TVP Historia Wtorek, 06.08.2024 06:10 BYŁ TAKI DZIEŃ - 6 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1660 - zmarł Diego Velasquez; 1914 - wymarsz Pierwszej Kadrowej; 1945 - Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę; 1978 - zmarł papież Paweł VI. 06:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA SPRZEDAWCY DYWANÓW W BAKU 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Baku - miasta, które leży na pograniczu Europy i Azji. W azerbejdżańskiej stolicy zawsze ścierały się i walczyły o prym dwie kultury i tradycje. Tu obok dziewczyn w jeansach można zobaczyć kobiety w czadorach, a obok nowoczesnych biurowców - średniowieczne minarety. Bohaterem jest 27 letni Elczin - sprzedawca słynnych azerbejdżańskich dywanów i upominków. Sklep, w którym pracuje, mieści się na bakijskiej Starówce, gdzie można poczuć prawdziwą atmosferę świata orientu. Kamera towarzyszy Elczinowi w domu, w pracy, kiedy targuje się z klientami, podczas spotkania z kolegami w czajchanie, czyli typowo wschodniej herbaciarni, w czasie muzułmańskiej modlitwy i wieczorem w nocnym klubie na pokazie orientalnego tańca brzucha. 06:40 SPÓR O HISTORIĘ - WARNA 1444 Debata, 30 min, Polska, 2022 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska, Prowadzący: Tomasz Muller 16 kwietnia 1945 roku rozpoczęła się Operacja Berlińska. Uczestniczyła w niej między innymi dowodzona przez gen. Karola Świerczewskiego 2. Armia Wojska Polskiego. Licząca 90 tysięcy żołnierzy jednostka miała osłaniać lewe skrzydło 1. Frontu Ukraińskiego. Jednak Świerczewski zdecydował, aby szybko opanować Drezno. Kiedy część oddziałów podeszła pod miasto, 21 kwietnia, w powstałą na ich tyłach lukę w rejonie Budziszyna - weszły silne niemieckie ugrupowania pancerne. Uderzenie niemieckie doprowadziło do rozcięcia ugrupowania 2. Armii na pół i zagłady licznych jednostek. Zawiodło dowodzenie. Dopiero kosztem wielkich strat udało się ustabilizować linię frontu. Bitwa Budziszyńska zakończyła się pyrrusowym zwycięstwem oddziałów polsko - sowieckich. Podawane oficjalnie straty 2. Armii porażały. Poległo blisko 5 tys. żołnierzy. Niemalże 3 tysiące uznano za zaginionych. Rannych było ponad 10 tysięcy. 2 Armia straciła co piątego żołnierza. 07:20 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 1 JEST DLA KOGO ŻYĆ. ROK 1863 Serial TVP, 72 min, Polska, 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Tadeusz Madeja, Franciszek Pieczka, Anna Ciepielewska, Andrzej Grabarczyk, Sławomira Łozińska, Tadeusz Borowski Wielu krytyków porównywało "Blisko, coraz bliżej" z "Najdłuższą wojną nowoczesnej Europy". Oba seriale były skonstruowane na podobnej zasadzie, oba też opowiadały o walce Polaków z niemieckim zaborcą. O ile jednak akcja "Najdłuższej wojny..." toczyła się w Wielkopolsce, o tyle fabuła "Blisko, coraz bliżej" dotyczy Śląska. Opowieść rozciąga się na lata 1863 - 1922. Jej głównymi bohaterami są przedstawiciele rodziny Pasterników, mieszkający w fikcyjnej wsi Wielowice pod Pszczyną. Rejon ten, zwany "trójkątem trzech cesarzy" leżał na styku trzech zaborów. Protagonistą pierwszych trzech odcinków jest Franciszek Pasternik (w tej roli Franciszek Pieczka), dalsze części opowiadają o losach jego licznych dzieci i jeszcze liczniejszych wnuków. Widz śledzi ich dzieje na tle wielkich przemian i wydarzeń historycznych, wpływających na życie śląskich Polaków. Jest zatem Kulturkampf, rugi pruskie, rewolucja 1905 roku, I wojna światowa i powstania śląskie. Jednym z pragnień reżysera Zbigniewa Chmielewskiego (znany m.in. z seriali "Dyrektorzy" i "Daleko od szosy") było możliwie wierne oddanie językowych przemian na Śląsku na przełomie XIX i XX stulecia. Z pieczołowitością ukazał więc, jak oryginalna śląska gwara stopniowo nasiąka germanizmami, aż do momentu, gdy niemiecki staje się obowiązujący w szkołach, kościołach, urzędach. Część dialogów prowadzona jest też po francusku, a to z tego powodu, że żołnierze z kontyngentu francuskiego wchodzili w skład Komisji Międzysojuszniczej, nadzorującej przebieg plebiscytu na Śląsku. W serialu celowo zabrakło zdjęć dokumentalnych. Całość jest inscenizowana. Specjalnie na potrzeby cyklu zbudowano wieś z okresu powstania styczniowego. Każdy odcinek niósł ze sobą konieczność wykreowania nowej epoki - innej architektury, mody, otoczenia. By sprostać temu zadaniu, poniesiono znaczne nakłady finansowe. W kompletowaniu setek kostiumów pomogła też "DEFA" - Wytwórnia Filmowa z ówczesnej NRD. Do napisania scenariusza zaangażowano Albina Siekierskiego - znanego pisarza, specjalistę od spraw Śląska. Miał on wówczas za sobą m.in. współpracę z Kazimierzem Kutzem ("Paciorki jednego różańca") oraz liczne sztuki teatralne i scenariusze, w większości związane z tematyką śląską. Pisząc scenariusz sagi o Pasternikach, obficie czerpał z własnej autobiografii, a także z barwnych opowieści swych krewnych - rodowitych Ślązaków. Akcja serialu rozpoczyna się w momencie wybuchu powstania styczniowego w zaborze rosyjskim. Jeden z synów Pasternika chce wziąć w nim udział. Jednak ojciec kategorycznie mu tego zabrania. Jego życiową dewizą jest bowiem: "Tu żyć, być i tu walczyć o Polskę". Wierny tym słowom wie jednak, że do odzyskania niepodległości nie wystarczą entuzjazm i piękne hasła. Potrzeba jeszcze ludzi światłych, wykształconych, którzy nie dadzą się ogłupić pierwszej lepszej propagandzie. Wysyła więc syna do seminarium, by uczył się na księdza. Zdaje sobie sprawę, że z ambony będzie on mógł przepajać serca słuchaczy szczerym patriotyzmem i umiłowaniem rodzimych tradycji. 08:40 KUCHNIA POLSKICH ŻYDÓW - ODC. SIEDEM DNI WESELA Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Prowadzący: Łukasz Modelski Ślub w tradycji żydowskiej to szczególna ceremonia. Wesele trwa siedem dni. Na weselnym stole pojawia się szereg różnych potraw. Potrawą, która dzierży pierwsze, honorowe miejsce jest goldene joich, czyli złoty rosół z kury. I od tego przepisu rozpoczyna się kolejny odcinek programu. Trudno sobie również wyobrazić wesele bez gęsi, która wróży młodym powodzenie i szczęście. Kolejna potrawa to gęś pieczona z farfelkami. 09:15 HISTORIA POLSKI - TESTAMENT ŻUROWSKIEGO Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2017 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Zdjęcia: Michał Jarosiński Film opowiada o mniej znanych wydarzeniach, które rozgrywały się na warszawskiej Pradze od drugiej połowy lipca 1944 roku do stycznia 1945. Opowieść bazuje na relacjach żyjących dziś powstańców, prześladowanych przez NKWD i UB, świadków oraz na testamencie Antoniego Żurowskiego, pseudonim Papież, dowódcy powstania warszawskiego na Pradze, który po wojnie przez lata ukrywał się pod przybranym nazwiskiem. Jego testament został nagrany do kamery u schyłku życia przez syna. 10:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SPALIĆ LONDYN CZ. 1 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Ułłowicz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do zniszczenia Londynu. W audycji wykorzystano materiały archiwalne. 10:50 WISŁA OD ŹRÓDŁA DO UJŚCIA - ODC. 2. OD UJŚCIA DUNAJCA DO UJŚCIA NARWI Film dokumentalny, 52 min, Polska, 2013 Reżyseria: Paolo Volponi Obraz Wisły - od źródła do ujścia. Autorzy pokazują jej wyjątkowe wartości jako strategicznego zasobu naturalnego Polski i Europy. Film składa się z trzech odcinków podzielonych zgodnie z charakterystyką geograficzną rzeki: 1) Wisła Górna, 2) Wisła Środkowa, 3) Wisła Dolna. 11:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - LUBLIN R - XIII NA LOTNISKO NIE WRÓCIŁ. Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Wojenne czyny naszych lotników myśliwskich i bombowych we wrześniu 1939 r. doczekały się bardzo bogatej literatury. Ci, którym chwała się należała, dostali ją po wsze czasy. Porwani heroizmem i dramatyzmem walk powietrznych zapomnieliśmy jednak o bardzo szczególnej grupie bohaterów - lotników z eskadr obserwacyjnych. Na bezbronnych, archaicznych i wolnych maszynach zdobywali dla jednostek walczących na ziemi rzecz najcenniejszą - informację o położeniu kolumn nieprzyjaciela. Cenę za tę robotę płacili ogromną. Marzy nam się, byśmy razem ze środowiskami lotniczymi przygotowali mapę polskich lotnisk polowych z roku 1939. Dziś znajdujemy się w miejscowości Męcka Wola pod Sieradzem, gdzie znajduje się jedno z takich lotnisk. Z niego operowała 66. eskadra obserwacyjna. Stąd też 3 września wystartowała załoga z rozkazem rozpoznania ruchów niemieckich w rejonie miejscowości Warta. Lotnicy powrócili do bazy cztery godziny później, lecz samochodem. Chcielibyśmy dociec, co mogło się stać z ich maszyną. 12:15 ROBIN Z SHERWOOD - ODC. 13 NAJWIĘKSZY WRÓG (ROBIN OF SHERWOOD) Serial, 51 min, Wielka Brytania, 1983 Reżyseria: Richard Carpenter, Paul Knight Aktorzy: Clive Mantle, Mark Ryan, Michael Praed, Phil Rose, Ray Winstone "Robin z Sherwood", brytyjski serial fantasy nakręcony w latach 1983 - 1986, znany też w Polsce pod tytułem "Robin Hood". Serial liczy w sumie z 26 odcinków nakręconych w trzech odrębnych cyklach. W pierwszych dwóch sezonach w roli tytułowej występował Michael Praed, natomiast w trzecim syn Seana Connery'ego, Jason. Producentem serialu był Paul Knight, a głównym scenarzystą Richard Carpenter. W tworzeniu scenariusza współpracowali z nim: Anthony Horowitz, Andrew McCulloch i John Flanagan. Reżyserem pierwszego sezonu był Ian Sharp, drugiego Robert Milton Young, a trzeciego Ben Bolt, James Allen, Gerry Mill, Sid Robertson i Alex Kirby. Serial nawiązuje do legendy o Robin Hoodzie; akcja filmu rozgrywa się na tle Anglii przełomu XII i XIII wieku, za panowania króla Ryszarda Lwie Serce i jego brata Jana bez Ziemi. Inicjatorem powstania tego serialu był jego producent Paul Knight; początkowo zamierzał on nakręcić sześcioodcinkowy mini - serial o przygodach Robin Hooda w nowej konwencji, odpowiadającej publiczności lat 80. XX wieku. 13:15 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 3 MALTA - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 3 MALTA - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 51 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. W odcinku trzecim poznamy Maltę, wyspiarskie państwo - miasto położone w Europie Południowej, na Morzu Śródziemnym, 81 km na południe od Włoch. Obejmuje cały archipelag Wysp Maltańskich, jednakże większość ludności mieszka na głównej wyspie, w zespole miejskim Valletty, stolicy Malty, w 2018 r. Europejskiej Stolicy Kultury. Państwo na morzu - urocze dla tych, którzy lubią pływać i odpoczywać na plaży. 14:20 NIEZNANA WOJNA NA PÓŁNOCY - ODC. 1/6 (UNTOLD ARCTIC WARS) Serial dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Anna - Reeta Eksyma, Teemu Hostikka Scenariusz: Teemu Hostikka, Anna - Reeta Eksyma To pierwsza w historii seria, która ujawnia rolę państw regionu arktycznego w II wojnie światowej i próbuje odtworzyć militarne zmagania w tym rejonie. Widzowie będą mogli obejrzeć w akcji nurków odnajdujących zatopione niemieckie wraki samolotów, archeologów badających ukryte masowe groby i historyków tropiących tajne nadmorskie fortece. Zobaczymy kolorowe materiały archiwalne oraz wysokiej jakości animacje komputerowe. 15:20 KORONA KRÓLÓW - ODC 42 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Ewelina Chyrzyńska, Monika Zięba Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Paulina Lasota, Mateusz Król, Marta Bryła, Piotr Gawron - Jedlikowski, Robert Gonera, Wenanty Nosul, Wojciech Czerwiński, Karina Seweryn, Jacek Kopczyński, Kordian Rekowski, Tomasz Sapryk, Maurycy Popiel, Piotr Bała, Adam Bobik, Piotr Ligienza Odc. 42 Królowa Anna cudem unika śmierci. Ligęza odkrywa, kto spiskuje przeciwko niemu i zaczyna się bronić. Cudka niespodziewanie dowiaduje się, gdzie jest przetrzymywany jej ojciec. Czy zdoła go jeszcze uratować? Machna musi ponieść konsekwencje swojego zachowania. 15:50 SENSACJE XX WIEKU - AFGANISTAN CZ. 1 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Pierwsza część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 roku. Przebieg zamachu na prezydenta Afganistanu, okoliczności podjęcia decyzji o interwencji wojsk radzieckich i ataku jednostek KGB na pałac prezydencki w Kabulu, przebieg wojny i wykorzystanie śmigłowców Mi - 24, które stały się symbolem radzieckiej przewagi militarnej, oraz rakiet Stinger, które tę przewagę zneutralizowały. 16:25 SENSACJE XX WIEKU - AFGANISTAN CZ. 2 Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 1996 Reżyseria: Tomasz Kostuch Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Druga część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 rok. Przedstawiono międzynarodowe reperkusje, działania podjęte przez administrację prezydenta Cartera oraz przebieg okrutnej wojny. W programie wykorzystano zdjęcia przedstawiające radzieckie latające czołgi - śmigłowce Mi - 24, które stały się symbolem zniszczenia oraz unikatowe fragmenty kronik. 16:50 KALENDARIUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Felieton, 1 min, Polska, 2018 Autor: Anna Szołajska Lektor: Krzysztof Ziemiec Kalendarium Powstania Warszawskiego obejmie dni od 1 sierpnia do 3 października 1944 roku. Jest to cykl 63 felietonów, poświęconych wydarzeniom poszczególnych dni powstania. Każdego dnia zostanie wyemitowany felieton na temat tego, co danego dnia działo się w Warszawie roku 1944. Kalendarium opatrzone zostanie specjalną grafiką, archiwalnymi zdjęciami oraz nagraniami obrazującymi wydarzenia z poszczególnych dni powstania oraz wypowiedziami świadków. 17:00 HISTORIA POLSKI - POWSTANIE WARSZAWSKIE W DOKUMENTACH Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1994 Scenariusz: Witold Zadrowski Lektor: Władysław Kowalski, Tomasz Marzecki Wykonawcy: Władysław Kowalski Muzyka: Eugeniusz Rudnik Witold Zadrowski przedstawia film oparty na dokumentach w większości dotąd nieznanych, dotyczących powstania warszawskiego i działań polityków, które z tamtymi wydarzeniami były związane. Swój film, będący kroniką powstania warszawskiego, Witold Zadrowski zrealizował z wyjątkową starannością. Przygotowując scenariusz i komentarz, sięgnął do sześciu książek: "Armia Krajowa w dokumentach", "Samotny bój" Tadeusza Żenczykowskiego, "W sojuszniczym Londynie" Edwarda Raczyńskiego, "Polska w II wojnie światowej" Józefa Garlińskiego, "Dni walczącej stolicy" Władysława Bartoszewskiego i "Wielka Koalicja" Włodzimierza Kowalskiego. Sam też przygotowując się do nakręcenia filmu, odnalazł wiele wcześniej nieznanych dokumentów. Poprosił również o wspomnienia przed kamerą uczestników powstania: prof. Aleksandra Gieysztora - wówczas kierownika Wydziału Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK i Tadeusza Żenczykowskiego - wówczas szefa Wydziału Propagandy AK. Wykorzystał też sekwencje wybrane z siedmiu godzin filmów dokumentalnych z powstania, fragmenty niemieckich kronik filmowych, materiały z archiwów Wytwórni Filmów Dokumentalnych i "Czołówki". Z tak bogatego materiału zbudował szczegółową kronikę powstania, lecz opowiedział ją w bardzo osobisty sposób. Opowieść o tragedii stolicy i jej mieszkańców rozpoczął od września 1939 roku, dostrzegając w bohaterskiej obronie miasta nieuchronną zapowiedź późniejszego zrywu. Relacjonując rozwój wydarzeń poprzedzających powstanie, a potem kronikę walki, pokazał działania polityków związanych z wydarzeniami, a także - jak je widziały wszystkie zaangażowane w nie strony: polska, brytyjska, radziecka i niemiecka. Przedstawił też prawdę o osamotnieniu walczącego miasta, z wyrachowaniem skazanego na zagładę. 17:55 SPÓR O HISTORIĘ - RADA REGENCYJNA Debata, 30 min, Polska, 2023 Scenariusz: Elżbieta Szumiec - Zielińska, Prowadzący: Tomasz Muller Rada Regencyjna utworzona została przez Tymczasową Radę Stanu na podstawie patentu wydanego 12 września 1917 r. przez generał - gubernatorów: niemieckiego - Hansa von Beselera i austriackiego - Stanisława Szeptyckiego. Miała stanowić najwyższą władzę w Królestwie Polskim do czasu przekazania jej w ręce regenta lub króla. 15 października 1917 r. mianowano uzgodnionych przez Tymczasową Radę Stanu z władzami Niemiec i Austro - Węgier członków Rady Regencyjnej - arcybiskupa warszawskiego Aleksandra Kakowskiego, prezydenta Warszawy księcia Zdzisława Lubomirskiego i honorowego prezesa Stronnictwa Polityki Realnej hrabiego Józefa Ostrowskiego. Siedzibą Rady Regencyjnej został Zamek Królewski w Warszawie. 7 października 1918 roku Rada Regencyjna proklamowała niepodległość Polski, odwołując się do 14 punktów prezydenta Wilsona. Dyskutują profesorowie: Małgorzata Gmurczyk - Wrońska, Marek Kornat i Włodzimierz Suleja. 18:40 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 2 PRZYJADĘ NA ŚLUB. ROK 1870 Serial TVP, 74 min, Polska, 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Franciszek Pieczka, Anna Ciepielewska, Tadeusz Madeja, Tadeusz Borowski, Sławomira Łozińska, Ewa Nijaki, Marian Dziędziel, Tomasz Lulek, Andrzej Baranowski, Mieczysław Całka, Leszek Świgoń, Urszula Gierbuszewska, Michał Chamera, Władysław Gluch Nadchodzi rok 1879. Wybucha wojna prusko - francuska. Trzej synowie starego Pasternika zostają zmobilizowani do armii niemieckiej. Są nimi: Jan, Paweł i Antoni. Wkrótce do domu docierają złe wiadomości - Paweł nie żyje, a Antoni zaginął bez wieści. Tymczasem do władzy w Prusach dochodzi Bismarck, który szybko zyskuje sobie opinię "żelaznego kanclerza". Jego twardej polityki doświadczają również śląscy Polacy. Władze pruskie likwidują naukę polskiego w szkołach gminnych. 20:05 PODZIEMNE WŁOCHY - TURYN. ODC. 5/8 (UNDER ITALY) Serial dokumentalny, 60 min, Włochy, 2016 Reżyseria: Dario Marani Pełna przygód podróż po podziemnym, nieznanym i tajemniczym świecie kryjącym się zarówno pod największymi miastami, ale i wioskami Włoch. Miały one często ogromne znaczenie historyczne, dlatego ich eksploracja pozwala poznać od podszewki dawne i współczesne dzieje tego kraju. W każdym odcinku gospodarz serii, amerykański archeolog Darius Arya, osobiście odkrywa włoskie podziemia: od Rzymu do Neapolu, od Narni do Gran Sasso, przez miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i archeologicznym, po współczesne miejskie kanały, a to pozwala prześledzić historię Italii od prehistorii, przez epokę grecko - rzymską, wczesnego chrześcijaństwa i średniowiecze do dziś. 21:15 W PUSTYNI I W PUSZCZY - CZ. 2 Film przygodowy, 91 min, Polska, 1973 Reżyseria: Władysław Ślesicki Scenariusz: Władysław Ślesicki Zdjęcia: Bogusław Lambach Muzyka: Andrzej Korzyński Aktorzy: Tomasz Mędrzak, Monika Rosca, Stanisław Jasiukiewicz, Edmund Fetting, Zygmunt Hobot, Ahmed Marei, Ahmet Hegazi, Ibrahim Shemi, Emos Bango, Malija Mekki Dalszy ciąg opowieści o przygodach Stasia i Nel - bohaterów popularnej powieści Henryka Sienkiewicza i zrealizowanego na jej podstawie filmu. W czasie wędrówki przez sawannę pełną dzikich zwierząt pewnej burzliwej nocy lwy pożerają konie. W zawalonym skałami wąwozie dzieci znajdują wygłodniałego słonia, na którym będą dalej podróżować. Nadają mu imię King. W ogromnym baobabie przeczekują porę deszczową. Nel zapada na malarię. Staś odnajduje obóz umierającego podróżnika i geografa Samuela Lindego, który oddaje mu zapasy lekarstw i amunicji oraz instruuje, w którym kierunku wędrować. Na wioskę murzyńską napadają handlarze niewolników, Staś pomaga pokonać napastników. Wdzięczni mieszkańcy wioski wyprawiają dzieci w dalszą drogę. Kiedy wyczerpana brakiem wody i wędrówką gromadka błądzi po pustyni - Staś dostrzega na horyzoncie sylwetki ludzi. Daje znaki strzałami ze sztucera. W odpowiedzi widzi wystrzelone race. 23:00 "SENSACJE XX WIEKU" - NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA (NAJWIĘKSZY WRÓG HITLERA) Widowisko, 43 min, Polska/Wielka Brytania, 2015 Reżyseria: Robert Wichrowski Scenariusz: Bogusław Wołszański Zdjęcia: Waldemar Szmidt Aktorzy: Tomasz Lulek, Piotr Głowacki, Przemysław Stippa Czy to możliwe, że jeden z najbardziej zaufanych ludzi Hitlera, Heinrich Himmler, mógłby odważyć się zorganizować zamach na swojego wodza? Czy powszechnie znana historia pierwszego poważnego zamachu dokonanego przez stolarza Georga Elsera w listopadzie 1939 roku mogła wyglądać zupełnie inaczej niż wersja jaką znamy? Georg Elser, sympatyk Niemieckiej Partii Komunistycznej, miał w 1939 roku przeprowadzić zamach na Hitlera. Bomba podłożona przez niego w piwiarni Bürgerbräukeller w Monachium eksplodowała jednak już po wyjściu Hitlera, zabijając osiem osób. Co najdziwniejsze, Elser nie poniósł za to kary. W komfortowych warunkach doczekał końca wojny i został stracony dopiero w kwietniu 1945 roku. Przestaje to jednak dziwić, jeżeli przyjmiemy, że był narzędziem w rękach Heinricha Himmlera, szefa SS, policji i tajnych służb. Wiele na to wskazuje, choć Himmler był zbyt inteligentny, aby pozostawić jakiekolwiek dowody. Na tę wersję wydarzeń wskazują jednak wspomnienia Waltera Schellenberga, szefa hitlerowskich tajnych służb i Heinricha Müllera, szefa gestapo. Taki wniosek potwierdzają też zeznania Sigismunda Payne Besta, brytyjskiego agenta uprowadzonego przez SS w Venlo, osadzonego w obozie w Sachsenhausen, gdzie skontaktował się z Elserem. Tę tezę jeszcze mocniej uwiarygadniają wydarzenia z 1942 roku, gdy w rozmowie z Schellenbergiem Himmler zgodził się obalić Hitlera. W postać Georga Elsera wcieli się Piotr Głowacki. 23:55 SPRAWA GOTTLIEBA LINKI CZYLI PLEBISCYT 1920 Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2022 Reżyseria: Weronika Wojnach Scenariusz: Andrzej Wojnach Film dokumentalny poświęcony Plebiscytowi na Warmii, Mazurach i Powiślu w roku 1920. Głównym wątkiem narracyjnym jest sprawa politycznego morderstwa działacza mazurskiego Gottlieba Linki, który wraz z delegacją Mazurów i we współpracy z polskimi służbami dyplomatycznymi pojechał do Paryża na kongres pokojowy, żeby przekonywać do odwołania Plebiscytu i przyznania Warmii i Mazur Polsce. 01:00 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - LUBLIN R - XIII NA LOTNISKO NIE WRÓCIŁ. Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Wojenne czyny naszych lotników myśliwskich i bombowych we wrześniu 1939 r. doczekały się bardzo bogatej literatury. Ci, którym chwała się należała, dostali ją po wsze czasy. Porwani heroizmem i dramatyzmem walk powietrznych zapomnieliśmy jednak o bardzo szczególnej grupie bohaterów - lotników z eskadr obserwacyjnych. Na bezbronnych, archaicznych i wolnych maszynach zdobywali dla jednostek walczących na ziemi rzecz najcenniejszą - informację o położeniu kolumn nieprzyjaciela. Cenę za tę robotę płacili ogromną. Marzy nam się, byśmy razem ze środowiskami lotniczymi przygotowali mapę polskich lotnisk polowych z roku 1939. Dziś znajdujemy się w miejscowości Męcka Wola pod Sieradzem, gdzie znajduje się jedno z takich lotnisk. Z niego operowała 66. eskadra obserwacyjna. Stąd też 3 września wystartowała załoga z rozkazem rozpoznania ruchów niemieckich w rejonie miejscowości Warta. Lotnicy powrócili do bazy cztery godziny później, lecz samochodem. Chcielibyśmy dociec, co mogło się stać z ich maszyną. 01:40 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - ZBRODNIA I KARA Cykl dokumentalny, 24 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Film Bogusława Wołoszańskiego poświęcony procesowi norymberskiemu. Zdjęcia lotnicze zbombardowanego przez aliantów starego miasta i nowszych dzielnic; z gmachów publicznych w Norymberdze ocalał nienaruszony kompleks budynków sądu i więzienia. Wykorzystano nagrania z procesu zbrodniarzy niemieckich, kroniki nazistowskie, współczesne zdjęcia korytarzy i cel więzienia norymberskiego i Spandau.