TVP Historia Środa, 07.08.2024 06:15 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA DYREKTORKI INTERNATU DLA STARCÓW I INWALIDÓW W PROSZKOWIE* 25 min, Polska, 2004 Scenariusz: Barbara Włodarczyk Zdjęcia: Irina Uralskaja Lektor: Jolanta Niewiadomska, Leszek Sznyter Reportaż z miejscowości Proszkowo (600 kilometrów na północ od Moskwy), gdzie mieści się największy w Europie dom starców. Jest to miejsce niezwykłe, nie tylko ze względu na liczbę pensjonariuszy (600 osób), ale przede wszystkim ze względu na ich skład. Są to byli więźniowie, bezdomni, inwalidzi, których wyrzekły się rodziny, osoby z zaburzeniami psychicznymi i samotni, biedni emeryci. Pensjonat utrzymuje się z opłat wnoszonych z emerytur przez mieszkańców i dotacji z budżetu państwa, ale zapewnia tylko minimum niezbędne do życia. Głównym zajęciem pensjonariuszy jest picie bimbru. W efekcie internat bardziej przypomina zapuszczoną melinę, gdzie powszedniością są awantury i mordobicia, niż dom spokojnej starości. Bohaterką reportażu jest dyrektorka pensjonatu, ale nie mniej ważną rolę grają sami pensjonariusze, którym kamera towarzyszy w dniu wypłaty emerytur. Pensjonat w Proszkowie to miejsce niezwykłe i pełne mistyki, gdzie najbardziej spokojnymi i normalnymi mieszkańcami wydają się chorzy psychicznie. 06:45 SPÓR O HISTORIĘ - ENIGMA BEZ TAJEMNIC Debata, 33 min, Polska, 2015 Scenariusz: Elżbieta Szumiec-Zielińska Prowadzący: Marek Zakrocki Wykonawcy: Grzegorz Nowik, Wladysław Bułhak, Marek Grajek Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski - matematycy Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego w grudniu 1932 roku złamali kody niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. Kilka tygodni później w warszawskich zakładach AVA powstały pierwsze repliki Enigmy. Wysyłane z niemieckich jednostek wojskowych depesze były czytane przez polskich kryptologów. Latem 1939 roku Polacy zdecydowali się przekazać wyniki swoich prac Francuzom i Anglikom. W ośrodku w Pyrach pod Warszawą ujawnili aliantom pilnie strzeżoną tajemnicę Enigmy. Zaskoczeni goście otrzymali egzemplarz maszyny i komplet dokumentów. Dzięki temu Brytyjczycy mogli prowadzić prace nad dekryptażem w ośrodku w Bletchley Park. To dzięki sukcesowi polskich kryptologów aliaci mogli przez całą wojnę śledzić zamierzenia Niemców i wygrywać. Niestety, Brytyjczycy aż do końca XX wieku pomniejszali rolę Polaków, twierdząc, że to oni złamali szyfr Enigmy. Do dzisiaj niektórzy zachodni politycy i część historyków niechętnie wspominają o sukcesie Polaków, którzy dzięki poznaniu Enigmy, według opinii specjalistów, skrócili II wojnę światową aż o trzy lata. 07:25 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 2 PRZYJADĘ NA ŚLUB. ROK 1870 Serial TVP, 74 min, Polska, 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Franciszek Pieczka, Anna Ciepielewska, Tadeusz Madeja, Tadeusz Borowski, Sławomira Łozińska, Ewa Nijaki, Marian Dziędziel, Tomasz Lulek, Andrzej Baranowski, Mieczysław Całka, Leszek Świgoń, Urszula Gierbuszewska, Michał Chamera, Władysław Gluch Nadchodzi rok 1879. Wybucha wojna prusko - francuska. Trzej synowie starego Pasternika zostają zmobilizowani do armii niemieckiej. Są nimi: Jan, Paweł i Antoni. Wkrótce do domu docierają złe wiadomości - Paweł nie żyje, a Antoni zaginął bez wieści. Tymczasem do władzy w Prusach dochodzi Bismarck, który szybko zyskuje sobie opinię "żelaznego kanclerza". Jego twardej polityki doświadczają również śląscy Polacy. Władze pruskie likwidują naukę polskiego w szkołach gminnych. 08:45 KUCHNIA DWUDZIESTOLECIA - KUCHNIA TRZECH ZABORÓW. ZABÓR ROSYJSKI. Magazyn kulinarny, 25 min, Polska, 2021 Reżyseria: Jerzy Grabowski Scenariusz: Łukasz Modelski Zdjęcia: Maciej Brola Prowadzący: Łukasz Modelski Łukasz Modelski, znany z cyklu "W kotle historii" tym razem proponuje smakowitą wyprawę znaczoną najważniejszymi historycznymi datami i kulturowym obrazem dwudziestolecia międzywojennego. Niezwykłego okresu w historii, kiedy po 123 latach niewoli kształtowała się polska państwowość, powstawały wielkie inwestycje, łączyły się ziemie podzielone kulturowo, ekonomicznie, politycznie przez zaborców. W wyniszczonej w czasie I wojny światowej Europie i Polsce kulinarne pomysły łączyły niedostatek z tradycją, rzeczywistość z marzeniami. Smaki, które wówczas powstały, dla nas do dziś są smakami rodzinnego domu. W tym odcinku poznamy przepis na barszcz z kaszą gryczaną, pochodzący z broszurki autorstwa dr. med. Władysława Chodeckiego opublikowanej w 1916 roku "Oszczędna kuchnia. Jak się w chwili obecnej trzeba odżywiać." Drugi przepis na sałatę polską pochodzi z broszurki, która stała się bestsellerem w okresie I wojny światowej "200 potraw z ziemniaków". Autorem jest tajemniczy lub tajemnicza B. K. S. 09:20 HISTORIA POLSKI - POWSTANIE WARSZAWSKIE W DOKUMENTACH Film dokumentalny, 51 min, Polska, 1994 Scenariusz: Witold Zadrowski Lektor: Władysław Kowalski, Tomasz Marzecki Wykonawcy: Władysław Kowalski Muzyka: Eugeniusz Rudnik Witold Zadrowski przedstawia film oparty na dokumentach w większości dotąd nieznanych, dotyczących powstania warszawskiego i działań polityków, które z tamtymi wydarzeniami były związane. Swój film, będący kroniką powstania warszawskiego, Witold Zadrowski zrealizował z wyjątkową starannością. Przygotowując scenariusz i komentarz, sięgnął do sześciu książek: "Armia Krajowa w dokumentach", "Samotny bój" Tadeusza Żenczykowskiego, "W sojuszniczym Londynie" Edwarda Raczyńskiego, "Polska w II wojnie światowej" Józefa Garlińskiego, "Dni walczącej stolicy" Władysława Bartoszewskiego i "Wielka Koalicja" Włodzimierza Kowalskiego. Sam też przygotowując się do nakręcenia filmu, odnalazł wiele wcześniej nieznanych dokumentów. Poprosił również o wspomnienia przed kamerą uczestników powstania: prof. Aleksandra Gieysztora - wówczas kierownika Wydziału Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK i Tadeusza Żenczykowskiego - wówczas szefa Wydziału Propagandy AK. Wykorzystał też sekwencje wybrane z siedmiu godzin filmów dokumentalnych z powstania, fragmenty niemieckich kronik filmowych, materiały z archiwów Wytwórni Filmów Dokumentalnych i "Czołówki". Z tak bogatego materiału zbudował szczegółową kronikę powstania, lecz opowiedział ją w bardzo osobisty sposób. Opowieść o tragedii stolicy i jej mieszkańców rozpoczął od września 1939 roku, dostrzegając w bohaterskiej obronie miasta nieuchronną zapowiedź późniejszego zrywu. Relacjonując rozwój wydarzeń poprzedzających powstanie, a potem kronikę walki, pokazał działania polityków związanych z wydarzeniami, a także - jak je widziały wszystkie zaangażowane w nie strony: polska, brytyjska, radziecka i niemiecka. Przedstawił też prawdę o osamotnieniu walczącego miasta, z wyrachowaniem skazanego na zagładę. 10:15 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - SPALIĆ LONDYN CZ. 2 Cykl dokumentalny, 26 min, Polska, 1993 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Zbigniew Maziarz Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program cykliczny popularyzujący wiedzę o historii II wojny światowej. Wykorzystano w niej materiały archiwalne. Odcinek poświęcony niemieckim przygotowaniom do zniszczenia Londynu, m.in. budowie w Eperlecques bunkrów, z których można by było wystrzeliwać rakiety V - 2 na Londyn. W bunkrze miała znajdować się fabryka paliwa oraz montownia rakiet. 10:50 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - SYCZUAN - KRAINA CUDÓW (FLAVORS) Serial dokumentalny, 49 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Syczuan. 11:50 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POD SZTANDARAMI KONFEDERACJI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Historia konfederacji barskiej w tle historycznym niesie opowieść o ostatnich latach Rzeczpospolitej szlacheckiej. Panowie bracia ze ścian zdejmują karabelki, ryngrafy z Matką Bożą wieszają na piersi i ruszają powiedzieć nie moskiewskiej carycy, wyciągającej odwiecznym obyczajem Rosjan, szpony po polską wolność. Rosną warowne obozy, płoną ognie, doliny spływają krwią i nie sposób postawić pytania jak do tych czynów wielkich przystaje dziś nasza pamięć o nich? 12:20 ROBIN Z SHERWOOD - ODC. 14 SYN HERNE'A (CZ. I) (ROBIN OF SHERWOOD) Serial, 47 min, Wielka Brytania, 1983 Reżyseria: Richard Carpenter, Paul Knight Aktorzy: Clive Mantle, Mark Ryan, Michael Praed, Phil Rose, Ray Winstone, Jason Connery "Robin z Sherwood", brytyjski serial fantasy nakręcony w latach 1983 - 1986, znany też w Polsce pod tytułem "Robin Hood". Serial liczy w sumie z 26 odcinków nakręconych w trzech odrębnych cyklach. W pierwszych dwóch sezonach w roli tytułowej występował Michael Praed, natomiast w trzecim syn Seana Connery'ego, Jason. Producentem serialu był Paul Knight, a głównym scenarzystą Richard Carpenter. W tworzeniu scenariusza współpracowali z nim: Anthony Horowitz, Andrew McCulloch i John Flanagan. Reżyserem pierwszego sezonu był Ian Sharp, drugiego Robert Milton Young, a trzeciego Ben Bolt, James Allen, Gerry Mill, Sid Robertson i Alex Kirby. Serial nawiązuje do legendy o Robin Hoodzie; akcja filmu rozgrywa się na tle Anglii przełomu XII i XIII wieku, za panowania króla Ryszarda Lwie Serce i jego brata Jana bez Ziemi. Inicjatorem powstania tego serialu był jego producent Paul Knight; początkowo zamierzał on nakręcić sześcioodcinkowy mini - serial o przygodach Robin Hooda w nowej konwencji, odpowiadającej publiczności lat 80. XX wieku. 13:10 PLANETA SKARBÓW - ODC. 1 AFRYKA (PLANET OF TREASURES EP. 1 AFRICA) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 1 - ''Afryka". Natura i kultura spotykają się w Afryce. Tajemnicze miejsca, wiekowe instytucje i rytuały, które przetrwały próbę czasu. Tutaj rodziły się i umierały imperia. Teraz ich spuścizna stanowi nasze wspólne dobro. Nasza historia, czyli historia ludzkości, zaczyna się na tym właśnie kontynencie. Faraonowie powołali do życia państwo, dynastie, urzędników, prawa, kapłanów, uczonych i armie. Egipt należał do najbardziej stabilnych imperiów w dziejach. Piramida Cheopsa, wzniesiona cztery i pół tysiąca lat temu, jako jedyny z dawnych siedmiu cudów świata, wciąż stoi nietknięta. Na początek Kair i piramidy na skraju pustyni. Egipt, Etiopia i Kenia to ledwie trzy z 54 krajów Afryki. Jednak różnorodność kulturowa wyróżnia je na tle całości. Przy okazji poznajemy też prawdziwą potęgę Natury. Afryka jest wyjątkowa. To niemal cud, że ta skarbnica przetrwała zapędy europejskiego imperializmu. 14:10 PODZIEMNE WŁOCHY - TURYN. ODC. 5/8 (UNDER ITALY) Serial dokumentalny, 60 min, Włochy, 2016 Reżyseria: Dario Marani Pełna przygód podróż po podziemnym, nieznanym i tajemniczym świecie kryjącym się zarówno pod największymi miastami, ale i wioskami Włoch. Miały one często ogromne znaczenie historyczne, dlatego ich eksploracja pozwala poznać od podszewki dawne i współczesne dzieje tego kraju. W każdym odcinku gospodarz serii, amerykański archeolog Darius Arya, osobiście odkrywa włoskie podziemia: od Rzymu do Neapolu, od Narni do Gran Sasso, przez miejsca o ogromnym znaczeniu historycznym i archeologicznym, po współczesne miejskie kanały, a to pozwala prześledzić historię Italii od prehistorii, przez epokę grecko - rzymską, wczesnego chrześcijaństwa i średniowiecze do dziś. 15:15 KORONA KRÓLÓW - ODC 43 Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2017 Reżyseria: Wojciech Pacyna, Jacek Sołtysiak, Jerzy Krysiak Scenariusz: Agnieszka Olejnik, Małgorzata Jurczak Zdjęcia: Krzysztof Pakulski, Jacek Fabrowicz Muzyka: Marcin Przybyłowicz Aktorzy: Mateusz Król, Marta Bryła, Paulina Lasota, Piotr Gawron - Jedlikowski, Robert Gonera, Jakub Ulewicz, Wenanty Nosul, Tadeusz Kwinta, Agata Bykowska, Marcin Bubółka, Karina Seweryn, Krzysztof Wrona, Jacek Kopczyński, Mateusz Trzmiel, Tomasz Sapryk Odc. 43 Kazimierz wysyła papieżowi list ze skargą na biskupa Grota. Konflikt między władcą a duchownym zaostrza się. W dowód uznania - kucharka litewska zostaje ochmistrzynią na dworze królowej. Niemierza wyrusza w tajemnicy uwolnić Pełkę z niewoli. Anna odkrywa smutną prawdę. 15:50 SENSACJE XX WIEKU - ZADANIE SPECJALNE Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 1984 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Program ukazujący kulisy lotu amerykańskiego samolotu szpiegowskiego U - 2, który odbył się 1 maja 1960 roku. Autor programu przedstawia podłoże historyczne tego lotu, opisuje rozkład sił w ówczesnej Europie końca lat 50. i początku 60. oraz dominujące wówczas trendy polityczne. Geneza powstania Układu Warszawskiego (14 maja 1955 roku), w odpowiedzi na przyjęcie Niemiec Zachodnich do NATO (5 maja 1955 roku), podpisanie traktatu, na mocy którego Austria odzyskała suwerenność. Nadzieje na złagodzenie "zimnej wojny" na konferencji czterech mocarstw, zaplanowanej na maj 1960 roku w Paryżu. Autor programu przedstawia konsekwencje polityczne lotu U - 2 oraz jego interpretację przez prezydenta USA Dwighta D. Eisenhowera. 16:25 SENSACJE XX WIEKU - PIĘCIU WSPANIAŁYCH Cykl dokumentalny, 21 min, Polska, 1996 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański W 1938 roku wysoki funkcjonariusz radzieckich służb bezpieczeństwa, Aleksander Orłow, uciekł ze swojej socjalistycznej ojczyzny, by starać się o azyl w USA. Najprawdopodobniej ujawnił Amerykanom istnienie niezwykle groźnego radzieckiego szpiega, Kima Philby'ego, i być może jego współpracowników, działających od lat na terenie Wielkiej Brytanii. Utrzymywał, że Kim Philby i jego koledzy, młodzieńcy z szacownych, angielskich rodzin, absolwenci najlepszych uczelni, byli szczerze oddani ideom komunizmu i postanowili wiernie mu służyć. Dzisiaj wiadomo, że działalność Philby'ego i jego czterech kolegów (m.in. Gaya Burgesa i Anthony'ego Blunta) przypadła na okres od lat 30. do 50. Niektórzy uważają, że byli oni podwójnymi agentami, sterowanymi przez wywiad brytyjski. Czy tak było? Program przedstawia ujawnione dotąd informacje o działalności Philby'ego oraz okoliczności ucieczki Aleksandra Orłowa. 16:50 KALENDARIUM POWSTANIA WARSZAWSKIEGO Felieton, 1 min, Polska, 2018 Autor: Anna Szołajska Lektor: Krzysztof Ziemiec Kalendarium Powstania Warszawskiego obejmie dni od 1 sierpnia do 3 października 1944 roku. Jest to cykl 63 felietonów, poświęconych wydarzeniom poszczególnych dni powstania. Każdego dnia zostanie wyemitowany felieton na temat tego, co danego dnia działo się w Warszawie roku 1944. Kalendarium opatrzone zostanie specjalną grafiką, archiwalnymi zdjęciami oraz nagraniami obrazującymi wydarzenia z poszczególnych dni powstania oraz wypowiedziami świadków. 17:00 HISTORIA POLSKI - LONDYŃSKIE DNI GENERAŁA SIKORSKIEGO Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2003 Reżyseria: Leszek Wiśniewski Scenariusz: Jan Tarczyński Zdjęcia: Jacek Grzelak Lektor: Jarosław Zoń, Krzysztof Czerwiecki Wykonawcy: Kazimierz Bobowski, Adam Dobroński Opowieść o życiu i pracy generała Władysława Sikorskiego, obejmująca jego działalność wojskową i polityczną w okresie brytyjskim oraz w czasie ewakuacji władz RP po kapitulacji Francji do katastrofy gibraltarskiej. 18:00 SPÓR O HISTORIĘ - BITWY O WAŁ POMORSKI I KOŁOBRZEG Debata, 30 min, Polska, 2015 Scenariusz: Elżbieta Szumiec-Zielińska, Prowadzący: Marek Zając Wykonawcy: Juliusz Tym, Tadeuz Panecki, Czesław Grzelak W nocy z 27 na 28 stycznia 1945 r. dowódca 1. Armii Wojska Polskiego, generał dywizji Stanisław Popławski otrzymał od dowódcy 1. Frontu Białoruskiego, marszałka Gieorgija Żukowa rozkaz rozpoczęcia natarcia i dojścia do 6 lutego do Odry. W ciągu dziewięciu dni armia miała przejść ponad 250 kilometrów. Napotkane rubieże obronne miały być pokonywane z marszu. Popławski mówił po latach, że dyrektywa nie określała jednak położenia nieprzyjaciela. Nie dokonano oceny sił niemieckich - dodawał. Wydaje się to dziwne, zważywszy na fakt, że umocnienia Pommernstellung, czyli Wału Pomorskiego powstały już w latach trzydziestych, w pobliżu ówczesnej granicy z Polską, a umocnione zostały pod koniec wojny. Nietrudno było przewidzieć, że Niemcy będą się tu zaciekle bronić. Polska piechota wzięła na siebie ciężar planowanej bitwy. Jak się już wkrótce okazało, jednej z najkrwawszych batalii stoczonych przez Wojsko Polskie podczas II wojny światowej. Popławski uformował armię w dwie kolumny marszowe. Ruszyli na zachód. Dochodząca do minus dwudziestu stopni Celsjusza temperatura opóźniała marsz. Niemcy chcieli za wszelką cenę utrzymać Pommernstellung do 15 lutego. Po ciężkich walkach, 9 lutego główna pozycja Wału Pomorskiego została przełamana. Wkrótce Niemcy mieli stracić także bazę morską w Kołobrzegu. 18:30 BLISKO, CORAZ BLIŻEJ - ODC. 3 TRWANIE I PRZEMOC. ROK 1884 Serial TVP, 70 min, Polska, 1982 Reżyseria: Zbigniew Chmielewski Scenariusz: Albin Siekierski Zdjęcia: Jan Janczewski Muzyka: Piotr Marczewski Aktorzy: Franciszek Pieczka, Anna Ciepielewska, Andrzej Baranowski, Marian Dziędziel, Tomasz Lulek, Sławomira Łozińska, Ewa Nijaki, Urszula Gierbuszewska, Tadeusz Madeja, Tadeusz Borowski Mijają lata. Bismarckowska polityka Kulturkampfu coraz bardziej daje się we znaki śląskim Polakom. Do domu Franciszka Pasternika niespodziewanie powraca jego syn Jan, który zaginął przed laty podczas wojny francusko - pruskiej. Obecnie jest już obywatelem francuskim. Tęsknota za ojczystymi stronami sprawiła jednak, że postanowił odwiedzić najbliższych. Radość z powodu odwiedzin jednak nie trwała długo. Przerywają ją brutalnie pruskie władze, które odbierają staremu Pasternikowi kuźnię. To już dla sędziwego kowala zbyt wiele. Wstrząśnięty do głębi dostaje wylewu. Jego efektem jest niemal całkowity paraliż. 19:45 SZLAKIEM MIEJSC NIEZWYKŁYCH - POMNIKI HISTORII S.I - POMNIKI HISTORII - KRUSZYNIANY Reportaż, 5 min, Polska, 2015 Reżyseria: Tomasz Drozdowicz Scenariusz: Tomasz Drozdowicz Kruszyniany, niezwykły Pomnik Historii, to kolebka kultury tatarskiej na ziemiach polskich, gdzie panuje niepowtarzalny klimat polskiego orientu. Nikogo tu nie dziwi, że cerkiew stoi obok meczetu, a meczet obok synagogi, bo prawdziwym fenomenem tego miejsca jest wielokulturowość i tolerancja. W tym odcinku Katarzyna Sanocka zwiedzi zbudowany w 2. połowie XVIII wieku muzułmański dom modlitwy. To jeden z najstarszych zabytków podlaskiego Szlaku Tatarskiego. Leży na nim także inna wieś - Bohoniki. Tutejszy meczet ma tylko jedną wieżyczkę minaret. Ważnymi elementami wystroju są dywany i wiszące na ścianach muhiry z arabskimi inskrypcjami i fragmentami Koranu. Świadectwem tatarskiej historii tych ziem są również Mizary, czyli cmentarze z tradycyjnymi nagrobkami. Do dziś chowani są tam zmarli. 20:00 OPUSZCZONE MIEJSCA - ODC. 3 STRACONE IMPERIUM (FORSAKEN PLACES - GEHEIME WELTEN / VERLORENES EMPIRE) Serial dokumentalny, 53 min, Niemcy, 2020 W tej 4 - odcinkowej serii zbudowane ze stali, zalane betonem lub wydobyte spod ziemi pomniki przełomowych momentów historii ożywają na nowo. Swoje osobiste wspomnienia o tych zapomnianych, ale często niedostępnych i groźnych miejscach przywołują związani z nimi świadkowie. Opowiadają o klęskach żywiołowych, wojnach lub wielkich katastrofach, które odcisnęły piętno na tych zabytkach, a także na ludziach mieszkających czy pracujących w ich pobliżu. W czterech odcinkach widzowie poznają dwanaście takich "zaginionych miejsc" - to bazy wojskowe, pokazowe budynki epoki, turystyczne raje i szpitale. 21:05 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 6/18 - ŻELAZNY KRZYŻ Serial TVP, 58 min, Polska, 1968 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Władysław Hańcza, Tadeusz Białoszczyński, Gustaw Lutkiewicz, Ignacy Machowski, Bronisław Pawlik, Seweryn Butrym Hrabia Edwin Wąsowski, członek polskiego ruchu oporu, uchodzi za Austriaka. Jest właścicielem wspaniałego majątku, wydaje przyjęcia i polowania, na których bywa wielu niemieckich generałów i dygnitarzy. Pewnego wieczoru Niemcy przypadkiem odkrywają u Wąsowskiego skrytkę z materiałami szpiegowskimi i dolarami. Hrabia zostaje aresztowany. Kloss daje mu do zrozumienia, że nie można go uratować, natomiast on może pogrążyć wielu Niemców. Wąsowski pojmuje to i opowiada prowadzącemu śledztwo Hauptsturmführerowi Lohse o spisku na życie Hitlera, w którym brali udział generałowie i pułkownicy. Wszyscy zostają straceni. Za wykrycie "tajnego sprzysiężenia" Kloss otrzymuje Żelazny Krzyż. 22:15 UPADEK. JAK UKRAIŃCY ZNISZCZYLI IMPERIUM ZŁA - ODCINEK 2 NOC GNIEWU (THE СOLLAPSE: HOW UKRAINIANS DESTROYED THE EVIL EMPIRE / KOLAPS. JAK UKRAJINCI ZRUJNUWAŁY IMPERIJU ZŁA) Film dokumentalny, 46 min, Ukraina, 2020 Reżyseria: Sergij Łysenko Dokładna i jak dotąd najpełniejsza opowieść o tym, jak deklaracja niepodległości Ukrainy umożliwiła ostateczny upadek ZSRR. W cyklu dokumentalnym widzowie zobaczą nigdy wcześniej nie prezentowane tajne dokumenty CIA i KGB; zeznania uczestników i świadków wydarzeń czy wypowiedzi amerykańskich, ukraińskich, rosyjskich oraz polskich polityków i historyków, po raz pierwszy omawiających tak szczegółowo wydarzenia z 1991 roku. 30 lat po upadku imperium zła mamy dostęp do tajnych niegdyś dokumentów CIA i KGB, wspomnień ludzi, którzy podejmowali decyzje, oraz bezpośrednich świadków i uczestników masowych procesów w całym ZSRR. Obecnie nie ma ani jednej książki czy filmu, które w sposób całościowy i pełny przedstawiałyby upadek ZSRR. Opisy ówczesnych wydarzeń koncentrują się wokół Moskwy, pozostawiając w cieniu kluczowe procesy, które rozgrywały się poza nią i które faktycznie doprowadziły do upadku imperium zła. 23:25 SENSACJE XX WIEKU - TAJEMNICA HEINRICHA HIMMLERA Cykl dokumentalny, 49 min, Polska, 2001 Scenariusz: Bogusław Wołoszański Prowadzący: Bogusław Wołoszański Dlaczego w grudniu 1945 roku, 7 miesięcy po pogrzebaniu zwłok Heinricha Himmlera, który 23 maja tego roku miał popełnić samobójstwo, władze brytyjskie zdecydowały się dokonać ekshumacji? Siedem miesięcy wcześniej Himmler, schwytany przez brytyjskich żołnierzy popełnił samobójstwo. Zwłoki poddano sekcji i pogrzebano w lesie pod Luneburgiem. Czyżby pojawiły się wątpliwości? Czy człowiek, który popełnił samobójstwo, rzeczywiście był Himmlerem? 00:30 NIE BĘDĄC - JESTEM. KRZYSZTOF KAMIL BACZYŃSKI Film dokumentalny, 45 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marta Węgiel Scenariusz: Marta Węgiel Zdjęcia: Maciej Mroziewski Muzyka: Zygmunt Konieczny Lektor: Marcin Perchuć, Małgorzata Gadacz, Krzysztof Gadacz Film przedstawia sylwetkę wybitnego poety, przedstawiciela pokolenia Kolumbów, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Opowieść o krótkim, ale bogatym życiu zakończonym tragiczną śmiercią w czasie Powstania Warszawskiego uzupełniają wiersze poety i piosenki w wykonaniu Ewy Demarczyk i Grzegorza Turnaua. 01:25 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - POD SZTANDARAMI KONFEDERACJI Magazyn historyczny, 22 min, Polska, 2018 Autor: Adam Sikorski Lektor: Artur Kalicki Historia konfederacji barskiej w tle historycznym niesie opowieść o ostatnich latach Rzeczpospolitej szlacheckiej. Panowie bracia ze ścian zdejmują karabelki, ryngrafy z Matką Bożą wieszają na piersi i ruszają powiedzieć nie moskiewskiej carycy, wyciągającej odwiecznym obyczajem Rosjan, szpony po polską wolność. Rosną warowne obozy, płoną ognie, doliny spływają krwią i nie sposób postawić pytania jak do tych czynów wielkich przystaje dziś nasza pamięć o nich? 02:00 ENCYKLOPEDIA II WOJNY ŚWIATOWEJ - U - BOOTY WYCHODZĄ Cykl dokumentalny, 19 min, Polska, 1995 Scenariusz: Bogusław Wołoszański, Maciej Zakrocki Zdjęcia: Andrzej Żydaczewski Prowadzący: Bogusław Wołoszański Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej. Odcinek poświęcony niemieckim łodziom podwodnym.