TVP Historia Piątek, 02.08.2024 06:10 BYŁ TAKI DZIEŃ - 2 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1921 - głód w Rosji; 1943 - bunt w Treblince; 1945 - w Poczdamie ustalono granice Niemiec; 1968 - przemówienie radiowe Dubczeka. 06:15 HISTORIA POLSKI -SZEROKIE TORY. SEKTA WYZNAWCÓW PUTINA Reportaż, 24 min, Polska, 2012 Autor: Barbara Włodarczyk Są ubrane jak mniszki, dzień spędzają na modlitwach i bezgranicznie wielbią Putina. Jego oponentów uważają za wcielenie szatana. Mowa o członkiniach sekty, która czci Władimira Putina jako... kolejne wcielenia świętego Pawła. Ich siedziba znajduje się w wiosce Bolszaja Jelnia, 400 km od Moskwy. Założycielka sekty, zwana przez wyznawców matuszką Mariją, twierdzi, że prezydent powiela drogę biblijnego apostoła. Bo Paweł, zanim został uczniem Chrystusa, najpierw gnębił chrześcijan. A Władimir Putin najpierw służył w KGB, a dziś "zbawia Rosję". Reportaż przedstawia sektę wyznawców Putina od środka. Główną bohaterką jest przywódczyni grupy, w przeszłości karana za oszustwa finansowe. 06:40 ARCHIWUM ZIMNEJ WOJNY - PIELGRZYM WOLNOŚCI Magazyn, 29 min, Polska, 2019 Reżyseria: Jan Sosiński Scenariusz: Andrzej Mietkowski, Jan Sosiński Muzyka: Piotr Dziki Chancewicz Prowadzący: Andrzej Mietkowski Ronald Reagan powtarzał: ten papież może zmienić świat. Prezydent wiedział, że pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny dała początek Solidarności. A ile jeszcze wydarzeń miało nastąpić? Kogo bardziej potrzebowali Polacy w czarnej nocy stanu wojennego? Dygnitarz PRL panikował przed pielgrzymką stanu wojennego: same trefne tematy, nie będą się podobały naszym sąsiadom. KGB biło na alarm: to wrogie wtargnięcie w przestrzeń Europy Wschodniej! Kardynał Wyszyński rozumiał to już w 1979: Ojcze Święty, Twój powrót, to przekroczenie żelaznej kurtyny. Gośćmi Andrzeja Mietkowskiego są: prof. Antoni Dudek, politolog, historyk, wykładowca UKS w Warszawie, autor m.in. "Historii politycznej Polski" oraz dr Andrzej Grajewski, politolog, publicysta, autor m.in. "Papież musiał zginąć. Wyjaśnienia Ali Agcy". W programie wykorzystano zdjęcia archiwalne pielgrzymek Jana Pawła II do Polski oraz wypowiedzi Paula Henze i Andre Frossarda. 07:15 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 5/8 - ŻÓŁTE KARTKI Serial wojenno - sensacyjny, 41 min, Polska, 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Zenon Różewicz, Roman Wionczek, Stanisław Strumph - Wojtkiewicz Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Frączewski, Piotr Garlicki, Andrzej Szczepkowski, Janusz Zakrzeński, Henryk Bista, Jerzy Kamas, Eugeniusz Kamiński, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Lejborek, Jan Machulski, Grażyna Marzec, Tadeusz Pluciński, Jolanta Wołłejko, Józef Zacharewicz Pomimo oczywistych sukcesów w odczytywaniu niemieckich szyfrów, sztab generalny jawnie lekceważy dostarczane z pałacyku "Bruno" tzw. żółte kartki, zawierające coraz bardziej niepokojące informacje. Niemcy szykują nowe operacje, jak się później okaże, ataki na Norwegię i Francję. Jednak gen. Gamelin woli wierzyć w potęgę linii Maginota niż w wymowę faktów. Czerwcowa agresja na Francję zastaje kraj całkowicie nieprzygotowany do wojny. Po kapitulacji Francji kryptolodzy ewakuują się do Algieru. Anglicy w tym czasie dopracowują się już własnych urządzeń do dekryptażu. Bertrand postanawia wrócić do Francji. Współpracownicy pułkownika przedostają się do strefy nieokupowanej, która zachowała jeszcze pozory niezależności. Tam, w miejscowości Uzes na południu Francji, w ścisłej konspiracji na nowo przystępują do pracy w ośrodku opatrzonym kryptonimem "Cadix". 08:05 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 6/8 - WYŁĄCZENI Z GRY Serial wojenno - sensacyjny, 36 min, Polska, 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Roman Wionczek, Zenon Różewicz, Stanisław Strumph - Wojtkiewicz Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Frączewski, Piotr Garlicki, Andrzej Szczepkowski, Janusz Zakrzeński, Henryk Bista, Jerzy Kamas, Eugeniusz Kamiński, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Lejborek, Jan Machulski, Grażyna Marzec, Tadeusz Pluciński, Jolanta Wołłejko, Józef Zacharewicz W roku 1942 Niemcy nadal odnoszą sukcesy na wszystkich frontach. W krajach okupowanych, a szczególnie w Polsce i Związku Radzieckim, szaleje terror. Również rodziny przebywających na Zachodzie kryptologów podlegają represjom. Niemcy imają się wszelkich sposobów, by znaleźć jakikolwiek ślad ekipy pułkownika Bertranda. W ręce działającego w Paryżu Hoegera wpada przebywająca tam przyjaciółka Langera - Ira. Ta nić wkrótce okazuje się bardzo pomocna. Szybko awansujący w wywiadowczej hierarchii Hoeger organizuje sprytną prowokację. W tym czasie przebywający w "Cadixie" kryptolodzy, współpracując z Anglikami, odczytują depesze o przygotowaniach do zajęcia strefy nieokupowanej. To oznacza konieczność kolejnej ewakuacji. W styczniu 1942 roku na Morzu Śródziemnym ginie powracający do Francji Jerzy Różycki. Przygnębiająca wiadomość dociera do "Cadixu". 08:45 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - ODC. SZAWUOT. ŻNIWA I MLEKO Magazyn kulinarny, 24 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski W kolejnym odcinku poznamy potrawy spożywane podczas Święta Szawuot. Prowadzący Łukasz Modelski przygotuje dania z mleka. Pierwszą potrawą będą blintzes na słodko z serem, a drugą kreplach z nadzieniem z twarogu i ziemniaków. 09:20 HISTORIA POLSKI - CZŁOWIEK, KTÓRY ROZPOCZĄŁ POWSTANIE Film dokumentalny, 44 min, Polska, 1998 Reżyseria: Krzysztof Buczkowski Wykonawcy: Zdzisław Sierpiński, Stefania Wójtowicz, Wiesław Ochman, Władysław Bartoszewski Zdjęcia: Jacek Mierosławski Film poświęcony Zdzisławowi Sierpińskiemu, znanemu przede wszystkim z dziennikarstwa. Mniej znana jest jego okupacyjna biografia - żołnierza dywersyjnej kompanii "Żniwiarz" Armii Krajowej. Tak się złożyło, że to on i żołnierze jego plutonu oddali pierwsze strzały w Powstaniu Warszawskim. W filmie obok bohatera wypowiadają się jego przyjaciele i znajomi: Stefania Wojtowicz, Wiesław Ochman, Stefan Bratkowski, Władysław Bartoszewski. 10:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - KILKA NAJDŁUŻSZYCH DNI CZ. 2 Cykl dokumentalny, 28 min, Polska, 1992 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii drugiej wojny światowej. Odcinek poświęcony największej operacji desantowej mającej na celu otwarcie drugiego frontu w Europie Zachodniej - lądowaniu aliantów w Normandii 6 czerwca 1944 roku. 10:50 PAMIĘĆ Film dokumentalny, 38 min, Polska, 2022 Reżyseria: Alina Czernikowska, Alina Czerniakowska Scenariusz: Alina Czerniakowska Historia niezwykła, piękna i czysta, a jednocześnie tak bardzo typowa dla tamtego pokolenia młodych Kolumbów, których na zawsze rozdzieliła powojenna żelazna kurtyna. Zachowały się listy: Halinki z Warszawy i Kazika z powojennego Londynu, które są nie tylko odbiciem przeżyć dwojga młodych zakochanych w sobie ludzi w czasie okupacji i po tak zwanym wyzwoleniu, ale też są prawdziwym obrazem świata zachodniego i Polski w tamtych latach, co ma skutki dla Polski do dzisiaj. 11:35 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - WRÓĆ JASIEŃKU Z TEJ WOJENKI, WRÓĆ Magazyn historyczny, 23 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki W Andrzejewie odbył się uroczysty pochówek dziesięciu bohaterów, których zbiorowa mogiła znajduje się w okolicach Andrzejewa. Dla nich, czekających na ostatnie pożegnanie, powrót z wojny trwał prawie sto lat. Wracają dzięki lokalnej pamięci przenoszącej opowieść o mogile z 1920 r. znajdującej się wśród pól i uporowi młodych ludzi starających się odnaleźć to miejsce. Tu właśnie, na tych polach, na początku sierpnia 1920 r. rozgrywała się bitwa o czas potrzebny do zorganizowania obrony Warszawy i przygotowania kontrofensywy. Historycy wojskowości zapiszą potem złotymi zgłoskami walki pułków 201. Dywizji Ochotniczej pod Paprocią, Srebrną i Andrzejewem. 12:05 ROBIN Z SHERWOOD - ODC. 11 MIECZE WAYLANDA (CZ. I) (ROBIN OF SHERWOOD) Serial, 51 min, Wielka Brytania, 1983 Reżyseria: Richard Carpenter, Paul Knight Aktorzy: Clive Mantle, Mark Ryan, Michael Praed, Phil Rose, Ray Winstone "Robin z Sherwood", brytyjski serial fantasy nakręcony w latach 1983 - 1986, znany też w Polsce pod tytułem "Robin Hood". Serial liczy w sumie 26 odcinków nakręconych w trzech odrębnych cyklach. W pierwszych dwóch sezonach w roli tytułowej występował Michael Praed, natomiast w trzecim syn Seana Connery'ego, Jason. Producentem serialu był Paul Knight, a głównym scenarzystą Richard Carpenter. W tworzeniu scenariusza współpracowali z nim: Anthony Horowitz, Andrew McCulloch i John Flanagan. Reżyserem pierwszego sezonu był Ian Sharp, drugiego Robert Milton Young, a trzeciego Ben Bolt, James Allen, Gerry Mill, Sid Robertson i Alex Kirby. Serial nawiązuje do legendy o Robin Hoodzie; akcja filmu rozgrywa się na tle Anglii przełomu XII i XIII wieku, za panowania króla Ryszarda Lwie Serce i jego brata Jana bez Ziemi. Inicjatorem powstania tego serialu był jego producent Paul Knight; początkowo zamierzał on nakręcić sześcioodcinkowy mini - serial o przygodach Robin Hooda w nowej konwencji, odpowiadającej publiczności lat 80. XX wieku. 13:10 PODRÓŻE NA PÓŁNOC EUROPY - ODCINEK 2. LAPONIA (WONDERS OF NORTHERN EUROPE / VOYAGES EN TERRES DU NORD EPISODE 2 - LAND OF SNOWS - THE SAMI COUNTRY (FORMER LAPLAND)) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Xavier Lefebvre Laponia - kraina śniegu - kraj Sami. Zbadajmy najbardziej wysunięty na północ region Europy, poza kołem podbiegunowym: podzielony głównie między Norwegię, Szwecję i Finlandię. To ogromne terytorium, graniczące z krajami nordyckimi i obejmujące kilkaset tysięcy kilometrów kwadratowych. Na północnym zachodzie przechodzi w wybrzeża wzdłuż Norwegii, gdzie rozpada się na tysiące wysepek. Nieruchome fale krajobrazu komponują się z majestatycznymi obrazami, zwłaszcza na Lofotach słynących z dorsza i małych wiosek rybackich. Za naturalną barierą Alp Skandynawskich, kraj rozciąga swoje krajobrazy: wody, śniegi i lasy, sięgając daleko w głąb horyzontu. Pozornie nieskończony krajobraz polarny, który często jest zamarznięty; zima czasami trwa tutaj do ośmiu miesięcy. 14:05 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 1 DZIEŃ STRACHU (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 46 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nieprezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 15:00 KORONA KRÓLÓW - ODC 40 Telenowela historyczna TVP, 23 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jerzy Krysiak, Jacek Sołtysiak Scenariusz: Ewelina Chyrzyńska, Agnieszka Olejnik Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Mateusz Król, Marta Bryła, Paulina Lasota, Piotr Gawron - Jedlikowski, Julia Młynarczyk, Wenanty Nosul, Agata Bykowska, Karina Seweryn, Marek Karpowicz, Krzysztof Chudzicki, Marcin Bubółka, Jacek Kopczyński, Wikroria Zembrzycka, Kordian Rekowski, Mirosław Kupiec Odc. 40 Nieoczekiwana wizyta Aldony w komnacie króla ma straszliwe konsekwencje dla wszystkich. Król żałuje tego, co się wydarzyło. Egle i Gabija przyprowadzają związanego napastnika na zamek. Okazuje się, że ma on coś ważnego do przekazania. Kucharka litewska oddaje Cudce krzyżyk należący do Pełki. Dziewczyna jest zrozpaczona na myśl, że już nie zobaczy ojca żywego. 15:35 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BOMBY A CZ. 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Część pierwsza "Największej tajemnicy XX wieku" poświęcona historii radzieckiej broni atomowej. Najnowsze dokumenty i pamiętniki opublikowane w Rosji pokazują w nowym świetle przebieg radzieckich prac nad skonstruowaniem bomby jądrowej. Z dokumentów wynika, że wywiad radziecki był informowany o przebiegu prac amerykańskich konstruktorów bomby. Odcinek opowiada o tym, w jaki sposób współpraca została nawiązana i jaki miała wpływ na radzieckie badania. 16:05 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA BOMBY A CZ. 2 Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1996 Reżyseria: Arek Bieńkowski Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Muzyka: Dariusz Żebrowski Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Część pierwsza "Największej tajemnicy XX wieku" poświęcona historii radzieckiej broni atomowej. Najnowsze dokumenty i pamiętniki opublikowane w Rosji pokazują w nowym świetle przebieg radzieckich prac nad skonstruowaniem bomby jądrowej. Z dokumentów wynika, że wywiad radziecki był informowany o przebiegu prac amerykańskich konstruktorów bomby. Odcinek opowiada o tym, w jaki sposób współpraca została nawiązana i jaki miała wpływ na radzieckie badania. 16:30 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII - JANÓW PODLASKI Reportaż, 7 min, Polska, 2019 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Prowadzący: Krzysztof Grzybowski, Katarzyna Sanocka W kolejnym odcinku będziemy sprawdzać, czego o naszej przeszłości możemy się dowiedzieć w takim miejscu jak Janów Podlaski. Stadnina koni w Janowie Podlaskim przez 200 lat istnienia wykształciła unikalny zespół architektoniczno-krajobrazowy oraz ugruntowała światową renomę ośrodka hodowli koni czystej krwi arabskiej i półkrwi angloarabskiej, kontynuującego dawne polskie tradycje. Jej wyjątkowe znaczenie opiera się z jednej strony na wartościach historycznych i artystycznych najstarszej w kraju państwowej stadniny koni, z imponującym zespołem historycznych stajni, położonych w urzekającym przyrodniczym krajobrazie, z drugiej zaś strony wiąże się z bezcennym stadem koni arabskich czystej krwi i czołówką europejską stada angloarabskiego. 16:40 KALENDARIUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Felieton, 1 min, Polska, 2018 Autor: Anna Szołajska Lektor: Krzysztof Ziemiec Kalendarium Powstania Warszawskiego obejmie dni od 1 sierpnia do 3 października 1944 roku. Jest to cykl 63 felietonów, poświęconych wydarzeniom poszczególnych dni powstania. Każdego dnia zostanie wyemitowany felieton na temat tego, co danego dnia działo się w Warszawie roku 1944. Kalendarium opatrzone zostanie specjalną grafiką, archiwalnymi zdjęciami oraz nagraniami obrazującymi wydarzenia z poszczególnych dni powstania oraz wypowiedziami świadków. 16:45 HISTORIA POLSKI - RACHUNEK SUMIENIA - GODZINA ZERO Cykl dokumentalny, 49 min, Polska, 2004 Reżyseria: Bolesław Sulik Scenariusz: Bolesław Sulik Zdjęcia: Ryszard Janowski, Michał Jarosiński Aktorzy: Jan Peszek, Jan Frycz, Jan Nowicki, Edward Linde Lubaszenko, Ryszard Sobolewski, Błażej Wójcik Fragmenty sztuki "Ziarno zroszone krwią" w reż. Kazimierza Kutza oraz dyskusja na temat decyzji o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego. Świadkiem wydarzeń jest Jan Nowak - Jeziorański, który ma własne wspomnienia i poglądy na powstanie warszawskie. Relacje i spory historyków Normana Davisa i Jana Ciechanowskiego, powstańca i żołnierza AK, który miał wtedy 14 lat, potraktowane zostały jak elementy narracji. Inne głosy weteranów są świadectwem nastrojów panujących w szeregach AK tuż przed wybuchem powstania. Materiały archiwalne, filmowe i fotograficzne, są uzupełnieniem wspomnień. 17:35 RADIO POWSTAŃCZE "BŁYSKAWICA" Film dokumentalny, 49 min, Polska, 1994 Reżyseria: Andrzej Trzos Rastawiecki Scenariusz: Andrzej Trzos Rastawiecki, Anna Sekowicz Wykonawcy: Józef Duriasz, Marek Dąbrowski, Paweł Deląg, Henryk Łapiński, Jerzy Łazewski, Józef Mika, Stanisław Penksyk, Ryszard Radwański, Andrzej Butruk, Rafał Sabara, Ryszard Zatorski, Katarzyna Kotańska, Katarzyna Rybicka, Maciej Obłoza Zdjęcia: Jacek Bonecki Muzyka: Henryk Kuźniak Epizody powstania warszawskiego relacjonowane w poszczególne dni Powstania przez spikera radia "Błyskawica", ilustrowane zdjęciami archiwalnymi oraz współczesnej Warszawy, ze wstępem i komentarzem historycznym prof. Tomasza Strzembosza. 18:30 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 7/8 - W SIDŁACH ABWEHRY Serial TVP, 38 min, Polska, 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Zenon Różewicz, Roman Wionczek, Stanisław Strumph-Wojtkiewicz Aktorzy: Jolanta Wołłejko, Tadeusz Borowski, Zygmunt Kęstowicz, Piotr Garlicki, Piotr Frączewski, Grażyna Marzec, Andrzej Lejborek, Jerzy Kamas, Ewa Żukowska, Andrzej Szczepkowski, Henryk Bista, Halina Golanko, Józef Zacharewicz, Eugeniusz Kamiński, Emil Karewicz Rok 1943. Hitlerowcy ponoszą klęskę pod Stalingradem, lecz Europa nadal w znacznej części pozostaje pod okupacją niemiecką. Inwigilowani przez funkcjonariuszy rządu Vichy kryptolodzy ewakuują się z "Cadiksu", mając nadzieję na powrót do Afryki Płn. Jednakże zarządzajacy akcją przerzutu płk Rivet postanawia nie czekać, aż dotrą na lotnisko w Istres. Cała ekipa jest w niebezpieczeństwie. W tej sytuacji Bertrand decyduje, że w małych grupach będą przedzierać się przez Pireneje, z zamiarem przedostania się do neutralnej Hiszpanii. W pobliżu granicy hiszpańskiej wskutek przypadkowej zdrady Langer wraz z częścią ekipy wpada w ręce płk. Hoegera. Rejewski i Zygalski natomiast, którzy przeprawiali się na własną rękę, po przejściu granicy hiszpańskiej zostają internowani w więzieniu w Lorinda. Dopiero po interwencji Anglików wychodzą na wolność. Bertrand unika aresztowania. Wraz z żoną tułają się po południowej Francji, szukając kontaktu z działającym na rzecz de Gaulle'a podziemiem. 19:15 TAJEMNICA ENIGMY - ODC. 8/8 - SMAK ZWYCIĘSTWA Serial TVP, 39 min, Polska, 1980 Reżyseria: Roman Wionczek Scenariusz: Zenon Różewicz, Roman Wionczek, Stanisław Strumph-Wojtkiewicz Aktorzy: Tadeusz Borowski, Piotr Frączewski, Piotr Garlicki, Andrzej Szczepkowski, Janusz Zakrzeński, Henryk Bista, Jerzy Kamas, Eugeniusz Kamiński, Zygmunt Kęstowicz, Andrzej Lejborek, Jan Machulski, Grażyna Marzec, Tadeusz Pluciński, Jolanta Wołłejko, Józef Zacharewicz Po aresztowaniu jednego z podwładnych Bertrand wpada w ręce gestapo. Hoeger proponuje mu wspólne działanie przeciwko Anglikom. Pułkownik pozornie zgadza się, licząc, że w ten sposób wydostanie się na wolność. W tym czasie alianci przygotowują się już do inwazji w Normandii. Langer wraz ze swym zastępcą trafiają do oflagu, gdzie także otrzymują propozycję współpracy na rzecz Niemiec. Odmowa może mieć poważne konsekwencje, jednak ich postawa jest nieugięta. Pozostali z czołówki polskich kryptologów, Palluth i Fokczyński, dostają się do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Giną tam męczeńską śmiercią. Sekret "Enigmy" aż do końca wojny pozostaje Niemcom nieznany. Po kapitulacji Rzeszy dwaj ocalali kryptolodzy wraz z Langerem i Bertrandem znajdują się w Londynie. Stoją przed dylematem: "co dalej?". Bertrand ma najprostszą sytuację - wraca do Francji, gdzie wkrótce zostaje awansowany na generała. Zygalski i Langer postanawiają pozostać w Anglii, natomiast Rejewski, mimo prób Anglików zatrzymania go tam, chce wracać do kraju. 20:00 HISTORIA BRONI - WALKA WRĘCZ. ODC. 3/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. "Historia broni" to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 21:00 KGB: TARCZA I MIECZ - ODC. 2/3 (KGB - THE SWORD AND THE SHIELD) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2019 Reżyseria: Jamie Doran Rosja to największy kraj na Ziemi. Przez wielu niezrozumiany, w innych wzbudzający przerażenie. W XX wieku historia Rosji była także historią jej służb bezpieczeństwa wykorzystywanych przez państwo sowieckie do tłumienia wszelkich przejawów sprzeciwu wobec władzy. Z ich rąk ucierpiały miliony osób. Ich agenci mają na swoim koncie masowe egzekucje, tajne wojny, zamachy stanu, kradzież bomby atomowej z USA, hakowanie i otrucia. To najbardziej niebezpieczne służby bezpieczeństwa na świecie. Ale choć w dzisiejszej Rosji wiele się zmieniło, służby te są prawdopodobnie silniejsze niż kiedykolwiek. Stało się tak za sprawą podoficera operacyjnego KGB, który został prezydentem, Władimira Putina. Film dokumentalny wyreżyserowany i wyprodukowany przez zdobywcę czterech nagród Emmy, Jamie Dorana. To historia opowiadana przez weteranów KGB i ich ofiary. Odcinek drugi opowiada o okresie stalinowskim oraz o roli, jaką odegrał w nim Ławrientij Beria. 21:55 HISTORIA JEDNEJ FOTOGRAFII Film dokumentalny, 32 min, Polska, 2019 Reżyseria: Wojciech Królikowski Film opowiada o polskiej bohaterce narodowej, Marii Kwaśniewskiej, oszczepniczce, brązowej medalistce olimpijskiej w rzucie oszczepem na XI Igrzyskach Olimpijskich, w 1936 roku w Berlinie. W filmie należne miejsce znajdzie zarówno wątek dotyczący osiągnięć sportowych jak i opowieść o dramatycznych losy i przeżyciach wojennych bohaterki. Dzięki swojej postawie, odwadze i zaangażowaniu oraz osiągnięciom sportowym Maria Kwaśniewska uratowała życie wielu osób. Pomogła ponad stu więźniom niemieckiego, nazistowskiego obozu przejściowego Dulag 121 Pruszków. Stąd, więźniowie: powstańcy warszawscy i wysiedleni mieszkańcy Warszawy, trafiali na roboty przymusowe w głąb Rzeszy lub do obozów koncentracyjnych. Skuteczną pomocą w ratowaniu więźniów okazały się zarówno osiągnięcia sportowe, w tym przede wszystkim zdobyty brązowy medal olimpijski, jak i posiadana przez Marię Kwaśniewską okolicznościowa fotografia, na której uwieczniono ją przyjmującą gratulacje od Adolfa Hitlera. Bohaterka filmu została odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski w 2005, dwukrotnie otrzymała Order Olimpijski Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, a ponadto medal Kalos Kagathos, przyznawany wybitnym sportowcom za działalność pozasportową. 22:35 MÓJ KANAŁ Film dokumentalny, 40 min, Polska, 2016 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Film dokumentalny Sławomira Koehlera o młodych uczestnikach Powstania Warszawskiego, którzy podjęli ryzyko walki w desancie kanałowym ze Starówki do Śródmieścia, poprzez plac Bankowy, gdzie wielu z nich zginęło. W filmie wystąpili: Halina Dudzik - Jędrzejewska ps. Sławka, sanitariuszka batalionu Miotła ze zgrupowania Radosław, która opowie o swoich ostatnich chwilach przed godziną W i desancie kanałowym, Roman Staniewski, dowódca drużyny w plutonie Torpeda i Zofia Łazor ps. Zojda, łączniczka i sanitariuszka batalionu Parasol. Film przedstawia też wyjątkowo dramatyczne przeżycia powstańców przedostających się kanałami z Mokotowa do Śródmieścia, z ul. Szustra (dzisiaj Dąbrowskiego) do włazu na rogu Wilczej i al. Ujazdowskich, którzy uratowali się dzięki kanałom. Wspominają o tym: nieżyjący już Jerzy Stefan Stawiński, dowódca kompanii łączności pułku Baszta, scenarzysta filmu "Kanał" reżyserowanego przez Andrzeja Wajdę, i Ewa Orzechowska - Jeglińska ps. Ewa 319, łączniczka akowskich Komend Obwodów Mokotowa i Śródmieścia. W filmie zobaczymy miejsca akcji na warszawskiej Starówce, w Śródmieściu i na Mokotowie, też kanały, przez które przechodzili powstańcy. Wydarzenia dziejące się w kanałach stanowią istotny fragment Powstania Warszawskiego. Stopień wykorzystania kanałów w walce, a przede wszystkim dramaty dziejących się tam zdarzeń nie mają sobie równych w historii II wojny światowej. 23:25 SENSACJE XX WIEKU - BITWA O ANGLIĘ Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1989 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Wojciech Nalazek Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzująca wiedzę o historii XX wieku. W tym wydaniu historia bitwy o Anglię. Wykorzystano archiwalne nagrania z II wojny światowej. Program zaczyna się od informacji o ucieczce angielskich żołnierzy z Dunkierki przed Niemcami. Następnie oglądamy archiwalny film propagandowy nawołujący Anglików do wstąpienia do oddziałów obrony lokalnej, tzw. "homeguard". Dowiadujemy się, jak wyglądało standardowe uzbrojenie oddziałów "homeguard", dlaczego Hitler podjął decyzję o zaangażowaniu Luftwaffe do oczyszczenia drogi do Anglii dla piechoty, jaka była różnica w zasobach lotnictwa niemieckiego i angielskiego, jakie było uzbrojenie samolotów niemieckich, jakie czynniki świadczyły na niekorzyść Niemców. Omawiane są zalety i wady niemieckiego Junkersa, oglądamy fragmenty archiwalnego filmu o tych samolotach, Poznajemy zalety Messerschmitta. Dowiadujemy się również, jak ogromną przewagę uzyskali Anglicy, odkrywając radar. Poznajemy ówczesną koncepcję obrony Wielkiej Brytanii. Mamy okazję zobaczyć pierwsze stanowiska obserwacyjne wraz z ich przyrządami mierniczymi. Omawiane są rewolucyjne zmiany, jakie nastąpiły w 1940 roku w angielskim lotnictwie, zwłaszcza system prowadzenia wojny powietrznej przez Brytyjczyków. Mowa jest także o roli Polaków w bitwie o Anglię. Prezentowany jest jeden z typów samolotów, na jakich latali Polacy. Omawiana jest pierwsza faza bitwy, która okazała się destrukcyjna dla niemieckiego lotnictwa. Dowiadujemy się, jaki był stosunek Niemców do angielskich radarów. Na tle archiwalnych filmów bitwy autor opowiada o jej drugiej fazie. Po ataku na jedno z miast angielskich Churchill zdecydował się na rozpoczęcie nalotów na Niemcy. Szczegółowo objaśniane są niemieckie plany inwazji na Anglię, które powstały już w 1938 roku. 23:55 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA RUDOLFA HESSA Cykl dokumentalny, 22 min, Polska, 1995 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny o charakterze sensacyjnym, popularyzujący wiedzę o historii XX wieku. Odcinek poświęcony Rudolfowi Hessowi. 00:30 GODZINA "W" Dramat, 77 min, Polska, 1979 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Jerzy Stefan Stawiński Zdjęcia: Zygmunt Samosiuk Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Ewa Błaszczyk, Jerzy Gudejko, Piotr Łysak, Wojciech Wysocki, Tomasz Stockinger, Irena Laskowska, Katarzyna Łaniewska Scenariusz "Godziny W" powstał na motywach opowiadania Jerzego Stefana Stawińskiego, opublikowanego w 1956 roku. Stawiński - były uczestnik Powstania na Mokotowie - napisał swój utwór w formie zbeletryzowanego reportażu. Obrazowy język, oszczędna narracja i znakomite dialogi przypadły do gustu Jerzemu Morgensternowi, który przeniósł nowelę na ekran. Postanowił też dochować maksymalnej wierności oryginałowi. Wiarygodność wydarzeń ukazanych w filmie gwarantowały również nazwiska konsultantów. Byli nimi: Tadeusz Szarota - historyk, autor książki "Okupowanej Warszawy dzień powszedni" i Lech Cergowski - były żołnierz powstańczego pułku "Baszta". Głównymi bohaterami filmu są właśnie członkowie jego oddziału. Zagrali ich podówczas jeszcze studenci warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej. Młodzi aktorzy zebrali pochlebne recenzje. Podobał się zwłaszcza Jerzy Gudejko jako "Czarny". "Miał w oczach ten ogień, który cechował jego rówieśników, ten błysk inteligencji i entuzjazmu. Pozostali aktorzy również znakomicie wczuli się w specyfikę gorącego czasu. Byli - chociaż współcześni - chłopcami z tamtych lat" - pisała jedna z recenzentek. Zaś Janusz Morgenstern tak charakteryzował przesłanie swego filmu: "Tematyki okupacyjnej nie traktuję jako historii. Interesują mnie najbardziej węzłowe momenty życia narodu. Wojna i okupacja to długie, brzemienne lata, obfitujące w dramaty i tragedie, to zróżnicowane ludzkie losy. Są to słupy milowe w rozwoju społeczeństwa i jego świadomości. To są sprawy i bruzdy, które tworzą zapach czasu". W warstwie fabularnej "Godzina W" to zapis jednego, przełomowego dla dziejów stolicy dnia - 1 sierpnia 1944 roku. Niemcy powoli wycofują się z miasta. Całe konspiracyjne podziemie czeka na rozkaz wybuchu powstania. Trwają gorączkowe przygotowania do zbrojnego wystąpienia. W jednym z umówionych punktów zbiera się pluton Armii Krajowej pod dowództwem "Czarnego". Mają zaatakować hitlerowskie koszary. Tuż przed akcją dowiadują się, że nie otrzymają wsparcia drugiego plutonu. Wybija godzina W. Młodzi żołnierze chwytają za broń.