TVP Dokument Poniedziałek, 29.07.2024 05:30 PERŁY BAŁTYKU - NAJMNIEJSZE SKARBY MORZA Serial dokumentalny, 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Joanna Pawlikowska Scenariusz: Joanna Pawlikowska Prowadzący: dr Andrzej Kruszewicz Bałtyk jest pełen tajemnic. Te najciekawsze ukrywa głęboko w swojej toni. i wysoko ponad nią. To najmłodsze morze świata, które nieustannie się zmienia. W jednym milimetrze bałtyckiej wody żyje ponad 5 milionów organizmów. Bo Bałtyk, wbrew wszystkiemu - nie umiera. Życie w nim dopiero nabiera rozpędu. Andrzej Kruszewicz postanawia przyjrzeć się mu z bliska. Odc. 10 Większość stworzeń na ziemi to miniaturki. Gdyby zważyć wszystkie żywe istoty na planecie, łącznie z roślinami, na mikroorganizmy przypadłoby co najmniej 80 procent całej biomasy, a być może nawet więcej. Świat należy do bardzo małych i tak było od początku świata. Małe rozmiary powodują trudności w badaniu organizmów, dlatego o wielu z nich jeszcze nic nie wiemy. 06:00 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.V - ODC. 51 Z ŻYCIA WYŻSZYCH SFER Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 2017 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski Jak wyglądało życie w miastach u ludzi sprzed stu laty? Jak wyglądały ich mieszkania? Czy różniły się mocno od tych współczesnych? Jak zamożni spędzali wolny czas i jak wyglądały ich codzienne problemy? Radosław Kotarski rusza tym tropem i stara się odnaleźć odpowiedzi. 06:35 WIELKIE RZEKI ŚWIATA - AMAZONKA CZ. 1 (EARTH’S GREAT RIVERS. AMAZON) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Flowers Lektor: Krystyna Czubówna Film dokumentalny przedstawiający trzy największe rzeki na świecie: Amazonkę, Nil, Missisipi. Będzie to niezwykła i pełna emocji podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Z użyciem nowoczesnych technologii filmowania zobaczymy te rzeki z lotu ptaka i ze szczegółami, których nigdy dotąd nie widzieliśmy. Prześledzimy te wodne arterie od ich żródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańscy mieszkańcy Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Odc. 1. Amazonka, największa rzeka świata przytłacza swym ogromem. Dorzeczem obejmuje dziewięć krajów, jedną trzecią powierzchni Ameryki Południowej. Utrzymuje przy życiu największe lasy deszczowe świata; wspiera największe na Ziemi zróżnicowanie gatunkowe. Wzbogaca tętniące życiem kultury. Co roku rozległe wezbrania jej wód tworzą jakby śródlądowe morze. Dziś wciąż jeszcze istnieją tu tajemnicze krainy. By poznać sekrety najpotężniejszej rzeki świata naszą opowieść rozpoczynamy od pojedynczej kropli. Lodowce Andów Peruwiańskich. Woda z topniejących lodowców spływa tu w dół górskimi zboczami. Rozpoczyna liczącą 6400 kilometrów wędrówkę ku morzu. Największe na świecie dorzecze gromadzi wodę z prawie całej tropikalnej części Ameryki Południowej. Jedna piąta zasobów słodkiej wody na Ziemi wędruje na wschód przez kontynent. 1100 dopływów odprowadza wodę z obszaru o powierzchni siedmiu milionów kilometrów kwadratowych. W trudno dostępnych bystrzach i głębokich ciemnych pląsach żyją jedne z największych i najrzadziej występujących miejscowych drapieżników. Rozpoczynając swój bieg od skromnej kropli w górach, Amazonka staje się rzeką, która nie ma sobie równych. Od źródeł po ujście wyrzeźbiła własny szlak przez ląd, tworząc nowe krainy. Potężna i rozległa. Kto wie, ile jeszcze skrywa tajemnic. 07:35 WYDRY I ICH SEKRETY (SUPERCHARGED OTTERS) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Mark Wheeler Film dokumentalny BBC, w którym poznamy wydry. Rzadko się je widuje. Wydry to mistrzowie lądu i wód. Charlie Hamilton James filmuje dziką przyrodę i kocha wydry. Te znakomite drapieżniki łączą dwa światy: suchy i mokry. Na świecie wiele z nich jest zagrożonych, ale umieją przetrwać. Za pomocą trzech osieroconych wyderek, przeprowadzonych eksperymentów i niesamowitych spotkań - odkrywa tajemnicę ich przetrwania i udowadnia, dlaczego wydry są tak niezwykłym gatunkiem. Te rzadkie i tajemnicze stworzenia są nerwowe i obawiają się ludzi. Jednak jest jedno miejsce, gdzie są śmielsze - to Floryda. Tu jest więcej wydr niż w jakimkolwiek miejscu na świecie. Wydry kanadyjskie pokonują ponad 40 km dziennie, a przepływają dystans 400 metrów bez zaczerpnięcia powietrza. Najciekawszy jest sposób, w jaki polują. Jest cecha, która łączy wszystkie wydry: mają podłużne, giętkie ciało, silny ogon i błony pławne. Mimo niezwykłych zdolności fizycznych na całym świecie ich liczba maleje. Ludzie polują na wydry dla sportu i futer. Wydry tracą źródła pożywienia na skutek pazerności człowieka, a ich środowisko jest zatruwane i niszczone. By dowieść, dlaczego wydry są tak wyjątkowe, prześledzimy losy trzech osieroconych samczyków. Dorastając będą zdobywać niezbędne umiejętności, potrzebne potem w życiu na wolności. 08:35 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT - /16/ (WEIRD WONDERS OF THE WORLD, S. 02 EP. 8) Serial dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - co rusz odkrywamy kolejne, dziwne zjawiska przyrodnicze czy niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym odkryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zachowań, anomalii pogodowych czy medycznych cudów. 09:35 AFRYKA Z ADE ADEPITANEM - CZĘŚĆ 2. AFRYKA CENTRALNA (AFRICA WITH ADE ADEPITAN) Serial dokumentalny, 59 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Olly Bootle Czteroodcinkowa seria geograficzno - podróżnicza BBC Studios. Afryka jest najbardziej żywym i zróżnicowanym kontynentem na Ziemi, z ponad 50 krajami i setkami różnych kultur. Adi Adepitan podróżuje po Afryce, aby odkryć, jak zmienia się kontynent. Od dynamicznie rozwijającej się technologii Lagos po wspaniałe plaże Mozambiku i od zagrożonych goryli w DRK po rozdarte wojną ulice Somalii, Adi widzi w Afryce najlepsze i najgorsze. Dzięki jego bardzo osobistemu spojrzeniu na kontynent i niezwykłym spotkaniom, seria ta zadaje pytanie: tak jak ostatnie 30 lat zmieniło Azję, czy przyszłość należy do Afryki? Część 2. Afryka Centralna. Drugi etap podróży to Afryka Centralna. Adi zacznie ją od wybrzeża Gabonu, potem Demokratyczna Republika Konga, by skończyć w Ugandzie. Zaczynamy u wybrzeży Gabonu na środku południowego Atlantyku, niedaleko równika. Na plantacjach w Gabonie pracują tysiące ludzi. Gabon ma jeden z najbardziej proekologicznych rządów w Afryce. Następny przystanek to jeden z najbardziej przeklętych i skorumpowanych krajów świata Demokratyczna Republika Konga. W sąsiedniej Ugandzie poznamy jednego z najdzielniejszych i najsłynniejszych działaczy Afryki. 10:45 SPRINTEM PRZEZ POLSKĘ - 02.1978 Reportaż, 29 min, Polska, 1978 Zdjęcia: Romuald Klonowski Cykliczny magazyn o charakterze sportowym. W tym odcinku odwiedzamy wrocławską Akademię Wychowania Fizycznego (AWF), ściśle związaną z życiem naukowym i sportowym całego kraju. Uczelnia, nieprzerwalnie od 1946 r. , kształci przyszłe kadry trenerskie i instruktorskie, a także pozwala doskonalić swoje umiejętności zawodowym sportowcom, udostępniając im dobrze wyposażone sale oraz gabinety dydaktyczne i naukowe. Z tego odcinka widzowie dowiedzą się, jakie działania podejmuje wrocławska AWF na rzecz rozwoju sportu wyczynowego, masowego i rekreacyjnego. Program rozpoczyna krótka wypowiedź wybitnego kolarza - Ryszarda Szurkowskiego, który pozytywnie wypowiada się o uczelni. Następnie trafiamy do sekcji boksu, gdzie rozmawiamy z Leszkiem Drogoszem. Ta dziedzina sportu znajduje się pod szczególną opieką wrocławskiej AWF, ponieważ trenowani są tu najwybitniejsi, krajowi bokserzy. W tym celu powołano nawet Zespół Metodyczno - Badawczy pod kierownictwem dr Jerzego Flicińskiego, w obrębie którego działa Zakład Medycyny Sportu. O prowadzonych w tej jednostce badaniach opowiadają: dr Karmena Stańkowska, dr Marek Zatoń i mgr Jerzy Kulej. Kolejne omówione sekcje to: judo, piłka nożna (treningi dla młodzieży, zrzeszonej w klubie "Ślęza"), pływanie (trening dla uczniów Szkoły Podstawowej nr 72), narciarstwo biegowe (współpraca ze szkołami sportowymi z Dusznik - Zdroju w Zieleńcu), piłka ręczna kobiet, lekkoatletyka. W programie także wizyta w Domu Studenckim "Spartakus" oraz wycieczka po obiektach uczelni, w tym na jej najbardziej reprezentacyjnym - Stadionie Olimpijskim. 11:25 HISTORIE WILEŃSKIE - ODC. 6 Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Wojciech Klimala, Ewa Wołkanowska - Kołodziej, Wojciech Klimala Scenariusz: Wojciech Klimala, Wojciech Klimala Lektor: Paweł Sędziak Zdjęcia: Bartosz Frątczak Muzyka: Joanna Fidos Małgorzata Mozyro studiowała stosunki międzynarodowe, bo szczerze wierzyła w to, że polityka może zmienić świat na lepsze. Przez lata pracowała w dyplomacji, ale coraz częściej zarywała noce i wstawała skoro świt po to, by robić zdjęcia. Zawodowo zajęła się tym niedawno, ale bardzo szybko zaczęto o niej mówić jako o jednej z najbardziej wyrazistych wileńskich fotografek. Kobiety, które stają przed jej obiektywem, twierdzą, że sesja zdjęciowa u Małgorzaty Mozyro zastąpiła im co najmniej kilka spotkań z psychoterapeutą. 12:00 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 3 UMBRIA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 3 UMBRIA) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 3 - "Umbria". Umbria, kraina we Włoszech, o której zapomniał czas. Te spokojne uliczki to prawdziwe rzemieślnicze zagłębie. | Duża odległość od morskich szlaków i zagranicznych sąsiadów sprawiły, że ludzie dawno temu nauczyli się polegać tylko na sobie. Wykorzystują zasoby przyrody, produkując żywność i tkaniny i wykształcili unikatowy styl sztuki. W tym twórczym tyglu stare metody wytwarzania określają ich tożsamość. Nawet w czasach współczesnych umbryjscy rzemieślnicy pozostają wierni temu co i jak tworzą. To poczucie wagi historii i kreatywności przebija się we wszystkim, co robią. Umbria od dawna ceni sobie niezależność, czasami za wielką cenę. Przez stulecia umbryjczycy opierali się Państwu Kościelnemu, stając w obronie niezależności. Szczęśliwym trafem ich ziemie są żyzne, a nawet obecnie lasy obfitują w skarby. W zielonym sercu Włoch pewna rodzina rozpoczyna poszukiwania. 13:00 OGRÓD Film dokumentalny, 50 min, Polska, 2021 Reżyseria: Bruno Brejt Scenariusz: Szymon Czerwiński, Bruno Brejt Zdjęcia: Egor Efimov Muzyka: Szymon Orłowski To opowieść o warszawskim ogrodzie zoologicznym, o jego mieszkańcach i pracownikach. W filmie zestawiono dwie rzeczywistości: kolorowa i pełna radości warstwa widoczna dla zwiedzających z odmiennym zapleczem ogrodu, gdzie 24 godziny na dobę pracuje personel, opiekunowie i lekarze. To tu przy warszawskim ogrodzie zoologicznym funkcjonuje unikalny ośrodek rehabilitacji w Polsce. O roli ogrodów dziś -opowiada kierownik działu rehabilitacji dzikich zwierząt, doktor Agnieszka Czujkowska. 13:50 JANE - NOWE POKOLENIE (JANE NEW GENERATION) Film dokumentalny, 48 min, Francja, 2020 Reżyseria: Pascal Sarragot Scenariusz: Floriane Brisotto Film dokumentalny, który jest spojrzeniem na życie i obecne projekty Jane Goodall - światowej sławy etnolożki, specjalistki od prymatologii i paleontologii oraz wszechstronnej pionierki badań naukowych. Opowiedziana oczami jej wnuka Merlina. Jak opowiadał - "Dorastałem w Tanzanii. Tutaj czuję się jak w domu Od dziecka byłem bardzo związany z tą kulturą. Moja babcia spędziła tu większość swojego życia. Przyjeżdżała dwa razy w roku. Bardzo za nią tęskniłem. Mam nadzieję, że ona też za mną tęskniła! Moja babcia, ja i miliony ludzi wierzymy w przyszłość i mamy wszelkie powody do nadziei. Nowe pokolenie wie, co ma robić. Nazywam się Merlin van Lawick, a moją babcią jest Jane Goodall." To intymny portret i jej jasne przesłanie - nowe pokolenia są naszą najlepszą nadzieją na lepsze jutro. Świetnym przykładem tej nadziei jest właśnie jej wnuk, za którymi podążamy przez Tanzanię, gdzie dla Jane wszystko się zaczęło, gdy zdecydowała się opuścić swoje brytyjskie życie i zamieszkać w lesie z szympansami. Przyczyniła się do poznania procesów społecznego uczenia się, myślenia, działania i kultury wśród dzikich szympansów. Pełen nadziei na przyszłość dokument to wzruszająca opowieść o życiu, działaniach i doświadczeniach Jane Goodall. 14:50 NAJLEPSZA PRACA DLA PSA - ODCINEK 6. (TOP JOBS FOR DOGS EP. 6) Cykl dokumentalny, 45 min, Australia, 2017 Reżyseria: Jack Oddie Scenariusz: Roger Stevenson Seria dokumentalna (7 odcinków), która w zabawny i wciągający sposób prezentuje różne gatunki psów i ich role. Na całym świecie istnieje ponad 300 ras psów, ale która rasa zajmuje pierwsze miejsce, jeśli chodzi o wydajność pracy? Autorzy cyklu podróżują po całym świecie, aby spotkać psy w pracy i dowiedzieć się, co czyni je najlepszymi i w jakiej dziedzinie czy roli. Poszukiwacze trufli, wykrywacze pluskiew, psy policyjne, psy wsparcia emocjonalnego, psy pasterskie, psy przewodnicy, ciągnące sanki, asystenci strażaków, gwiazdy mediów społecznościowych, poławiacze myszy, trenerzy fitness, cyrkowcy, gracze we frisbee, doradcy lekarzy, ochraniarze, psy tropiące, strażnicy więzienni, wykrywacze węży... Lista prac wykonywanych przez psy jest nieskończona, a ich umiejętności niesamowite. Każdy odcinek zawiera historie z całego świata: z USA, Wielkiej Brytanii, Australii, Nowej Zelandii, Antarktydy, Czech, Singapuru i nie tylko pokazując wiele powodów, dla których psy są naprawdę najlepszymi przyjaciółmi ludzi. Odc. 6. Psy pracujące pochodzą z różnych środowisk i można je spotkać w każdym zakątku świata: od australijskiego Outbacku - po zaśnieżone tereny Ameryki Północnej. Mają różne zadania: od patrolowania ulic - po przynoszenie piłki. W ZOO w Werribee w Australii istnieje specjalna grupa psów stróżujących do ochrony zagrożonego gatunku - jamraja pręgowanego. Maremmy dobrze sprawdzają się w ochronie innych gatunków. Naturalny instynkt, by bronić terytorium, nawiązywać więź ze stadem i słaby instynkt myśliwski - predysponuje je do tej pracy. Psy są najlepszymi towarzyszami, można na nich polegać, dzięki ich lojalności i miłości. 15:45 GLOBALNA NAUKA - ODC. 1: WSZECHŚWIAT: PODRÓŻ W NIEZNANE (GLOBAL SCIENCE EP. 1: SPACE: JOURNEY INTO THE UNKNOWN) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Jean Marc Sigot, Yohann Thiriet Sześcioodcinkowa seria dokumentalna przybliżająca widzowi największe odkrycia na arenie współczesnych badań, przedstawiająca najbardziej niesamowite przełomy, które kształtują świat i jego przyszłość. Odc. 1 - "Wszechświat: Podróż w nieznane". Przez tysiąclecia cywilizacje spoglądały w niebo, pragnąć zrozumieć ogrom wszechświata. Dziś naukowcy z całej Ziemi próbują rozszyfrować tajemnice kosmosu i przygotowują misje, które zabiorą ludzkość na Księżyc i na Marsa. Co kryje się w kosmicznej pustce, na odległych egzoplanetach? Czy rozwija się tam inteligentne życie pozaziemskie? Docieramy w głąb wszechświata, gdzie odkrywamy nowe obiekty i dotychczas nieznane zjawiska. Dzięki postępom w nauce i technologii, kosmos powoli ujawnia swoje sekrety. Zapraszamy na wyjątkową podróż w nieznane. Od czasów lotu radzieckiego kosmonauty Jurija Gagarina, eksploracja kosmosu nie wytraciła tempa. Obecnie loty w kosmos stają się bardziej przystępne. Nowi gracze z sektora prywatnego pragną wysyłać ludzi poza naszą planetę. W stanie Nowy Meksyk firma Virgin Galactic kończy kampanię lotów próbnych i planuje pierwszy, suborbitalny lot załogowy. Trwają przygotowania do przyjęcia pierwszych pasażerów. Sześciuset klientów wykupiło już bilety po 250 tysięcy dolarów, a w kolejce czeka niemal 8 tysięcy innych kandydatów. Za tę cenę pasażerowie polecą statkiem Spaceship 2. Na wysokości piętnastu kilometrów statek zostanie uwolniony z samolotu nośnego i wzleci na wysokość dziewięćdziesięciu kilometrów. Przez kilka minut pasażerowie doświadczą stanu nieważkości, a przez okna będą mogli podziwiać Ziemię. 16:50 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - WYBRZEŻE KOŚCI SŁONIOWEJ - AFRYKAŃSKA MOZAIKA (FLAVORS) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Wybrzeże Kości Słoniowej. 17:50 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 4 BOLONIA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 4 BOLOGNA) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 4 - "Bolonia". Bolonia we Włoszech. Urzekające miasto z licznymi kolumnadami, XIV budynkami i z najstarszym uniwersytetem na świecie. W jej wspaniałej architekturze i historii pulsuje życie to ci, którzy je tworzą. Najlepsze skórzane buty, najsłynniejsze samochody, tekstylia produkowane według starożytnych przepisów. Tu powstały przepisy, znane w całej kuchni światowej. Historyczne uliczki są teraz ciche, ale za drzwiami wiele się dzieje. Mamy rzadką okazję przyjrzeć się z bliska ich pracy i poznać rzemieślników, przekazujących tradycję z pokolenia na pokolenia. Tu bije serce Bolonii, zrodzonej z miłości. 18:55 CZESŁAW LANG. DOŚCIGNĄĆ MARZENIA Reportaż, 26 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marzanna Grdeń Scenariusz: Marzanna Grdeń Zdjęcia: Marcin Krynicki Zaczął się ścigać jako czternastolatek, a skończył w wieku 34 lat. 20 lat na szosie i na torze. 12 lat jako amator i osiem jako zawodowiec. Przejechał w tym czasie 540 tysięcy kilometrów, czyli 13 okrążeń kuli ziemskiej. Wygrywał wyścigi, zdobywał medale, puchary, tytuły i...szacunek kolegów z peletonu. Bohaterem reportażu jest Czesław Lang. 19:30 ALEKSANDRA KURZAK. PORTRET GWIAZDY. Reportaż, 25 min, Polska, 2022 Scenariusz: Alina Ałykow Zdjęcia: Mikołaj Małecki Aleksandra Kurzak, sopran koloraturowy. Jej oryginalna barwa głosu sprawia, że śpiewaczka jest idealną odtwórczynią francuskiego i niemieckiego repertuaru operowego. 20:00 CZARNA WOŁGA - ODC. 6 TEN BANK ZOSTAŁ OBRABOWANY Cykl dokumentalny, 41 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Litka Scenariusz: Piotr Litka, Przemysław Semczuk Zdjęcia: Marian Bobrowski, Jeremi Grzywa, Michał Bożek Wykonawcy: Przemysław Semczuk Komunistyczne władze robiły wszystko, by stworzyć wrażenie, że przestępczość jest wyłącznie problemem państw kapitalistycznych. O kryminalnych historiach z lat PRL nie wspominała ani prasa, ani Dziennik Telewizyjny. Wiedzieli o nich nieliczni: milicjanci, esbecy, prokuratorzy, sędziowie, a także społeczność lokalna, przed którą nie udawało się ukryć tych wydarzeń. Ludzie najczęściej znali pojedyncze fakty, zaledwie wycinek skomplikowanego śledztwa, co sprzyjało domysłom i plotkom. Dopiero po latach, dzięki zachowanym dokumentom archiwalnym, relacjom uczestników, świadków, a czasem i sprawców, możemy poznać te pilnie strzeżone tajemnice. Zwłaszcza że w wielu przypadkach dopiero dziś udaje się odtworzyć ich rzeczywisty przebieg i obalić wersje stworzone na rzecz ówczesnej propagandy. 21:05 W PUŁAPCE KLIKNIĘĆ: CIEMNA STRONA CYFROWEGO ŚWIATA (THE CLICK TRAP: THE DARK SIDE OF DIGITAL ADVERTISING / LE PIEGE DU CLIC) Film dokumentalny, 52 min, Hiszpania, 2022 Reżyseria: Peter Porta Film dokumentalny o tym jak internet na nowo zdefiniował naszą cywilizację. Miliony kliknięć dziennie, wyszukiwarki internetowe całkowicie zmieniły sposób, w jaki uzyskujemy dostęp do informacji. Wszyscy zakładamy, że wyniki wyszukiwania są godne zaufania, ale wiele osób nie wie, że te wyniki to płatne reklamy. Systemy reklamowe odpowiadają za umieszczenie zdecydowanej większości reklam cyfrowych w sieci, wykorzystując wyrafinowane algorytmy do automatycznego dopasowywania produktów do potencjalnych klientów. Tylko garstka dużych firm technologicznych i mediów społecznościowych kontroluje tę technologię, pomagając utrzymać monopol na tę wielomiliardową branżę. Zobaczymy jak ta sama cyfrowa gospodarka reklamowa przyczynia się również do podsycania oszustw, dezinformacji i nienawiści do ekstremistów w Internecie, wzbogacając tym samym podejrzanych, a nawet przestępczych "twórców treści". Opierając się na opiniach ekspertów, poznamy jaki wpływ reklama cyfrowa wywiera na nasze społeczeństwa. Czy istnieje bezpieczniejszy i bardziej etyczny sposób prowadzenia działalności gospodarczej? Czy nadszedł czas na uregulowanie reklamy w Internecie? 22:10 OSTATNI GÓRALE Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2017 Reżyseria: Filip Luft Zdjęcia: Sierhei Marchyk, Radek Wikiera, Jan Wierzejski Film dokumentalny o polskich góralach. Od zarania dziejów, wśród najwyższych szczytów Tatr i żywiołów, żyją ludzie z popadającej w zapomnienie grupy etnicznej z Podhala. Ta grupa jest jedną z najbardziej wyróżniających się w Europie. Mają niepowtarzalny styl ubioru, ekonomię, metody konstrukcji domów, własną kulturę, architekturę, tradycję i folklor. Film koncentruje się też na odwiecznych stosunkach człowieka z naturą. Oprócz wspaniałych górskich widoków, poznamy czterech niezwykłych bohaterów. Jarek, który jest specjalistą od drewna; Staszek, który większość czasu spędza z owcami w bacówce; Jan, który ma warsztat i umie wszystko zrobić oraz Piotr - muzyk, dzięki któremu będziemy na góralskim weselu. Przekonamy się, że czas w górach zatrzymał się wraz z siłą, odwagą, umiejętnościami i miłością do wolności ich mieszkańców. 23:10 JERSEY WAY - JAK TO W JERSEY - ODC. 1 POLICJA (JERSEY WAY: INSIDE THE ISLAND'S SCANDALS EP. 1 LES 13 POLICES) Cykl dokumentalny, 48 min, Francja, 2022 Reżyseria: Dominique Baumard, Antoine Guerre Cykl dokumentalny true - crime. Mrożąca krew w żyłach seria w sercu jednej z najbardziej tajemniczych wysp zachodniego świata. Na początku XXI wieku angielskiemu policjantowi Grahamowi Powerowi udaje się zlecić publiczne dochodzenie w sprawie ponad 50 lat zbrodni. Garść wpływowych ludzi zostaje szybko usunięta ze swoich stanowisk lub uciszona. Kłopotliwym świadkom nie wolno zabierać głosu. Oczami tych, którzy przetrwali burzę w Jersey, ofiar niemoralnych sprawców i mieszkańców, którzy walczyli z korupcją, ukazuje się historia najgłębszego śledztwa. Od pierwszych zbrodni popełnionych przez zamaskowanego gwałciciela w latach 60. XX wieku po skandal polityczny z lat 2000, w tym sierociniec nazywany wówczas "Domem grozy", ten ambitny serial kryminalny odkrywa detektywów, przestępców i niezliczone ofiary oraz wrzuca nas w serce głęboko zakorzenionej, międzynarodowej korupcji na tej małej wyspie, ujawniając stojący za nią potężny i mroczny system. Odcinek 1 - "Policja". Trudne czasy dla mieszkańców Jersey. 30 listopada 1957 r, godz. 21. Zamaskowany mężczyzna atakuje nożem pielęgniarkę. Trzeci podobny atak w tym miesiącu. 6 marca 1960 r. , godz. 21:45 Młoda kobieta została napadnięta. 27 marca 1961 r.. godz. 21:45 Czternastolatka wywleczona z domu i zgwałcona. Ludzie byli zaniepokojeni. Trzeba znaleźć tego mężczyznę. Dlatego poprosili policję honorową o patrolowania okręgów nocą. Może na coś trafią. Władze były zaniepokojone tym, że niekorzystny rozgłos zaszkodzi turystyce i ludzie przestaną przyjeżdżać na wyspę, w obawie, że ich dzieci też mogą zostać zaatakowane. 00:10 ODWAŻYĆ SIĘ BYĆ WOLNYM Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Autor: Zofia Kunert, Andrzej Kunert Reżyseria: Zofia Kunert Scenariusz: Andrzej Kunert, Zofia Kunert Zdjęcia: Sławomir Woźniak Zrealizowany z okazji 60. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego film dokumentalny prezentujący aktualny stan wiedzy historycznej na ten temat, interesujące, mało znane materiały archiwalne ze zbiorów państwowych i prywatnych (m.in. Zygmunta Walkowskiego) komentowane przez uczestników tamtych dramatycznych wydarzeń. Plany powszechnego powstania, największej akcji militarnej polskiego ruchu oporu w II wojnie światowej, były opracowywane już od 1940 r. Ustalenia konferencji teherańskiej pod koniec 1943 r. i ostateczna decyzja o utworzeniu drugiego frontu w Normandii sprawiły, że sprawa zorganizowania powstania stawała się coraz pilniejsza. Informacje o zbliżaniu się oddziałów Armii Czerwonej do Warszawy stały się dla Komendy Głównej Armii Krajowej bezpośrednim impulsem do podjęcia decyzji o powstaniu. O zewnętrznych uwarunkowaniach polityczno - militarnych na przełomie lat 1943 - 44 mówią brytyjski historyk prof. Norman Davies z Oxfordu oraz Andrzej Pomian - podczas powstania kierownik działu krajowego w londyńskim Ministerstwie Informacji i Dokumentacji RP. Z wypowiedzi Stanisława Lakiernika - oficera Kedywu Okręgu Warszawskiego, prototypu postaci "Kolumba" z powieści Romana Bratnego, Czesława Łotarewicza ps. "Sokół", Stanisława Kawzana - żołnierza AK z Wileńszczyzny, Zdzisława Sierpińskiego ps. "Mały Świda", Stanisława Sieradzkiego ps. "Świst", Zbigniewa Ścibora - Rylskiego z batalionu "Czata 49", Zbigniewa Tyszki z Harcerskiej Poczty Polowej, Jerzego Stefana Stawińskiego Danuty Mancewicz z Kolegium A Kedywu Okręgu Warszawskiego, Małgorzaty Lorentowicz - Janczar ps. "Duda", Elżbiety Ostrowskiej ps. "Ela" i wielu innych wyłania się natomiast obraz przebiegu walk w różnych dzielnicach miastach i zbiorowy portret uczestników powstańczego zrywu: zdeterminowanych w oporze wobec okupanta, świadomych konieczności podjęcia takiego wyzwania, przepełnionych wolą walki mimo ogromnej nierówności sił i uzbrojenia. Jan Nowak - Jeziorański przybliża okoliczności rozpoczęcia walk, kreśli też sylwetkę dowódcy powstania - płk Antoniego Chruściela "Montera". O udziale obcych oddziałów kolaborujących z Niemcami w pacyfikacji powstania opowiada z kolei prof. Władysław Bartoszewski. 01:10 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - "DOPISAĆ LOSY" ODC. 311 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Adam Sikorski, Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska Ten odcinek nosi tytuł - "Dopisać losy" i podaje nowe ustalenia w sprawie śmierci majora Dobrzyńskiego "Hubala" pod Anielinem w lasach spalskich. Prawdopodobnie Hubal nie zginął od przypadkowej serii z PM - a. Doszło tam raczej do dłuższej strzelaniny, w której Polacy ulegli niemieckiej obławie i zginęło prawdopodobnie 4 ułanów. Ekipa filmowa przyjeżdża do mauzoleum hubalczyków zwanego "Szańcem Hubala", dziś otoczonego już kamiennym murem. Podejmiemy bardzo trudne wyzwanie odnalezienia materialnych śladów ostatniej walki stoczonej przez legendarnego majora "Hubala" pod Anielinem. Do zlikwidowania niewielkiego oddziału "Hubala" Niemcy zaangażowali znaczne siły. Z 372. Dywizji Piechoty Wehrmachtu wyznaczyli dwa bataliony złożone z żołnierzy 650 i 651. Pułku Piechoty. Pod koniec kwietnia Niemcy tropili hubalczyków w okolicach Anielina. Jednym z żołnierzy, który był wówczas u boku majora Dobrzańskiego był wachmistrz Rodziewicz. On też pozostawił wspomnienia o wydarzeniach, jakie miały miejsce 29 kwietnia koło Anielina. "Naszymi koszarami jest mały zagajnik, w którym zamierzamy odpocząć kilka godzin. Wystawiamy posterunki i zapadamy w sen. Ostatnie trzy doby byliśmy w ruchu, uchodząc tropiącym nas Niemcom. Tymczasem nad ranem: "Strzały! A może to sen? Widzę pochylonego nad sobą majora Hubala, coś mówi. Nic nie rozumiem. Trzęsie mnie za ramiona. Przytomnieję i słyszę: Niemcy! Major robi skok w bok, coś krzyczy do Alickiego. Biegnę do konia. Siodło. Koń staje dęba. Chwytam za chlebak i z visem w dłoni biegnę w kierunku strzałów. Wywalam część magazynka, rzucam granat. Wokół zamieszanie. Strzały, wybuchy granatów, nawoływania. Jest nas kilku podążających w kierunku Pilicy. W nocy dochodzą inni: jest Alicki, Lech, Madej, ks. Ptaszyński, Bem i Zemsta. Od ostatniego dowiadujemy się, że gdy stał na warcie, wszedł nań Niemiec z obławy, przystawiając mu do piersi karabin z bagnetem. Zemsta wyrywa Niemcowi broń i biegnie do swoich, by ich ostrzec. Sypią się strzały i do zagajnika wpadają Niemcy. Dowiadujemy się o śmierci Hubala, którego Niemcy znaleźli w zagajniku". Ten opis przynosi obraz dosyć intensywnej potyczki i pozwala mieć nadzieję na niezwykle znaleziska. Uczestnicy poszukują z wykrywaczami metalu łusek po tamtych zdarzeniach i o dziwo znajdują kilka. Ktoś stwierdza, że jednak historię trzeba pisać ciągle od nowa bo ciągle dowiadujemy się rzeczy, które ją zmieniają. Na "Szaniec Hubala" przyjeżdża mnóstwo ludzi każdego dnia. 01:45 DOKUMENTALIŚCI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 2010 Reżyseria: Piotr Mielech, Jędrzej Lipski Scenariusz: Piotr Mielech, Jedrzej Lipski Trudno znaleźć lepsze medium niż film dokumentalny, które zapisało historię naszego kraju ostatnich kilkudziesięciu lat. To właśnie dokument najlepiej utrwalił przełomowe chwile w historii Polski. Cechą najlepszych filmów było to, że pokazywały losy całego kraju z perspektywy pojedynczego człowieka. To właśnie w tych filmach dzisiaj widzimy największe dramaty i największe sukcesy Polskii Polaków. Kronika dokumentująca historię filmu dokumentalnego jest jednocześnie kroniką naszej narodowej historii. W roku 2010 w maju odbył się jubileuszowy 50. Festiwal Filmowy w Krakowie - najstarszy i najważniejszy festiwal filmu dokumentalnego w Polsce. Historia filmu dokumentalnego w naszym kraju jest nierozerwalnie związana z tą imprezą. Pięćdziesiąta rocznica to dobra okazja do podsumowań - stąd nasz pomysł na realizację filmu dokumentalnego, w którym wystąpią najwięksi twórcy tego gatunku, z którego nasz kraj jest znany na całym świecie. Tacy filmowcy, jak Kazimierz Karabasz, Marcel Łoziński, Krzysztof Kieślowski, Paweł Łoziński, Grzegorz Królikiewicz, Maria Zmarz - Koczanowicz, czy Andrzej Fidyk zanim przebili się na arenę międzynarodową, swoje pierwsze sukcesy święcili właśnie na krakowskim festiwalu. Film "Dokumentaliści" jest opowieścią o polskiej szkole dokumentu - od lat 50. , kiedy to Kazimierz Karabasz zrealizował słynnych "Muzykantów", poprzez lata 60. i 70. - lata udanych debiutów Marcela Łozińskiego i Krzysztofa Kieślowskiego, następnie lata 80. - kiedy to film dokumentalny opierał się ingerencjom cenzury w takich obrazach, jak "Defilada" Andrzeja Fidyka, lata 90. , kiedy to już wszystko wolno było mówić i polscy dokumentaliści wrócili do tematów historycznych w jednym z najważniejszych obrazów tamtych lat - w "Miejscu urodzenia" Pawła Łozińskiego, a na ostatnich latach skończywszy. 02:45 O LITERATURZE NIEPOKORNEJ. HŁASKO PIĘKNY DWUDZIESTOLETNI Film dokumentalny, 47 min, Polska, 1992 Prowadzący: Krzysztof Rutkowski, Tadeusz Komendant Sylwetka pisarza Marka Hłaski, sławnej postaci powojennej literatury polskiej. Autorzy filmu starają się przybliżyć widzowi jego życie i twórczość, począwszy od debiutu, a skończywszy na jego tragicznej śmierci. W filmie wykorzystano materiały ikonograficzne, fragmenty PKF, a także urywki filmów zrealizowanych na podstawie jego twórczości: "Baza ludzi umarłych", w reżyserii Czesława Petelskiego, "Ósmy dzień tygodnia" w reżyserii Aleksandra Forda i "Pętla" w reżyserii Wojciecha Jerzego Hasa.