TVP Historia Czwartek, 25.07.2024 06:25 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 LIPCA Felieton, 2 min, Polska, 2006 Autor: Janusz Weychert 1917 - wyrok na Matę Hari; 1968 - "2001: Odyseja Kosmiczna" Stanleya Kubricka weszła na ekrany kin; 1969 - zmarł Witold Gombrowicz; 1981 - marsz głodowy w Kutnie. 06:30 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA UCHODŹCÓW CZECZEŃSKICH W GRUZJI Reportaż, 24 min, Polska, 2002 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż o czeczeńskich uchodźcach w Gruzji - w Tbilisi i w Wąwozie Pankiskim, na granicy z Rosją. Główną bohaterką jest znana śpiewaczka z Groznego - Birliant Ramzajewa, która rok temu uciekła do Tbilisi. Artystka skupia dziś wokół siebie czeczeńską inteligencję w Gruzji i stanowi duchową podporę dla swoich współziomków. Najwięcej z nich znalazło schronienie w słynnym Wąwozie Pankiskim, który bezpośrednio sąsiaduje z Czeczenią i jest uznawany przez Rosję za wylęgarnię terrorystów. Wąwóz stanowi dziś najbardziej strzeżone miejsce w Gruzji. Dostępu do niego strzegą wspólne patrole wojsk wewnętrznych i służb bezpieczeństwa. Reportaż pokazuje warunki życia czeczeńskich uciekinierów w gruzińskiej stolicy i w izolowanych wioskach Wąwozu. 06:55 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - EKSPORT KONTRREWOLUCJI Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Cykl powstał we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej. W tym odcinku: Mówiono o Polsce: najweselszy barak w obozie. Na pewno był najlepiej zorganizowany. Byliśmy liderami kontrrewolucji. Powielacze, drukarnie, radiostacje, wchodzenie z przekazem na wizję telewizji. Tej technologii kontrrewolucyjnej zazdroszczono nam najbardziej. Szkolenia poligraficzne, przerzuty powielaczy tropiono we wszystkich krajach bloku. Mocne wyzwanie systemowi rzucił 10 - milionowy ruch związkowy. Jak Solidarność walnie pięścią, kuranty na Kremlu zagrają Mazurka Dąbrowskiego! Takie hasła potwierdzały, że Polacy podminowują cały blok sowiecki. 07:30 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 10 NA WOJNIE JAK TO NA WOJNIE Serial historyczny, 56 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Witold Pyrkosz, Joanna Żółkowska, Witold Dębicki, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Wiktor Grotowicz, Piotr Machalica, Jan Łopuszniak, Lech Ordon, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Wojciech Wysocki, Andrzej Żółkiewski Wyrazem patriotyzmu i umacniania się polskości na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego jest powstanie tzw. polskich spółek zarobkowych. Prezes Prowincji Poznańskiej, Wilamowitz, zdając sobie sprawę z roli, jaką odgrywają spółki, usiłuje osłabić ich skuteczność. Efekt jest jednak odwrotny. Tymczasem Władysław Frankowski dowiaduje się o dawnej miłości Matyldy do ks. Wawrzyniaka. Zrozpaczony zostawia żonę z dwoma synami i wyjeżdża do Poznania. 09:00 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - CHANUKA. ŚWIĘTO ŚWIATEŁ. Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski W kolejnym odcinku poznamy tradycyjne potrawy spożywane podczas Chanuki. Chanuka to doroczne święto żydowskie trwające osiem dni. Najbardziej tradycyjnym daniem na Chanukę są latkes, czyli inaczej placki ziemniaczane. To, co różni je od tradycyjnych placków ziemniaczanych, to tzw. zagęszczacz. Do przyrządzenia latkes używamy zmielonej macy zamiast mąki. Maca będzie również główną bohaterką drugiego dania, które spożywa się podczas Chanuki, jest to także odmiana placków, czyli chremzlach. 09:35 HISTORIA POLSKI - HISTORIA POLSKIEGO SPORTU - NARODZINY GWIAZD CZ. 2 Cykl dokumentalny, 55 min, Polska, 2021 Reżyseria: Zbigniew Rytel Scenariusz: Zbigniew Rytel Cykl dokumentalny, zrealizowany z okazji stulecia odzyskania niepodległości, podsumowujący sto lat sukcesów polskiego sportu. To historia sportowców, ich osiągnięć, rekordów, zwycięstw, medali, sukcesów i porażek, pokazywana na tle dziejów Polski. Serial łączy formę klasycznego dokumentu z klipem, bazującym na emocjach, wynikających z pokazywania znanych wszystkim Polakom sukcesów sportowych. To sentymentalna podróż przez dzieje polskiego sportu, opowiedziana ustami głównych bohaterów. Wszystko zmontowane w płynną opowieść, snutą niczym baśń. 10:35 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - BRYTANIA DWÓCH PREMIERÓW Cykl dokumentalny, 20 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Lektor: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony polityce Wielkiej Brytanii w przededniu wybuchu wojny. W programie wykorzystano archiwalne materiały filmowe. 11:00 PÓŁNOCNA HISZPANIA Z LOTU PTAKA (AERIAL PROFILES, SERIES 2) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Richard Pickwoad Nasz krajobraz zawiera znaki i ukryte wskazówki dotyczące minionych wydarzeń i działalności człowieka. Producenci serii ponownie wznoszą się w niebo, aby pokazać, w jaki sposób działalność człowieka odcisnęła piętno na naszym krajobrazie, zaś krajobraz w rewanżu wpłynął na kształt kultury i cywilizacji. Każdy odcinek przedstawia inny kraj lub region i, wykorzystując zdjęcia lotnicze z helikoptera, drona i satelity, pokazuje drogi jego rozwoju. Unikalna technologia mapowania i obrazy historyczne pomagają ożywić nasz krajobraz. 11:55 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WIELKA HISTORIA MAŁYCH MIASTECZEK. JAŚLISKA. Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Pozornie cały otaczający nas świat został zbadany i opisany. Ale nic nie stoi na przeszkodzie, by nadal szukać miejsc cudownie zaskakujących. Wystarczy zjechać z utartych tras i wsłuchać się w szept czasu minionego. W Jaśliskach zaproszono nas do udziału w badaniu historii tego miejsca. Jest to też próba upomnienia się o przeszłość i przypomnienia mieszkańcom, że żyją w miejscu ważnym. Dziś wraz z grupą lokalnych zapaleńców spróbujemy zbadać rynek w Jaśliskach, by odnaleźć ślady oryginalnej zabudowy. 12:25 ROBIN Z SHERWOOD - ODC. 5 ALAN Z DOLINY (ROBIN OF SHERWOOD) Serial, 51 min, Wielka Brytania, 1983 Reżyseria: Richard Carpenter, Paul Knight Aktorzy: Clive Mantle, Mark Ryan, Michael Praed, Phil Rose, Ray Winstone "Robin z Sherwood", brytyjski serial fantasy nakręcony w latach 1983 - 1986 znany też w Polsce pod tytułem "Robin Hood". Serial był złożony w sumie z 26 odcinków nakręconych w trzech odrębnych cyklach. W pierwszych dwóch sezonach w roli tytułowej występował Michael Praed, natomiast w trzecim syn Seana Connery'ego, Jason. Producentem serialu był Paul Knight, a głównym scenarzystą Richard Carpenter. W tworzeniu scenariusza współpracowali z nim: Anthony Horowitz, Andrew McCulloch i John Flanagan. Reżyserem pierwszego sezonu był Ian Sharp, drugiego Robert Milton Young, a trzeciego Ben Bolt, James Allen, Gerry Mill, Sid Robertson i Alex Kirby. Serial nawiązuje do legendy o Robin Hoodzie; akcja filmu rozgrywa się na tle Anglii przełomu XII i XIII wieku, za panowania króla Ryszarda Lwie Serce i jego brata Jana bez Ziemi. Inicjatorem powstania tego serialu był jego producent Paul Knight; początkowo zamierzał on nakręcić sześcioodcinkowy mini - serial o przygodach Robin Hooda w nowej konwencji, odpowiadającej publiczności lat 80. XX wieku. 13:30 CZTERY STRONY ŚWIATA - EKWADOR, KRAJ DRZEMIĄCYCH OLBRZYMÓW. ODC. 5 (LANDS OF THE EARTH) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2022 Lektor: Maciej Guzowski Dziś zwiedzanie świata nie jest już tak odkrywcze jak dawniej. Niewiele jest bowiem zakątków naszej planety, które pozostają nieznane. Autorzy serii z wielką pasją i ciekawością eksplorują miejsca spoza utartych szlaków, małe wioski, których piękno do tej pory nie zostało odkryte. Docierają do nich pieszo, pociągiem lub łodzią i niezwykle uważnie przyglądają się temu, co napotkali. 14:30 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 1 AMERICAN DREAM (FORSAKEN PLACES - GEHEIME WELTEN / AMERICAN DREAM) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 15:30 KORONA KRÓLÓW - ODC 34 Telenowela historyczna TVP, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Ewelina Chyrzyńska, Monika Zięba Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Przemek Wasilkowski, Miron Jagniewski, Mateusz Król, Marta Bryła, Robert Gonera, Sławomir Orzechowski, Wenanty Nosul, Marcin Rogacewicz, Dagmara Bąk, Karolina Piechota, Karina Seweryn, Bartłomiej Nowosielski, Jacek Kopczyński, Tomasz Sapryk, Karol Zakrzewski Odc. 34 Król planuje budowę kolejnych zamków. Z powodu braku wystarczających pieniędzy w skarbcu, decyduje się na pożyczkę od Żyda - Lewka, miejscowego lichwiarza. Ten kontrowersyjny pomysł napotyka na przeszkody. Egle ma złe przeczucia. 16:00 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 1 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W czasie wojny wietnamskiej w rejonie Sajgonu partyzanci wybudowali gigantyczny system podziemnych tuneli o łącznej długości ponad 200 km. Umieścili tam szpitale, warsztaty, bunkry, magazyny. Dzięki podziemnemu miastu, rozciągającemu się pod amerykańską bazą w Cu Shi, mogli walczyć i regenerować swoje siły. Program przedstawia sposób budowy podziemnych tuneli i prowadzenia walki. 16:35 SENSACJE XX WIEKU - TUNELE WOJNY, CZ. 2 Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1998 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Stany Zjednoczone, mimo zaangażowania ogromnie wielu środków, nie zdołały wygrać wojny w Wietnamie. Dlaczego tak było? W czasie wielkiej operacji "Imadło" w 1966 roku żołnierze amerykańscy odnaleźli tajemnicze podziemia. Jeszcze nie wiedzieli, jak ogromną rolę tunele odegrają w tej wojnie. Szybko przekonali się, że nie są to podziemne schrony, lecz bardzo rozbudowany system tuneli, ciągnący się przez setki kilometrów. Program przedstawia sposób budowy i użytkowania podziemnych tuneli i pomieszczeń, które chroniąc partyzantów, umożliwiały im jednocześnie prowadzenie bardzo skutecznych działań. 17:10 HISTORIA POLSKI - HANYS Program dokumentalny, 40 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Wikarek Film jest opowieścią o pasji życiowej, jaką jest hodowla gołębi pocztowych. Bohaterem filmu jest Zygmunt Hanusik, wielokrotny reprezentant Polski w kolarstwie szosowym. 17:55 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - EKSPORT KONTRREWOLUCJI Magazyn, 25 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Cykl powstał we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej. W tym odcinku: Mówiono o Polsce: najweselszy barak w obozie. Na pewno był najlepiej zorganizowany. Byliśmy liderami kontrrewolucji. Powielacze, drukarnie, radiostacje, wchodzenie z przekazem na wizję telewizji. Tej technologii kontrrewolucyjnej zazdroszczono nam najbardziej. Szkolenia poligraficzne, przerzuty powielaczy tropiono we wszystkich krajach bloku. Mocne wyzwanie systemowi rzucił 10 - milionowy ruch związkowy. Jak Solidarność walnie pięścią, kuranty na Kremlu zagrają Mazurka Dąbrowskiego! Takie hasła potwierdzały, że Polacy podminowują cały blok sowiecki. 18:30 NAJDŁUŻSZA WOJNA NOWOCZESNEJ EUROPY - ODC. 11 OJCOWIE I DZIECI Serial historyczny, 58 min, Polska, 1981 Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia Scenariusz: Stefan Bratkowski Zdjęcia: Andrzej Ramlau Muzyka: Adam Sławiński Aktorzy: Jerzy Bińczycki, Witold Pyrkosz, Joanna Żółkowska, Witold Dębicki, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Wiktor Grotowicz, Piotr Machalica, Jan Łopuszański, Lech Ordon, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Wojciech Wysocki, Andrzej Żółkiewski Już od 13 lat Kasia Frankowska i Marcin Gierusz są razem. Ona prowadzi tajne nauczanie, Marcin zaś stację nasiennictwa i Bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowych. Dwoje ich dzieci uczęszcza do szkoły w Poturzycach. Uczniowie, którzy nie chcą odmawiać pacierza po niemiecku, są bici, szykanowani są również ich rodzice. Matylda Frankowska zostaje aresztowana za prowadzenie tajnego nauczania i skazana na 6 miesięcy więzienia. Wnuki Ludwika Frankego, które mieszkają w Niemczech, dowiadują się o swoim polskim pochodzeniu. Gotlib zmienia nazwisko i imię, przyjeżdża do Wielkopolski. 19:35 GNIAZDO SIEROT Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2022 Reżyseria: Małgorzata Orłowska Scenariusz: Małgorzata Orłowska Zdjęcia: Mariusz Kaźmierski Historia, którą chcemy opowiedzieć, zaczyna się wraz z przybyciem do Turkowic Sióstr Służebniczek NMP. Po zakończeniu działań wojennych i odrodzeniu się państwa polskiego jesienią 1918 r. rząd polski przekazał budynki dawnego monastyru Głównemu Komitetowi Pomocy Powracającym do Kraju, który założył tam Zakład dla Sierot Wojennych. W pierwszych miesiącach funkcjonowania placówki nazywano go Zakładem Wychowawczym Dzieci Wojennych lub Gniazdem Sierot. 20:35 DIEN BIEN PHU (DIN BIN PH) Dramat wojenny, 126 min, Francja, 1992 Reżyseria: Pierre Schoendoerffer Aktorzy: Ludovic Schoendoerffer, Andr Peron, Eric Do Wykonawcy: Marek Ciunel Amerykański reporter znajduje się w środku 57 - dniowej bitwy pod Dien Bien Phu w Wietnamie między armią francuską a Vietminhem, która ostatecznie zakończyła się klęską i kapitulacją sił francuskich oraz ostatecznym wycofaniem się Francji z Wietnamu. 23:00 SENSACJE XX WIEKU - SKARBY TRZECIEJ RZESZY Widowisko kameralne, 48 min, Polska, 2003 Reżyseria: Bogusław Wołoszański, Adek Drabiński Wykonawcy: Bogusław Wołoszański Jedna z najbardziej tajemniczych spraw II wojny - zaginięcie części skarbu III Rzeszy, rezerw walutowych i złota Reichsbanku. Miliardy dolarów zostały wykradzione w celu finansowania ucieczek esesmanów i tworzeniu organizacji neonazistowskich po wojnie. Widowisko przedstawia, jak przebiegał rabunek i ukrywanie skarbów Rzeszy w końcu wojny. 24:00 NIE TYLKO ENIGMA. OPOWIEŚĆ O SŁUŻBACH WYWIADOWCZYCH POLSKIEGO PODZIEMIA Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2019 Reżyseria: Magdalena Kołodziejczyk, Rafał Kołodziejczyk Scenariusz: Magdalena Kołodziejczyk, Rafał Kolodziejczyk Zdjęcia: Paweł Iwaniuk, Dawid Cierpikowski Muzyka: Rafał Rozmus Wywiad Armii Krajowej podczas II wojny światowej oceniany był przez sojuszników jako najsprawniej funkcjonujący na świecie. Ocenia się, że gdyby nie jego działalność, wojna potrwałaby o kilka lat dłużej i nie wiadomo, z jakim skutkiem by się zakończyła. Pod koniec 1944 roku Niemcy mieli już rozwiniętą produkcję samolotów odrzutowych, którym w walce nie mogły dorównać alianckie myśliwce. Rozwijała się produkcja pocisków dalekosiężnych V2, a także trwały zaawansowane prace nad produkcją broni jądrowej. Dzięki działaniom wywiadowczym prowadzonym przez agentów Armii Krajowej udało się pokrzyżować plany produkcji tej broni. Przez cały okres trwania II wojny światowej wywiad AK dostarczył sprzymierzeńcom ponad 25 tysięcy raportów. Film ma na celu przypomnienie zasług tej struktury Armii Krajowej w osiemdziesiątą rocznicę wybuchu II wojny światowej. Oprócz przybliżenia struktury wywiadu w Polsce w okresie II wojny, przypomnimy najważniejsze akcje wywiadowcze, przybliżymy ich znaczenie oraz wpływ na teatr działań wojennych w Europie. Zasadnicza opowieść przedstawiona zostanie za pomocą tekstu lektorskiego oraz wypowiedzi fachowców. Tłem dla opowieści narratora będą symboliczne ilustracje fabularne, które płynnie przechodzić będą w animowane rysunki ilustrujące najciekawsze fragmenty opowiadanych historii. Dopełnieniem będzie skomponowana na potrzeby filmu muzyka. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WIELKA HISTORIA MAŁYCH MIASTECZEK. JAŚLISKA. Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Pozornie cały otaczający nas świat został zbadany i opisany. Ale nic nie stoi na przeszkodzie, by nadal szukać miejsc cudownie zaskakujących. Wystarczy zjechać z utartych tras i wsłuchać się w szept czasu minionego. W Jaśliskach zaproszono nas do udziału w badaniu historii tego miejsca. Jest to też próba upomnienia się o przeszłość i przypomnienia mieszkańcom, że żyją w miejscu ważnym. Dziś wraz z grupą lokalnych zapaleńców spróbujemy zbadać rynek w Jaśliskach, by odnaleźć ślady oryginalnej zabudowy. 01:45 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - EBEN EMAEL CZ 2 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykl popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Bogusław Wołoszański przedstawia historię zdobycia przez niemieckich spadochroniarzy fortu Eben Emael, pełniącego kluczową rolę w belgijskim systemie obronnym. Fort ten, zbudowany w newralgicznym miejscu połączenia Mozy z Kanałem Alberta, miał w maju 1940 roku zagrodzić drogę wojskom niemieckim w ich pochodzie w głąb Belgii i Francji. Opanowanie fortu przez niemieckich spadochroniarzy pozwoliło na sforsowanie Kanału Alberta przez główne siły niemieckie i w konsekwencji szybkie opanowanie Belgii. W drugiej części Bogusław Wołoszański kontynuuje oprowadzanie po zabudowaniach fortu Eben Emael. Na zakończenie audycji spotkanie z telewidzami w ramach Klubu Encyklopedii II Wojny Światowej.