Niemcy trzeba czyścić z takich jak ty. Jednak - szef tajnych służb SS Reinhard Heydrich zawiesił głos - w swoim parszywym życiu miałeś szczęście, że spotkałeś von Fritscha." Przerażony Otto Schmidt obiecał odwołać zeznania, wyprzeć się spotkania z oficerem. "Przeciwnie" - zaoponował Heydrich. Oznajmił więźniowi, że ma podtrzymać oskarżenie przeciwko generałowi. "Ależ to był kapitan! Kapitan Fritsch! - wołał zdesperowany Schmidt. Heydrich zdawał się nie słyszeć rozpaczliwych wyjaśnień kryminalisty."Spotkałeś generała von Fritscha! Szantażowałeś go. Dał ci pieniądze. Rozpoznasz go na zdjęciu. Tylko w ten sposób ocalisz życie... ". Wiosną 1936 roku atmosfera zagrożenia w Europie gęstniała. Hitler otwarcie parł do wojny. Jego podwładni z NSDAP i SS gremialnie popierali awanturnicze plany. Za to starzy, cesarscy jeszcze generałowie, tacy jak minister wojny von Blomberg oraz dowódca sił lądowych von Fritsch protestowali. Twierdzili, że Wehrmacht nie jest jeszcze przygotowany do starcia ze światowymi potęgami. Hitler zrozumiał, że musi czym prędzej zastąpić oponentów posłusznymi, przepojonymi narodowosocjalistycznym duchem oficerami. Niestety, obaj antagoniści fuhrera mieli wielki autorytet wśród kadry oficerskiej. Przed usunięciem ze stanowisk należało ich więc oczernić, skompromitować, splugawić. Wodzowi pomagali w tym dziele najbliżsi współpracownicy: Himmler, Heydrich oraz Goering. Zarówno dostojnicy z SS, jak i dowódca lotnictwa, pragnęli osłabić siły lądowe, a może nawet przejąć kontrolę nad tą formacją. Marszałek Blomberg ułatwił przeciwnikom zadanie. Ożenił się ze znacznie od siebie młodszą kobietą rejestrowaną w przeszłości przez policję jako prostytutka. Musiał ustąpić ze stanowiska. Generał pułkownik baron von Fritsch nie miał małżonki lekkich obyczajów, więc oskarżono go o homoseksualizm na podstawie zeznań kryminalisty. Choć sąd oficerski odrzucił zarzuty, generał nie doczekał się pełnej rehabilitacji. Wyruszył na wojnę jako dowódca pułku artylerii i zginął pod Warszawą. Fałszywy świadek Otto Schmidt, wbrew obietnicom Heydricha, został zastrzelony. Zaś ani Himmler, ani Goering, choć dobrze wykonali brudną robotę, nie odebrali wymarzonej nagrody - nie podporządkowali sobie armii. Żaden z akolitów Adolfa nie miał prawa wyrosnąć zbyt wysoko. 00:25 KAPITAN MYSZKOWSKI Film dokumentalny, 57 min, Polska, 2023 Reżyseria: Maciej Dancewicz Scenariusz: Maciej Dancewicz Zdjęcia: Jakub Kowlaczyk Kapitan Aleksander Myszkowski, jeden z najbardziej zaufanych oficerów Piłsudskiego, doprowadził do realizacji operacji "Zima" i pomógł obronić Łotwę przed bolszewikami w 1920 roku. Myszkowski do 1919 r. był szefem Sekcji Wschód II Oddziału Sztabu Generalnego WP. W tym samym roku został skierowany do Rygi jako specjalny delegat Wojska Polskiego na Łotwie i w Estonii w celu organizacji wojskowej współpracy Polski i Łotwy w obliczu nacierającej Armii Czerwonej. 01:30 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - KATOWNIA Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki "Katownia" Z pozoru to jedna z wysepek przeszłości starej warszawskiej Pragi. Tak jak inne jej podobne, kurczy się i cofa pod naporem nowoczesnej zabudowy. I tak jak inne enklawy czasu minionego wydaje się być w rozgrywce o przyszłość skazana na przegraną. Otóż nic bardziej mylnego. Wpisana w te zmurszałe mury historia czyni z niej sanktuarium narodowej pamięci. Na warszawskiej Pradze w latach 1944 - 1947 znajdowało się około trzydziestu miejsc, gdzie rozgrywały się ludzkie dramaty. W tym budynku w przeszłości mieścił się nie tylko areszt, ale i tzw. wojenny trybunał wojskowy. Szacuje się, że tylko w tym miejscu skazano na karę śmierci i rozstrzelano na pobliskim podwórzu około pięciu tysięcy osób. "Orlik faza dojrzała" Na naszych ścieżkach często spotykamy zwyczajnych ludzi, którzy z potrzeby serca opowiadają nam zapomniane fragmenty narodowej historii. I taki też jest bohater naszej kolejnej opowieści. To Jerzy Gruchalski, pasjonat lotnictwa, który mozolnie, dzień po dniu rekonstruuje Orlika, szkolno - treningowy samolot, produkowany niegdyś w PZL Warszawa - Okęcie. 02:10 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 1 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W pierwszej części Bogusław Wołoszański opowiada o niemieckiej jednostce, która zdobyła belgijskie umocnienia i prezentuje fort Eben Emael, oprowadzając po wnętrzach bunkrów. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej.