TVP Dokument Wtorek, 30.07.2024 Zmiany z dnia 01.07.2024 w stosunku do raportu z dnia 01.07.2024 (dodano pozycję programową) 05:15 NATURA BEZ GRANIC - ODC. 1 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Marcin Krzyżański Scenariusz: Marcin Krzyżański Zdjęcia: Krystian Matysek, Jan Mamoń W programie "Natura bez granic" pokażemy przyrodę wschodniej Polski i zachodniej Ukrainy. Gdyby z tego miejsca przemierzyć Europę aż po Gibraltar, to nigdzie po drodze nie znaleźlibyśmy równie wielkich obszarów, gdzie przyroda wciąż żyje swoim rytmem. Dolina Bugu i Dolina Prypeci, Lasy Karpackie i górskie knieje Gorganów są miejscami, które znają miłośnicy przyrodniczych eskapad na całym kontynencie. Chcemy pokazać wszystko to, co dotychczas było dostępne tylko dla wąskiej grupy pasjonatów, poszukujących rzadkich gatunków ptaków i roślin. W pierwszym odcinku przedstawimy także prowadzących. Oksana Maryskewycz i Marcin Scelina to przyrodnicy świetnie znający polsko-ukraińskie pogranicze. (dodano pozycję programową) 11:45 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 4 BOLONIA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 4 BOLOGNA) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 4 - "Bolonia". Bolonia we Włoszech. Urzekające miasto z licznymi kolumnadami, XIV budynkami i z najstarszym uniwersytetem na świecie. W jej wspaniałej architekturze i historii pulsuje życie to ci, którzy je tworzą. Najlepsze skórzane buty, najsłynniejsze samochody, tekstylia produkowane według starożytnych przepisów. Tu powstały przepisy, znane w całej kuchni światowej. Historyczne uliczki są teraz ciche, ale za drzwiami wiele się dzieje. Mamy rzadką okazję przyjrzeć się z bliska ich pracy i poznać rzemieślników, przekazujących tradycję z pokolenia na pokolenia. Tu bije serce Bolonii, zrodzonej z miłości. (dodano pozycję programową) 12:45 OSTATNI GÓRALE Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2017 Reżyseria: Filip Luft Zdjęcia: Sierhei Marchyk, Radek Wikiera, Jan Wierzejski Film dokumentalny o polskich góralach. Od zarania dziejów, wśród najwyższych szczytów Tatr i żywiołów, żyją ludzie z popadającej w zapomnienie grupy etnicznej z Podhala. Ta grupa jest jedną z najbardziej wyróżniających się w Europie. Mają niepowtarzalny styl ubioru, ekonomię, metody konstrukcji domów, własną kulturę, architekturę, tradycję i folklor. Film koncentruje się też na odwiecznych stosunkach człowieka z naturą. Oprócz wspaniałych górskich widoków, poznamy czterech niezwykłych bohaterów. Jarek, który jest specjalistą od drewna; Staszek, który większość czasu spędza z owcami w bacówce; Jan, który ma warsztat i umie wszystko zrobić oraz Piotr - muzyk, dzięki któremu będziemy na góralskim weselu. Przekonamy się, że czas w górach zatrzymał się wraz z siłą, odwagą, umiejętnościami i miłością do wolności ich mieszkańców. (dodano pozycję programową) 17:55 WŁOCHY: ZRODZONE Z MIŁOŚCI - ODC. 5 APULIA (ITALY MADE WITH LOVE EP. 5 PUGLIA) Serial dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Francis Ramirez - O'Shea, Thomas Jacobi Seria dokumentalna, poświęcona kulturze włoskiej, w której autorzy odnajdują ukryte skarby w każdym wyjątkowym regionie i pozwalają mieszkańcom dzielić się swoimi doświadczeniami, dziedzictwem i obyczajowością. Wyobraźmy sobie, że w jednym z najczęściej odwiedzanych krajów na świecie nie ma turystów. Pomnik Dawida, Koloseum, Wenecja są puste. Jednak niektórzy najbardziej utalentowani rzemieślnicy nadal tworzą swoją sztukę, a kultura włoska się rozwija bez zewnętrznego zgiełku. W świecie, w którym większość produktów powstaje masowo, poznamy niesamowitych rzemieślników, którzy wciąż tworzą unikalne rzeczy ręcznie. Precyzja, personalizm, delikatna doskonałość, miłość do sztuki - wszystko to razem zapewnia wyjątkową jakość. Od dmuchania szkła w Wenecji, produkcję oliwy z oliwek w Toskanii, przędzenie jedwabiu w Como, po tradycje kulinarne Emilii - Romanii, każdy odcinek pozwala nam docenić coś innego. Odc. 5 - "Apulia". Z dala od zgiełku wielkich włoskich miast. Leży na pięcie "włoskiego buta" jarząc się zbielałymi na słońcu miasteczkami, wspaniałym wybrzeżem i tętniącymi życiem polami uprawnymi. Naturalny blask Apulii rozświetla troskliwie uprawianie oliwki i niezwykłą sztukę, która tu powstaje. W tym regionie powstają współczesne dzieła sztuki, które wytrzymują próbę czasu. Stare czy nowe są częścią przestrzeni, wypełnionej oddaniem, kreatywnością i pasją. Do dzisiaj te ziemie znane są jako brzuch Włoch. (dodano pozycję programową) 18:55 KURIERKA Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marek Lazur Głównym tematem jest podróż 17 - letniej kurierki. Władysława Krystyna Rzepecka, córka żołnierza AK Andrzeja Harata, była kurierką Okręgu Śląskiego AK. W dramatycznych okolicznościach, jadąc przez 8 godzin w jednym przedziale z oficerem SS z kancelarii Hitlera, przewiozła do Warszawy walizkę wypełnioną dokumentami z Auschwitz, w celu przekazania ich kurierowi Polskiego Państwa Podziemnego, Janowi Karskiemu. W ramach misji powierzonej mu przez rząd w Londynie, Karski zbierał dowody zbrodni hitlerowców w okupowanej Polsce. Gotowy raport przedstawił władzom na uchodźstwie oraz sojusznikom w Londynie i Waszyngtonie. Niestety, misja nie przyniosła rezultatu, a sam raport nie miał wpływu na decyzje aliantów. Po przewiezieniu dokumentów do Warszawy, bohaterska kurierka została aresztowana przez gestapo i na 8 miesięcy osadzona w obozie w Mysłowicach, filii KL Auschwitz. (dodano pozycję programową) 00:30 RUDY, ALEK, ZOŚKA Film dokumentalny, 56 min, Polska, 1996 Reżyseria: Benedykta Gliszczyńska Scenariusz: Barbara Wachowicz Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski, Wojciech Dębski Trzej przyjaciele, bohaterowie "Kamieni na szaniec" Aleksandra Kamińskiego. Jan Bytnar - Rudy. Młodzieniec szalenie inteligentny, o rozległych zainteresowaniach, geniusz matematyczny obdarzony niespotykanym talentem konstruktorskim; wbrew pseudonimowi złocistowłosy. Maciej Aleksy Dawidowski - Alek. Chłopak niesłychanie wrażliwy, bardzo dobry, zawsze gotów nieść pomoc; wysoki, wysportowany, na zdjęciach wygląda jak brunet, ale jego piękne włosy były jasne i coś jasnego było w całej jego postaci. Tadeusz Zawadzki - Zośka: prawy, zdecydowany, odważny, urodzony wódz obdarzony charyzmą; bardzo przystojny, zawsze starannie ubrany, z charakterystycznym półuśmiechem na miłej twarzy. Ten pierwszy zmarł w kwietniu 1943 r. w wyniku obrażeń doznanych podczas przesłuchań w al. Szucha. Drugi zginął tego samego dnia wskutek ran odniesionych w słynnej akcji pod Arsenałem, zorganizowanej, by wyrwać Rudego z rąk Niemców. Trzeci z przyjaciół zmarł w kilka miesięcy później, ugodzony kulą w serce w czasie zdobywania niemieckiego posterunku granicznego w Sieczychach. Mieli zaledwie po 22 lata. Spoczywają pod brzozowymi krzyżami w kwaterze Szarych Szeregów na warszawskich Powązkach. Film opowiada o ich zbyt krótkim życiu i o tym, co ich ukształtowało. Na początku były to domy rodzinne, potem Liceum im. Batorego i 23. Warszawska Drużyna Harcerska - słynna "Pomarańczarnia", w której aktywnie działali. Dalej przedmiotem filmowej opowieści staje się czas wojny. Ciężka praca, studia na tajnej politechnice, nauka w szkole podchorążych, udział w akcjach Grup Szturmowych Szarych Szeregów, a także pierwsze miłości. I wreszcie chwile ostatecznych pożegnań. Autorki filmu wykorzystały zdjęcia archiwalne, zapiski i listy bohaterów, fotografie z rodzinnych albumów. Przed kamerą wspominają ich przyjaciele i przełożeni z Szarych Szeregów, siostry Rudego i Zośki i nieżyjąca już dziś matka Rudego - matula polskich harcerzy. (dodano pozycję programową) 02:20 WŁADYSŁAW SZPILMAN 1911 - 2000 - WŁASNYMI SŁOWAMI Film dokumentalny, 56 min, Polska, 2004 Reżyseria: Andrzej Marek Drążewski Zdjęcia: Sławomir Wrzosiński Jeszcze na dwa dni przed kapitulacją Warszawy w tragicznym wrześniu 1939 roku Władysław Szpilman, wówczas już znany polski kompozytor i pianista, grał utwory Chopina w Polskim Radiu. Wraz z kapitulacją stolicy i katastrofą polskiego państwa rozpoczął się ciężki okres niemieckiej okupacji. Z dnia na dzień Szpilman pozostał bez środków do życia. Za namową ojca, wraz z resztą swojej rodziny, zaczął szukać zajęcia. Przez krótki czas grał w kawiarni "Nowoczesna", ale artyście nie odpowiadała złożona głównie z handlowców publiczność. Znacznie dłużej Władysław występował w kawiarni "Sienna 16" oraz w położonej na terenie getta "Sztuce". Zwłaszcza angaż w tym ostatnim miejscu utkwił Szpilmanowi w pamięci. W "Sztuce" było bardzo mało Niemców, którzy unikali getta. Władysław często jednak widział tragedie rozgrywające się w wydzielonej dla ludności żydowskiej części Warszawy. Wkrótce i jego rodzinę miał dosięgnąć cios. Dokument powstał na podstawie wywiadu przeprowadzonego z Władysławem Szpilmanem przez Jerzego Diatłowickiego i Andrzeja Marka Drążewskiego. Wybitny kompozytor i pianista cofnął się w nim m. in. do czasów swoich dramatycznych przeżyć w okupowanej Warszawie. Do dziś Szpilman z wielkim żalem wspomina ostateczne rozstanie z rodziną na Umschlagplatz. Ojca, matki, brata i sióstr nie zobaczył już nigdy więcej. Jemu życie ocalił żydowski policjant, który, rozpoznawszy Władysława, wypchnął go z wagonu pociagu zabierającego ludzi na śmierć do Treblinki. Szpilman przywołuje w pamięci długie lata i miesiące, przez które potem się ukrywał. Bez dokumentów, domu i dobytku zginąłby, gdyby nie przyszli mu z pomocą przyjaciele i znajomi. Wielokrotnie zmieniał miejsce pobytu: Noakowskiego 10, Puławska 83, Narbutta 17, Al. Niepodległości 223; do dziś pamięta adresy i ludzi, którzy ocalili mu wówczas życie. Szpilman wspomina także i straszne dni powstania warszawskiego, poszukiwanie kryjówki w wypalonych domach, spotkanie z niemieckim oficerem, który pomógł mu przetrwać i któremu zagrał Nokturn Chopina. Opowiada także o zimie przełomu lat 1944 i 1945, którą spędził w ruinach Warszawy, wreszcie też o wkroczeniu wojsk sowieckich i polskich do zniszczonej stolicy. Nie zabrakło także opowieści o latach powojennych, twórczości, występach w Kwintecie Warszawskim w latach 1962 - 1987. W historii Władysława Szpilmana, opowiedzianej przez niego samego niedługo przed śmiercią w 2000 roku, wykorzystano wiele materiałów archiwalnych, filmowych, ikonograficznych, a także muzycznych.