TVP Historia Niedziela, 25.08.2024 06:15 BYŁ TAKI DZIEŃ - 25 SIERPNIA Felieton, 2 min, Polska, 2008 Autor: Janusz Weychert 1718 - założono Nowy Orlean; 1908 - urodził się Bronisław Czech; 1948 - rozpoczął się Kongres Intelektualistów we Wrocławiu; 1980 - dwunasty dzień Polskiego Sierpnia; 06:20 SZEROKIE TORY - JEDEN DZIEŃ Z ŻYCIA MENEDŻERA PRYWATNEJ FIRMY W TIBILISI Reportaż, 24 min, Polska, 2004 Autor: Barbara Włodarczyk Reportaż z Tibilisi o codziennym życiu gruzińskiej klasy średniej. Program przedstawia jeden dzień z życia 43 - letniej Nino, która jest menedżerem w prywatnej firmie farmaceutycznej. Bohaterka wywodzi się z rodziny nomenklaturowej i zawsze należała do elity miasta. Reportaż pokazuje, w jakich warunkach mieszka Nino (jej dom to jeden z zabytkowych budynków w Tibilisi z początku XIX wieku), jak sobie radzi z codziennymi problemami gruzińskiej rzeczywistości (wyłączanie prądu, brak centralnego ogrzewania), w jaki sposób przetrwała najtrudniejsze chwile kryzysu i jakie nadzieje wiąże z przemianami w Gruzji. 06:40 ZAKOCHAJ SIĘ W POLSCE S.I - ODC. 23 SANOK Magazyn, 22 min, Polska, 2016 Reżyseria: Jacek Sołtysiak Scenariusz: Tomasz Malkowski Zdjęcia: Jarosław Wątor, Jacek Banach, Tomasz Jędrzejczak Prowadzący: Tomasz Bednarek Tomasz Bednarek odwiedza Sanok - miasto zwane nieoficjalnie bramą Bieszczad. Na każdym kroku widoczne są tu ślady wielokulturowego pogranicza. Od wieków stykały się tutaj wpływy Bizancjum i Zachodu, a bogato zdobione cerkwie sąsiadowały z kościołami. To tu żył i tworzył Zdzisław Beksiński, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy współczesnych. Sanok, jak na niewielkie, 40-tysięczne miasto, ma sporo do zaoferowania. To idealne miejsce dla pasjonatów sztuki współczesnej oraz dla osób ceniących przyrodę. Tych, którzy tu przyjeżdżają, zachwyca bogactwo kultury ludowej pogranicza, czyli doskonale zachowane ślady po Łemkach, Bojkach czy Pogórzanach. Klimat kresowy najlepiej można poczuć w tutejszym Muzeum Budownictwa Ludowego, które jest największym skansenem w Polsce i zarazem jednym z największych muzeów tego typu w Europie. 07:10 KORONA KRÓLÓW. JAGIELLONOWIE - ODC. 180 (SEZON 2 ODC. 55) Telenowela historyczna TVP, 24 min, Polska, 2024 Reżyseria: Krzysztof Łukaszewicz, Tomasz Matuszczak, Piotr Fiedziukiewicz Scenariusz: Anna Krasuska, Ewa Bulanda, Monika Zięba-Rybowska Aktorzy: Maja Szopa, Mateusz Tomaszewski, Paul Matura, Anna Oberc, Grzegorz Szypka, Sebastian Skoczeń, Maria Pawłowska, Jacek Kopczyński, Bartosz Obuchowicz, Wojan Trocki, Klara Williams, Julia Łukowiak, Joanna Zwierzyńska, Małgorzata Ostrowska-Królikowska, Anastazja Skoczeń Czerwiec 1428. Zawisza (Robert Jarociński), Pietrek (Mateusz Tomaszewski) i Sambor (Kacper Młynarkiewicz) walczą z Turkami pod Golubacem. Zygmunt Luksemburski (Wojan Trocki) salwuje się ucieczką. Zawisza staje w obronie Pietrka i ginie. Zofia (Maria Pawłowska) dowiaduje się, że Jagiełło (Sebastian Skoczeń) kazał poprawić warunki, w jakich Hincza (Kamil Szklany) przebywa w chęcińskich lochach. Razem z Jadwigą (Maja Szopa) organizują odczyt "Pieśni o Rolandzie". Poemat przełożył i przeczyta Adam Świnka (Bartosz Jędraś). Niemira (Renia Gosławska) i Sobiesław (Marek Siudym) są już po ślubie. W noc poślubną, panna młoda usypia ziółkami swojego męża. 07:40 PŁONĄCA GRANICA Cykl reportaży, 15 min, Polska, 2011 Scenariusz: Sławomir Koehler, Włodzimierz Frąckiewicz Zdjęcia: Jarosław Rączyński Lektor: Tomasz Marzecki Jest to reportaż o tym, gdzie naprawdę rozpoczęła się II wojna światowa i o nieznanych zbrodniach Wehrmahtu na ludności cywilnej, których dokumentacja przepadła, pośrednio przez niefrasobliwość pracowników Głównej Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich, a których świadkowie jeszcze żyją. Powszechnie uważa się, że II wojna światowa rozpoczęła się pierwszego września 1939, o godzinie 4: 45, salwą oddaną przez pancernik Schleswik Holstein w kierunku polskiej placówki na Westerplatte. Okazuje się, że na Podłężu Królewskim w okolicach Wielunia wojna zaczęła się już przed godziną drugą. W reportażu godzina po godzinie będziemy próbowali odtworzyć nie tylko przebieg militarnych zmagań, ale także tragiczny los ludności cywilnej. Wypowiedzą się: profesor Instytutu Historii PAN Tadeusz Kondracki oraz autor książki pt. Blask dawnych Krzepic Romuald Cieśla. Ponadto mieszkańcy Krzepic, Parzymiechów, Podłęża Królewskiego, Wielunia, między innymi: Zofia Burchacińska, Eugeniusz Kołodziejczyk i Jan Kamiński. 07:55 SANDOMIERSKA MOZAIKA Reportaż, 20 min, Polska, 2022 Autor: Beata Szydłowska Sandomierz historycznie jest związany z różnorodnością wyznaniową Polski. Piękna katedra rzymskokatolicka udekorowana freskami rusko - bizantyjskimi i Ugoda Sandomierska - to dwa najbardziej charakterystyczne elementy historii, które łączą w tym mieście tradycje rzymskokatolicką, prawosławną oraz protestancką. Do dziś freski bizantyjskie zdobią prezbiterium katedry sandomierskiej i przypominają o królu Jagielle, władcy ze Wschodu, który przyjmując koronę polską przyniósł na ziemie polskie elementy prawosławnej sztuki ikonograficznej. W reportażu przyjrzymy się fenomenowi przenikania się kultur, które wzajemnie na siebie wpływają. 08:20 AUTOKEFALIA Reportaż, 25 min, Polska, 2024 Reżyseria: Izabela Fatalska Scenariusz: Izabela Fatalska Co to jest autokefalia i jak odbywa się procedura rozpoczęcia starania o nią? Jakie warunki musi spełnić Kościół, by ją otrzymać? Czy można autokefalię stracić? Co z autokefaliami, które nie są przez wszystkich uznawane? Jak doszło i kto nadał samodzielność patriarsze moskiewskiemu? Jaka jest relacja między autokefalią a etnofiletyzmem? To tylko niektóre z pytań, które zostaną zadane ekspertom - znanym teologom i historykom - związanym z Polskim Autokefalicznym Kościołem Prawosławnym, który ma już sto lat. 08:50 CZARNE CHMURY - ODC. 8/10 - WILCZE DOŁY Serial przygodowy, historyczny, 49 min, Polska, 1973 Reżyseria: Andrzej Konic Scenariusz: Ryszard Pietruski Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Waldemar Kazanecki Aktorzy: Leonard Pietraszak, Stanisław Niwiński, Ryszard Pietruski, Maciej Rayzacher, Janusz Zakrzeński, Edmund Fetting, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka Zdemaskowany Hollstein musi stanąć do pojedynku z Dowgirdem i ginie z jego ręki. Jednak intrygi elektorskiego namiestnika kontynuują inni. W gospodzie w Wilczych Dołach zamaskowani zbóje napadają na podróżujących do stolicy kupców pruskich. Pułkownik i jego wierny wachmistrz pragną rozszyfrować inspiratorów rozboju. 09:50 RONDELE - WIELKA ZAGADKA SPRZED 7000 LAT Film dokumentalny, 54 min, Polska, 2021 Reżyseria: Krzysztof Paluszyński Scenariusz: Krzysztof Paluszyński Zdjęcia: Rafał Jerzak Lektor: Jacek Kaczmarski Ten fabularyzowany dokument to swego rodzaju opowieść - wędrówka po ziemiach naszego kraju i Europy przed bez mała 7000 laty, co bezpośrednio przekłada się na wysoki walor poznawczy i edukacyjny filmu. Dzięki plenerom, scenografii, rekonstruktorom, animacji 3D, precyzyjnie zaplanowanym kadrom, widzimy świat, który już dawno przestał istnieć. Tego typu filmy w kinematografii polskiej praktycznie nie istnieją. Punktem wyjścia do filmu są stosunkowo słabo rozpoznane i zbadane rondele, które są najstarszymi, sięgającymi 7000 lat wstecz, przykładami monumentalnej architektury w Europie. Budowano je m.in. na Węgrzech, w Czechach, Austrii, Niemczech i, co najważniejsze, na terenie dzisiejszych ziem polskich. W sumie w Europie odkryto ich ponad 180. W 2014 roku w Polsce rozpoznane były tylko trzy tego typu konstrukcje, teraz jest już ich co najmniej 5. Rondele to budowle o konstrukcji drewniano - ziemnej o średnicy dochodzącej do stu kilkudziesięciu metrów, kolistego kształtu na planie okręgu, wznoszone przy użyciu prostych narzędzi przez społeczność najstarszych rolników, którzy przybyli na ziemie obecnej Polski z terenów naddunajskich. Ich budowę rozpoczęto około 4900 lat przed naszą erą. Po około 200 - 300 latach funkcjonowania zniknęły. W opinii profesora Lecha Czerniaka rondele były na obszarze Europy Środkowej nową instytucją społeczną, której wynalazek odegrał kluczową rolę w uformowaniu się nowego ładu społecznego po upadku kultury pierwszych rolników w początkach V tysiąclecia p.n.e. Podobne czy też zbliżone, co do swej funkcji budowle wielokrotnie obserwujemy w późniejszych czasach. Najbardziej spektakularnym i znanym, ale młodszym o ponad 1500 lat przykładem jest Stonehenge. Obiekty te na terenie Polski zostały rozpoznane m.in. pod Oławą w Drzemlikowicach, Bodzowie, Nowym Objezierzu, w Wenecji koło Biskupina, Tylicach w woj. kujawsko - pomorskim. W filmie zaprezentowane są, również inne spektakularne - praktycznie nieznane fakty związane z naszą zamierzchłą przeszłością. 10:55 BOŚNIA I HERCEGOWINA - KRASOWE POŁUDNIE (BOSNIEN UND HERZEGOWINA) Film dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Caroline Haertel, Marjana Momirovic - Film dokumentalny (2 części) o Bośni i Hercegowinie - kraju dzikim i nieznanym - w samym sercu Europy. Z kaskadowymi wodospadami, dziewiczymi krajobrazami rzecznymi i skalistymi pasmami górskimi. Bośnia i Hercegowina urzeka jałowym pięknem krasowego południa i dziewiczą przyrodą gęsto zalesionej północy. Rzadkie i zagrożone zwierzęta wędrują po dolinach i górach pierwotnego lasu Perućica. Nietknięta przyroda oferuje dziewicze środowisko i jest świadectwem imponującej różnorodności ekologicznej. Dlaczego na górze Cincar żyją dzikie mustangi? Jak powstały wodospady wzdłuż rzeki Trebiat? A gdzie można spotkać płaszczki i skorpiony w zatoce Neum? 12:00 NAJMNIEJSZE KRAJE EUROPY - ODC. 6 SAN MARINO - MAŁY WIELKI KRAJ (MICROSTAATEN EP. 6 SAN MARIONO - KLEINES LAND GANZ GROSS / EUROPE'S MICROSTATES) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2021 Reżyseria: Michael Gregor Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek szósty przeniesie nas do San Marino, Republiki San Marino, również znanej jako Najjaśniejsza Republika San Marino. Jest to państwo śródlądowe w Europie Południowej, stanowiące enklawę na obszarze Włoch. Stolicą kraju jest miasto San Marino. San Marino to jedno z najmniejszych państw Europy, mniejsze są tylko Watykan i Monako. Położone jest w górzystym terenie, wchodzącym w skład pasma Apeninów. Najwyższy szczyt Monte Titano osiąga wysokość 749 m n.p.m. 13:05 WOJOWNICY CZASU - HAJDA NA CZAMBUŁY, CZYLI NAROL 1672 Cykl dokumentalny, 25 min, Polska, 2023 Reżyseria: Grzegorz Gajewski Scenariusz: Grzegorz Gajewski Zdjęcia: Grzegorz Gajewski, Krzysztof Krzyżanowski Muzyka: Krzysztof Ridan Nawet ci najmniej zainteresowani historią rodacy musieli słyszeć o polskich wojnach toczonych z Turkami i Tatarami. Zadbał przecież o to Henryk Sienkiewicz i Jerzy Hoffman. Zaś nazwiska Wołodyjowskiego, Ketlinga czy Zagłoby budzą jednoznaczne skojarzenia z rycerzami broniącymi naszych kresów przed najeźdźcami spod znaku półksiężyca, którzy w 1672 roku zapędzili się aż tutaj - pod Narol! 13:45 ZAMEK - 50 LAT ODBUDOWY Film dokumentalny, 22 min, Polska, 2021 Reżyseria: Marek Stremecki Scenariusz: Marek Stremecki, Lidia Chołody Zdjęcia: Sebastian Kniza Film, zrealizowany na zlecenie Muzeum Historii Polski, upamiętnia 50 - tą rocznicę decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie, która zapadła w styczniu 1971 roku. W filmie sięgnięto do czasów, gdy budowla była siedzibą władz I Rzeczpospolitej (Króla i Sejmu), następnie gościła Naczelnika Państwa oraz stała się rezydencją Prezydenta RP. Pokazano wojenne losy budowli, kończące się wysadzeniem przez hitlerowców tego symbolu polskiej państwowości. Koncepcje odbudowy socrealistycznej z 1949 roku na szczęście nie zostały zrealizowane. Droga do rekonstrukcji była jeszcze daleka. Niektórzy zwierzchnicy władz nie chcieli widzieć tego symbolu burżuazyjnej zgnilizny. Dopiero odcinający się od gomułkowskich czasów Edward Gierek wykorzystał Zamek Królewski do celów propagandowych, chcąc pozyskać sympatię narodu i podjął decyzję o jego odbudowie. Za wzór posłużył obraz Canaletta Widok Warszawy od strony Pragi. W filmie Zamek 50 lat odbudowy pokazane są różne koncepcje i realizacja rekonstrukcji wnętrz. Przedstawione zostały osoby zasłużone dla dzieła odbudowy, jak prof. Stanisław Lorentz. Film zamyka współczesny obraz zamku, który pełni funkcje reprezentacyjne, muzealne oraz edukacyjne. Dokument zawiera m.in. wypowiedzi dyrektorów Zamku Królewskiego prof. dr. hab. Andrzeja Rottermunda i prof. dr. hab. Wojciecha Fałkowskiego, kustosza działu fotograficznego Bożeny Radzio oraz historyka dr. hab. Piotra Majewskiego. Producent Magnum Opus. Metryka wysłana do ZAIKSu 14:05 BODO Dramat, 106 min, Polska, 2016 Reżyseria: Michał Kwieciński Scenariusz: Doman Nowakowski, Piotr Derewenda Zdjęcia: Kamil Płocki Muzyka: Atanas Valkow Aktorzy: Antoni Królikowski, Tomasz Schuchardt, Agnieszka Wosińska, Anna Pijanowska, Patrycja Kazadi Jest rok 1917. Młody chłopak, Bodzio, ucieka z domu gdyż zamiast zostać lekarzem, jak chciałaby rodzina, marzy o karierze scenicznej. Jeszcze jednak nie wie, że mu się to uda i wkrótce stanie się gwiazdą. Kilka lat później Eugeniusz Bodo jest u szczytu sławy. Właśnie podpisał kontrakt z wytwórnią w Hollywood, dokąd chce wyjechać wraz z miłością swojego życia. Jego plany krzyżuje wybuch wojny. Efektowny, iskrzący dowcipem i zrealizowany z oszałamiającym rozmachem film, inspirowany życiem jednego z najpopularniejszych i najbardziej lubianych aktorów przedwojennego polskiego kina. Wciągająca historia pierwszego kinowego gwiazdora, bohatera plotek i skandali, obiektu westchnień kobiet i idola mężczyzn. 15:55 PRZECZYTAJ MI TĘ HISTORIĘ - ODC. 62 Felieton, 5 min, Polska, 2020 Scenariusz: Andrzej Kaczmarczyk Prowadzący: Emilia Kowalska To cykliczna audycja rekomendująca książki dla dzieci o tematyce historycznej, co należy rozumieć dość szeroko. To np. historia Polski i świata, ale też historia naturalna, historia wynalazków, ważne postaci etc. Każdy odcinek zawiera propozycje dwóch książek, dla najmłodszych i nieco starszych, przedzielone sondą z przedszkolakami i uczniami początkowych klas szkół podstawowych. 16:05 TAJEMNICE WYSP BRYTYJSKICH - ODC. 3/4 (BRITAIN'S SECRET ISLANDS) Serial dokumentalny, 60 min, Wielka Brytania, 2021 Reżyseria: Stewart Mcpherson Podróż dookoła Wielkiej Brytanii, połączona ze zwiedzaniem mniejszych wysp, uznających Elżbietę II za swą królową. Jest ich ponad 6 tysięcy, niektóre wielkości boiska piłkarskiego. Rejs zaczyna się w Greenwich, pierwszy przystanek to archipelag Farne, a ostatni - opancerzone wieże Maunsella u ujścia Tamizy. Brytyjczycy ostrzeliwali z nich niemieckie samoloty, sposobiące się do bombardowania Londynu. Widzowie będą mieli okazję zobaczyć: latarnie morskie, megality, ruiny opactw i średniowiecznych zamków, pamiątki po wikingach i epoce rewolucji przemysłowej, florę i faunę oraz osobliwości geologiczne i krajobrazowe. Przed kamerę zapraszani są lokalni patrioci i historycy. Realizatorzy odwiedzą między innymi: Bass Rock - dawniej wyspa twierdza, potem więzienie, a obecnie raj dla tysięcy głuptaków. Szetlandy: mieszkańcy przebierają się za wikingów, których zresztą są często potomkami i maszerują z pochodniami. Tubylcy z Fair, najbardziej odosobnionej z zamieszkałych wysp brytyjskich, nie poddają się rozpaczy: hodują owce i z ich runa produkują słynne swetry. Z takich miejsc dobrze widać zorzę polarną, zaś mieszkańcom kulturowo i mentalnie blisko jest do Norwegów czy Islandczyków. Związki z Londynem poświadcza czerwona budka telefoniczna. Północne wody są niebezpieczne, wybrzeża skaliste i zdradliwe, na dnie morza zalega mnóstwo wraków. Koło Hebrydów pod wodą rdzewieją pozostałości niemieckiej floty, zatopionej po przegranej pierwszej wojnie światowej. Wybrzeża są usiane fortami i bunkrami, budowanymi w obawie przed inwazją Hitlera. Na wyspie Man kultywuje się celtyckie, pogańskie święta. Połączona mostem z Kornwalią arturiańska wyspa Tintagel wabi jaskinią, w której ponoć zamieszkiwał Merlin. Na wysepce Brownsea na kanale la Manche narodził się ruch skautowski: lord Baden - Powell w 1907 roku zorganizował tam obóz dla 20 młodzieńców. Narratorem i dowódcą ekspedycji jest 38 - letni Stewart McPherson, który zasłynął z serii książek o dzikiej przyrodzie, zrealizował też dla BBC i SkyVision wiele serii dokumentalnych. 16:55 HISTORIA BRONI - SIŁA RAŻENIA. ODC. 6/10 (HISTORY OF WEAPONS) Serial dokumentalny, 50 min, Niemcy, 2017 Od samego początku ludzkich dziejów człowiek tworzył broń i używał jej do zabijania. Broń służyła do krwawych podbojów i popełniania największych zbrodni, ale również była wykorzystywana przez bojowników o wolność, przez jednostki antyterrorystyczne i siły wyzwalające. Autorzy skupiają się w serii nie tylko na aspektach technicznych różnych rodzajów broni, pokazują też związki między opracowaniem nowego modelu broni, a następstwem jego użycia. Ta relacja ukształtowała kilka tysięcy lat ludzkiej historii. Historia broni to 10 - odcinkowy serial dokumentalny przybliżający historię różnych rodzajów oręża, które odegrały główne role w najważniejszych bitwach historii i były często motorem postępu technicznego w różnych epokach. 17:50 KOLUMBOWIE - ODC. 5/5 - ŚMIERĆ PO RAZ DRUGI Serial TVP, 54 min, Polska, 1970 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Roman Bratny Zdjęcia: Tadeusz Wieżan Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Jerzy Trela, Krzysztof Machowski, Wirgiliusz Gryń, Bolesław Idziak, Wiktor Grotowicz, Mieczysław Stoor, Zdzisław Maklakiewicz, Andrzej Kopiczyński Powstanie Warszawskie dogorywa. Powstańcy muszą wycofać się ze Starego Miasta i za wszelką cenę przebić do Śródmieścia. W jednej z potyczek "Kolumb" zostaje ranny. Z bezsilną rozpaczą obserwuje tragedię powstania. Po zajęciu polowego szpitala Niemcy brutalnie gwałcą, a następnie mordują sanitariuszkę "Niteczkę". 19:00 PLANETA SKARBÓW - ODC. 4 AMERYKA ŁACIŃSKA (PLANET OF TREASURES EP. 4 LATIN AMERICA) Serial dokumentalny, 52 min, Niemcy, 2020 Reżyseria: Gero Von Boehm Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody. Odc. 4 - "Ameryka Łacińska". Poznamy obiekty z listy dziedzictwa UNESCO. Oblicze tej ziemi to efekt pracy pradawnych kultur i europejskich konkwistadorów. Poznamy trudną historię Kuby oraz jej mieszkańców nietypowe podejście do życia. W Ekwadorze zbadamy spuściznę epoki kolonializmu. Następnie, półtora tysiąca kilometrów dalej, zajrzymy na Wyspy Galapagos. Odwiedzimy też zabytkową Hawanę, gdzie poznamy historię niewolnictwa. Najpierw Meksyk i starożytne światy Majów oraz Azteków. Tutaj, pośrodku dżungli, wyrastają ruiny Palenque Majów. Hiszpański podbój Ameryki Łacińskiej i Karaibów otwierał nowy rozdział. Miejscami wymierały całe populacje. Opresja i niewolnictwo były na porządku dziennym. Ruchy oporu i zrywy niepodległościowe pojawiały się co raz. Mimo to europejskie podboje dalej kształtowały tutejszą historię. 20:00 WYŚCIG PO BOMBĘ ATOMOWĄ - ODC. 1. UCIECZKA Z EUROPY (ODC. 1.6 FRIENDS FLEE EUROPE) Cykl dokumentalny, 52 min, Wielka Brytania/Niemcy, 2022 Reżyseria: Thomas Ammann, Judith Lentze Seria opowiada o grupie sześciu niezwykle utalentowanych i zdeterminowanych geniuszy, których prace i wynalazki zmieniły bieg historii XX wieku. Pochodzili oni z tego samego miasta i byli przyjaciółmi. Musieli uciekać z Europy, a celem ich podróży zostały Stany Zjednoczone Ameryki, gdzie każdy z nich zyskał światową sławę. Badania i osiągnięcia naukowe Johna von Neumanna, Edwarda Tellera, Eugene'a Paula Wignera i Leo Szillarda odegrały kluczową rolę w stworzeniu bomby atomowej, ale i współczesnych arsenałów. Robert Capa stał się najsłynniejszym fotografem wojennym na świecie. A film Michaela Curtiza "Casablanca" uważany jest za jeden z najbardziej kultowych filmów wszechczasów. Indywidualnie i zbiorowo - każdy z tych węgierskich Żydów - wypowiedział wojnę totalitaryzmowi. Każdy na swój sposób, ale wszyscy mieli ten sam cel, tę samą misję i tego samego wroga. Żaden z nich nie chciał "oddać" Europy bez walki. 21:05 ZIMNA WOJNA Dramat, 84 min, Wielka Brytania/Polska/Francja, 2018 Reżyseria: Paweł Pawlikowski Scenariusz: Paweł Pawlikowski, Janusz Głowacki Zdjęcia: Łukasz Żal Aktorzy: Joanna Kulig, Tomasz Kot, Borys Szyc, Agata Kulesza, Adam Woronowicz, Adam Ferency, Krzysztof Materna, Cedric Kahn, Jeanne Balibar Film w reżyserii Pawła Pawlikowskiego, twórcy oscarowej „Idy”. „Zimna wojna” również spotkała się z zachwytem widzów i uznaniem recenzentów, a potwierdzeniem artystycznego kunsztu były liczne nagrody w różnych kategoriach, m.in. 3 nominacje do Oscara - dla reżysera, za najlepsze zdjęcia i film nieanglojęzyczny. Ponadto 4 nominacje do nagrody BAFTA oraz Złota Palma w Cannes dla Pawła Pawlikowskiego. Akcja filmu rozpoczyna się w zniszczonej, powojennej Polsce, a potem przenosi do największych europejskich miast. To wpleciona w historyczny kontekst opowieść o trudnej miłości. Trwają przesłuchania do ludowego zespołu „Mazurek”. Jedną z kandydatek jest urocza Zula o mocnym głosie, która swoim wdziękiem i talentem przykuwa uwagę kompozytora Wiktora. Między młodą, prostolinijną dziewczyną z prowincji a znanym artystą nawiązuje się płomienny romans. Za jego namową Zula decyduje się na wyjazd z komunistycznej Polski. Przed nią perspektywa występów na europejskich scenach. Ale życie na obczyźnie też nie jest usłane różami, co w pewnym sensie przyczyni się do komplikacji uczucia, jakie połączyło te dwie artystyczne dusze. 22:35 SIERPEM W PLECY Film dokumentalny, 33 min, Polska, 2017 Reżyseria: Sławomir Koehler Scenariusz: Sławomir Koehler Film autorstwa Sławomira Koehlera, o sowieckiej inwazji na Polskę we wrześniu 39 roku łamiącej polsko - sowiecki pakt o nieagresji, o pakcie Ribbentrop - Mołotow będącym IV rozbiorem Polski, o losach Polaków zamieszkałych na terenach zajętych przez Rosję sowiecką w pierwszych dniach i latach po inwazji. W środku nocy 17 września 39 ambasadorowi Polski w Moskwie Wacławowi Grzybowskiemu wręczono przewrotną notę dyplomatyczną informującej o wkroczeniu Armii Czerwonej, mającej na celu ochronę narodu polskiego. Historia opowiedziana przez świadków, uczestników zdarzeń z komentarzami historyków. Film o dramatycznych walkach Polaków z Sowietami, miedzy innymi o obronie Grodna, aresztowaniach i wywózkach na Syberię, masowych zabójstwach dokonanych na polskich żołnierzach i ludności cywilnej, o cynicznej polityce i propagandzie sowieckiej głoszącej wyzwoleńcze hasła wobec Polaków, i o niektórych polskich środowiskach pozostających pod sowiecką okupacją. 23:15 STAWKA WIĘKSZA NIŻ ŻYCIE - ODC. 8/18 - WIELKA WSYPA Serial TVP, 52 min, Polska, 1967 Reżyseria: Janusz Morgenstern Scenariusz: Andrzej Zbych Zdjęcia: Antoni Wójtowicz Muzyka: Jerzy Matuszkiewicz Aktorzy: Stanisław Mikulski, Barbara Drapińska, Barbara Sołtysik, Czesław Wołłejko, Emil Karewicz, Bogusław Sochnacki, Bronisław Pawlik Hans Kloss ustala najdogodniejszy moment zbombardowania niemieckich zakładów produkujących nowy model czołgu. Ponieważ łącznik polskiej organizacji podziemnej, któremu miał przekazać meldunek, został aresztowany, kapitan postanawia osobiście przekazać informacje dotyczące planowanej akcji. Ściąga tym na siebie śmiertelne niebezpieczeństwo. 00:25 PO MONACHIUM (AFTER MUNICH) Film dokumentalny, 79 min, Kanada, 2019 Reżyseria: Francine Zuckerman 5 września 1972 r. , w dziesiątym dniu Igrzysk Olimpijskich w Monachium, palestyńska grupa terrorystyczna Czarny Wrzesień przypuściła szturm na kwatery izraelskich sportowców. Jedenaście osób wzięto jako zakładników. Jedenaście osób zginęło. Ludzie na całym świecie oglądali te dramatyczne wydarzenia "na żywo" w telewizji. Tego dnia bezpośrednio ucierpiały cztery kobiety: sportsmenka, wdowa po zamordowanym mistrzu szermierki i dwie tajne agentki Mossadu biorące udział w operacji Gniew Boży. Trauma odmieniła ich życie. Ale nie były one jedyne. Po Monachium zmienił się stosunek świata do terroryzmu. Zjawisko to zaczęło dotykać osobiście wiele osób. Terror stał się powszechnie używanym narzędziem politycznym. Desperatom z organizacji Czarny Wrzesień chodziło o zdobycie światowego rozgłosu i ten cel osiągnęli. Skompromitowany został ruch olimpijski. Zawody kontynuowano, dopiero w 1996 roku rodziny zamordowanych sportowców zaproszono na igrzyska do Atlanty. Niemcy zwlekali wiele lat z godnym uczczeniem pamięci ofiar. Akcja odbicia zakładników, zakończona ich masakrą, też im chluby nie przynosi. Śmierć sportowców wykorzystano do konsolidacji społeczeństwa i wzmocnienia martyrologicznego fundamentu na jakim zbudowano państwo. 01:55 SZEROKIE TORY. MODA Reportaż, 23 min, Polska, 2010 Autor: Barbara Włodarczyk "W Moskwie są teraz takie same butiki jak na całym świecie. Tyle tylko, że bardziej bogate i wyszukane niż na Zachodzie. Bo zamożni ludzie w Rosji nie rozumieją zachodniego ascetyzmu!" Autorką tych słów jest Julia Dalakian - jedna z czołowych projektantek mody w Moskwie. Przez kilka lat pracowała na Zachodzie, między innymi dla znanego włoskiego krawca Roberto Cavallego. Dziś ma swój salon w rosyjskiej stolicy. Ubiera kobiety biznesu, gwiazdy i żony bogatych Rosjan. Moskwa to raj dla rynku mody. Bo po kilku dekadach deficytu, kiedy eleganckie kreacje były nieosiągalnym symbolem Zachodu, zamożne Rosjanki chcą mieć wszystko co naj. I nie żałują na to pieniędzy. W rosyjskiej stolicy mają swoje butiki wszyscy liczący się krawcy świata. Jest to jeden z największych znaków czasu i przemian Moskwy. Reportaż przedstawia jeden dzień z życia Julii Dalakian. Projektantka pokazuje swój butik, casting modelek, modny klub, bogate sklepy i siermiężny bazar. Poznajemy też jej córkę (studentkę dyplomacji), która jak większość młodych moskwianek nie ma już żadnych kompleksów wobec Zachodu.