TVP Historia Niedziela, 04.08.2024 05:55 BYŁ TAKI DZIEŃ - 4 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1693 - Dom Perignon odkrył szampana; 1873 - zmarł Hans Christian Andersen; 1919 - otwarto muzeum Augusta Rodina; 1944 - poległ Krzysztof Kamil Baczyński. 06:03 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MUZUŁMANINA W AZERBEJDŻANIE Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Kolejny odcinek z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawiających jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub innego państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem jest to reportaż z Azerbejdżanu, ukazujący życie codzienne muzułmanów, ich tradycje, kulturę, zakazy związane z wiarą oraz rolę kobiet, które zgodnie z zasadami islamu nawet we własnym domu mają inne prawa niż mężczyźni. Autorka odwiedza z ekipą filmową Nardaran - jedną z najbardziej ortodoksyjnych wiosek, w tym liberalnym kraju, gdzie niezbyt restrykcyjnie przestrzega się zasad islamu. Bohaterem jest mieszkaniec wioski, 31 - letni Nadir. Wierny zasadom islamu, żyje zgodnie z jego nakazami, choć dorastał w czasach radzieckiego ateizmu. Nadir mieszka w jednym domu wraz z żoną, dziećmi i rodzicami. Utrzymuje się z gospodarstwa. Razem z ojcem hoduje drób, owce. Uprawia też sad i ogród warzywny. Nadir ma wyższe wykształcenie, ukończył wydział towaroznawstwa w Instytucie Gospodarki Narodowej. Próbował znaleźć pracę w swoim zawodzie, ale w kraju panuje wielkie bezrobocie. Nardaran leży niecałe 40 kilometrów od Baku, miasta przypominającego raczej Zachód niż Wschód. Na tle w pełni zeuropeizowanej stolicy i głównego portu państwa Nardaran wygląda jak miejsce z innej epoki. Nad wioską góruje meczet, jedna z najokazalszych świątyń na Kaukazie. Budowa meczetu trwała dziesięć lat, sfinansowali ją w całości pielgrzymi. Decyzją starszyzny, w całej wiosce obowiązuje bezwzględny zakaz sprzedaży alkoholu. Jedyną dozwoloną używką są tu papierosy. Wioska Nardaran to jedno z nielicznych miejsc w Azerbejdżanie, gdzie można poczuć prawdziwą atmosferę tradycyjnych zasad świata islamu - świata, który po zamachach terrorystycznych zaczął budzić strach i nieufność. 06:25 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 17 SZCZECIN Magazyn, 21 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Dora Rosłońska Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek W tym odcinku odwiedzamy miasto, które jako jedyne w Europie może pochwalić się dwoma wybitnymi ikonami współczesnej architektury stojącymi tuż obok siebie. Oba obiekty otrzymały najważniejsze europejskie nagrody w dziedzinie architektury. Biały jak lód gmach filharmonii okrzyknięto w 2015 roku najlepszym budynkiem Europy. Sąsiadująca z nim falująca płaszczyzna z betonu, która przykrywa muzeum historii najnowszej Szczecina, została uznana w 2016 roku za najlepszą przestrzeń publiczną w Europie. 06:55 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 174 (SEZON 2 ODC. 49) Serial historyczny TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Piotr Fiedziukiewicz, Tomasz Matuszczak Scenariusz: Katarzyna Terechowicz-Cesarz, Anna Krasuska Aktorzy: Sebastian Skoczeń, Przemysław Stippa, Wiktor Korzeniewski, Grzegorz Pierczyński, Michał Chorosiński, Klara Williams, Joanna Moro, Wacław Warchoł, Andrzej Popiel, Robert Jarociński, Kacper Młynarkiewicz, Krzysztof Brzazgoń, Marcin Urbanke, Mateusz Tomaszewski, Weronika Jaskółka Rozterki. Grudzień 1427. Księżna Aleksandra (Agnieszka Wagner) i biskup Oleśnicki (Przemysław Stippa) przyjeżdżają do Wilna z radosną wiadomością: królowa urodziła syna! Jagiełło (Sebastian Skoczeń) każe Henrykowi Czechowi (Grzegorz Pierczyński) postawić niemowlęciu horoskop. Proces trwa i królowa Zofia (Maria Pawłowska) boi się o siebie i synów. Książę Witold (Michał Chorosiński) zmienia front i przekonuje Jagiełłę, żeby odstąpił od procesu. Szewc (Jarosław Gruda) jak najszybciej chce wydać siostrę Niemirę (Renia Gosławska) za Gromka (Adam Zdrójkowski). Zawisza (Robert Jarociński) rekrutuje chętnych do krucjaty tureckiej. Namawia Sambora (Kacper Młynarkiewicz) i Grzymka (Krzysztof Brzazgoń). Pietrek (Mateusz Tomaszewski) chce z nimi jechać. Rozmowę słyszy Adam Świnka (Bartosz Jędraś), który chce napisać poemat o dzielnym rycerzu z Garbowa. 07:25 STUDENCKI ETER Reportaż, 29 min, Polska, 2013 Scenariusz: Urszula Dębińska - Nowakowska Zdjęcia: D Aniołowski, D. Basel Filmowa opowieść Urszuli Dembińskiej - Nowakowskiej o historii radiofonii studenckiej, która rozpoczęła się w latach 50. , kiedy powstawały miasteczka studenckie. Początkowo były to radiowęzły, z czasem półprofesjonalne stacje radiowe rozsiane po całej Polsce. Z radiofonii studenckiej wyrośli znani dzisiaj radiowcy, którzy wspominają swoją pracę w stacjach studenckich. 08:00 LITURGIA GRECKOKATOLICKA Z KATEDRY W OLSZTYNIE Transmisja, 56 min, Polska, 2024 Transmisja Boskiej Liturgii z Katedry greckokatolickiej w Olsztynie. 09:00 CZARNE CHMURY - ODC. 2/10 - KRWAWE SWATY Serial TVP, 49 min, Polska, 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Stanisław Niwiński, Ryszard Pietruski, Maciej Rayzacher, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting Pułkownik Krzysztof Dowgird, podstępem wyprowadzony z więzienia przez wiernego wachmistrza Kacpra, musi jak najszybciej opuścić Lecko. W pogoni za uciekinierami ruszają wierne elektorowi oddziały pod wodzą rotmistrza Zaremby i kapitana Knothego. W miasteczku szaleje namiestnik von Hollstein, sypią się wyroki śmierci. Bezbronni mieszczanie ślą poselstwo do Warszawy, prosząc o opiekę polskiego króla. Ku granicom Rzeczypospolitej zdążają również dwaj zbiegowie. Jednak żołnierze elektorscy są już blisko. Pułkownik Dowgird decyduje, że przejdą wraz z Kacprem przez bagna, oddział Knothego z pewnością nie odważy się pójść ich śladem. Rzeczywiście, pogoń zostaje w tyle, ale kryjówka w kuźni nie wydaje się bezpieczna. Właściciel zachowuje się podejrzanie. 10:00 ZŁOTY POCIĄG. Film dokumentalny, 48 min, Polska, 2015 Reżyseria: Wojciech Malinowski Scenariusz: Wojciech Malinowski Zdjęcia: Michał Garrett, Piotr Sędzikowski Historia i poszukiwanie pociągu zaginionego podczas II wojny światowej. "Złoty pociąg" wzbudza silne emocje i rozpala wyobraźnię. Słowa te rozgrzały do czerwoności Dolny Śląsk, a wraz z nim dziesiątki dziennikarzy na całym świecie. Spekulacje o możliwym ukryciu tutaj w ostatnim okresie wojny złota Wrocławia, zaginionych dzieł sztuki i nawet Bursztynowej Komnaty powodują, że potencjalne odkrycie jest tak gorączkowo komentowane i wyczekiwane. Film Wojciecha Malinowskiego z TVP Wrocław opowiada o tych poszukiwaniach w rejonie Wałbrzycha i Zamku Książ, czyli w okolicach jednej z przygotowywanych kwater Hitlera. I nawet jeśli "złotego pociągu" nie ma to i tak warto przyjrzeć się interesującym faktom z końca istnienia III Rzeszy, które miały miejsce właśnie na Dolnym Śląsku. Pociąg miał ponoć wyjechać z oblężonego Wrocławia w stronę Wałbrzycha. Wszelki ślad jednak po nim zaginął. 11:05 WISŁA OD ŹRÓDŁA DO UJŚCIA - ODC. 2. OD UJŚCIA DUNAJCA DO UJŚCIA NARWI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2013 Reżyseria: Paolo Volponi Obraz Wisły - od źródła do ujścia. Autorzy pokazują jej wyjątkowe wartości jako strategicznego zasobu naturalnego Polski i Europy. Film składa się z trzech odcinków podzielonych zgodnie z charakterystyką geograficzną rzeki: 1) Wisła Górna, 2) Wisła Środkowa, 3) Wisła Dolna. 12:10 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 3 MALTA - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 3 MALTA - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. W odcinku trzecim poznamy Maltę, wyspiarskie państwo - miasto położone w Europie Południowej, na Morzu Śródziemnym, 81 km na południe od Włoch. Obejmuje cały archipelag Wysp Maltańskich, jednakże większość ludności mieszka na głównej wyspie, w zespole miejskim Valletty, stolicy Malty, w 2018 r. Europejskiej Stolicy Kultury. Państwo na morzu - urocze dla tych, którzy lubią pływać i odpoczywać na plaży. 13:15 WOJOWNICY CZASU - WIELKA WOJNA W BIESZCZADACH, CZYLI KOMAŃCZA 1914 - 1915 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2022 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Krzysztof Krzyżanowski, Grzegorz Gajewski Muzyka: Krzysztof Ridan I wojna światowa, stoczona w latach 1914 - 1918, zwana wcześniej Wielką Wojną lub po prostu Wojną, w Bieszczady dotarła jesienią 1914 roku, kiedy armia austro - węgierska cofała się przed rosyjskim walcem parowym. Dotarł on do grzbietu Karpat oddzielających Galicję zachodnią od dzisiejszej Słowacji. Wówczas to areną ciężkich walk prowadzonych przez półrocze stały się Bieszczady i niewielka miejscowość Komańcza. 14:00 POSZUKIWANY, POSZUKIWANA Komedia, 83 min, Polska, 1972 Reżyseria: Stanisław Bareja Scenariusz: Stanisław Bareja, Jacek Fedorowicz Zdjęcia: Jan Laskowski Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Adam Mularczyk, Wojciech Siemion, Jolanta Wołłejko, Bohdan Łazuka, Jerzy Januszkiewicz, Jan Kobuszewski, Wojciech Pokora, Jolanta Bohdaj, Maria Chwalibóg, Wiesław Gołas, Mieczysław Czechowicz, Krystyna Borowicz, Witold Dobrowolski, Filip Łobodziński, Jerzy Dobrowolski Twórczość Stanisława Barei dzieli się zwykle na dwa okresy. Pierwszy obejmuje lata sześćdziesiąte. Reżyser kręcił wówczas lekkie, przyjemne komedie sytuacyjne, zatrącające nawet o bulwarową farsę i wodewil. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych beztroski "śmiech dla śmiechu" zastąpił "śmiech z podtekstami" - zjadliwa ironia i kpina z peerelowskiej rzeczywistości, satyra na narodowe przywary, posunięta nierzadko aż do surrealizmu. Te cechy po raz pierwszy ujawniły się w "Poszukiwanym, poszukiwanej". Sprzyjał temu złożony z ciągu epizodów scenariusz, któremu krytyka początkowo zarzucała "niespójność", by po latach dostrzec w nim "głębszy sens". Bareja i Fedorowicz potraktowali zmiany miejsca pracy przez głównego bohatera jako doskonały pretekst do humorystycznego sportretowania różnych środowisk: od socjalistycznych "technokratów" począwszy, a na domorosłych bimbrownikach skończywszy. Stanisław Maria Rochowicz, fajtłapowaty historyk sztuki, zostaje niesłusznie posądzony o kradzież obrazu. Domniemanemu złodziejowi grozi 5 lat więzienia. Zdesperowany postanawia ukrywać się w przebraniu kobiety, dopóki nie namaluje kopii zrabowanego przez nieznanych sprawców płótna. Pozbawiony środków do życia musi na jakiś czas podjąć inną pracę, rzecz jasna jako kobieta, by nikt go nie rozpoznał. Zatrudnia się więc w charakterze pomocy domowej. Nie ma jednak szczęścia do chlebodawców: pierwszy chce wykorzystać go, a raczej ją w celach erotycznych, drudzy mają rozwydrzone dziecko, trzeci pędzi w łazience bimber, a czwarty to dyrektor głupek, za którego nasz bohater pisze artykuły. W końcu obraz odnajduje się, ale panu Stanisławowi, zaprawionemu już w "gosposiowaniu", trudno zrezygnować z lukratywnego zajęcia i wrócić na cienką, muzealną posadkę. Czy więc nadal pozostanie pełną wdzięku gosposią Marysią? 15:30 DOM PRZY OLESIŃSKIEJ 5 Reportaż, 27 min, Polska, 1985 Scenariusz: Halina Miroszowa Zdjęcia: Mikołaj Nesterowicz Wspomnienia osób, które przeżyły masakrę zgotowaną ludności cywilnej przez Niemców w piwnicy domu przy ul. Olesińskiej 5 na Mokotowie w czasie powstania warszawskiego w dniu 4 sierpnia 1944 r. 16:00 GIGANCI HISTORII - PAŃSTWO RZYMSKIE OD JULIUSZA CEZARA DO NERONA Teleturniej, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Tomasz Motyl Scenariusz: Mikołaj Korzyński Prowadzący: Przemysław Babiarz Było syntezą osiągnięć kultury śródziemnomorskiej, jakimi zaowocowała starożytna Grecja, Egipt i ośrodki Azji Mniejszej. Po raz pierwszy zjednoczyło w jeden organizm niemal całą Europę Zachodnią. Do dziś jest źródłem prawa i rozwiązań technicznych - Państwo Rzymskie od jego rozkwitu za czasów Juliusza Cezara po panowanie Nerona. Fundamentem jego powstania była Republika Rzymska, u której schyłku pojawił ambitny wódz i zręczny polityk - Juliusz Cezar. Popularność zdobył, walcząc w misjach i kampaniach wojskowych, piastował kolejno coraz wyższe urzędy, aż stał się najwyższym kapłanem, ojcem ojczyzny i dyktatorem republiki. Za swe dążenie do jednowładztwa, zapłacił najwyższą cenę. Jego następca Oktawian August jako pierwszy obwołał się Cesarzem. Rzym stanął na drodze do potęgi terytorialnej i kulturalnej ówczesnego świata oraz integracji całego basenu Morza Śródziemnego. 16:50 KALENDARIUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Felieton, 1 min, Polska, 2018 Autor: Anna Szołajska Lektor: Krzysztof Ziemiec Kalendarium Powstania Warszawskiego obejmuje dni od 1 sierpnia do 3 października 1944 roku. Jest to cykl 63 felietonów, poświęconych wydarzeniom poszczególnych dni Powstania. Każdego dnia zostanie wyemitowany 60 - sekundowy felieton na temat tego, co danego dnia działo się w Warszawie roku 1944. Kalendarium opatrzono specjalną grafiką, archiwalnymi zdjęciami oraz nagraniami obrazującymi wydarzenia z poszczególnych dni Powstania oraz wypowiedziami świadków. Walorem kalendarium jest także jego warstwa wizualna i muzyczna. Poszczególne felietony charakteryzują się dynamicznym montażem oraz muzyką. Opiekę merytoryczną nad projektem sprawowali historycy z Muzeum Powstania Warszawskiego oraz eksperci z TVP Historia. Kalendarium ma dynamiczną formę, dlatego każdy odcinek trwa dokładnie 1 minutę. 16:55 HISTORIA BRONI - WALKA WRĘCZ. ODC. 3/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. "Historia broni" to dziesięcioodcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 17:50 1920. WOJNA I MIŁOŚĆ - ODC. 12/13 - PRZEŁOM Serial wojenny, historyczny, 42 min, Polska, 2010 Reżyseria: Maciej Migas Scenariusz: Janusz Petelski, Robert Miękus Aktorzy: Jakub Wesołowski, Wojciech Zieliński, Tomasz Borkowski, Karolina Chapko, Monika Kwiatkowska, Katarzyna Maciąg, Lesław Żurek, Karolina Nolbrzak, Michał Żurawski, Danuta Stenka, Marek Bukowski, Eryk Lubos, Mirosław Baka, Piotr Gąsowski, Krzysztof Globisz Zdjęcia: Marek Traskowski Muzyka: Zygmunt Konieczny Bolszewicy zdobywają Radzymin. Miecio wraz z ochotnikami przygotowuje się w Ossowie do ataku na bolszewickie pozycje. W gęstej mgle nie widać przeciwnika. Mietek idzie w tyralierze. Atak okazuje się zwycięski, ale są duże straty. W punkcie koncentracji Zosia ćwiczy strzelanie i walkę wręcz. Zostaje pełnoprawnym żołnierzem szwadronu. Szala zwycięstwa przechyla się na polską stroną. Radzymin zostaje odbity z rąk bolszewickich, Aleksander ucieka. Dzięki pomocy oficera z carskich czasów, Bronek organizuje ucieczkę z obozu jenieckiego. Józef przystępuje do szwadronu Władka, razem ruszają, jako szpica kontruderzenia wojsk polskich. W zdobytym miasteczku spotykają Bronka. 18:35 BIAŁO - CZERWONI - HISTORIE NIEZWYKŁE - BIEGACZ DŁUGODYSTANSOWY JANUSZ KUSOCIŃSKI Cykl dokumentalny, 15 min, Polska, 2018 Reżyseria: Krzysztof Miklas Scenariusz: Krzysztof Miklas Prowadzący: Krzysztof Miklas Janusz Kusociński (1907 - 1940), wybitny lekkoatleta okresu międzywojennego. Złoty medalista olimpijski w biegu na 10 km na igrzyskach w Los Angeles (1932), w którym pokonał plejadę Finów, uważanych wówczas za najlepszych długodystansowców świata. Na dodatek biegł w nowych kolcach, które w trakcie biegu zaczęły obcierać mu stopy i kończył bieg w zakrwawionym obuwiu. Rekordzista świata w biegu na 3 km. Urodzony w Warszawie, wychowywał się w Ołtarzewie, nie opodal stolicy, gdzie jego ojciec prowadził gospodarstwo ogrodnicze. Sam też został ogrodnikiem, kończąc w 1928 roku Państwową Średnią Szkołę Ogrodniczą w Warszawie, po czym został powołany do wojska, gdzie ukończył szkołę podoficerską. Następnie pracował w warszawskich Łazienkach, będąc pracownikiem kontraktowym Kancelarii Prezydenta RP. Jego pasją był jednak sport, szczególnie biegi długie. Dlatego podjął studia zaoczne jako wolny słuchacz w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego na Bielanach, które ukończył w 1938 roku. Wcześniej zdał także maturę w Gimnazjum im. Stefana Batorego. Był nie tylko wybitnym zawodnikiem, ale i utalentowanym trenerem. Na temat treningu lekkoatletycznego i taktyki biegu publikował na łamach pism sportowych. Uważany jest za prekursora treningu interwałowego. W 1933 roku napisał książkę "Od palanta do olimpiady. Moje wspomnienia sportowe". Kontuzja uniemożliwiła mu start w igrzyskach 1936 roku w Berlinie, natomiast prezentował świetną formę w roku 1939 i byłby zapewne jednym z faworytów kolejnych igrzysk, które miały się odbyć w 1940 roku w Helsinkach. We wrześniu 1939 roku na ochotnika zgłosił się do wojska. W obronie Warszawy walczył na Sadybie i na Okęciu, dowodząc plutonem ciężkich karabinów maszynowych. Był dwukrotnie ranny. Odznaczony przez gen. Juliusza Rómmla Krzyżem Walecznych. Po wyleczeniu ran, późną jesienią 1939 roku włączył się w działalność konspiracyjną. Zaprzysiężony w grudniu pod pseudonimem Prawdzic w organizacji Wojskowej Wilki. Na skutek dekonspiracji 28 marca osadzony na Alei Szucha, a następnie na Pawiaku. W trwającym prawie trzy miesiące śledztwie mimo straszliwych tortur nikogo nie zdradził. Rozstrzelany przez Niemców w Palmirach 21 czerwca 1940 roku. 19:00 PLANETA SKARBÓW - ODC. 1 AFRYKA (PLANET OF TREASURES EP. 1 AFRICA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 1 - ''Afryka". Natura i kultura spotykają się w Afryce. Tajemnicze miejsca, wiekowe instytucje i rytuały, które przetrwały próbę czasu. Tutaj rodziły się i umierały imperia. Teraz ich spuścizna stanowi nasze wspólne dobro. Nasza historia, czyli historia ludzkości, zaczyna się na tym właśnie kontynencie. Faraonowie powołali do życia państwo, dynastie, urzędników, prawa, kapłanów, uczonych i armie. Egipt należał do najbardziej stabilnych imperiów w dziejach. Piramida Cheopsa, wzniesiona cztery i pół tysiąca lat temu, jako jedyny z dawnych siedmiu cudów świata, wciąż stoi nietknięta. Na początek Kair i piramidy na skraju pustyni. Egipt, Etiopia i Kenia to ledwie trzy z 54 krajów Afryki. Jednak różnorodność kulturowa wyróżnia je na tle całości. Przy okazji poznajemy też prawdziwą potęgę Natury. Afryka jest wyjątkowa. To niemal cud, że ta skarbnica przetrwała zapędy europejskiego imperializmu. 20:00 OBLICZA TERRORYZMU - ODC. 5. STATEK (ODC. 5. STATEK - USS COLE, 200) Cykl dokumentalny, 50 min, Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2019 Reżyseria: Joey Boink Ta wciągająca seria przybliża historie największych ataków terrorystycznych, które zmieniły świat. Wywiady ze świadkami, materiały archiwalne i rekonstrukcje pozwolą na dokładną analizę tych dramatycznych wydarzeń. Ich znaczenie staje się oczywiste tylko wtedy, gdy spojrzy się na nie z wielu perspektyw, umieszczając je w kontekście historycznym, a co najważniejsze, dzięki dokładnemu przyjrzeniu się ekonomii terroryzmu. Czołowi eksperci wypowiedzą się też na temat zmian dotyczących zjawiska terroryzmu na przestrzeni lat i jak wyglądał proces jego radykalizacji i deradykalizacji. 20:55 DZIEŃ CZWARTY Dramat, 77 min, Polska, 1984 Reżyseria: Ludmiła Niedbalska Scenariusz: Ludmiła Niedbalska Aktorzy: Krzysztof Pieczyński, Witold Bieliński, Witold Kopeć, Jarosław Domin, Bogdan Szcześniak, Jarosław Domin, Zdzisław Wardejn, Edmund Fetting Zdjęcia: Stefan Matyjaszkiewicz W roku 1984 nawet film o Baczyńskim nie uniknął nożyc cenzora. Z utworu Ludmiły Niedbalskiej wycięto wówczas m.in. nazwisko Czesława Miłosza, który 4 lata wcześniej otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Dziś "Dzień czwarty" można już oglądać w oryginale. Paradokumentalny obraz odtwarza początkowe dni Powstania. Główny bohater filmu, Krzysztof Kamil Baczyński, ukazany został na tle nierównych walk powstańców z Niemcami oraz licznych retrospekcji, w których wiele miejsca poświęcono jego żonie Barbarze. Ludmiła Niedbalska zaakcentowała to, co w postaci autora "Śpiewu z pożogi" naturalne, codzienne, zwykłe. Powstał portret nie tyle genialnego poety, co człowieka przedwcześnie dojrzałego, wrażliwego i świadomego tragizmu historii. Reżyserka przygotowywała się do realizacji "Dnia czwartego" niezwykle skrupulatnie. Nie tylko studiowała materiały dotyczące Powstania, ale też zbierała - wcześniej niepublikowane - relacje naocznych świadków ostatnich godzin życia Baczyńskiego. Na odtwórcę głównej roli wybrała Krzysztofa Pieczyńskiego. Zaryzykowała, albowiem typ urody i wiek tego aktora różnił się nieco od fizjonomii i wieku poety. Ryzyko wszakże się opłaciło. Pieczyński zebrał świetne recenzje. Jeden z krytyków tak pisał o jego kreacji: "Pełnia prawdy, osiągniętej środkami tak delikatnymi, że zbliżyć się tu można tylko na tę odległość, jaką wyznacza najbardziej chyba przejmujący wiersz Baczyńskiego "Elegia o chłopcu polskim". Wtórował mu inny: "Baczyński stał się wielką kreacją Krzysztofa Pieczyńskiego, zgodną z koncepcją całości; trafność reżyserskiego wyboru odtwórcy głównej roli nie ulega wątpliwości. Grał bez cienia sztuczności, bez cienia patosu, z ogromną powściągliwością". Kolejną zaletą filmu jest też bezbłędne wtopienie w tkankę narracji materiałów archiwalnych. Autorka ukazała rzeczywistość Powstania bez patosu i wzniosłej symboliki. Nawet heroizm dwudziestokilkuletnich żołnierzy wolny jest od - właściwej często młodości - egzaltacji. Nie znaczy to oczywiście, że "Dzień czwarty" jest filmem pozbawionym dramatyzmu. Jeśli ktoś, tak jak Ludmiła Niedbalska, brał udział w Powstaniu, to nie może o nim mówić bez emocji. 22:25 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 5/18 - OSTATNIA SZANSA Serial TVP, 53 min, Polska, 1967 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Ewa Wiśniewska, Iga Cembrzyńska, Ignacy Gogolewski, Krzysztof Chamiec, Mariusz Dmochowski, Bronisław Pawlik, Marian Łącz Kloss otrzymuje zadanie wydobycia planów nowych konstrukcji wojskowych od przebywającego w Warszawie prof. von Henninga. Sturmbannführer Lothar podejrzewa o zdradę kapitana Willego Ruperta, który pije i przegrywa duże sumy. Kloss uwodzi córkę profesora, Benitę, by w jej towarzystwie dostać się do willi. Kiedy wydaje mu się, że Benita jest pod działaniem środka usypiającego i on może już przystąpić do swojej roboty, dziewczyna bierze go na muszkę. Z pomocą przychodzi Klossowi agentka Anna, ale dotychczasowy plan się wali. Teraz trzeba wywieźć z Warszawy i Annę z planami, i Benitę, która zdemaskowała Klossa. Nieoczekiwanie pomaga im Rupert. 23:35 HISTORIA W POSTACIACH ZAPISANA - FILIP IV PIĘKNY I TEMPLARIUSZE (PHILIPPE LE BEL ET L'ETRANGE AFFAIRE DES TEMPLIERS) Cykl dokumentalny, 102 min, Francja, 2021 Reżyseria: Laure Delalex Lektor: Marek Ciunel "Historia w postaciach zapisana" to seria programów historycznych, realizowanych i emitowanych przez francuską telewizję publiczną. Prezenterem programu jest znany dziennikarz telewizyjny - Stephan Bern. Każdy z odcinków przedstawia losy wielkiej postaci historycznej. Z kamerą udajemy się do miejsc stanowiących prawdzie skarby światowego dziedzictwa kultury: zamków i pałaców, galerii sztuki oraz parków i ogrodów. 01:35 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MUZUŁMANINA W AZERBEJDŻANIE Cykl reportaży, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Kolejny odcinek z cyklu reportaży Barbary Włodarczyk przedstawiających jeden dzień z życia wybranego mieszkańca Rosji lub innego państwa, które powstało po rozpadzie Związku Radzieckiego. Tym razem jest to reportaż z Azerbejdżanu, ukazujący życie codzienne muzułmanów, ich tradycje, kulturę, zakazy związane z wiarą oraz rolę kobiet, które zgodnie z zasadami islamu nawet we własnym domu mają inne prawa niż mężczyźni. Autorka odwiedza z ekipą filmową Nardaran - jedną z najbardziej ortodoksyjnych wiosek, w tym liberalnym kraju, gdzie niezbyt restrykcyjnie przestrzega się zasad islamu. Bohaterem jest mieszkaniec wioski, 31 - letni Nadir. Wierny zasadom islamu, żyje zgodnie z jego nakazami, choć dorastał w czasach radzieckiego ateizmu. Nadir mieszka w jednym domu wraz z żoną, dziećmi i rodzicami. Utrzymuje się z gospodarstwa. Razem z ojcem hoduje drób, owce. Uprawia też sad i ogród warzywny. Nadir ma wyższe wykształcenie, ukończył wydział towaroznawstwa w Instytucie Gospodarki Narodowej. Próbował znaleźć pracę w swoim zawodzie, ale w kraju panuje wielkie bezrobocie. Nardaran leży niecałe 40 kilometrów od Baku, miasta przypominającego raczej Zachód niż Wschód. Na tle w pełni zeuropeizowanej stolicy i głównego portu państwa Nardaran wygląda jak miejsce z innej epoki. Nad wioską góruje meczet, jedna z najokazalszych świątyń na Kaukazie. Budowa meczetu trwała dziesięć lat, sfinansowali ją w całości pielgrzymi. Decyzją starszyzny, w całej wiosce obowiązuje bezwzględny zakaz sprzedaży alkoholu. Jedyną dozwoloną używką są tu papierosy. Wioska Nardaran to jedno z nielicznych miejsc w Azerbejdżanie, gdzie można poczuć prawdziwą atmosferę tradycyjnych zasad świata islamu - świata, który po zamachach terrorystycznych zaczął budzić strach i nieufność.