TVP Nauka Piątek, 16.08.2024 06:10 JAK TO DZIAŁA - ODC. 52 KOLEJ INFRASTRUKTURA Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Kolej była niezbędna do połączenia miast, fabryk, kopalń. Globalizacja nabierała tempa. Silnik parowy rozpoczął erę niezwykle szybkiego rozwoju przemysłu, w którym decydującą rolę zaczęły odgrywać maszyny. Toporne, wielkie i wymagające coraz większej ilości surowców, w tym niezbędnego węgla, który jakoś trzeba było przetransportować. Stalowa pajęczyna w tempie błyskawicznym oplatała świat. W Polsce mamy około 19 tysięcy kilometrów linii kolejowych. Na podstawie mapy kolejowej można uczyć historii, pokazując granice zaborów; najgęstsza sieć torów znajduje się w zachodniej części kraju, najgorzej jest we wschodniej. Poza tym mamy ponad 42 tysiące rozjazdów (zwrotnic) kolejowych. Aby pociągi miały szansę dojechać tam, dokąd chcemy, trzeba te rozjazdy odpowiednio skonfigurować, czyli ułożyć drogę. Kto i jak to robi? W tym odcinku wszystko o infrastrukturze kolejowej. Odwiedzimy nastawnie, centrum kierowania ruchem, zobaczymy, jak się buduje i konserwuje torowiska, wyjaśnimy znaczenie sygnałów wyświetlanych na semaforach, poznamy infrastrukturę w innych krajach (Hiszpania, USA, Japonia, Niemcy, Chiny). 06:40 ASTRONARIUM - 106 - POLSKIE RAKIETY Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Rakiety kosmiczne - to właśnie one pozwoliły nam sięgnąć gwiazd. Ale czy to możliwe, by budować je także w Polsce? W tym programie pokażemy projekty polskich rakiet. I sprawdzimy, jakie są szanse, że uda im się sięgnąć kosmosu. 07:15 CZY WIESZ, ŻE? - /10/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. W tym odcinku uczestniczymy w śledztwie u boku policji kryminalnej, która bada fragmenty skóry, włosów, odciski palców, aby ustalić tożsamość człowieka. Okazuje się, że do stworzenia profilu genetycznego wystarczy zaledwie 10 komórek organizmu. Dowiadujemy się też, jak rozpoznać mowę ciała naszego rozmówcy, aby wiedzieć, czy mówi prawdę, czy kłamie. A także - jak nauka przywraca twarz zaginionym. 07:45 PODWODNY RAJ BORNEO - ATLAS RYB I KORALOWCÓW Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 08:20 . - GRAWITACJA I JA. SIŁA, KTÓRA KSZTAŁTUJE NASZE ŻYCIE. /1/ (THE AMAZING WORLD OF GRAVITY (GRAVITY AND ME. FORCE THAT SHAPES OUR LIVES)) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2017 Wyjątkowa miniseria dokumentalna poświęcona grawitacji ukazuje nieoczekiwane spostrzeżenia historyczne, najnowsze osiągnięcia naukowe i ekscytujące, nowe eksperymenty. Z genialnym profesorem Jimem Al-Khalili, jako gospodarzem, odwiedzamy laboratorium LIGO w USA, gdzie odkryto fale grawitacyjne i odkrywamy najnowsze teorie na temat naszego kosmosu, które pochodzą z badania najintensywniejszych źródeł grawitacji, jakie można sobie wyobrazić - czarnych dziur. Profesor wykorzystuje w filmie teorię szczególnej i ogólnej teorii względności Alberta Einsteina, aby ustalić, w jaki sposób grawitacja i prędkość, z jaką się poruszamy, wpływa na tempo starzenia się organizmu. 09:15 DOKTOR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Prowadzący: Jarosław Perszko Zdjęcia: Jakub Klimaszewski Historię można pisać wielkimi literami, ale najbardziej fascynujące jest odkrywanie jej w losach zdawałoby się zwykłych, a przecież niezwykłych postaci, żyjących tuż obok. Jedną z nich jest Tadeusz Rakowiecki (1878 - 1965) - doktor medycyny, a jednocześnie światowej sławy astronom, krytyk literacki, lekarz wojskowy na frontach wojny rosyjsko - japońskiej, I wojny światowej i wojny z bolszewikami w 1920 r. , patriota i społecznik. Oferowano mu objęcie katedry astronomii we Lwowie na Uniwersytecie Jana Kazimierza, on jednak wybrał Hajnówkę, na skraju Puszczy Białowieskiej, liczącą 700 mieszkańców, bo twierdził, że tutaj jest bardziej potrzebny. Jego żona Pelagia towarzyszyła powstającym Legionom i była komendantką Oddziału Lubelskiego Polskiej Organizacji Wojskowej. Józef Piłsudski powierzył jej odręcznie napisany rozkaz utworzenia POW na terenie zaboru rosyjskiego, który przewiozła konno przez front do Warszawy. Przez całe życie wspierała męża w jego decyzjach. Razem działali społecznie, dla dobra tych najbardziej potrzebujących. Ich wspólną dewizą życiową było: uczciwość na pierwszym miejscu. "Moim filmem chciałabym przywrócić pamięci te, dziś nieco zapomniane osoby, bo mogą być wzorem nie tylko dla nas, ale także dla przyszłych pokoleń i zasługują na najwyższy szacunek". 10:35 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 222 ZAMEK KRÓLEWSKI NA WAWELU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Aleksandra Filipowicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. 11:05 NA WSZELKI WYPADEK! - ZAKSZTUSZENIE I ZADŁAWIENIE 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zadławienie, o którym jest mowa w odcinku, to zamknięcie dróg oddechowych przez ciało obce. Może się to wydarzyć na skutek szybkiego, łapczywego spożywania pokarmów czy połknięcia przez dziecko małego przedmiotu. Zadławienie jest stanem zagrożenia życia, dlatego ważna jest wiedza, jak skutecznie i szybko pomóc w takim przypadku. 11:35 ASTRONARIUM - 106 - POLSKIE RAKIETY Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Rakiety kosmiczne - to właśnie one pozwoliły nam sięgnąć gwiazd. Ale czy to możliwe, by budować je także w Polsce? W tym programie pokażemy projekty polskich rakiet. I sprawdzimy, jakie są szanse, że uda im się sięgnąć kosmosu. 12:05 JAK TO DZIAŁA - ODC. 52 KOLEJ INFRASTRUKTURA Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Kolej była niezbędna do połączenia miast, fabryk, kopalń. Globalizacja nabierała tempa. Silnik parowy rozpoczął erę niezwykle szybkiego rozwoju przemysłu, w którym decydującą rolę zaczęły odgrywać maszyny. Toporne, wielkie i wymagające coraz większej ilości surowców, w tym niezbędnego węgla, który jakoś trzeba było przetransportować. Stalowa pajęczyna w tempie błyskawicznym oplatała świat. W Polsce mamy około 19 tysięcy kilometrów linii kolejowych. Na podstawie mapy kolejowej można uczyć historii, pokazując granice zaborów; najgęstsza sieć torów znajduje się w zachodniej części kraju, najgorzej jest we wschodniej. Poza tym mamy ponad 42 tysiące rozjazdów (zwrotnic) kolejowych. Aby pociągi miały szansę dojechać tam, dokąd chcemy, trzeba te rozjazdy odpowiednio skonfigurować, czyli ułożyć drogę. Kto i jak to robi? W tym odcinku wszystko o infrastrukturze kolejowej. Odwiedzimy nastawnie, centrum kierowania ruchem, zobaczymy, jak się buduje i konserwuje torowiska, wyjaśnimy znaczenie sygnałów wyświetlanych na semaforach, poznamy infrastrukturę w innych krajach (Hiszpania, USA, Japonia, Niemcy, Chiny). 12:45 CZY WIESZ, ŻE? - /11/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 18 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Z tego odcinka, dzięki sekretom chemików i ich eksperymentom, dowiemy się, jak skutecznie usunąć z odzieży plamy po sosie, winie, makijażu czy ołówku. Kiedy do prania stosować proszek, a kiedy płyn? W jakiej temperaturze pranie jest najbardziej skuteczne? I dlaczego zmywarka jest bardziej efektywna od ręcznego zmywania naczyń? 13:15 PODWODNY RAJ BORNEO - ATLAS RYB I KORALOWCÓW Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 13:45 WIELKIE WYNALAZKI - /33/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 14:55 . - GRAWITACJA I JA. SIŁA, KTÓRA KSZTAŁTUJE NASZE ŻYCIE. /1/ (THE AMAZING WORLD OF GRAVITY (GRAVITY AND ME. FORCE THAT SHAPES OUR LIVES)) Serial dokumentalny, 45 min, Wielka Brytania, 2017 Wyjątkowa miniseria dokumentalna poświęcona grawitacji ukazuje nieoczekiwane spostrzeżenia historyczne, najnowsze osiągnięcia naukowe i ekscytujące, nowe eksperymenty. Z genialnym profesorem Jimem Al-Khalili, jako gospodarzem, odwiedzamy laboratorium LIGO w USA, gdzie odkryto fale grawitacyjne i odkrywamy najnowsze teorie na temat naszego kosmosu, które pochodzą z badania najintensywniejszych źródeł grawitacji, jakie można sobie wyobrazić - czarnych dziur. Profesor wykorzystuje w filmie teorię szczególnej i ogólnej teorii względności Alberta Einsteina, aby ustalić, w jaki sposób grawitacja i prędkość, z jaką się poruszamy, wpływa na tempo starzenia się organizmu. 15:50 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 222 ZAMEK KRÓLEWSKI NA WAWELU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Aleksandra Filipowicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. 16:25 ASTRONARIUM - 106 - POLSKIE RAKIETY Magazyn, 23 min, Polska, 2020 Reżyseria: Bogumił Radajewski Scenariusz: Agnieszka Słowikowska, Krzysztof Czart, Maciej Mikołajewski, Bogumił Radajewski Prowadzący: Bogumił Radajewski Wykonawcy: Maciej Gudowski Rakiety kosmiczne - to właśnie one pozwoliły nam sięgnąć gwiazd. Ale czy to możliwe, by budować je także w Polsce? W tym programie pokażemy projekty polskich rakiet. I sprawdzimy, jakie są szanse, że uda im się sięgnąć kosmosu. 17:00 NA WSZELKI WYPADEK! - ZAKSZTUSZENIE I ZADŁAWIENIE 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zadławienie, o którym jest mowa w odcinku, to zamknięcie dróg oddechowych przez ciało obce. Może się to wydarzyć na skutek szybkiego, łapczywego spożywania pokarmów czy połknięcia przez dziecko małego przedmiotu. Zadławienie jest stanem zagrożenia życia, dlatego ważna jest wiedza, jak skutecznie i szybko pomóc w takim przypadku. 17:30 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT - / 14/ (WEIRD WONDERS OF THE WORLD, S. 02 EP. 6) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - co rusz odkrywamy kolejne, dziwne zjawiska przyrodnicze czy niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym odkryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zachowań, anomalii pogodowych czy medycznych cudów. 18:25 PODWODNY RAJ BORNEO - ATLAS RYB I KORALOWCÓW Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 18:55 PODRÓŻE KOSMICZNE - ZORZE POLARNE (COSMIC JOURNEYS) Serial dokumentalny, 6 min, USA, 2017 Złożone z kilkunastu filmów krótkometrażowych "Podróże kosmiczne" zabierają widza na wycieczkę po kosmicznych przestworzach, ukazując niezwykłe widoki oraz fascynujące osobliwości naszego wszechświata. Przekazy z krążących wokół Ziemi satelitów, zdjęcia wykonane przez załogi stacji kosmicznych, obrazy sąsiednich planet to dla widza tej serii spotkanie twarzą w twarz z efektami najnowocześniejszych badań międzygwiezdnych i wiedzą naukową na ich temat. Powierzchnia Słońca usiana jest polami magnetycznymi, które wywołują rozbłyski i elektryczne fale uderzeniowe. A co się stanie, gdy dotrą one do Ziemi? Animowane sekwencje ilustrują, w jaki sposób ochronne pole magnetyczne Ziemi broni się przed falami gazu emitowanymi z ogromną prędkością przez Słońce oraz wyjaśniają, jak powstają zorze polarne, gdy cząstki słoneczne wchodzą w reakcję z tlenem w górnych warstwach ziemskiej atmosfery. 19:05 PODRÓŻE KOSMICZNE - ZIEMIA (COSMIC JOURNEYS) Serial dokumentalny, 3 min, USA, 2017 Złożone z kilkunastu filmów krótkometrażowych "Podróże kosmiczne" zabierają widza na wycieczkę po kosmicznych przestworzach, ukazując niezwykłe widoki oraz fascynujące osobliwości naszego wszechświata. Przekazy z krążących wokół Ziemi satelitów, zdjęcia wykonane przez załogi stacji kosmicznych, obrazy sąsiednich planet to dla widza tej serii spotkanie twarzą w twarz z efektami najnowocześniejszych badań międzygwiezdnych i wiedzą naukową na ich temat. Zawarte w tym odcinku "Podróży kosmicznych", niezwykłe, wykonane z kosmosu zdjęcia naszej planety pozwalają nam ujrzeć kulę ziemską z innej, niewidzianej wcześniej perspektywy. 19:08 JAK TO DZIAŁA - ODC. 52 KOLEJ INFRASTRUKTURA Magazyn, 25 min, Polska, 2013 Kolej była niezbędna do połączenia miast, fabryk, kopalń. Globalizacja nabierała tempa. Silnik parowy rozpoczął erę niezwykle szybkiego rozwoju przemysłu, w którym decydującą rolę zaczęły odgrywać maszyny. Toporne, wielkie i wymagające coraz większej ilości surowców, w tym niezbędnego węgla, który jakoś trzeba było przetransportować. Stalowa pajęczyna w tempie błyskawicznym oplatała świat. W Polsce mamy około 19 tysięcy kilometrów linii kolejowych. Na podstawie mapy kolejowej można uczyć historii, pokazując granice zaborów; najgęstsza sieć torów znajduje się w zachodniej części kraju, najgorzej jest we wschodniej. Poza tym mamy ponad 42 tysiące rozjazdów (zwrotnic) kolejowych. Aby pociągi miały szansę dojechać tam, dokąd chcemy, trzeba te rozjazdy odpowiednio skonfigurować, czyli ułożyć drogę. Kto i jak to robi? W tym odcinku wszystko o infrastrukturze kolejowej. Odwiedzimy nastawnie, centrum kierowania ruchem, zobaczymy, jak się buduje i konserwuje torowiska, wyjaśnimy znaczenie sygnałów wyświetlanych na semaforach, poznamy infrastrukturę w innych krajach (Hiszpania, USA, Japonia, Niemcy, Chiny). 19:35 CZY WIESZ, ŻE? - /12/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. Ten podpowie, jak zostać prawdziwym ekspertem w nowych technologiach. Jak - i jaki - wybrać telewizor? Ekran LCD czy plazmę? Czy naprawdę warto skusić się na ekran w rozmiarze XXL? Dlaczego są zakłócenia w Wi - Fi, gdy używamy mikrofalówki? A jak robić dobre zdjęcia? 20:00 WIELKIE WYNALAZKI - /33/ (GREAT INVENTIONS) Serial dokumentalny, 50 min, Wielka Brytania/Niemcy/Niderlandy (Holandia), 2020 Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat. 21:00 W SIDŁACH FRANKENSTEINA - NOBEL - KRÓL DYNAMITU (THE FRANKENSTEIN TEMPTATION) Film dokumentalny, 45 min, Japonia, 2018 Nauka pozwala ludziom marzyć, tworzyć dobro, ale może też być nieubłaganie okrutna. Takie właśnie okrutne okazało się dążenie młodego Frankensteina do stworzenia człowieka idealnego, bo powołało do życia istotę szpetną, odrażającą, ohydną. Serial niezwykle zajmująco i wnikliwie przedstawia takie właśnie przypadki ukryte w cieniu historii, ujawniając tym samym nieodparte pokusy nauki. Każdy odcinek oparty jest na prawdziwej historii, nawet jeśli trudno w nią uwierzyć i jest bogaty w efekty wizualne nadające całej serii niepowtarzalny styl. Seria zgłębia historie naukowców, którzy ostatecznie pochylili się w kierunku ciemnej strony mocy. W tym odcinku - Alfred Nobel. Był chemikiem, który miał obsesję na punkcie materiałów wybuchowych. Wynalazł dynamit, materiał wybuchowy o niesamowitej sile niszczenia. Dynamit umożliwił prace inżynieryjne i eksplorację w kopalniach na skalę wcześniej uważaną za niemożliwą, był także używany jako potężna broń w działaniach wojennych. Nobel nie miał żadnych oporów przed przekształceniem swojego wynalazku w broń. Podróżował nawet po świecie, aby sprzedawać dynamit i zbił na tym ogromną fortunę. Jaka była ostatnia wola i testament, który pozostawił światu? W tym odcinku odkrywamy tajemnicę Alfreda Nobla, króla dynamitu. 22:00 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE - ODC. 222 ZAMEK KRÓLEWSKI NA WAWELU Magazyn, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Ewa Grodzka Scenariusz: Aleksandra Filipowicz Zdjęcia: Jacek Banach, Jarosław Wątor Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. 22:35 NASZ DZIWACZNY ŚWIAT - / 14/ (WEIRD WONDERS OF THE WORLD, S. 02 EP. 6) Serial dokumentalny, 48 min, Wielka Brytania, 2016 Natura nie przestaje nas zaskakiwać - co rusz odkrywamy kolejne, dziwne zjawiska przyrodnicze czy niezwykłe zachowania zwierząt. Jaki jest wpływ słońca na muzykę klasyczną? Co łączy kozy i pająki? Czy z pajęczego jedwabiu da się zbudować kuloodporną skórę? Skąd małpy znają zasady reanimacji? To tylko kilka z wielu pytań, na które odpowiedź znajdziemy w kolejnych odcinkach cyklu "Nasz dziwaczny świat". Dzięki fascynującym eksperymentom, ciekawym i przystępnym wyjaśnieniom naukowców, niesamowitym opowieściom świadków i wyjątkowym materiałom filmowym odkryjemy tajemnice niezwykłych zjawisk, dziwnych zachowań, anomalii pogodowych czy medycznych cudów. 23:35 NA WSZELKI WYPADEK! - ZAKSZTUSZENIE I ZADŁAWIENIE 22 min, Polska, 2023 Reżyseria: Alicja Chmielewska Scenariusz: Piotr Poraj - Poleski Cykl, w którym ratownicy i lekarze uczą, jak skutecznie udzielać pierwszej pomocy. Nikt z nas przecież nie liczy się z tym, że niespodziewanie może spotkać go jakiś nagły wypadek czy uraz. Nikt też nie nosi cały czas przy sobie, tak na wszelki wypadek, apteczki pierwszej pomocy, leków czy środków opatrunkowych. Warto jednak wiedzieć, jak zachować się w różnych nagłych okolicznościach i jak można pomóc sobie lub innym w nieoczekiwanych sytuacjach, zwłaszcza takich, kiedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc, a nie możemy wezwać karetki i liczyć na szybką i fachową pomoc medyczną. Zadławienie, o którym jest mowa w odcinku, to zamknięcie dróg oddechowych przez ciało obce. Może się to wydarzyć na skutek szybkiego, łapczywego spożywania pokarmów czy połknięcia przez dziecko małego przedmiotu. Zadławienie jest stanem zagrożenia życia, dlatego ważna jest wiedza, jak skutecznie i szybko pomóc w takim przypadku. 00:10 PODWODNY RAJ BORNEO - ATLAS RYB I KORALOWCÓW Film dokumentalny, 25 min, Polska, 2014 Reżyseria: Andrzej Misiuk Scenariusz: Andrzej Misiuk Muzyka: Piotr Czubin Wokół pięciu rajskich wysepek otaczających Borneo, które odwiedzimy, rozsiane są bogate w życie rafy koralowe. Prawdziwą perłą wśród nich jest Sipadan, mekka płetwonurków. Czy jednak można wejść do raju, nie zetknąwszy się wcześniej ze śmiercią? W jaki sposób żywioł oceanu zawłaszcza i wykorzystuje spoczywający na dnie wrak Syreny? Wody Indo-Pacyfiku są pełne fascynujących i groźnych stworzeń. Dokąd prowadzi Aleja Żarłacza? Czy uda nam się odkryć tajemnicę i spenetrować niebezpieczną Jaskinię Żółwia, gdzie śmierć od stuleci zbiera żniwo? Eksplorując wody wokół północno-wschodniego Borneo, nie tylko staniemy oko w oko z rekinami, żółwiami, barrakudami czy płaszczkami, ale także spotkamy Morskich Cyganów. Kim są? Jak żyją? Nie tylko woda kryje w sobie tajemnice. Tropikalny las deszczowy Borneo także pełen jest zagadek. Jak daleko uda się zapuścić w jego głąb, płynąc dziką rzeką Kinabatangan? Podczas fascynującej borneańskiej wyprawy odwiedzimy rezerwaty ginących gatunków: Sepilog, centrum rehabilitacji orangutanów oraz Labuk Bay, jedyne na świecie sanktuarium nosaczy. W niezwykłą podróż zabierze nas Piotr Matejek, doświadczony płetwonurek z 25-letnim stażem, którego doświadczenie i wiedza przemienią wyprawę w prawdziwą przygodę. "Podwodny raj Borneo" to seria filmów dokumentalnych o świecie Borneo i zetknięciu z nim człowieka, dla którego podwodny świat jest całym życiem. 00:50 DOKTOR Film dokumentalny, 58 min, Polska, 2020 Reżyseria: Beata Hyży - Czołpińska Scenariusz: Beata Hyży - Czołpińska Prowadzący: Jarosław Perszko Zdjęcia: Jakub Klimaszewski Historię można pisać wielkimi literami, ale najbardziej fascynujące jest odkrywanie jej w losach zdawałoby się zwykłych, a przecież niezwykłych postaci, żyjących tuż obok. Jedną z nich jest Tadeusz Rakowiecki (1878 - 1965) - doktor medycyny, a jednocześnie światowej sławy astronom, krytyk literacki, lekarz wojskowy na frontach wojny rosyjsko - japońskiej, I wojny światowej i wojny z bolszewikami w 1920 r. , patriota i społecznik. Oferowano mu objęcie katedry astronomii we Lwowie na Uniwersytecie Jana Kazimierza, on jednak wybrał Hajnówkę, na skraju Puszczy Białowieskiej, liczącą 700 mieszkańców, bo twierdził, że tutaj jest bardziej potrzebny. Jego żona Pelagia towarzyszyła powstającym Legionom i była komendantką Oddziału Lubelskiego Polskiej Organizacji Wojskowej. Józef Piłsudski powierzył jej odręcznie napisany rozkaz utworzenia POW na terenie zaboru rosyjskiego, który przewiozła konno przez front do Warszawy. Przez całe życie wspierała męża w jego decyzjach. Razem działali społecznie, dla dobra tych najbardziej potrzebujących. Ich wspólną dewizą życiową było: uczciwość na pierwszym miejscu. "Moim filmem chciałabym przywrócić pamięci te, dziś nieco zapomniane osoby, bo mogą być wzorem nie tylko dla nas, ale także dla przyszłych pokoleń i zasługują na najwyższy szacunek". 02:00 CZY WIESZ, ŻE? - /13/ (DID YOU KNOW?) Cykl dokumentalny, 19 min, Francja, 2021 Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie. W tym - wszystko o stopach. Jak dbać o nie zimą? Jakie nosić obuwie, aby nie szkodzić stopom ani kręgosłupowi? Jak zaradzić brzydkiemu zapachowi stóp? Jednym słowem - jak mieć zdrowe i piękne stopy.