TVP Dokument Poniedziałek, 12.08.2024 05:20 NATURA BEZ GRANIC - SEZON 2 ODC. 2 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Sławomir Czyrnek Scenariusz: Marcin Krzyżański Zdjęcia: Jan Mamoń, Krystian Matysek Nasze pogranicze to również obszar fascynującej i niezwykle zróżnicowanej przyrody: od Bieszczad, Gór Słonych i Pogórza Przemyskiego przez Roztocze i Polesie po Dolinę Bugu. Na tych terenach można spotkać gatunki zwierząt i roślin, których na próżno już dziś szukać w innych częściach Europy. Pogranicze jest domem niedźwiedzi, rysi i wilków. Wielkie leśne przestrzenie przemierzają stada jeleni i żubrów. Przyroda nie zna granic. Wilcze rodziny z pogranicza mają swoje terytoria na terenie Polski i Ukrainy. Po jednej stronie polują, po drugiej mają bezpieczne ostoje, w których wychowują potomstwo. Stada roślinożerców, jeleni czy żubrów, w rocznym cyklu wędrówki w poszukiwaniu najlepszych żerowisk regularnie przekraczają graniczny San. Administracyjne linie podziałów nie są też znane ptakom. Bociany gnieżdżące się w przygranicznych wioskach regularnie latają na łowy na łąki po obu stronach granicy. Podobnie rzecz ma się z orłami przednimi i orlikami zamieszkującymi lasy Pogórza Przemyskiego. 05:50 PODRÓŻE Z HISTORIĄ S.I - ODC. 12 PREZYDENCKIE SIEDZIBY Cykl dokumentalny, 27 min, Polska, 2015 Reżyseria: Radosław Kotarski Scenariusz: Radosław Kotarski W jakich warunkach mieszkali i pracowali prezydenci Polski w czasie XX - lecia międzywojennego? Co zmieniło się od tego czasu? Jak wygląda otoczenie prezydentów po 1989 roku? Jakie tajemnice skrywają ich pomieszczenia? Na te pytania odpowie Radosław Kotarski w "Podróżach z historią", zabierając widzów w fascynującą podróż po Pałacu Prezydenckim, Belwederze i rezydencji w Wiśle. 06:30 WIELKIE RZEKI ŚWIATA - CZ. 3 MISSISIPI (EARTH’S GREAT RIVERS. MISSISSIPPI) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Mark Flowers Trzyczęściowy serial dokumentalny BBC Studios o trzech największych rzekach na świecie: Amazonce, Nilu i Missisipi. Niezwykła i pełna emocji podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Z użyciem nowoczesnych technologii filmowania autorzy pokazują te rzeki z lotu ptaka i z niewidzianymi dotąd szczegółami. Śledzą te wodne arterie od ich źródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańscy mieszkańcy Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Potężna, mulista Missisipi. Serce i dusza amerykańskiego Południa. Źródło natchnienia wielu pokoleń pisarzy i muzyków. Jednak tak naprawdę to zaledwie ostatni fragment wielkiego systemu rzecznego. Dorzecze Missisipi obejmuje olbrzymią sieć dróg wodnych, która docierając do kilku stanów, zbiera wodę z niemal połowy obszaru Stanów Zjednoczonych. Początkowo jako górskie strumienie, z czasem kręte dopływy leniwie przemierzają otwartą prerię. Setki rzek scalają się w jedną, łącząc ze sobą zwierzęta i ludzi na przestrzeni tysięcy kilometrów. Nic tak nie zespala Stanów Zjednoczonych Ameryki jak rzeka Missisipi. Większość jej wód pochodzi z pasa o szerokości dwóch i pół tysiąca kilometrów, który biegnie przez północ Stanów Zjednoczonych i graniczy z górami. Najdłuższy dopływ Missisipi ma źródło na północnym zachodzie, pośród wysokich Gór Skalistych w stanie Wyoming, ponad pięć i pół tysiąca kilometrów w górę rzeki. W tej krainie zima trwa pięć miesięcy. W ostatnim fragmencie biegu Missisipi ludzie poświęcają miliony dolarów, by odtworzyć to, co niegdyś zachodziło naturalnie. W całym dorzeczu Missisipi zwierzęta zawdzięczają przetrwanie naturalnym zasobom rzeki. Przez wiele lat ludzie wykorzystywali jej wielkie możliwości, by łączyć i wzbogacać Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Missisipi, olbrzymia, mętna rzeka zawsze była potężnym nieposkromionym żywiołem. I wciąż pozostaje siłą napędową Ameryki. 07:30 PISKLĘ WŚRÓD ŚNIEGU. OPOWIEŚĆ O MAŁYM PINGWINIE. (SNOW CHICK: A PENGUIN'S TALE) Film dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania, 2016 Reżyseria: John Downer Wzruszający film dokumentalny BBC Worldwide opowiadający historię życia małego pingwinka, od urodzin aż po trudny czas dorastania na Antarktydzie. W środku zimy na Antarktydzie rozpoczyna się jedna z najbardziej niezwykłych opowieści. Przez dwa miesiące zamieci, śnieżyc i przejmującego mrozu każdy z samców pingwina cesarskiego opiekował się cennym jajem. Aż tu nagle jeden po drugim witają swoje pisklęta przychodzące na świat. Jeszcze nie ze wszystkich jaj wylęgły się młode. Jeden z samców wciąż czeka. W końcu na świat przychodzi najmłodszy członek kolonii. Dorastanie w żłobku, gdzie panują ekstremalne warunki pogodowe, będzie dla niego nie lada wyzwaniem. W ciągu sześciu miesięcy musi zdobyć odpowiednią wiedzę i doświadczenie, by samodzielnie poradzić sobie w wodach wielkiego Oceanu Antarktycznego. Samice spieszą, by nakarmić młode. Mają wola pełne ryb dla swoich małych. Będziemy śledzić dramatyczne wydarzenia i walkę o przetrwanie tej pingwiniej rodziny i całej kolonii. Najmniejszy z nowo wyklutych pingwinów okazał się wystarczająco silny, by przetrwać mimo wszelkich przeciwności. Teraz prowadzi grupę rówieśników na rozległe wody Oceanu Antarktycznego. Pingwiny cesarskie spędzą tam najbliższe cztery lata. Następnie, śladem swoich rodziców, mały samiec wróci tu już jako dorosły, by szukać partnerki i cała historia zacznie się od nowa. Film miał rekordową oglądalność w Wielkiej Brytanii. 08:30 BARDZO MAŁE ZWIERZĄTKA (SUPER SMALL ANIMALS) Film dokumentalny, 49 min, Wielka Brytania, 2017 Reżyseria: Kirstine Davidson Dokument BBC pokazujący życie i zwyczaje niezwykłych, miniaturowych zwierząt. Dzięki wyjątkowym metodom filmowania poznamy m.in. kameleona wielkości paznokcia, małpkę rozmiaru myszy, malutkie lemury czy najmniejszego węża na świecie. Przyroda jest pełna fantastycznych malutkich zwierzątek. Niektóre rozpoznajemy, bo miliony nas oglądają je on - line. Niektóre są rzadkie i niezwykłe. Inne wyglądają jak duże zwierzęta, które skurczyły się w praniu. Mimo pozorów, te zwierzątka wcale nie są słabeuszami. De facto najnowsze badania wykazują, że ci mali superbohaterowie są świetnie przygotowani do wyzwań wielkiego świata na swój sposób. Dzięki ekspertom poznamy sekrety malutkich supergwiazd. Odkryjemy korzyści z bycia małym, wyzwania stojące przed tymi stworzonkami i zmyślny sposób, w jaki je pokonują. Zobaczymy też, jak zwierzątka walczą z dużo większymi przeciwnikami, a ich mały rozmiar jest zaletą. Wyspa Madagaskar jest domem dla przeszło stu gatunków lemurów. Są naczelnymi jak my i występują w różnych kształtach, barwach i rozmiarach. Kolibry to najmniejsze ptaki na naszej planecie. Bycie niezauważonym to kolejna korzyść i czasem zwierzątka maksymalnie to wykorzystują. Małe, mimo że wyglądają delikatnie, pod wieloma względami są silniejsze od największych zwierząt na naszej planecie. 09:30 AFRYKA Z ADE ADEPITANEM - CZĘŚĆ 4. AFRYKA POŁUDNIOWA (AFRICA WITH ADE ADEPITAN) Serial dokumentalny, 58 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Olly Bootle Czteroodcinkowa seria geograficzno - podróżnicza BBC Studios. Afryka jest najbardziej żywym i zróżnicowanym kontynentem na Ziemi, z ponad 50 krajami i setkami różnych kultur. Ade Adepitan podróżuje po Afryce, aby odkryć, jak zmienia się kontynent. Od dynamicznie rozwijającej się technologii Lagos po wspaniałe plaże Mozambiku i od zagrożonych goryli w DRK po rozdarte wojną ulice Somalii, Ade widzi w Afryce najlepsze i najgorsze. Dzięki jego bardzo osobistemu spojrzeniu na kontynent i niezwykłym spotkaniom, seria ta zadaje pytanie: tak jak ostatnie 30 lat zmieniło Azję, czy przyszłość należy do Afryki? Część 4 - "Afryka Południowa". Ostatnia część podróży to Afryka Południowa. Najpierw plaże Mozambiku, a przygodę Ade zakończy w Zimbabwe. Ostatni etap przygody zaczyna na cudownym wybrzeżu Mozambiku. Dwa i pół tysiąca kilometrów dziewiczych złotych plaż. Park Narodowy Archipelagu Bazaruto to grupa wysp u wybrzeża Mozambiku. W Afryce jest wiele dzikich i pięknych terenów. W Mozambiku Chińczycy są wszędzie, są właściwie w całej Afryce, i wiele osób doszukuje się ukrytych motywów. Martwią się, że chcą wykorzystać Mozambik. To biedny kraj i potrzebuje inwestycji, a te pieniądze muszą skądś przyjść. Chiny inwestują w Afryce miliardy dolarów, ale nie wszystkim się to podoba. Republika Południowej Afryki - to kolejny ważny przyrodniczo obszar Afryki, z ogromnymi rezerwatami. Ade opuszcza Afrykę z mieszanymi uczuciami, przekonał się, że największy skarb Afryki to nie zasoby naturalne, takie jak złoto czy ropa, lecz jej mieszkańcy. Okazuje się jednak, że kolejny raz zawiedli ich przywódcy. Najlepiej by było, aby zwykli Afrykanie przejęli kontrolę nad swoją przyszłością i pomogli zmieniać ten kontynent tak, jak na to zasługuje. 10:40 GWIAZDY, GWIAZDKI, GWIAZDECZKI - MAREK GRECHUTA 24 min, Polska, 1978 Reżyseria: Jacek Wenzel Scenariusz: Jacek Wenzel Zdjęcia: Jerzy Pyrkosz Muzyka: Marek Grechuta, Jan Kanty Pawluśkiewicz Wykonawcy: Marek Grechuta, Teresa Haremza Widowisko muzyczne z cyklu "Gwiazdy, gwiazdki, gwiazdeczki", realizowanego przez OTV Wrocław w latach 1975 - 1980 i 1984 - 1986. Do wrocławskiej telewizji zapraszano polskich i zagranicznych artystów, zarówno uznanych, jak i tych, którzy największe sukcesy mieli dopiero przed sobą. Występy przybierały formę fabularyzowaną lub stanowiły zapis koncertów. Gwiazdą tego odcinka jest Marek Grechuta, który wykonał cztery swoje utwory - "Głos", "Nie dokazuj", "Oto ja oto on", "Muza pomyślności". Piosenki zilustrowano teledyskami, nakręconymi na Zamku Książ. Pomiędzy poszczególnymi utworami pojawiają się fragmenty konferencji z dziennikarzami. Z przeprowadzonego wywiadu dowiadujemy się m.in. co muzyk zawdzięcza Janowi Kancie Pawluśkiewiczowi, dlaczego bywa zakłopotany jako artysta, co wie i sądzi o swojej publiczności, kim chciał być w młodości, a także co uważa za swój największy sukces. W teledyskach wystąpiła również Teresa Haremza. 11:15 HISTORIE SOLECZNICKIE - BARBARA JUNDO - KALISZEWSKA Serial dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Wojciech Klimala Zdjęcia: Radosław Wikiera Soleczniki, najbardziej polski rejon w Litwie, gdzie kultura i polska tradycja jest kultywowana od pokoleń. To właśnie tutaj autorzy szukali niezwykłych historii i pasji ludzi, podobnie jak w pierwszej serii dokumentalnej z Wilna. Historie wileńskie pokazały, jak ciekawa i złożona jest społeczność Polaków na Litwie. Podobnie jak poprzednio twórcy zamierzają przyjrzeć się kolejnym polskim bohaterom na Litwie, którzy swe korzenie mają w oddalonym o 40 kilometrów od Wilna okręgu solecznickim. Odcinek 8. Barbara Jundo - Kaliszewska pochodzi z miasteczka Ejszyszki, leżącego tuż przy granicy z Białorusią. Choć od 20 lat mieszka z rodziną w Polsce, regularnie wraca na Litwę, by zaglądać do archiwów państwowych i szukać w nich odpowiedzi na nurtujące ją całe życie pytania. 11:45 PODRÓŻ PRZEZ WŁOCHY - ODC. 1 VIA CASSIA (VIA ITALIA LA CASSIA) Cykl dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Benoit Felici Czteroodcinkowa mini - seria dokumentalna. Podróż po starych Włoszech. To najlepszy sposób na odkrycie pięknych i tajemniczych krain na Półwyspie Peloponeskim. Pojawiają się różne regiony Italii. Podążamy za pięknymi krajobrazami i spotykamy tych wszystkich, którzy nadal je ożywiają. Odc. 1 - "Via Cassia". Jak wszystkie starożytne drogi, Via Cassia zaczyna się w Rzymie. Drogom rzymskim nadawano nazwę na cześć osób, które zleciły ich budowę. Via Cassia swoje powstanie zawdzięcza Gajuszowi Kasjuszowi Longinusowi. Nasza podróż rozpoczyna się od mostu Mulwijskiego. Jest on jednym z najstarszych w Rzymie. Będziemy jechać po śladach Via Cassii przez ponad 450 km. Odwiedzimy północne Lacjum i Toskanię. Spotkamy się z tymi, którzy ożywiają te ziemie. Via Cassia nie straciła nic ze swojego historycznego, symbolicznego i kulturalnego znaczenia. Via Cassia kieruje się w stronę Florencji i biegnie do portu Carrara. Przecina miasta Viterbo i Montefiascone, prowadzi przez Toskanię do Sieny. Za Florencją skręca w stronę wybrzeża i kończy się w Carrarze - światowej stolicy marmuru. Powędrujemy Via Cassią i z jej perspektywy spojrzymy na dzisiejsze Włochy. 12:50 NA KRAWĘDZI - ODC. 5 WYSOKOŚĆ (ON THE EDGE 5. ALTITUDE) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 5 - "Wysokość". W tym odcinku Marc zmierzy się z wysokościami i przygotowaniem się do ekstremalnego górskiego środowiska i wysiłku fizycznego, aby wspiąć się na sześciotysięcznik w Andach. Fascynują nas alpiniści, którzy przekraczają własne uwarunkowania. Jak udaje im się przetrwać przy braku tlenu? Atmosfera ziemska ma około 14 - stu kilometrów grubości na równiku i tylko 8 kilometrów na biegunach. Im dalej na południe, tym bardziej powietrze jest rozrzedzone. Na wysokości powyżej 5 - ciu i pół tysiąca metrów brak tlenu zaczyna być uciążliwy dla organizmu. Wraz ze wzrostem wysokości maleje ciśnienie powietrza. Powietrze się rozrzedza, więc mniej tlenu dociera do mózgu, który przestaje prawidłowo funkcjonować. 13:50 PANDA. POWRÓT W DZIKIE OSTĘPY (PANDA GOES WILD) Film dokumentalny, 52 min, Austria, 2022 Reżyseria: Jacky Poon, Yuanqi Wu Film dokumentalny o pandach, które były hodowane od pokoleń w niewoli. Centrum Wolong Panda w Chinach hoduje pandy wielkie. Większość dorasta tam razem, by stać się supergwiazdami i ambasadorami Chin na całym świecie. Ten film opowiada historię pewnej pandy od narodzin do wypuszczenia jej na wolność, przez trzy lata. Pozwoli to na zrozumienie dzikiego świata, z którym przyjdzie się zmierzyć temu zwierzęciu. Dzika panda wielka - to rzadki widok - aż do teraz. Życie malucha, który nigdy nie posmakował wolności... ma się właśnie zmienić. By go do tego przygotować, przez 3 lata prowadzono ekspedycje badawcze. 6 pasm górskich pokrytych 3 - metrowymi bambusami - jest niemal nie do przebycia. Pandy wielkie są niedźwiedziami, kuzynami grizzly, niedźwiedzi czarnego i polarnego. Pandy nie zapadają w sen zimowy - nawet gdy temperatura spada 20 stopni poniżej zera. Muszą cały czas się żywić. Na południu Chin Środkowych znajduje się około 40 rezerwatów. Rozciągają się na 400 km górskich terenów. Historia małej pandy zaczyna się w rezerwacie Wo Long. 14:50 ALPEJSKIE SKARBY - ODC. 1 LATO (THE ALPS) Film dokumentalny, 51 min, Austria, 2020 Reżyseria: Steve Nicholls Dwuczęściowy film dokumentalny o Alpach. Dzikie góry, ekstremalne życie, ale też magiczny świat. To majestatyczne pasmo górskie łączy osiem krajów i osiąga wysokość do 4 000 metrów nad poziomem morza. Alpy o długości 1200 kilometrów tworzą zarówno most łączący Europę Zachodnią i Wschodnią, jak i wysoką barierę między Europą Południową i Środkową. Góry działają jak potężny zbiornik wodny i kontynentalny dział wodny, zasilając niezliczone rzeki, które wpływają do trzech różnych oceanów. Ich najwyższy szczyt, Mont Blanc, otoczony jest długimi, strzelistymi górami o pokrytych lodem zboczach. Te wielkie szczyty to tylko jeden z powodów, dla których tak zwany Dach Europy nadal fascynuje na całym kontynencie i na całym świecie. Niesamowita różnorodność krajobrazów, flory i fauny sprawia, że Alpy są wyjątkowym skarbem przyrody w sercu Europy. Odc. 1 - "Lato". Najlepiej podziwiać je z lotu ptaka. Ich majestat i ogrom. Wschodzące u podnóży Alp słońce potrzebuje niemal godziny, by wznieść się nad zachodnie doliny. Srogie, skute lodem ściany północy stykają się ze skąpanymi w słońcu zboczami południa. Ta lodowa bariera dzieli Europę na północ i południe. Tymczasem doliny, na podobieństwo mostu, łączą wschód z zachodem. Ten łańcuch górski ma niemal tysiąc kilometrów długości. Po długiej zimowej głodówce z lasu wyłaniają się sarny europejskie. Szczególnie spragnione witamin są samice. Wkrótce zaczną rodzić. Po roztopach ziemia jest wilgotna. Szczeliny i jamy pod powierzchnią wypełniają się wodą. Wiosną niedojedzone nasiona zaczną kiełkować. 15:50 TAJEMNICE BÓLU (PAIN SECRETS) Film dokumentalny, 51 min, USA, 2022 Reżyseria: Eli Brown Film dokumentalny o nowym, rewolucyjnym sposobie rozumienia bólu, metodach leczenia, które mogą pomóc rozwiązać, opanować, a w niektórych przypadkach skorygować przewlekły, codzienny ból. To kilka różnych strategii, które zbliżają umysł i ciało. Okazuje się, że wszyscy możemy wykorzystać moc naszego mózgu, aby pomóc przekształcić własny ból w podróż. Większość ludzi myśli o bólu w kategoriach urazu lub stanu zapalnego. Ten rodzaj bólu służy użytecznemu celowi, ponieważ kiedy jesteśmy zranieni, chronimy się, aby zapobiec dalszym obrażeniom i umożliwić uzdrowienie. Ale ból neuropatyczny, który pojawia się z powodu nieprawidłowej funkcji układu nerwowego, nie przynosi takich samych korzyści. Ten rodzaj bólu obejmuje szeroką gamę zaburzeń wpływających na dowolną część układu nerwowego. W niektórych przypadkach mózg może otrzymać sygnał, nawet jeśli nie ma bolesnego bodźca. W innych przypadkach sygnały czuciowe krzyżują się i są błędnie odczytywane jako ból. Zrozumienie różnorodności i złożoności ekspresji przewlekłego bólu w naszym ciele prowadzi do ulepszonych opcji leczenia niefarmaceutycznego i niechirurgicznego. 16:55 WSZYSTKIE KOLORY ŚWIATA - UTTARAKHAND U ŹRÓDEŁ GANGESU (FLAVORS) Serial dokumentalny, 52 min, Francja, 2008 Reżyseria: Eric Bacos Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Uttarakhand u źródeł Gangesu. 17:55 PODRÓŻ PRZEZ WŁOCHY - ODC. 2 VIA APPIA (VIA ITALIA L_APPIA) Film dokumentalny, 51 min, Francja, 2020 Reżyseria: Benoit Felici Czteroodcinkowa mini - seria dokumentalna. Podróż po starych Włoszech. To najlepszy sposób na odkrycie pięknych i tajemniczych krain na Półwyspie Peloponeskim. Pojawiają się różne regiony Italii. Podążamy za pięknymi krajobrazami i spotykamy tych wszystkich, którzy nadal je ożywiają. Odc. 2 - "Via Appia". Via była pierwszą rzymską drogą. I najstarszą w zachodnim świecie. Powstała na zamówienie konsula Appiusza Klaudiusza w 312 roku przed naszą erą. To po niej rzymskie armie wyruszały na podbój południowej części półwyspu. Po niej też wędrowali podróżnicy, którzy ukształtowali kulturę Włoch i całej Europy. Via Appia opuszcza mury miasta przez bramę świętego Sebastiana. Jej trasa usiana jest pozostałościami po starożytnym Rzymie. Podróż to wędrówka w głąb całej włoskiej historii. Od czasów starożytnych do dziś po bruku przeszły miliony ludzi. Droga przyspieszyła rozwój handlu i połączyła Kampanię, Basilicatę i Apulię ze stolicą Rzymu. Obecnie nie jest już przejezdna, ale pozostaje historycznym i kulturowym wyznacznikiem. Appia biegła w linii prostej w kierunku Terraciny. Przecinała Kampanię przez miasta Capua i Benevento. Przechodziła przez region Basilicata zaledwie kilka kilometrów od Matery. Biegła w głąb kraju. W Apulii docierała do portu, który w starożytności miał ogromne znaczenie handlowe. Kończyła się w mieście Brindisi - wschodniej bramie Włoch. 19:00 GENIUSZE I MARZYCIELE. KAZIMIERZ PRÓSZYŃSKI Film dokumentalny, 49 min, Polska, 2017 Reżyseria: Grzegorz Pacek Poprzez historię kamery Aeroskop numer 1, wyprodukowanej w Anglii w 1910 roku, a wymyślonej przez Kazimierza Prószyńskiego, opowiadamy fascynującą historię polskiego wynalazcy. Naukowca, prekursora i propagatora polskiego kina. Historię, która toczyła się na dwóch kontynentach, a wynalazki Prószyńskiego były używane na całym świecie. Zbierając okruchy filmowe pozostałe z tamtych czasów (pierwsze filmy Prószyńskiego kręcone w Polsce i Anglii, a także filmy i kroniki kręcone kamerą Aeroskop na całym świecie), rozmawiając z filmowymi profesjonalistami na całym świecie, szukając zapomnianych śladów naszego wynalazcy, będziemy rekonstruować historię Prószyńskiego, a jednocześnie przyglądać się światu początku wieku utrwalonego na taśmie filmowej. Będzie to również opowieść o rodzącym się właśnie przemyśle filmowym, w którego rozwoju wielki udział miał Prószyński. 20:00 NAJNIEBEZPIECZNIEJSZE MIASTA ŚWIATA - ODC. 1 KAPSZTAD (DANGEROUS CITIES 1. CAPETOWN / LES VILLES LES PLUS DANGEROUSES DE MONDE: CAPETOWN) Cykl dokumentalny, 53 min, Francja, 2022 Reżyseria: Gary Grabli Mini - seria dokumentalna (3 odcinki) o najbardziej niebezpiecznych miastach świata. Rio - oprócz idyllicznych plaż Copacabana, energii muzyki samby i czujnego oka Chrystusa Odkupiciela, Rio de Janeiro ma inną stronę. To miasto w stanie wiecznej wojny. Ciężko uzbrojeni handlarze narkotyków kontrolują fawele, podczas gdy specjalnie wyszkolona policja walczy o ich zniszczenie. Czasami fawele stają się polami bitew. Kapsztad - tu wielu najbogatszych ludzi w kraju ma wille nad oceanem. Ale jest też ciemna strona tego zapierającego dech w piersiach, pięknego i najniebezpieczniejszego miasta w Afryce. Kabul - miasto obecnie kontrolowane przez talibów, jest jednym z najniebezpieczniejszych miast na świecie. Ludność licząca cztery miliony ludzi stoi w obliczu ataków terrorystycznych, ucisku talibów i głodu. Odc. 1. Kapsztad to prawie 6 milionów mieszkańców i drugie co do wielkości miasto w RPA. Mekka turystyczna, gdzie bogacze zamieszkują nadmorskie wille, ale są tu też wszechobecne, choć skrzętnie ukryte slumsy takie jak Hanover Park, Manenber i Khayelistha, w których szerzy się przestępczość. Zabójstwa w biały dzień, kradzieże, ataki i handel ludźmi są na porządku dziennym. Policji ciężko jest zapanować nad sytuacją. Ginie tu ponad 3 tysiące osób rocznie. Centrum miasta to pole bitwy. Mieszkańcy budują mury, kładą drut kolczasty, przewody wysokiego napięcia i zawieszają kamery. Mieszkańcy Kapsztadu nie mogą się czuć bezpiecznie nawet w swoich pojazdach. 21:15 NOWA UMOWA SPOŁECZNA (BREAKING SOCIAL) Film dokumentalny, 58 min, Szwecja, 2022 Reżyseria: Fredrik Gertten Umowa społeczna jest dziś podważana i zrywana przez elity finansowe i polityczne. W naszym społeczeństwie ci, którzy dają z siebie najwięcej, często dostają najmniej. A ci, którzy wnoszą niewiele czy nawet niszczą wspólne dobro dostają największy kawałek tortu. Korupcja i rządy kleptokracji, o których coraz częściej słyszymy, niszczą tkankę społeczną, wywołując niepokoje i żądania zmian systemowych. Kleptokracja to zjawisko ogólnoświatowe. Żyjemy w czasach, kiedy koalicje superbogatych megafinansistów przejmują kontrolę nad polityką i ekonomią. W afgańskim urzędzie nie da się nic załatwić bez łapówki. Łapówki bierze nie tylko policjant, nauczyciel, lekarz czy urzędnik. Często trzeba dawać łapówki zwierzchnikowi. Korupcja jest obecna w krajach, takich jak Uzbekistan Nigeria i Honduras. Są złote paszporty portugalskie, hiszpańskie, brytyjskie, karaibskie i maltańskie - można je po prostu kupić. Tacy obywatele przestają podlegać prawu, stają się międzynarodowo bezkarni. korupcyjne elity stworzyły swój własny międzynarodowy świat. Formalnie mogą być obywatelami danego kraju, ale nie czują przynależności do niego. Żyją na pokładzie swoich odrzutowców i jachtów, w porozrzucanych po świecie luksusowych hotelach. Reżyser prezentuje ludzi, którzy są symbolem zmiany i szansą na odnowienie umowy społecznej. Poznajemy syna zamordowanej maltańskiej dziennikarki - Matthew Caruana Galizię i Christiana Smallsa - przewodniczącego i założyciela związków zawodowych w Amazonie. Film pokazuje, w jaki sposób kobiety w Chile kreatywnie brały udział w rewolucji, której efekty są jeszcze nieznane. Oddaje też głos młodym politologom, przedstawiającym świat na krawędzi. 22:25 NA KRAWĘDZI - ODC. 6 NURKOWANIE NA BEZDECHU (ON THE EDGE 6. FREEDIVING) Serial dokumentalny, 51 min, Francja, 2018 Reżyseria: Laurent Ramamonjiarisoa Mini - seria dokumentalna (6 odcinków) opowiadająca o tym, co dzieje się z ludzkim organizmem w ekstremalnych warunkach. Marc poddaje się kolejnym wyzwaniom, które spowodują, że znajdzie się w ekstremalnie niskich lub wysokich temperaturach, na wysokości lub bardzo głęboko oraz poddany będzie ogromnym prędkościom lub bardzo wymagającym testom na refleks. Spotka się z różnymi specjalistami, naukowcami i sportowcami, którzy będą go trenować, testować i dawać rady jak robić postępy. Odc. 6 - "Nurkowanie na bezdechu". W głębinach Morza Śródziemnego. Celem będzie osiągnięcie 30 metrów bez oddychania, czyli głębokości, na którą mogą sobie pozwolić tylko sportowcy. Jacques Mayol jest kimś więcej niż tylko bohaterem filmu "Wielki błękit". Zainspirował całe pokolenie nurków i wciąż pozostaje legendą. Był pierwszą osobą, która zeszła na głębokość ponad stu metrów. Dziś freediverzy dochodzą nawet do 240 - stu metrów. Jak udaje im się osiągnąć takie głębokości bez powietrza? Marc chce doświadczyć tej niezwykłej wolności. Zatoka Villefranche - sur - Mer na francuskiej Riwierze jest miejscem narodzin freedivingu. Claude Chapuis uważany jest za prekursora tej dyscypliny we Francji. Ten sport uprawia już ponad 150 tysięcy freediverów. Claude wciąż lubi rzucać wyzwania swoim uczniom. Dziś jest wiele dyscyplin: takie, które odbywają się w basenie na bezdechu statycznym. Z kolei freediving dynamiczny to taki, w którym płyniesz jak najdalej pod wodą. Jest tez morze i dyscypliny głębokościowe, na przykład nurkowanie ze stałym balastem, czyli z obciążnikiem i płetwami. Jest też nurkowanie ze zmiennym balastem, gdy zanurzasz się z obciążnikiem i wynurzasz się bez niego. Zaś szczytem lenistwa jest dyscyplina no - limit, w której nurkujesz z obciążeniem, ale żeby wypłynąć, nadmuchujesz balon. 23:30 WETERANI. WYRWANI ŚMIERCI Reportaż, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Scenariusz: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Zdjęcia: Maciej Gruda, Paweł Piotrowski, Maciej Kurpiewski Nigdy przedtem ani nigdy potem się nie spotkali. Przypadek z pola walki sprawił, że ich losy splotły się dramatycznie. Polski żołnierz został zraniony przez talibów i otoczony. Amerykański komandos podjął działania... 00:05 WETERANI. WYRWANI ŚMIERCI Reportaż, 25 min, Polska, 2018 Reżyseria: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Scenariusz: Wojciech Pepliński, Grzegorz Zasępa Zdjęcia: Maciej Gruda, Paweł Piotrowski, Maciej Kurpiewski W odcinku: talibowie samobójcy atakują polską bazę. Bronią jej polski porucznik i amerykański sierżant. Na zawsze połączyła ich wspólna akcja przeciwko bezwzględnemu przeciwnikowi. To historia męskiej solidarności w obliczu zagrożenia. 00:35 BYĆ KOBIETĄ W HIMALAJACH Film dokumentalny, 44 min, Polska, 2018 Reżyseria: Eliza Kubarska Scenariusz: Eliza Kubarska Opowieść o kobietach z dwóch krańców świata, które odważyły się przeciwstawić porządkowi świata oraz o ich wpływie na młode pokolenie alpinistek w Polsce i Nepalu. W 1992 roku Wanda Rutkiewicz, polska himalaistka, po zdobyciu K2 jako pierwsza kobieta świata, wyruszyła na zdobycie kolejnego ośmiotysięcznika, Kanczendzongi. Z wyprawy tej nigdy nie wróciła. Do dziś nie są znane jej dalsze losy. Jednak swoją energią i charyzmą zdążyła zainspirować kolejne pokolenie młodych alpinistek. W podobnym czasie w Nepalu działała inna wspinaczka, Pasang Lhamu Sherpa. W 1993 roku Pasang po raz trzeci wyruszyła na wyprawę na Everest, który ostatecznie zdobyła jako pierwsza Nepalka. Niestety, podobnie jak Wanda, nigdy nie wróciła na niziny. Ale jej legenda przeżyła do dziś. Obie kobiety łączy coś więcej jak tylko miłość do gór najwyższych. Zarówno Wanda, jak i Pasang realizując swoje marzenia musiały mierzyć się nie tylko z własnymi słabościami, wysokością, czy złą pogodą. Każda z nich musiała przeciwstawiać się męskiemu porządkowi świata, w którym przyszło im żyć. 25 lat po zaginięciu Wandy i Pasang, na arenie światowej, pojawiły się ich następczynie: Kinga Baranowska i Maya Sherpa. Zainspirowane walecznością bohaterek z ubiegłego stulecia, kontynuują tradycję kobiecego himalaizmu podnosząc kolejne poprzeczki. 01:40 BYŁO, NIE MINĘŁO - KRONIKA ZWIADOWCÓW HISTORII. - RAPORT Z POLA BITWY. ODC. 325 Magazyn historyczny, 25 min, Polska, 2023 Autor: Bartek Wieczorek Scenariusz: Izabela Fatalska Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. 02:15 IDEALNE MIASTO AUSCHWITZ Film dokumentalny, 39 min, Polska, 2016 Reżyseria: Grażyna Czermińska, Bogdan Czermiński Scenariusz: Grażyna Czermińska Zdjęcia: Radosław Czermiński, Grażyna Czermińska Film o zupełnie nieznanej historii Oświęcimia, który według starych, niemieckich map z okresu II wojny światowej, odnalezionych po kilkudziesięciu latach, miał być wzorcowym idealnym nazistowskim miastem, bastionem niemczyzny na Wschodzie. Dzięki tym mapom i dołączonym do nich zapiskom i rysunkom możemy wyobrazić sobie, jak miał wyglądać i funkcjonować Oświęcim, po wygranej przez nazistów wojnie. Zachowały się także fragmenty makiety przyszłego Oświęcimia. Co ciekawe, budowa "wzorcowego miasta Auschwitz" była jednym z priorytetowych zadań III Rzeszy. Jak ogromnych rozmiarów miało być to przedsięwzięcie, pokazują plany budynków samych tylko instytucji publicznych. Planowano wybudowanie 1600 tzw. mieszkań ludowych, czyli domków jednorodzinnych, z mediami, garażami i ogródkami. Miasto miało wręcz tonąć w zieleni. Przewidziano budowę 12 szkół, 6 przedszkoli, 20 placów zabaw, kilka stadionów z basenami pływackimi i boiskami sportowymi. Punktem centralnym miasta miał być stary Auschwitz z siedzibami władz, bankami, sklepami i rynkiem. W nowych centrach miejskich miały powstać monumentalne budowle partyjne, specjalne ulice do defilad czy place apelowe do partyjnych zgromadzeń. Docelowo w Oświęcimiu miało zamieszkać 80 tys. Niemców. Wiosną 1941 roku wraz z utworzeniem w Oświęcimiu zakładów koncernu I. G. Farben, miasto uzyskało specjalny status w polityce zasiedlania i stało się wzorem wschodniego osadnictwa. Budownictwo mieszkaniowe i poprawa infrastruktury uważane były przez dyrekcję I. G. Farben za najważniejsze warunki wypełnienia narodowo - socjalistycznego zadania, ale tak naprawdę chodziło o sprowadzenie do Oświęcimia odpowiedniej liczby siły fachowej ze Starej Rzeszy i stworzenie takich warunków, aby po wygranej wojnie pracownicy ci nie chcieli wracać. Rezerwuarem taniej siły roboczej miał być istniejący tu obóz koncentracyjny. 03:05 SPRAWY TEATRALNE ERWINA AXERA Film dokumentalny, 66 min, Polska, 1992 Reżyseria: Krzysztof Domagalik Scenariusz: Krzysztof Domagalik Zdjęcia: Hubert Waliszewski Pierwsza tak obszerna prezentacja osoby i twórczości Erwina Axera, jednego z najwybitniejszych reżyserów powojennego teatru, wieloletniego dyrektora Teatru Współczesnego w Warszawie. Axer snuje opowieść dotyczącą jego pracy w teatrze, spotkań z prominentnymi postaciami polskiej kultury (aktorzy, reżyserzy, dramatopisarze) oraz współistnienia teatru i polityki w PRL. Szczególne miejsce poświęca postaciom Leona Schillera i Konrada Swinarskiego. W filmie znalazły się unikatowe materiały archiwalne (np. z pogrzebu Schillera) oraz fragmenty słynnych spektakli reżyserowanych przez Axera m.in. "Tanga", "Kariery Artura Ui", "Kordiana", "Pierwszego dnia wolności", "Lira", "Tryptyku", "Trzech sióstr".