TVP Nauka Sobota, 10.08.2024 06:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 215 LANCKORONA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W trakcie kolejnej wyprawy odwiedzimy Lanckoronę. To miejsce, w którym czas jakby się zatrzymał. Ta sielska wieś ma Rynek, który okalają drewniane chaty. Główny plac jest nie tylko pochyły, ale i dostarcza krajobrazowych widoków. W dobrą pogodę widać stąd Babią Górę, a nawet Tatry. Lanckorona to obecnie duża wieś. Centralnie położony Rynek to jednak pamiątka z czasów, kiedy miejscowość była miastem, w którym bywali polscy monarchowie. Plac ma nachylenie wynoszące około 9, 5%, co stawia go wśród najbardziej stromych na całym Bursztynowym Szlaku. 06:20 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 216 PRZEWORSK Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Przeworsk. Mieszkańcy tego miasta mówią o nim, że jest małe, ciche i że dobrze się tu żyje. Zwiedzanie rozpoczniemy od jednego z najważniejszych tutejszych zabytków - Pałacu Lubomirskich. Położony w pięknym parku pałac jest siedzibą muzeum, w którym możemy dokładnie poznać historię miasta i regionu. Muzeum kryje w sobie atrakcje, które warto zobaczyć. W dawnych stajniach cugowych prezentowana jest historia straży pożarnych z Przeworska i okolicy od drugiej połowy XIX w. do czasów współczesnych. Kolekcja pożarnicza jest różnorodna - od sikawek konnych, hełmów paradnych i bojowych, poprzez sprzęt bojowy, urządzenia sygnalizacyjne, umundurowanie, po odznaczenia strażackie. Uzupełnieniem tej bogatej kolekcji są fotografie oddziałów straży ogniowej z Przeworska i z regionu, strażnic, remiz, dętych orkiestr strażackich oraz zdjęcia z zawodów. 06:55 PO DWÓCH STRONACH LUSTRA WODY Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2018 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Seria "Po dwóch stronach lustra wody" zabiera widza w podróż na dwa krańce Oceanu Spokojnego. Z jednej strony archipelag Komodo, w którym na lądzie niepodzielnie królują słynne smoki, a pod powierzchnią wody silne prądy omiatają usiane życiem rafy koralowe. Indonezja to także kraina niszczycielskich wulkanów, których erupcje niejednokrotnie naruszały porządek świata. Po drugiej stronie oceanu znajduje się, gęsto porośnięta lasem deszczowym, Kostaryka. Plaże obmywane są wodami zatoki, której nazwa pochodzi od nazwiska legendarnego, angielskiego korsarza Francisa Drake'a. Wody te zamieszkałe są przez niezliczone formy życia, które mogą być zarówno piękne, jak i niebezpieczne. Serial nie tylko odkrywa przed widzem tajemnice świata dzikiej przyrody, ale także buduje ludzką świadomość w kontekście wspólnej egzystencji wszystkiego, co żyje na Niebieskiej Planecie. "Po dwóch stronach lustra wody" to niezwykła wyprawa przez dwa światy, która prowadzi do pytania o miejsce człowieka za Ziemi. Seria składa się z 10 epizodów czterdziestopięciominutowych, a reżyserem jest Andrzej Misiuk autor wielu podwodnych produkcji dokumentalnych. Narratorem filmu jest magiczny głos Krystyny Czubówny. Serial dokumentalny, 07:50 TAJEMNICE SAL OPERACYJNYCH - MIESZKANIE DUSZY Cykl dokumentalny, 23 min, Polska, 2022 Reżyseria: Aleksander Krempeć Scenariusz: Aleksander Krempeć, Ireneusz Iwański Prowadzący: Łukasz Grabarczyk Mieszkanie duszy. Tak nazwał ludzki mózg William Szekspir. Uczestniczymy w skomplikowanej operacji usunięcia glejaka, złośliwego guza mózgu. Pacjentem jest 14-letni chłopiec. Operatorami są doktorzy: Łukasz Grabarczyk i Witold Libionka. 08:20 ASTRONARIUM - 4/21 (115) - STAŁA HUBBLE'A Magazyn, 23 min, Polska, 2021 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Jeden parametr, od którego zależy nasze rozumienie całego Wszechświata. Tak zwana stała Hubble’a mówi nam, w jakim tempie kosmos się rozszerza. Jej wartość stanowi klucz do największych zagadek współczesnej nauki. W tym programie pokażemy, na czym polega problem z wyznaczeniem stałej Hubble’a. I czego możemy się dzięki niej dowiedzieć. 08:50 NA WSZELKI WYPADEK! - AMPUTACJA KOŃCZYNY 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Według statystyk do wielu niebezpiecznych wypadków dochodzi w trakcie wykonywania domowych remontów. Nie zawsze wiemy, jak prawidłowo posługiwać się młotkiem, piłą, pilarką tarczową. Chwila nieuwagi, brak umiejętności może skończyć się poważnym wypadkiem i utratą kończyny. W tym odcinku pokażemy, jak najskuteczniej udzielić pierwszej pomocy. 09:25 PODWODNY RAJ BORNEO - SIPADAŃSKA SYRENA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 10:00 NA KOSMICZNYM FRONCIE - WYMIERANIE PERMSKIE (COSMIC FRONT: UNRAVELING THE PERMIAN EXTINCTION) Film dokumentalny, 52 min, Japonia, 2018 250 milionów lat temu miało miejsce wydarzenie, które zniszczyło ponad 90% gatunków na Ziemi. Było to największe masowe wymieranie, jakiego kiedykolwiek zaznała nasza planeta, określane również jako granica permsko - triasowa. Nowe badania wskazują winę w nieoczekiwanym kierunku superkontynent. Przed tym Wielkim Wymieraniem kontynenty połączyły się, tworząc jeden gigantyczny ląd, całkowicie zmieniając ziemskie pole magnetyczne. Dotarło na Ziemię dużo więcej promieni kosmicznych, powodując globalne ochłodzenie, tzw. pióropuszową zimę. Ten dokument śledzi badania wulkanu w etiopskim Great Rift Valley oraz nowatorskie badania wykopaliskowe w Omanie. Dochodzenie rozpoczyna się we wnętrzu Ziemi i prowadzi nas w najdalsze zakątki kosmosu. 11:10 PROFESOR OD SERCA - ZBIGNIEW RELIGA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2010 Reżyseria: Halina Szymura Scenariusz: Halina Szymura Zdjęcia: Sławomir Chudowski Kiedy mówimy Religa, w pierwszym momencie nasuwają nam się skojarzenia: pionier polskiej transplantacji, pierwszy przeszczep serca w Polsce. Ten wybitny lekarz i naukowiec wdrożył też wiele własnych, oryginalnych programów w zakresie leczenia skomplikowanych, wrodzonych wad serca, wprowadził ciekawe zabiegi z obszarów chirurgii naczyniowej. Jego największe dzieło to jednak stworzenie komory do mechanicznego wspomagania krążenia. Film nie jest notką biograficzną profesora, ale okazją do przypomnienia jego najważniejszych dokonań w medycynie, w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym. Jego bogaty życiorys starczyłby zapewne na kilka filmów. Ten dokument skupia się na sprawach najważniejszych dla samego profesora, dla ludzi, którym ratował życie, dla grona jego współpracowników, których wychowywał, wpajając im najcenniejsze zasady etyki lekarskiej. Wykształcony w Polsce, odbył kilkuletnie staże w amerykańskich klinikach, m. in. u takich sław jak Adrian Kantrowitz czy Wojciechowski. Zdobyte tam umiejętności chciał przenieść do polskich klinik, choć nie zawsze spotykał się ze zrozumieniem. Całość jest oparta na wspomnieniach najbliższych mu osób w zawodzie i w życiu. O atmosferze, jaka towarzyszyła pierwszym transplantacjom, asystujący przy zabiegach dawni asystenci, dziś profesorowie renomowanych klinik: Andrzej Bochenek, Marian Zembala, Jerzy Foremny. Wszyscy są uwiecznieni w cennych archiwalnych materiałach z pierwszych przeszczepów serca, jakie miały miejsce w latach 1985 - 1990. O tym, jak sprawy zawodowe profesora wpływały na życie rodzinne mówią żona, córka i syn. Wzruszające są opowieści dawnych pacjentów, którzy nazywają go drugim ojcem. Tadeusz Żytkiewicz jest najdłużej żyjącym pacjentem z przeszczepionym sercem. To finał jego operacji obiegł cały świat za pośrednictwem zdjęcia Jamesa Steinfielda (National Geographic). Henryk Kubiak, najstarszy człowiek, któremu w Polsce przeszczepiono serce, opowiada o swoich sukcesach na międzynarodowych olimpiadach sportowych, mimo że ukończył 76 lat. O niezwykłych sytuacjach podczas współpracy lotnictwa wojskowego z prof. Religą opowiada lotnik, płk. inż. Mirosław Czechowski. Dramaty, jakie towarzyszyły tym lotom, uwiecznione na filmie dokumentalnym, zrealizowanym na potrzeby lotnictwa wojskowego, obrazują chwile grozy i determinacji w walce o ludzkie życie. Prezes Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii, bliski przyjaciel profesora, wspomina koncerty z cyklu "Serce za serce". Były to wydarzenia, które elektryzowały całą Polskę. To na prośbę profesora po raz pierwszy wystąpili w Polsce, w Zabrzu: Placido Domingo, Jose Carreras, Monserat Cabaille, June Anderson i wielu innych artystów światowych estrad. O tym, kim jest prof. Zbigniew Religa dla młodych ludzi, mówią uczniowie szkoły w Miedniewicach, która nosi imię słynnego kardiochirurga. W filmie nie brak także archiwalnych wypowiedzi samego profesora, są to fragmenty studyjnych wywiadów, wystąpień publicznych oraz reportaży poświęconych działalności założonej przez niego Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii. Film bardzo wzrusza, ale są w nim również momenty zabawne, zwłaszcza w opowiadaniach dawnych asystentów profesora, choć często rodziły się one w sytuacjach dramatycznych. Jest to obraz o charyzmatycznym chirurgu, ale też o człowieku o wielkim sercu i pogodzie ducha. 12:10 PODWODNY RAJ BORNEO - ZUPA Z PTASICH GNIAZD I PODWODNA PUSTYNIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 12:50 JAK TO DZIAŁA - ODC. 44 KOSMETYKI Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Kosmetyki znane są od wieków. Zgodnie z definicją kosmetyk to nie lek, ma służyć pielęgnacji, ochronie, zmianie koloru lub zapachu. Kosmetykami są więc mydła, kremy, żele, pasty do zębów, perfumy czy specyfiki do makijażu. Jak wyglądają laboratoria, w których powstają kosmetyki? Oczywiście sprawdziliśmy to w "Jak to działa?". Niektóre z tych specyfików (np. balsam do ciała) Radek Brzózka przygotował własnoręcznie. 13:25 CZY WIESZ, ŻE? - /298/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 14:00 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 5 OSZUŚCI (ANIMAL EINSTEINS EP. 5 CON ARTISTS) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens Przetrwanie w grze o życie wymaga wielkich umiejętności. Zwierzęta codziennie podejmują kolejne wyzwania, by zdobyć pożywienie i przekazać swoje geny potomstwu. Do sukcesu prowadzą dwie ścieżki: uczciwa i nieuczciwa. W świecie zwierząt nie brak oszustw i podstępów. Głównym ich powodem jest pragnienie, by nie dać się zjeść. Oto jeden z najbogatszych w białko posiłków na rafie koralowej. W dodatku bez ochronnego pancerza. Ośmiornica. Mistrzyni kamuflażu. Podobnie jak inne głowonogi - mątwy i kałamarnice - ośmiornice potrafią zmieniać barwę ciała. Robią to, by porozumiewać się między sobą, podkradać się do zdobyczy lub unikać drapieżników. W jaki sposób to robią? 15:00 RAPORT NAUKOWY - 74 23 min, Polska, 2024 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 15:30 PO DWÓCH STRONACH LUSTRA WODY Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2018 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Seria "Po dwóch stronach lustra wody" zabiera widza w podróż na dwa krańce Oceanu Spokojnego. Z jednej strony archipelag Komodo, w którym na lądzie niepodzielnie królują słynne smoki, a pod powierzchnią wody silne prądy omiatają usiane życiem rafy koralowe. Indonezja to także kraina niszczycielskich wulkanów, których erupcje niejednokrotnie naruszały porządek świata. Po drugiej stronie oceanu znajduje się, gęsto porośnięta lasem deszczowym, Kostaryka. Plaże obmywane są wodami zatoki, której nazwa pochodzi od nazwiska legendarnego, angielskiego korsarza Francisa Drake'a. Wody te zamieszkałe są przez niezliczone formy życia, które mogą być zarówno piękne, jak i niebezpieczne. Serial nie tylko odkrywa przed widzem tajemnice świata dzikiej przyrody, ale także buduje ludzką świadomość w kontekście wspólnej egzystencji wszystkiego, co żyje na Niebieskiej Planecie. "Po dwóch stronach lustra wody" to niezwykła wyprawa przez dwa światy, która prowadzi do pytania o miejsce człowieka za Ziemi. Seria składa się z 10 epizodów czterdziestopięciominutowych, a reżyserem jest Andrzej Misiuk autor wielu podwodnych produkcji dokumentalnych. Narratorem filmu jest magiczny głos Krystyny Czubówny. Serial dokumentalny, 16:25 JAK TO DZIAŁA - ODC. 44 KOSMETYKI Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Kosmetyki znane są od wieków. Zgodnie z definicją kosmetyk to nie lek, ma służyć pielęgnacji, ochronie, zmianie koloru lub zapachu. Kosmetykami są więc mydła, kremy, żele, pasty do zębów, perfumy czy specyfiki do makijażu. Jak wyglądają laboratoria, w których powstają kosmetyki? Oczywiście sprawdziliśmy to w "Jak to działa?". Niektóre z tych specyfików (np. balsam do ciała) Radek Brzózka przygotował własnoręcznie. 17:00 PODWODNY RAJ BORNEO - KINABATANGAN I PODWODNY WIATR MABUL Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 17:35 CZY WIESZ, ŻE? - /299/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 18:00 NA WSZELKI WYPADEK! - AMPUTACJA KOŃCZYNY 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Według statystyk do wielu niebezpiecznych wypadków dochodzi w trakcie wykonywania domowych remontów. Nie zawsze wiemy, jak prawidłowo posługiwać się młotkiem, piłą, pilarką tarczową. Chwila nieuwagi, brak umiejętności może skończyć się poważnym wypadkiem i utratą kończyny. W tym odcinku pokażemy, jak najskuteczniej udzielić pierwszej pomocy. 18:30 RAPORT NAUKOWY - 74 23 min, Polska, 2024 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 19:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 215 LANCKORONA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W trakcie kolejnej wyprawy odwiedzimy Lanckoronę. To miejsce, w którym czas jakby się zatrzymał. Ta sielska wieś ma Rynek, który okalają drewniane chaty. Główny plac jest nie tylko pochyły, ale i dostarcza krajobrazowych widoków. W dobrą pogodę widać stąd Babią Górę, a nawet Tatry. Lanckorona to obecnie duża wieś. Centralnie położony Rynek to jednak pamiątka z czasów, kiedy miejscowość była miastem, w którym bywali polscy monarchowie. Plac ma nachylenie wynoszące około 9, 5%, co stawia go wśród najbardziej stromych na całym Bursztynowym Szlaku. 19:30 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 216 PRZEWORSK Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Barbara Adamczyk Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Tym razem odwiedzimy Przeworsk. Mieszkańcy tego miasta mówią o nim, że jest małe, ciche i że dobrze się tu żyje. Zwiedzanie rozpoczniemy od jednego z najważniejszych tutejszych zabytków - Pałacu Lubomirskich. Położony w pięknym parku pałac jest siedzibą muzeum, w którym możemy dokładnie poznać historię miasta i regionu. Muzeum kryje w sobie atrakcje, które warto zobaczyć. W dawnych stajniach cugowych prezentowana jest historia straży pożarnych z Przeworska i okolicy od drugiej połowy XIX w. do czasów współczesnych. Kolekcja pożarnicza jest różnorodna - od sikawek konnych, hełmów paradnych i bojowych, poprzez sprzęt bojowy, urządzenia sygnalizacyjne, umundurowanie, po odznaczenia strażackie. Uzupełnieniem tej bogatej kolekcji są fotografie oddziałów straży ogniowej z Przeworska i z regionu, strażnic, remiz, dętych orkiestr strażackich oraz zdjęcia z zawodów. 20:00 INTELIGENTNE ZWIERZĘTA - ODC. 5 OSZUŚCI (ANIMAL EINSTEINS EP. 5 CON ARTISTS) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Joanne Stevens Przetrwanie w grze o życie wymaga wielkich umiejętności. Zwierzęta codziennie podejmują kolejne wyzwania, by zdobyć pożywienie i przekazać swoje geny potomstwu. Do sukcesu prowadzą dwie ścieżki: uczciwa i nieuczciwa. W świecie zwierząt nie brak oszustw i podstępów. Głównym ich powodem jest pragnienie, by nie dać się zjeść. Oto jeden z najbogatszych w białko posiłków na rafie koralowej. W dodatku bez ochronnego pancerza. Ośmiornica. Mistrzyni kamuflażu. Podobnie jak inne głowonogi - mątwy i kałamarnice - ośmiornice potrafią zmieniać barwę ciała. Robią to, by porozumiewać się między sobą, podkradać się do zdobyczy lub unikać drapieżników. W jaki sposób to robią? 21:00 PODWODNY RAJ BORNEO - ZUPA Z PTASICH GNIAZD I PODWODNA PUSTYNIA Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 21:35 WAŻNE CZY NIEWAŻNE - ODC. 13 - OSZUKAŃCZY DEEPFAKE (WHY IT MATTERS: FUTURE TECH) Serial dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2022 Czym jest Metaverse? Jak możemy żyć ponad 100 lat? A czego możemy się nauczyć od otaczającego nas świata przyrody? Dołączymy do fanatyka technologii, Joshuy Lima, w jego podróży w przyszłość, aby odkryć najnowocześniejsze technologie, które zmieniają świat, jaki znamy. Od życia, pracy i zabawy w wirtualnym świecie po najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii bezdotykowych i innowacji biomimikry. Od firm spożywczych wykorzystujących technologię blockchain w celu zabezpieczenia swojego łańcucha dostaw, po tych, którzy zarabiają na życie dzięki aplikacjom do przejmowania przejazdów, podróżujemy po całym świecie, aby dowiedzieć się, dlaczego to ma znaczenie. 22:05 WAŻNE CZY NIEWAŻNE - ODC. 14 - NIE MÓJ KLIMAT (WHY IT MATTERS: FUTURE TECH) Serial dokumentalny, 23 min, Wielka Brytania, 2022 Czym jest Metaverse? Jak możemy żyć ponad 100 lat? A czego możemy się nauczyć od otaczającego nas świata przyrody? Dołączymy do fanatyka technologii, Joshuy Lima, w jego podróży w przyszłość, aby odkryć najnowocześniejsze technologie, które zmieniają świat, jaki znamy. Od życia, pracy i zabawy w wirtualnym świecie po najnowsze osiągnięcia w dziedzinie technologii bezdotykowych i innowacji biomimikry. Od firm spożywczych wykorzystujących technologię blockchain w celu zabezpieczenia swojego łańcucha dostaw, po tych, którzy zarabiają na życie dzięki aplikacjom do przejmowania przejazdów, podróżujemy po całym świecie, aby dowiedzieć się, dlaczego to ma znaczenie. 22:35 CZY WIESZ, ŻE? - /300/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 26 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie. 23:10 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /9/ KARDIOCHIRURGIA MAŁOINWAZYJNA Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek - to inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy prezentują również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie a będące światowymi odkryciami naukowymi. Wymiana zastawki czy operacja bypassów. Dziś te zabiegi są już możliwe w formie małoinwazyjnej, nie wymagającej rozcinania mostka. W najnowszym odcinku Operacji Zdrowie zajrzymy na salę operacyjną, pokażemy nowoczesne zabiegi kardiochirurgiczne. Teraz skomplikowane operacje serca można przeprowadzać poprzez niewielkie nacięcie, przez tak zwaną dziurkę od klucza. Jeszcze niedawno wielu pacjentów nie miało możliwości leczenia, bo operacje na otwartym sercu były dla nich zbyt obciążające. Kardiochirurgia małoinwazyjna to ratunek dla większej liczby pacjentów i możliwość szybszej rekonwalescencji, a pacjenci już po 2 - 3 tygodniach wracają do pełnej sprawności. 23:45 JIMA AL - KHALILI PRZEWODNIK PO ŻYCIU, WSZECHŚWIECIE I CAŁEJ RESZCIE/1/ (JIM AL - KHALILI`S GUIDE TO LIFE, THE UNIVERSE AND EVERYTHING) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Znany fizyk i profesor, Jim Al - Khalili, zabiera widzów w podróż przez dziwny i cudowny mikroskopijny świat mechaniki kwantowej, badając, w jaki sposób stoi ona za całą strukturą wszechświata i podstawowymi procesami życia. To jest przewodnik ku odpowiedzi na jedną z największych zagadek: jak się tu dostaliśmy? 00:50 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 215 LANCKORONA Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor W trakcie kolejnej wyprawy odwiedzimy Lanckoronę. To miejsce, w którym czas jakby się zatrzymał. Ta sielska wieś ma Rynek, który okalają drewniane chaty. Główny plac jest nie tylko pochyły, ale i dostarcza krajobrazowych widoków. W dobrą pogodę widać stąd Babią Górę, a nawet Tatry. Lanckorona to obecnie duża wieś. Centralnie położony Rynek to jednak pamiątka z czasów, kiedy miejscowość była miastem, w którym bywali polscy monarchowie. Plac ma nachylenie wynoszące około 9, 5%, co stawia go wśród najbardziej stromych na całym Bursztynowym Szlaku. 01:25 RAPORT NAUKOWY - 74 23 min, Polska, 2024 Cotygodniowy przegląd najważniejszych wydarzeń w dziedzinie nauki zarówno w Polsce, jak i na świecie. Odkrycia i dokonania naukowców, misje badające tajemnice kosmosu i naszego globu, fascynujące technologie i wydarzenia, które zmieniają historię. To niezbędnik tych, którzy chcą być na bieżąco z tym, co dzieje się w nauce, poznawać i rozumieć naszą rzeczywistość, a czasem wybiegać myślą w przyszłość. W tym programie nie zapomnimy także o ważnych rocznicach i historii nauki. 02:00 PROFESOR OD SERCA - ZBIGNIEW RELIGA Film dokumentalny, 51 min, Polska, 2010 Reżyseria: Halina Szymura Scenariusz: Halina Szymura Zdjęcia: Sławomir Chudowski Kiedy mówimy Religa, w pierwszym momencie nasuwają nam się skojarzenia: pionier polskiej transplantacji, pierwszy przeszczep serca w Polsce. Ten wybitny lekarz i naukowiec wdrożył też wiele własnych, oryginalnych programów w zakresie leczenia skomplikowanych, wrodzonych wad serca, wprowadził ciekawe zabiegi z obszarów chirurgii naczyniowej. Jego największe dzieło to jednak stworzenie komory do mechanicznego wspomagania krążenia. Film nie jest notką biograficzną profesora, ale okazją do przypomnienia jego najważniejszych dokonań w medycynie, w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym. Jego bogaty życiorys starczyłby zapewne na kilka filmów. Ten dokument skupia się na sprawach najważniejszych dla samego profesora, dla ludzi, którym ratował życie, dla grona jego współpracowników, których wychowywał, wpajając im najcenniejsze zasady etyki lekarskiej. Wykształcony w Polsce, odbył kilkuletnie staże w amerykańskich klinikach, m. in. u takich sław jak Adrian Kantrowitz czy Wojciechowski. Zdobyte tam umiejętności chciał przenieść do polskich klinik, choć nie zawsze spotykał się ze zrozumieniem. Całość jest oparta na wspomnieniach najbliższych mu osób w zawodzie i w życiu. O atmosferze, jaka towarzyszyła pierwszym transplantacjom, asystujący przy zabiegach dawni asystenci, dziś profesorowie renomowanych klinik: Andrzej Bochenek, Marian Zembala, Jerzy Foremny. Wszyscy są uwiecznieni w cennych archiwalnych materiałach z pierwszych przeszczepów serca, jakie miały miejsce w latach 1985 - 1990. O tym, jak sprawy zawodowe profesora wpływały na życie rodzinne mówią żona, córka i syn. Wzruszające są opowieści dawnych pacjentów, którzy nazywają go drugim ojcem. Tadeusz Żytkiewicz jest najdłużej żyjącym pacjentem z przeszczepionym sercem. To finał jego operacji obiegł cały świat za pośrednictwem zdjęcia Jamesa Steinfielda (National Geographic). Henryk Kubiak, najstarszy człowiek, któremu w Polsce przeszczepiono serce, opowiada o swoich sukcesach na międzynarodowych olimpiadach sportowych, mimo że ukończył 76 lat. O niezwykłych sytuacjach podczas współpracy lotnictwa wojskowego z prof. Religą opowiada lotnik, płk. inż. Mirosław Czechowski. Dramaty, jakie towarzyszyły tym lotom, uwiecznione na filmie dokumentalnym, zrealizowanym na potrzeby lotnictwa wojskowego, obrazują chwile grozy i determinacji w walce o ludzkie życie. Prezes Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii, bliski przyjaciel profesora, wspomina koncerty z cyklu "Serce za serce". Były to wydarzenia, które elektryzowały całą Polskę. To na prośbę profesora po raz pierwszy wystąpili w Polsce, w Zabrzu: Placido Domingo, Jose Carreras, Monserat Cabaille, June Anderson i wielu innych artystów światowych estrad. O tym, kim jest prof. Zbigniew Religa dla młodych ludzi, mówią uczniowie szkoły w Miedniewicach, która nosi imię słynnego kardiochirurga. W filmie nie brak także archiwalnych wypowiedzi samego profesora, są to fragmenty studyjnych wywiadów, wystąpień publicznych oraz reportaży poświęconych działalności założonej przez niego Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii. Film bardzo wzrusza, ale są w nim również momenty zabawne, zwłaszcza w opowiadaniach dawnych asystentów profesora, choć często rodziły się one w sytuacjach dramatycznych. Jest to obraz o charyzmatycznym chirurgu, ale też o człowieku o wielkim sercu i pogodzie ducha.