TVP Nauka Czwartek, 15.08.2024 06:10 JAK TO DZIAŁA - ODC. 51 PERFUMY I ZAPACHY Magazyn, 25 min, Polska, 2013 W tym odcinku pokażemy coś, czego pokazać się nie da, bo w przeciwieństwie do obrazów i dźwięków zapachy są nieuchwytne dla kamery. Jak się jednak okazuje, nos jest jednym z najbardziej pierwotnych instrumentów dostarczających nam informacji o otoczeniu. Nosy mają nie tylko ludzie i zwierzęta, ale nawet prymitywne bakterie! Radek Brzózka pokaże, czym są zapachy i jak działa nasz nos. Porozmawia z autorką kompozycji zapachowych, odwiedzi fabrykę kompozycji zapachowych i niezwykłą wystawę w Centrum Nauki Kopernik, na której są prezentowane zapachy sprzed 100, 200 i 2000 lat! 06:40 ASTRONARIUM - 107 - GWIAZDY KONTAKTOWE Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Gwiazdy zrośnięte niczym kosmiczne bliźnięta syjamskie. Zdumiewające obiekty, które o dziwo okazują się niezwykle powszechne. Właśnie tak wyglądają gwiazdy kontaktowe. To jedne z najbardziej zagadkowych gwiazd w naszej Galaktyce. W tym odcinku "Astronarium" pokażemy, jakie tajemnice kryją te dziwaczne twory. A także jak wielką rolę w ich poznaniu odegrali polscy naukowcy. 07:15 CZY WIESZ, ŻE? - /6/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Ten podpowie, co zrobić, aby dobrze wyglądać. Warto wiedzieć, które kolory i wzory na ubraniu podkreślą naszą urodę, które sprawią, że będziemy wyglądać na zmęczonych lub smutnych, a w których wyglądamy na szczuplejszych lub wyższych. Dobry wygląd to nie lada sztuka. 07:45 PODWODNY RAJ BORNEO - ŻÓŁWI ZAKĄTEK Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:20 JIMA AL - KHALILI PRZEWODNIK PO ŻYCIU, WSZECHŚWIECIE I CAŁEJ RESZCIE/2/ (JIM AL - KHALILI`S GUIDE TO LIFE, THE UNIVERSE AND EVERYTHING) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Znany fizyk i profesor, Jim Al - Khalili, zabiera widzów w podróż przez dziwny i cudowny mikroskopijny świat mechaniki kwantowej, badając, w jaki sposób stoi ona za całą strukturą wszechświata i podstawowymi procesami życia. To jest przewodnik ku odpowiedzi na jedną z największych zagadek: jak się tu dostaliśmy? 09:15 PODRÓŻE KOSMICZNE - ŻYCIE NA MARSIE? (COSMIC JOURNEYS) Serial dokumentalny, 6 min, USA, 2017 Złożone z kilkunastu filmów krótkometrażowych "Podróże kosmiczne" zabierają widza na wycieczkę po kosmicznych przestworzach, ukazując niezwykłe widoki oraz fascynujące osobliwości naszego wszechświata. Przekazy z krążących wokół Ziemi satelitów, zdjęcia wykonane przez załogi stacji kosmicznych, obrazy sąsiednich planet to dla widza tej serii spotkanie twarzą w twarz z efektami najnowocześniejszych badań międzygwiezdnych i wiedzą naukową na ich temat. Przez stulecia Mars był uważany za możliwy alternatywny dom dla ludzkości w obliczu globalnego kryzysu planetarnego na Ziemi. Ale jak wygląda powierzchnia Marsa i skąd przypuszczenie, że życie człowieka na Marsie byłoby możliwe? Na te i inne pytania odpowiadają teoretycy, którzy badali powierzchnię Marsa i jako pierwsi wpadli na pomysł przeniesienia ludzkości na Czerwoną Planetę. 09:25 CHIRURDZY - NEURORADIOLOGIA Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz Dr n. med. Michał Zawadzki ma medycynę we krwi. Jego ojciec był jednym z założycieli pracowni endoskopowej w szpitalu w Radomiu. Zarażony pasją ojca dr Zawadzki jest kierownikiem Pracowni Neuroradiologii Interwencyjnej i Radiologii w PIM MSWiA. To tu wraz z doświadczonym zespołem lekarzy i pielęgniarek walczy z udarami, wylewami i tętniakami starając się przywrócić pacjentom pełnię zdrowia i zabezpieczyć ich na przyszłość przed negatywnymi skutkami posiadanych chorób. Jakie sporty lubi uprawiać, kiedy nie pracuje? Czy jego dzieci również wiążą swoją przyszłość z medycyną? Który z zabiegów zapadł w pamięci dr Zawadzkiego szczególnie i dlaczego? W odcinku odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące pracy i życia dra Zawadzkiego. 10:15 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 221 RADZYŃ PODLASKI Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Radzyń Podlaski może poszczycić się Pałacem Potockich, jedną z najpiękniejszych rokokowych rezydencji magnackich w Europie. Jest to pomnik wielkiej miłości małżeństwa Marianny i Eustachego Potockich oraz świątynia sztuki, która swój obecny kształt uzyskała w XVIII wieku. Oprócz tego Radzyń Podlaski to miasto spotkań podróżników, kolebka talentów muzycznych zainspirowanych geniuszem Karola Lipińskiego, a także miejsce kaźni polskich patriotów, którego mroczne historie rzucają nowy cień na karty historii Polski w XX wieku. 10:45 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /10/ NIKOTYNIZM Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek - to inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy prezentują również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie a będące światowymi odkryciami naukowymi. Nikotynizm - to fizyczne i psychiczne uzależnienie od nikotyny. Według danych Polskiej Akademii Nauk, blisko 30 procent polskiej populacji choruje na nikotynizm i ten odsetek wzrósł w czasie pandemii koronawirusa. Nikotyna działa niekorzystnie na wszystkie narządy naszego ciała - pod jej wpływem dochodzi do przyspieszenia czynności serca, wzrostu ciśnienia tętniczego oraz skurczu naczyń obwodowych. Przy nadmiarze nikotyny dochodzi do porażenia ośrodka oddechowego. Ale palacze szkodzą nie tylko sobie - spośród osób palących aż 80% pali w otoczeniu osób niepalących, a 25% Polaków może być narażonych na bierne palenie w swoich domach. Jak edukować młodzież i uświadamiać dzieciom, że palenie jest szkodliwe? O tym, że nikotynizm jest chorobą, którą można skutecznie wyleczyć w najnowszym odcinku programu "Operacja Zdrowie" 11:20 ASTRONARIUM - 107 - GWIAZDY KONTAKTOWE Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Gwiazdy zrośnięte niczym kosmiczne bliźnięta syjamskie. Zdumiewające obiekty, które o dziwo okazują się niezwykle powszechne. Właśnie tak wyglądają gwiazdy kontaktowe. To jedne z najbardziej zagadkowych gwiazd w naszej Galaktyce. W tym odcinku "Astronarium" pokażemy, jakie tajemnice kryją te dziwaczne twory. A także jak wielką rolę w ich poznaniu odegrali polscy naukowcy. 11:50 JAK TO DZIAŁA - ODC. 51 PERFUMY I ZAPACHY Magazyn, 25 min, Polska, 2013 W tym odcinku pokażemy coś, czego pokazać się nie da, bo w przeciwieństwie do obrazów i dźwięków zapachy są nieuchwytne dla kamery. Jak się jednak okazuje, nos jest jednym z najbardziej pierwotnych instrumentów dostarczających nam informacji o otoczeniu. Nosy mają nie tylko ludzie i zwierzęta, ale nawet prymitywne bakterie! Radek Brzózka pokaże, czym są zapachy i jak działa nasz nos. Porozmawia z autorką kompozycji zapachowych, odwiedzi fabrykę kompozycji zapachowych i niezwykłą wystawę w Centrum Nauki Kopernik, na której są prezentowane zapachy sprzed 100, 200 i 2000 lat! 12:30 CZY WIESZ, ŻE? - /7/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Ten omawia superfoods na co dzień na własnym talerzu. Jak się okazuje, do tej kategorii należą między innymi pospolite... pieczarki. A znany i niezwykle ceniony niemal od zarania ludzkości miód coraz częściej stosowany jest w medycynie do gojenia ran. Warto także włączyć do codziennego jadłospisu jagody goji i acerolę. 12:55 PODWODNY RAJ BORNEO - ŻÓŁWI ZAKĄTEK Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 13:30 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - SUPERWULKANY (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 24 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet w przestworzach czasu i przestrzeni - wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych symulacjach superkomputerowych. Zanurz się w sercu supermasywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza! Seria "Zagadki wszechświata" to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 13:55 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - NARODZINY KSIĘŻYCA (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 24 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet w przestworzach czasu i przestrzeni - wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych symulacjach superkomputerowych. Zanurz się w sercu supermasywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza! Seria "Zagadki wszechświata" to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 14:25 ASTRONOMIA NIEPODLEGŁA 100 LAT POLSKIEJ ASTRONOMII - ODC. 6/19 - CENTRUM BADAŃ KOSMICZNYCH PAN Film dokumentalny, 23 min, Polska, 2019 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Zdjęcia: Tomasz Stelmach, Adam Rubaszewski Nieopodal centrum Warszawy znajdziemy miejsce, w którym od ponad czterdziestu lat powstaje niezwykła aparatura badawcza. Instrumenty, jakie tu skonstruowano, trafiły na pokłady satelitów i sond kosmicznych, badały powierzchnię komet, planet oraz księżyców w Układzie Słonecznym. Miejsce, o którym mowa, to Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. 14:50 JIMA AL - KHALILI PRZEWODNIK PO ŻYCIU, WSZECHŚWIECIE I CAŁEJ RESZCIE/2/ (JIM AL - KHALILI`S GUIDE TO LIFE, THE UNIVERSE AND EVERYTHING) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania, 2021 Znany fizyk i profesor, Jim Al - Khalili, zabiera widzów w podróż przez dziwny i cudowny mikroskopijny świat mechaniki kwantowej, badając, w jaki sposób stoi ona za całą strukturą wszechświata i podstawowymi procesami życia. To jest przewodnik ku odpowiedzi na jedną z największych zagadek: jak się tu dostaliśmy? 15:50 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 221 RADZYŃ PODLASKI Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Radzyń Podlaski może poszczycić się Pałacem Potockich, jedną z najpiękniejszych rokokowych rezydencji magnackich w Europie. Jest to pomnik wielkiej miłości małżeństwa Marianny i Eustachego Potockich oraz świątynia sztuki, która swój obecny kształt uzyskała w XVIII wieku. Oprócz tego Radzyń Podlaski to miasto spotkań podróżników, kolebka talentów muzycznych zainspirowanych geniuszem Karola Lipińskiego, a także miejsce kaźni polskich patriotów, którego mroczne historie rzucają nowy cień na karty historii Polski w XX wieku. 16:25 ASTRONARIUM - 107 - GWIAZDY KONTAKTOWE Magazyn, 22 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Gwiazdy zrośnięte niczym kosmiczne bliźnięta syjamskie. Zdumiewające obiekty, które o dziwo okazują się niezwykle powszechne. Właśnie tak wyglądają gwiazdy kontaktowe. To jedne z najbardziej zagadkowych gwiazd w naszej Galaktyce. W tym odcinku "Astronarium" pokażemy, jakie tajemnice kryją te dziwaczne twory. A także jak wielką rolę w ich poznaniu odegrali polscy naukowcy. 17:00 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /10/ NIKOTYNIZM Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek - to inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy prezentują również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie a będące światowymi odkryciami naukowymi. Nikotynizm - to fizyczne i psychiczne uzależnienie od nikotyny. Według danych Polskiej Akademii Nauk, blisko 30 procent polskiej populacji choruje na nikotynizm i ten odsetek wzrósł w czasie pandemii koronawirusa. Nikotyna działa niekorzystnie na wszystkie narządy naszego ciała - pod jej wpływem dochodzi do przyspieszenia czynności serca, wzrostu ciśnienia tętniczego oraz skurczu naczyń obwodowych. Przy nadmiarze nikotyny dochodzi do porażenia ośrodka oddechowego. Ale palacze szkodzą nie tylko sobie - spośród osób palących aż 80% pali w otoczeniu osób niepalących, a 25% Polaków może być narażonych na bierne palenie w swoich domach. Jak edukować młodzież i uświadamiać dzieciom, że palenie jest szkodliwe? O tym, że nikotynizm jest chorobą, którą można skutecznie wyleczyć w najnowszym odcinku programu "Operacja Zdrowie" 17:30 KTÓRĘDY PO SZTUKĘ - FLOREN WŁADYSŁAWA ŁOKIETKA Magazyn, 5 min, Polska, 2019 Reżyseria: Anna Zakrzewska Scenariusz: Tomasz Filiks Wykonawcy: Mateusz Woźniak Floren Władysława Łokietka to pierwsza polska złota moneta. Jest jednym z najcenniejszych numizmatów polskiego średniowiecza. Zachowany egzemplarz został znaleziony przypadkowo w Bochni w 1847 roku. W 1896 roku Emeryk Hutten - Czapski nabył go w zamian za 4500 złotych reńskich i obraz Jana Matejki. Był to ostatni przed śmiercią zakup kolekcjonera i właściciela okazałego gabinetu monet. Znajduje się dziś w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, a dokładnie w jednym z oddziałów Muzeum, które mieści się w dawnym domu Huttena - Czapskiego. O monecie opowie Mateusz Woźniak. 17:35 WYNALAZKI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - SAMOCHÓD. ODC. 4/6 (REVOLUTIONS: THE IDEAS THAT CHANGED THE WORLD) 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Sean Smith Samochód. Samolot. Smartfon. Rakieta. Robot. Teleskop. Uznajemy te urządzenia za coś oczywistego, ale każde z nich jest szczytem ludzkich osiągnięć, a jego historia sięga daleko w przeszłość. Powstawały latami, często w wyniku zaskakujących przypadków albo dzięki wielkim, przełomowym odkryciom, a nawet cudom. Kosztowały lata walki i poświęcenia zdeterminowanych jednostek. Każdy z nich zrodził się, aby zaspokoić podstawowe ludzkie potrzeby i zrealizować odwieczne marzenia człowieka: potrzebę komunikacji, pragnienie odnalezienia naszego miejsca we wszechświecie czy potrzeby odkrywania i podróżowania. Ta seria to podróż przez historię człowieka, opowiedziana z perspektywy tych sześciu technologicznych cudów. Ujawnia, jak nauka, wynalazczość, często przypadek rozwijały się i uzupełniały, w wyniku czego zmieniły świat na zawsze, ale i ukształtowały współczesnego człowieka. Bohaterem tego odcinka jest samochód. 18:35 PODWODNY RAJ BORNEO - ŻÓŁWI ZAKĄTEK Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 19:05 JAK TO DZIAŁA - ODC. 51 PERFUMY I ZAPACHY Magazyn, 25 min, Polska, 2013 W tym odcinku pokażemy coś, czego pokazać się nie da, bo w przeciwieństwie do obrazów i dźwięków zapachy są nieuchwytne dla kamery. Jak się jednak okazuje, nos jest jednym z najbardziej pierwotnych instrumentów dostarczających nam informacji o otoczeniu. Nosy mają nie tylko ludzie i zwierzęta, ale nawet prymitywne bakterie! Radek Brzózka pokaże, czym są zapachy i jak działa nasz nos. Porozmawia z autorką kompozycji zapachowych, odwiedzi fabrykę kompozycji zapachowych i niezwykłą wystawę w Centrum Nauki Kopernik, na której są prezentowane zapachy sprzed 100, 200 i 2000 lat! 19:30 CZY WIESZ, ŻE? - /8/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. W tym odcinku dowiemy się wszystkiego o włosach. Naukowcy pomogą w stylizacji, podpowiedzą, co zrobić, żeby jak najdłużej utrzymać fryzurę. Dowiemy się, dlaczego łysiejemy i dlaczego siwiejemy, czasami w bardzo młodym wieku. Okazuje się, że badając zaledwie jeden włos, naukowcy mogą określić wiek, płeć i nawyki żywieniowe jego właściciela. 20:00 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - SUPERWULKANY (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 24 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet w przestworzach czasu i przestrzeni - wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych symulacjach superkomputerowych. Zanurz się w sercu supermasywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza! Seria "Zagadki wszechświata" to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 20:30 ZAGADKI WSZECHŚWIATA - NARODZINY KSIĘŻYCA (SECRETS OF THE UNIVERSE) Serial, 24 min, USA, 2012 Ogromne czarne dziury, paleniska nuklearne w jądrach gigantycznych gwiazd i wulkaniczne szybkowary wewnątrz planet w przestworzach czasu i przestrzeni - wszechświat jest nieustająco przekształcany przez kipiące kotły energii. Ta seria dokumentalna podąża śladami energii do centrów mocy wszechświata. Każdy odcinek wizualizuje te sfery za pomocą najnowocześniejszych animacji opartych zarówno na danych naukowych, jak i najnowszych symulacjach superkomputerowych. Zanurz się w sercu supermasywnej czarnej dziury, leć w toksyczne krajobrazy obcych planet i jedź po wzburzonej powierzchni gwiazdy, która wkrótce ma wybuchnąć! Znajdź się w sercu potwornego huraganu, zobacz gigantyczne erupcje wulkanów na lodowatym księżycu Neptuna, Trytonie, eksploruj wulkaniczne satelity Jowisza! Seria "Zagadki wszechświata" to pełne przygód spojrzenie na kosmos, to filmy, które poinformują, zadziwią i zainspirują każdy żądny wiedzy umysł bez względu na wiek. 21:00 . - GRAWITACJA I JA. SIŁA, KTÓRA KSZTAŁTUJE NASZE ŻYCIE. /1/ (THE AMAZING WORLD OF GRAVITY (GRAVITY AND ME. FORCE THAT SHAPES OUR LIVES)) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2017 Wyjątkowa miniseria dokumentalna poświęcona grawitacji ukazuje nieoczekiwane spostrzeżenia historyczne, najnowsze osiągnięcia naukowe i ekscytujące, nowe eksperymenty. Z genialnym profesorem Jimem Al-Khalili, jako gospodarzem, odwiedzamy laboratorium LIGO w USA, gdzie odkryto fale grawitacyjne i odkrywamy najnowsze teorie na temat naszego kosmosu, które pochodzą z badania najintensywniejszych źródeł grawitacji, jakie można sobie wyobrazić - czarnych dziur. Profesor wykorzystuje w filmie teorię szczególnej i ogólnej teorii względności Alberta Einsteina, aby ustalić, w jaki sposób grawitacja i prędkość, z jaką się poruszamy, wpływa na tempo starzenia się organizmu. 22:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 221 RADZYŃ PODLASKI Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Adam Molak Scenariusz: Weronika Mliczewska Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Radzyń Podlaski może poszczycić się Pałacem Potockich, jedną z najpiękniejszych rokokowych rezydencji magnackich w Europie. Jest to pomnik wielkiej miłości małżeństwa Marianny i Eustachego Potockich oraz świątynia sztuki, która swój obecny kształt uzyskała w XVIII wieku. Oprócz tego Radzyń Podlaski to miasto spotkań podróżników, kolebka talentów muzycznych zainspirowanych geniuszem Karola Lipińskiego, a także miejsce kaźni polskich patriotów, którego mroczne historie rzucają nowy cień na karty historii Polski w XX wieku. 22:35 WYNALAZKI, KTÓRE ZMIENIŁY ŚWIAT - SAMOCHÓD. ODC. 4/6 (REVOLUTIONS: THE IDEAS THAT CHANGED THE WORLD) 50 min, Wielka Brytania, 2019 Reżyseria: Sean Smith Samochód. Samolot. Smartfon. Rakieta. Robot. Teleskop. Uznajemy te urządzenia za coś oczywistego, ale każde z nich jest szczytem ludzkich osiągnięć, a jego historia sięga daleko w przeszłość. Powstawały latami, często w wyniku zaskakujących przypadków albo dzięki wielkim, przełomowym odkryciom, a nawet cudom. Kosztowały lata walki i poświęcenia zdeterminowanych jednostek. Każdy z nich zrodził się, aby zaspokoić podstawowe ludzkie potrzeby i zrealizować odwieczne marzenia człowieka: potrzebę komunikacji, pragnienie odnalezienia naszego miejsca we wszechświecie czy potrzeby odkrywania i podróżowania. Ta seria to podróż przez historię człowieka, opowiedziana z perspektywy tych sześciu technologicznych cudów. Ujawnia, jak nauka, wynalazczość, często przypadek rozwijały się i uzupełniały, w wyniku czego zmieniły świat na zawsze, ale i ukształtowały współczesnego człowieka. Bohaterem tego odcinka jest samochód. 23:40 OPERACJA ZDROWIE - MAGAZYN MEDYCZNY - /10/ NIKOTYNIZM Magazyn medyczny, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Piotr Poraj - Poleski Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Magazyn medyczny, który prezentuje innowacyjne metody diagnostyczne i terapie dostępne w Polsce. Każdy odcinek - to inne schorzenie. Lekarze wskazują objawy, na które warto zwrócić uwagę i mówią, w jaki sposób diagnozuje się chorobę. Pacjenci opowiadają o swoich doświadczeniach związanych z leczeniem i co musieli zmienić w życiu, żeby uniknąć nawrotu choroby. W każdym odcinku wybitni lekarze, eksperci farmakologii, stowarzyszenia pacjentów, naukowcy prezentują dostępne w naszym kraju metody leczenia oraz diagnostyki. Autorzy prezentują również nowoczesne technologie medyczne ratujące życie a będące światowymi odkryciami naukowymi. Nikotynizm - to fizyczne i psychiczne uzależnienie od nikotyny. Według danych Polskiej Akademii Nauk, blisko 30 procent polskiej populacji choruje na nikotynizm i ten odsetek wzrósł w czasie pandemii koronawirusa. Nikotyna działa niekorzystnie na wszystkie narządy naszego ciała - pod jej wpływem dochodzi do przyspieszenia czynności serca, wzrostu ciśnienia tętniczego oraz skurczu naczyń obwodowych. Przy nadmiarze nikotyny dochodzi do porażenia ośrodka oddechowego. Ale palacze szkodzą nie tylko sobie - spośród osób palących aż 80% pali w otoczeniu osób niepalących, a 25% Polaków może być narażonych na bierne palenie w swoich domach. Jak edukować młodzież i uświadamiać dzieciom, że palenie jest szkodliwe? O tym, że nikotynizm jest chorobą, którą można skutecznie wyleczyć w najnowszym odcinku programu "Operacja Zdrowie" 00:20 PODWODNY RAJ BORNEO - ŻÓŁWI ZAKĄTEK Film dokumentalny, 24 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 00:55 CHIRURDZY - NEURORADIOLOGIA Serial dokumentalny, 45 min, Polska, 2023 Reżyseria: Piotr Poraj Poleski Scenariusz: Piotr Poraj Poleski Zdjęcia: Filip Pakuła Lektor: Paweł Bukrewicz Dr n. med. Michał Zawadzki ma medycynę we krwi. Jego ojciec był jednym z założycieli pracowni endoskopowej w szpitalu w Radomiu. Zarażony pasją ojca dr Zawadzki jest kierownikiem Pracowni Neuroradiologii Interwencyjnej i Radiologii w PIM MSWiA. To tu wraz z doświadczonym zespołem lekarzy i pielęgniarek walczy z udarami, wylewami i tętniakami starając się przywrócić pacjentom pełnię zdrowia i zabezpieczyć ich na przyszłość przed negatywnymi skutkami posiadanych chorób. Jakie sporty lubi uprawiać, kiedy nie pracuje? Czy jego dzieci również wiążą swoją przyszłość z medycyną? Który z zabiegów zapadł w pamięci dr Zawadzkiego szczególnie i dlaczego? W odcinku odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące pracy i życia dra Zawadzkiego. 01:55 CZY WIESZ, ŻE? - /9/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Higiena to temat tego odcinka serii. Dowiemy się, jakie popełniamy błędy; jednym z nich jest zbyt częste mycie ciała. Odbędziemy także lekcję skutecznego szczotkowania zębów oraz zachowania czystości toalety i po toalecie.